درخت حوزه‌های تخصصی

در این پژوهش، دو فرضیه زیر مورد بررسی قرار گرفته است: 1. رشد سال افزون انتشار کتاب در سالهای 1376 تا 1383، بیش از آنکه نمایانگر بی­ثباتی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و شتابزدگی در حوزه نشر برای پاسخدهی به نیازهای روزمرّه باشد، مبیّن ثبات نسبی حاکم بر دنیای نشر کتاب است که برنامه­ریزی دقیق­تر، اجرا و سوددهی مناسب تر را میسر ساخته است. 2. رشد کمّی انتشارات در سالهای 1376 تا 1383، افزون بر موارد مندرج در فرضیه اول، تحت تأثیر یکی یا ترکیبی از عوامل و فواید مادی، افزایش مؤسسه های آموزشی، کتابهای کودکان و کتابهای سازمانهای دولتی نیز بوده است:  تمامی کتابهای منتشر شده طی سالهای 1376 تا 1383 و نیز تمام ناشرانی که به طور متوسط هر سال 10 عنوان کتاب منتشر کرده و در هجدهمین نمایشگاه بین­المللی کتاب تهران (سال 1384) شرکت داشته اند، جامعه آماری پژوهش را تشکیل داده اند. چهار پرسش از فرضیه کلی که مربوط به عوامل درون سازمانی نشر بود مورد تأیید قرار گرفت و شش پرسش از فرضیه کلی که مربوط به عوامل برون سازمانی بود و بیشترین ارتباط را با ثبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نشر داشتند، مورد تأیید قرار نگرفت. اما در همه این شش مورد، آمار موافقان در مقایسه با مخالفان (با حذف بیتفاوتها) بیش از 50% بود (دامنه 58% - 5/50%). بنابراین، با تقسیم عناصر متشکلة فرضیه کلی به دو خرده مقیاس معیارهای درون سازمانی و برون سازمانی، نتیجه گرفته شد که خرده مقیاس درون سازمانیِ فرