درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۳٬۷۰۱ تا ۱۳٬۷۲۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۱۳۷۰۱.

ویژگی وعده های الهی در قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 205 - 236

کلید واژه ها: وعده الهی معرفت شناسی هستی شناسی انسان شناسی و روش شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۸ تعداد دانلود : ۳۷۶
وعده الهی، موضوعی پر بسامد در قرآن مجید و سنت معصومان(ع) است. در گونه شناسی وعده ها، می توان آنها را به وعده های مربوط به پیامبران(ع)، عموم مؤمنان و خواص آنها تقسیم کرد. با توجه به رابطه علّی میان بینش ها و کنش ها، اطلاع از ویژگی وعده ها به عنوان مجموعه ای از بینش ها در تقویت دینداری مؤثر است. علاوه بر ویژگی و نتایج خاص وعده ها در حوزه های معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و روش شناختی، یک ساختار منسجم و هدف واحد، در دستاورد ها دنبال می کند. برای رسیدن به این امر، ابتدا مطلق آیاتی که وعده الهی را بیان کرده اند، استخراج و طبقه بندی شده، سپس با مراجعه به تفاسیر به تحلیل هر طبقه پرداخته شده است. دستاورد گونه های سه گانه، درحوزه معرفت شناختی عبارتند از: اخباری و مطلق بودن، معرفت یقینی، دارای معیار سنجش صدق، شیوه های بیانی متفاوت است. در حوزه هستی شناختی، وعده ها دارای وجود بالفعل و تشکیکی است. در حوزه انسان شناختی به لحاظ ابعاد بینشی و کنشی انسان، به : جاودانه، سیاسی ، اجتماعی؛ و از نظر کنشی، وعده علم آموزی، تربیت صالحان و همزیستی مسالمت آمیز اجتماعی است. در حوزه روش شناختی، دارای رویکرد فقهی، تفسیری، کلامی و تربیتی است. دستاوردهای فوق، تجهیزاتی برای هدایت و تربیت انسان است.
۱۳۷۰۲.

نظریه تعاملی معرفت دینی و علمی تبیین نسبت نظریه آیت الله جوادی آملی با مبحث «علم دینی»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 44 - 69

کلید واژه ها: علم دینی معرفت دینی وحی روش نقلی عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۲۵۰
نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی با دیگر نظریه های علم دینی تفاوت ماهوی دارد و در عین حال بر نظریه های علم دینی تأثیرگذار است؛ به گونه ای که می توان آن را فرانظریه مرتبط با آنها دانست. این نظریه مشتمل بر یک مدعای اصلی، یک استدلال عام و دو نتیجه مهم است. مدعای اصلی این است که علم اگر علم باشد، دینی و الهی است. دلیل بر این ادعا ویژگی های مترتب بر کاشف بودن از واقع است که عبارتند از (1) متعلق علمِ حقیقیِ کاشف از واقع، امری واقعی و لذا مخلوق خداست؛ (2) علم حقیقی الهامی الهی است؛ (3) علم حقیقی به اعتبار واقع نمایی اش حجت دینی است. علم حقیقی و معتبر با هیچ علم روشمند معتبری در تعارض نیست، از این رو منابع و روش های معتبر نباید نتایج متعارضی داشته باشند. در این نظریه با اتکا به تحلیلی از جایگاه معرفتی وحی اثبات شده است که متون دینی منابع معتبر معرفتی هستند. در نتیجه رجوع به آنها برای شناخت امور واقعی، باید با نتایج روش های عقلی معتبر سازگار باشد، از این رو فهم متون دینی بدون در نظر گرفتن نتایج دیگر روش های معتبر شناختِ واقع، نامعتبر است؛ همچنین شناخت امور واقع از طریق روش های عقلی معتبر بدون ملاحظه نتایج روش نقلی، فاقد اعتبار کافی است. پس روش عقلی و نقلی در شناخت واقع، رابطه تعاملی متقابل دارند. این رابطه فقط در فرض علم آوری روش نقلی و عقلی برقرار نیست؛ بلکه حتی اگر هر دو مفید ظنّ اطمینان آور باشند، رابطه متقابل برقرار است. 
۱۳۷۰۳.

صورت بندی سازوکار حداقلی نظریه آیت الله جوادی آملی برای تقسیم بندی علوم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 70 - 88

کلید واژه ها: نزاع علم و دین روش تجربی علم دینی آیت الله جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۳۵۱
به منظور حل نزاع میان علم و دین، نظریه های گوناگونی مطرح شده است؛ برخی علوم را به نفع دین مصادره کرده اند و دستاورد علوم را یکسره مردود خوانده اند و دیگرانی با تأکید بر روش تجربی، دین را به کناری نهاده اند؛ درحالی که گروه سومی نیز از تعامل مسالمت آمیز میان علم و دین سخن گفته اند. در این میان، آیت الله جوادی آملی در زمینه علم دینی به دو صورت نظریه پردازی کرده اند: گاهی در مقام توصیف نفس الأمر و به لحاظ هستی شناختی، تمامی علوم را به شرط مطابقت با واقع، دینی می داند و گاه به لحاظ معرفت شناختی، علوم را به دینی و غیردینی تقسیم می کند. این مقاله، ملاک های این نظریه را در اسلامی سازی علوم بررسی می کند و با تأویل بردن آنها به ملاک موضوع نشان می دهد که این نظریه چه لوازمی برای علوم دارد و چگونه می تواند در ساماندهی علوم موفق عمل کند. به نظر می رسد با تنظیم استدلال هایی تحلیلی از متن مکتوب ایشان و مقایسه با نظریه های رقیب ، می توان نتیجه گرفت که نظریه یادشده با نگاه به واقعیت علوم جدید به مثابه نگاهی الهیاتی، آنها را تقسیم می کند یا دست کم ملاک های جدیدی برای تقسیم بندی علوم به دست می دهد؛ چنان که با این فرض می توان مبنایی حداقلی برای تقسیم علوم به اسلامی و غیراسلامی در نظر گرفت.
۱۳۷۰۴.

آسیب شناسی ترجمه ده جزء آخر قرآن از معزّی و پاینده بر اساس اصل تقابل معنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 137-165

کلید واژه ها: ترجمه ی قرآن معزی پاینده تقابل معانی روابط مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۴۶۱
قرآن کریم، دریایی از معناست و به همین خاطر، برگردان آن از زبان عربی به فارسی و دیگر زبان ها، نیازمند درک ظرافت های زبانیِ آن است. امروزه دانش معنی شناسی، روش هایی را ارائه می دهد تا خواننده به کمک آن ها بهتر بتواند متن را بخواند و معناهای پنهان در آن را بفهمد. در سطح واژگان، روابط مفهومی واژگان در معنی شناسی مطرح شده است که روش هایی را پیش روی خواننده می نهد تا به کمک آن ها روابط میانِ واژگان یک متن را دریابد و دلالت های آن ها را کشف کند. یکی از این روابط، تقابل معنایی بین واژگان است. در این جستار، با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس اصل تقابل معنایی، سعی شده تا دلالت های واژگان متقابل قرآن در ده جزء آخر، فهم شود و با نقد معادل یابی معزّی و پاینده از این واژگان، آسیب های این معادل ها تبیین گردد. ضرورت و اهمیت این پژوهش از این رو است که مترجم را با گوشه ای از ظرافت های متون ادبی آشنا می کند و چالش های احتمالی را به او نشان می دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بی توجهی به تقابل و تأکید بر معنای بنیادین واژه ها، عدم دقت در دلالت های چندگانه واژه های متقابل در بافت متن، غفلت از ساختار فرمی متقابل ها، عدم توجه به بافت و هم آیی دیگر واژه ها با واژه های متقابل و برگردان تقابل با معناهای ناقص، مهم ترین آسیب های دو ترجمه فوق است که سبب شده، معادل یابی ها در برخی مواضع، با نقص در انتقال معنا یا حشو همراه گردد.
۱۳۷۰۵.

شناسایی نیازهای زائران سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی (مورد مطالعه: حرم مطهر حضرت رضا(علیه السلام))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 37 - 69

کلید واژه ها: سالمند زائر نیاز اماکن متبرکه و مذهبی تئوری انتخاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۵۳۶
در عصر حاضر، گسترش روزافزون تمایل انسان به باورهای الهی و توجه به دین و مذهب باعث گردیده تا جوامع مختلف بشری به حضور در اماکن مذهبی و زیارتی تمایل بیشتری نشان دهند. از طرفی نیز پدیده سالمندی در جهان کنونی و به خصوص ایران، به دلیل تغییرات جمعیت شناختی و کاهش میزان موالید و مرگ ومیر، رو به افزایش است. از طرفی دیگر، ایران کشوری مذهبی شناخته می شود و حضور روزافزون زائران و عبادت کنندگان سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی کشور و الزام پاسخگویی و خدمت رسانی متناسب با این قشر، توجه ویژه به شناخت نیازهای سالمندان در این اماکن را می طلبد. پژوهش حاضر با استفاده از داده های حاصل از مصاحبه با نخبگان آستان قدس رضوی و روش کیفی نظریه پردازی داده بنیاد و استفاده از نرم افزار «مکس کیو دی ای» مدل مفهومی نیازهای سالمندان را در قالب 12 مقوله متناسب با 5 نیاز اساسی آنان در قالب تئوری انتخاب ارائه کرده است. این پژوهش افزایش امنیت برای زندگی و نیازهای جسمی و روحی سالمند را در نیاز به بقا؛ حسّ تعلق و پیوند عاطفی، تماس و ارتباط فیزیکی و هدیه متبرک سالمند را در نیاز به عشق و احساس تعلق؛ موفقیت، رفتار مطابق دلخواه و احترام به سالمند را در نیاز به قدرت؛ آرامش، عدم مزاحمت زائر و آزادی جهت انتخاب و خلاقیت سالمند را در نیاز به آزادی؛ و با دیگران بودن در مکان مذهبی و تکرار زیارت و عبادت سالمند را در نیاز به تفریح؛ مدل سازی کرده است.
۱۳۷۰۶.

معرفی و بررسی کتاب تاریخ اجتماعی-فکری شیعه اثناعشری در هند

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷۵) 85 - 94

کلید واژه ها: کتاب تاریخ اجتماعی فکری شیعه اثناعشری در هند اطهر عباس رضوی شیعیان هند معرفی کتاب شیعه امامیه شبه قاره هند تشیع هندوستان شیعه اثنا عشری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۶۰۷
کتاب تاریخ اجتماعی - فکری شیعه اثناعشری در هند، کتابی به قلم سید اطهر عباس رضوی است که به زبان انگلیسی و در دو مجلد در سال 1986 در استرالیا منتشر گردید. کتاب مزبور یکی از مهمترین آثاری است که حیات فکری و اجتماعی شیعیان هند را تا سده 19 میادی بررسی کرده است. ترجمه جلد نخست کتاب به فارسی در سال 1376 ، به قلم جمعی از مترجمان و از سوی مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسامی در 670 صفحه راهی بازار نشر شد. اما ترجمه مجدد همین جلد ) 775 صفحه( توسط منصور معتمدی و جلد دوم ) 767  صفحه( از سوی عبدالحسین بینش صورت گرفته است. نویسنده در نوشتار حاضر به معرفی اثر مذکور همت گمارده است. وی در راستای این هدف، پس از بیان شرح حال مختصری از مؤلف و علت برگردان مجدد جلد اول کتاب، به معرفی کتاب و محتوای هر یک از جلدها و فصول آن اقدام کرده است. تذکر برخی اشتباه های چاپی و ملاحظات محتوایی از جمله ارزیابی محتوایی کتاب و ترجمه آن و طرح برخی نقاط ضعف اثر، از دیگر مباحث مطرح شده در نوشتار هستند.
۱۳۷۰۷.

تأملی تطبیقی بر دیات صدمات خطایی مسری و غیر مسری در فقه و حقوق کیفری (نقد و پیشنهاد اصلاح ماده 539 قانون مجازات اسلامی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال پنجم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۴ 61 - 87

کلید واژه ها: تداخل جنایات سرایت مرگ ماده539 ق.م.ا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱۲ تعداد دانلود : ۶۷۰
صدمات متعدد می تواند ناشی از ضربه واحد یا ضربات متعدد باشد که در فرض سرایت و عدم سرایت از چهار فرض خارج نیست: 1. هیچ یک از صدمات سرایت نکند؛ 2. همه صدمات باهم سرایت کرده و منجر به جنایت جدید شوند؛ 3. برخی از صدمات سرایت کرده و موجب آسیب بزرگ تر گردند. و 4. برخی از صدمات سرایت کرده و موجب مرگ مجنی علیه گردند. قانون گذار در مقام وضع تعیین دیه فرض اول و دوم، همسو با مبانی فقهی به ترتیب حکم به تعدد دیات (538 ق.م.ا) و تداخل دیات (صدر بند «ب» 539 ق.م.ا) کرده است. همچنین چگونگیِ تعیین دیه در فرض سوم و چهارم، در ادامه بند «ب» ماده 539 ق.م.ا. بیان کرده است؛ هرچند حکم قانون گذار در مورد فرض سوم، مطابق با مبانیِ فقهی است، اما در مورد فرض چهارم با نقدهای جدّی مواجه است. مقاله حاضر درصدد است، اصل مباحث را پیرامون فرض چهارم بر اساس تفکیک میان ضربه واحد و ضربات متعدد متوالی و غیرمتوالی طرح نماید و بر خلاف ماده قانونی اثبات کند که در فرض سرایت برخی از صدمات و مرگ مجنی علیه تنها دیه نفس لازم است و نیازی به محاسبه صدمات غیر مسری نیست؛ مگر در مواردی که ضربات متعدد با فاصله زمانی باشد.
۱۳۷۰۸.

واژه پژوهی در تفسیر مجاهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و یکم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۲

کلید واژه ها: تفسیر مجاهد قرائن واژه ها قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۲۷۷
نخستین گام در تفسیر قرآن آگاهی از مفاد و مفهوم واژه های به کاررفته در آن است تا از آمیختن معنای واژه ها با یکدیگر و سطحی نگری در مقصود الهی جلوگیری شود. مجاهد بن جبر از جمله مفسران مشهور تابعی است که اساس تفسیر خود را بر شرح و توضیح واژگان بنا کرده است. اهمیت بررسی تفاسیر کهن زمانی آشکار می شود که بدانیم خاستگاه بسیاری از مباحث علوم قرآنی، کلامی و غیره تفاسیر کهن بوده است. واضح است طرح روشمند آراء مفسران تابعی همچون مجاهد که قریب به عصر نزول می زیسته اند، راه را برای فهم صحیح قرآن هموار می سازد. بدین ترتیب با تتبع در روایات تفسیری وی و قرائنی که در این باره مجاهد از آن بهره جسته است، می توان به چگونگی تبیین و تفسیر واژگان از نگاه او دست یافت. این جستار که به شیوه توصیفی – تحلیلی به رشته تحریر درآمده است در ابتدا به مباحثی چون شرح لغات، وجوه و نظایر و کلمات دخیل پرداخته است چرا که بخشی از نکات تفسیری وی مربوط به ریشه یابی لغات است سپس بررسی قرائنی متصل به کلام مانند سیاق و اسباب النزول و قرائنی منفصل از کلام مانند استشهاد به قرآن، سخنان پیامبر (ص) و دیگر صحابه و بهره گیری از حوادث تاریخی و قرینه عقلی به بحث نهاده شده است.
۱۳۷۰۹.

تحلیل تمدنی روایات کتاب العقل و الجهل «الکافی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 27-50

کلید واژه ها: کتاب العقل و الجهل الکافی تمدن اسلامی عقلانیت علم اخلاق و حیات طیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۲ تعداد دانلود : ۳۳۲
ماهیت، مبانی و اصول تمدن نوین اسلامی برگرفته از آموزه های وحیانی است. کتاب «العقل و الجهل» در مجموعه روایی الکافی نوشته محمد بن یعقوب کلینی مشتمل بر روایات گرانقدری از اهل بیت k است که بررسی و تبیین و استفاده از آن ها می تواند در پی ریزی تمدن نوین اسلامی کمک شایانی نماید. بررسی ها نشان می دهد جهل زدایی و شکوفایی عقل، علم و حکمت، دینداری، حسن خلق و حیات طیبه که مهم ترین زیرساخت ها و ارکان بنیادین تمدن اسلامی بر پایه عقل است و از سوی دیگر ریشه همه ناهنجاری ها، موانع و چالش های فراروی تمدن اسلامی به جهل و آثار آن برمی گردد. سیری در فضای گفتمانی کتاب «العقل و الجهل» با رویکردی به تمدن سازی، چیستی عقل و نزاهت آن از شیطنت، ریشه شناسی رفتارهای بشری بر پایه شناخت عقل و جهل، گسترش و ارتقای عقلانیت در مکتب حجج الهی، تحقق آرمانشهر مهدوی بر پایه شکوفایی عقل و اخلاق از دیگر مباحث این نوشتار به شمار می رود.
۱۳۷۱۰.

واکاوی راهبردهای تدریس و ارزشیابی درس کارورزی از دیدگاه اساتید و دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال اول اسفند ۱۳۹۸ شماره ۸ 86-76

کلید واژه ها: راهبردهای تدریس ارزشیابی درس کارورزی دانشجو معلمان اساتید دانشگاه فرهنگیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۰ تعداد دانلود : ۱۸۴۲
برنامه ی کارورزی در دانشگاه ها برای سطوح مختلف آموزش ابتدایی، راهنمایی و متوسطه تأمین و تربیت معلمانی است کارآمد که علاوه بر داشتن صلاحیت های عمومی و علمی دارای قابلیت ها و توانایی های حرفه ای نیز باشند تا بتوانند از عهده ی وظایف خطیر حرفه ی معلمی برآیند. تحقیق حاضر به بررسی راهبردهای تدریس و ارزشیابی درس کارورزی دانشگاه فرهنگیان پردیس علامه طباطبایی اردبیل از دیدگاه دانشجو معلمان و اساتید می پردازد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. نمونه ی آماری دانشجویان به تعداد 103 نفر به شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد و نمونه ی آماری اساتید به روش تصادفی ساده و به تعداد 11 نفر انتخاب شد. به منظور گردآوری داده ها از دو پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. در این پژوهش از آزمون تی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج آماری نشان می دهد که بین عناصر راهبردهای تدریس و ارزشیابی درس کارورزی از دیدگاه اساتید و دانشجویان تفاوت معناداری وجود دارد. لذا با 095/0 اطمینان می توان گفت بین میانگین نمرات دو گروه دانشجویان با اساتید تفاوت معناداری وجود دارد. بنابراین دانشجویانی که تجربه یک کارورزی یک برنامه ریزی شده و خلاق را داشته باشند تجربه عملی و حرفه ای کسب کرده و نقاط قوت خود را کشف می کنند و مهارت های خود را به خوبی بهبود می بخشند تا بتوانند برای پست های حرفه ای در آینده آماده شوند.
۱۳۷۱۱.

تطوّر الهویّه الیهودیّه فی شعر «حاییم نحمان بیالیک» و«محمود درویش» دراسه مقارنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 137 - 160

کلید واژه ها: محمود درویش نحمان بیالیک الهویه الیهودیه الشعر العربی المعاصر الشعر الیهودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۷۴
تستند الهویّه الیهودیّه إلی التراث الدینی، والتاریخی، والثقافی الیهودی وما به من التعابیر والصور التی تدلّ علی اهتمام الشاعر لتسجیل الأحداث والموازین التوراتیّه. تعتمد هذه الدّراسه علی المنهج التطبیقی- التحلیلی ومهمتها الرّئیسه الکشف عن مفهوم الهویّه الیهودیّه ومقوّماتها فی شعر "حاییم نحمان بیالیک" و "محمود درویش" حیث خطا بیالیک (1934-1873) خطواتٍ کثیرهً فی تحوّل الشعر الیهودی حیث وظّف الأساطیر والمواریث القومیّه والدینیّه الیهودیّه فی خدمه الفلسفه الصهیونیّه وترکیز المفاهیم الانطوائیّه، والوطن، والدوله واللادینیّه. أمّا محمود درویش (2008-1941) فیعطی الهویّه الیهودیّه بعداً عربیّاً فی سبیل المقارنه بما فیها من قضیّه التشرّد، والاستعطاف، والاستدعاء، والصبر والاستعانه فالأنبیاء الیهود لم یکونوا عند الشاعر إلّا منجین وأبطالاً یخلّصونهم من العدوان الصهیونی. کشفت هذه الدراسه عن میزات الهویّه الیهودیّه فی شعر بیالیک ودرویش، حیث إنّ بیالیک لم یستعمل الهویّه الیهودیّه فی سبیل الأهداف التبشیریّه، والتعلیمیّه، والإبداع الشعری، بل صارت وسیله لتوطید مضامین "الشتات" و"التراث" والاضطهاد" علی سبیل المقارنه بین الماضی الیهودی وحوادثهم المؤلمه الرّاهنه کالجیتو(الحیّ المقصور) والتشرّد الیهودیّ، ولکن تختلف میزات الهویه الیهودیّه فی شعر درویش؛ لأنّه یوظّف "قصه هاجر"، و"إسماعیل"، و"أیوب" و"حبقوق" توظیفاً فنیّاً، للإشاره إلی الاحتلال الصهیونی فی أرض فلسطین ومفاهیم القتل والحرب وأیضاً الابتعاد بین الیهودیّه الدینیّه والصهیونیّه المتطرّفه القومیّه.
۱۳۷۱۲.

حقوق سیاسی انسان در حکومت اسلامی از منظر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 197 - 219

کلید واژه ها: حقوق سیاسی انسان حق و تکلیف حکومت اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۲ تعداد دانلود : ۴۲۴
جایگاه انسان در نظام سیاسی و حقوق سیاسی او مسئله ای است مهم که معیار تقسیم بندی انواع حکومت ها قرار گرفته است. از سوی دیگر، تبیین نشدن حقوق سیاسی انسان در حکومت های دینی یا بی توجهی حکومت های مبتنی بر دین به آن، موجب مترادف دانستن نظام های دینی با رژیم های استبدادی شده است. در پژوهش حاضر، با بررسی سیره سیاسی و حکومتی حضرت علی A در نهج البلاغه ، حقوق سیاسی انسان در حکومت اسلامی بررسی می شود که می تواند معیار مناسبی برای حکومت ها و گروه های اسلامی در جهان اسلام باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد بر اساس آموزه های نهج البلاغه ، انسان فارغ از هر گونه تقسیم بندی، در حکومت اسلامی دارای حقوقی چون حقّ تعیین سرنوشت و انتخاب حاکمان، آزادی سیاسی، نظارت بر مسئولان، مشورت، نصیحت کارگزاران، جلب رضایت عمومی، آگاهی از مسائل حکومتی، حفظ اسرار و حریم خصوصی، امنیت و تساوی در برخورداری از حقوق است و حکومت اسلامی مکلّف به تأمین این حقوق است.
۱۳۷۱۳.

واکاوی آثار مکتوب میرزا ابوالقاسم اردوبادی(1274 – 1333 ق) فقیه و قرآن پژوه: پیشنهادهای پژوهش محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۵ «ویژه قرآن و حدیث»

کلید واژه ها: اردوبادی ابوالقاسم حوزه نجف قرآن پژوهی نسخه های خطی دفاع از حریم دین پیشنهاد پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۳۷۱
میرزا ابوالقاسم اردوبادی از عالمان جامع الأطراف در نیمه اوّل قرن چهاردهم است که در اردوباد زاده شد و در تبریز و نجف دانش آموخت. از او در زمینه هایی مانند قرآن پژوهی، کلام، فقه و اصول نزدیک به پنجاه کتاب و رساله مفید برجای مانده که بیشتر این آثار، چاپ و منتشر نشده اند. از کتاب های مفصّلی مانند «سبیل الرّشاد» در فقه استدلالی تا رساله های مختصر در فقه و نیز کتاب های متنوعی در حریم دفاع از دین مانند شهاب مبین و الشهب الثاقبه، در میان این آثار دیده می شود. این تحقیق از نوع توصیفی بوده و به روش کتابخانه ای انجام شده است. بر اساس این تحقیق 62 درصد از آثار ایشان به زبان عربی، 35 درصد به فارسی و 3 درصد به زبان ترکی است. از نظر موضوع، فقه با 41 درصد بیشترین فراوانی و موضوعات قرآن، منطق و متفرّقه با فراوانی های کمتر از 10درصد، کمترین عناوین را به خود اختصاص داده اند. به لحاظ حجم تنها دو عنوان از آثار اردوبادی به دوره های مفصّل (بیش از یک جلد) اختصاص می یابد و آثار مختصر (کمتر از 50 برگ)، 49 درصد و متوسّط (یک مجلّد) 46 درصد است.
۱۳۷۱۴.

دلایل نقلی بر ناتوانی بشر از شناخت خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۵ «ویژه قرآن و حدیث»

کلید واژه ها: عقل وهم معرفت صنع فطرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۰ تعداد دانلود : ۳۷۳
در این مقاله دلایل نقلی، شامل قرآن و روایات معصومین: بر ناتوانی بشر از شناخت خدا بوسیله ابزارهای شناختی بشری شامل عقل، وهم، خیال و فکر بررسی شده و با بیست و دو دسته آیه و روایت، تأکید و تأیید شده است. البته بشر فاقد معرفت خدا نیست، بلکه به در این معرفت دخالتی ندارد. معرفت خدا، فعل خدای متعال است و بشر نسبت به آن منفعل است، خدای سبحان تفضلاً این معرفت را به انسان بخشیده است. انسان مختار می تواند نسبت به معرفت موهبتی خدای متعال موضع بگیرد، یا آن را بپذیرد و اقبال کند، یا آن را منکِر شود و ادبار کند، که بدین جهت مستلزم و مستوجب ثواب یا عقاب الهی می گردد. آیات و روایات نشان می دهند که خدای متعال در عقل، وهم، خیال و فکر انسان نمی آید تا برای او معرفتی بشری حاصل شود. بعلاوه معرفت خدای متعال، فعل خدا است، بشر در آن، دخالتی ندارد و این معرفت قبل از نشئه دنیا به انسان اعطا شده است.
۱۳۷۱۵.

ابعاد مسئله کمال نفس ناطقه در فلسفه ابن سینا و تحلیل انتقادی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۲ 72 - 49

کلید واژه ها: ابن سینا نفس کمال نفس عقل نظری عقل عملی اراده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۴۵۴
از موضوعات اساسی فلسفه ابن سینا نفس شناسی است. او ذیل مفهوم نفس به طرح دیدگاه خود در باب کمال انسان پرداخته است. این نوشتار به این پرسش می پردازد که کمال نهایی نفس ناطقه نزد ابن سینا چیست و چه انتقاداتی به نظریه وی وارد است؟ آیا دیدگاه ابن سینا می تواند پاسخگوی سؤال امروز ما در باب کمال نفس باشد؟ به نظر ابن سینا کمال نفس کمالی عقلی است و با حصول مرتبه عقل مستفاد حاصل می شود؛ بنابراین تکامل نفس در ناحیه عقل نظری است و عقل عملی تنها جنبه مقدمه ای و زمینه سازی دارد. دیدگاه ابن سینا در سرتاسر تفکر فلاسفه اسلامی سریان داشته و پس از وی توسط ملاصدرا نقادی شده است. وی نظریه ابن سینا را نقد و بازسازی کرده اما درنهایت در همان محدوده باقی مانده است. به نظر می رسد مشکل اساسی دیدگاه ابن سینا تفکیک شئون نفس و عدم توجه به مدخلیت اساسی عمل ارادی و جنبه های مادی و بدنی و مخصوصاً مسائل ناشی از حیات اجتماعی و سیاسی در امر تکامل نفس است.
۱۳۷۱۶.

بررسی انتقادی نافرمانی مدنی از منظر برخی فیلسوفان یونان باستان و عصر روشنگری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۶) 76 - 102

کلید واژه ها: نافرمانی مدنی قرارداد اجتماعی قوانین ظالمانه وضع آغازین عدالت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۴۹۵
اگر نوشتار سوفوکلس در خصوص نافرمانی مدنی را در جرگه مباحث فلسفی ندانیم و از آن بگذریم، از سقراط و نگاه ویژه فلسفی او در این باب نمی توان گذشت. او که از سوی حکومت آتن به ناحق به اعدام محکوم شده بود، حاضر نشد به پیشنهاد دوستانش عمل کند و با نافرمانی مدنی نسبت به حکم صادر شده، از زندان بگریزد؛ زیرا نافرمانی مدنی را امری خلاف فضیلت و قرارداد اجتماعی تلقی می کرد. ولی این دیدگاه مخالفانی سرسخت پیداکرد که معتقد بودند گاهی قوانین چنان ظالمانه می شوند که نافرمانی مدنی در برابر آن لازم و آخرین راهکار ممکن است. با توجه به این دو دیدگاه درباره نافرمانی مدنی، پرسش اساسی این است که کدام رفتار در برابر حکم ظالمانه پسندیده است؟ آیا در برابر قانون ظالمانه به هر شکل ممکن باید سرفرود آورد یا می توان با اعتراض نسبت به آن، حکومت را مجبور به اصلاحات کرد؟ در این مقاله می کوشیم با نقد و بررسی استدلال های متفکران دوره یونان باستان و عصر روشنگری به پرسش های مطرح پاسخ دهیم و تناقضاتِ درونیِ آنها را آشکار و پاسخ نهایی را مشخص سازیم.
۱۳۷۱۷.

درآمدی بر حکمت وجودی شیطان در منظومه تربیتی قرآن

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 81 - 95

کلید واژه ها: حکمت وجودی شیطان نظام احسن نفس اماره تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۸۵۵۰
داستان فریب خوردن آدم ابوالبشر از شیطان، بیان گر شدت دشمنی او با بنی آدم است. قرآن برای او اوصافی چون دشمنی دیرینه با انسان و قدرت نفوذ در بشر و درعین حال ضعف نقشه هایش برای مؤمنان را ذکر کرده است. از سوی دیگر قرآن کریم آفرینش الاهی را احسن و نیکو دانسته است. در این رهگذر، پژوهش حاضر پاسخ گو به این پرسش است که قرآن کریم چه جایگاهی برای شیطان در نظام احسن قائل است؟ روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی از نوع تحلیل محتواست. پس از مراجعه به منابع تفسیری و کنار هم قرار دادن آیاتی که درباره موضوع شیطان است واژه شیطان و حقیقت وجودی اش تبیین شده و سپس حکمت وجودی شیطان و جایگاهش در منظومه تربیتی قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این مقاله گویای آن است که براساس نگره توحید ربوبی، همه اشیاء در عالم مظهر اسماء الله هستند و شیطان نیز در این عرصه مظهر اضلال الهی است. هم چنین اگر شیطان نبود تفاوت انسان های پاک از ناپاک روشن نمی گشت و تربیت انسان به معنای درست آن تحقق نمی یافت. مضافا این که حتی اگر تنها نفس اماره در وجود انسان نهادینه می شد بدون وجود وسوسه های شیطانی، تربیت انسان به کمال نمی رسید..
۱۳۷۱۸.

در آمدی بر روش شناسی خردورزی

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 5-19

کلید واژه ها: روش روش شناسی خردورزی ابزار خردورزی مبانی خردورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۷
مقاله حاضر با رویکردی مسئله محورانه و با توصیف و تحلیل روش شناسی خردورزی به دنبال خردورزی ای درست، اصولی و براساس یک اصطلاح، اسلامی است. روشن است که بدون بحث درباره روش شناخت در خردورزی، ابزار خردورزی و مبانی خردورزی نمی توان از روش شناسی خردورزی سخن به میان آورد؛ زیرا شناخت روش زمانی معنای دارد که اولاً راه شناخت معلوم باشد؛ ثانیاً ابزار شناخت نیز مشخص باشد؛ ثالثاً با توجه به اینکه ممکن نیست روش بدون داشتن پیش فرض و مبانی به کار گرفته شود، باید در روش شناسی از مبانی خردورزی نیز بحث نمود. پژوهش حاضر نشان می دهد که خردورزی در انواع روش های تحقیق وجود دارد؛ هم در روش تعقلی، هم در روش تجربی و هم در روش نقلی و تاریخی. ابزار خردورزی منطق است که در سه قسمت مفاهیم و تعاریف، گزاره ها و قضایا، قیاس و استدلال هویداست. مبانی خردورزی در مبنای معرفت شناختی (امکان شناخت، و عدم انحصار شناخت در محسوسات)، هستی شناختی (رئالیسم، و انقسام موجود به مادی و مجرد) و انسان شناختی (دوبعدی بودن، اختیار، کرامت و خلافت الهیِ انسان) قابل بحث است.
۱۳۷۱۹.

ارزشیابی ترجمه واژگان اضداد در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۸ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 135-156

کلید واژه ها: ارزشیابی ترجمه ترجمه قرآن واژگان اضداد واژگان اضداد قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۸۱
اشتراک لفظی در بخش قابل توجهی از مفردات قرآن به چشم می خورد. از زیر مجموعه های اشتراک لفظی، واژگان اضداد هستند که دارای دو معنای متضادند مانند « عسعس » . نکته قابل توجه در مورد این واژگان این است که می توان معنای آن ها را با استفاده از معیارهایی مانند آیات، روایات، کتب لغت و مفسرین به دست آورد. بعد از بدست آوردن معنای واژگان اضداد با استناد به معیارهای ذکر شده، می توان در ترجمه های فارسی قرآن ترجمه آن ها را ارزشیابی نمود. مطالعه واژگان اضداد در ترجمه های آیتی، الهی قمشه ای، انصاریان، حجتی، خرمشاهی، فولادوند، مجتبوی، مشکینی، مکارم و المیزان این نتیجه را به دست داد که بعضی واژگان در همه ترجمه ها به یک معنا (موافق با معیارهای ذکر شده) و بعضی واژگان در یک ترجمه به هر دو معنای ضد آورده شده اند و بعضی واژگان در یک ترجمه به یک معنا و در ترجمه دیگر به معنای دیگر آمده است. روش به کار رفته در این تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد.
۱۳۷۲۰.

واکاوی مفهومی تأویل با تکیه بر نظر علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ 117 - 141

کلید واژه ها: کلیدواژه : قرآن تفسیر تأویل ماهیت تأویل حقیقت مشککه علامه طباطبایی ره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۳
تأویل یکی از مباحث مهم علوم قرآن و علم کلام است که در فهم قرآن و روایات به ویژه برخی آیات مربوط به اسما و صفات، نقش کلیدی و کاربردی دارد. یکی از محورهای اصلی تأویل، مرتبط با صفات خبریه خدواند در آیات متشابه است که معنای ظاهری این صفات با تنزیه خداوند سازگار نیست و تأویل آن با ارجاع به آیات محکم امری ضروری است و عدم پذیرش آن افتادن در دام تشبیه و تجسیم است. از صدر اسلام، مذاهب اسلامی و دانشمندان مسلمان، در رابطه با تأویل متون مقدس، آرای مختلف داشته اند. اولین اختلاف در مورد ماهیت و چیستی تأویل است. نوشتار پیش رو ب ه روش توصیفی تحلیلی سه نظریه اصلی پیرامون ماهیت تأویل یعنی «مفاهیم»، «عینیت مصداقی» و «عینیت تکوینی» را، مورد واکاوی و ارزیابی قرار می دهد و «حقیقت مشککه» بودن ماهیت تأویل را به عنوان نظری جدید نتیجه می گیرد. «حقیقت مشککه» در قالب سه مرحله که جامع همه ی نظرات است، تبیین می شود. مرحله اول آن حدوسط ظاهر و باطن است، مرحله دوم با باطن قرآن مترادف است و مرحله نهایی، تأویل واقعی و حقیقی است که مطابق با نظر علامه است. این پژوهش پس از مقدمه و پیشینه تاریخی تأویل، به معنای لغوی و اصطلاحی تأویل، و قلمروی تأویل می پردازد؛ و در ادامه ماهیت تأویل را موردبررسی قرار داده و نتیجه گیری می نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان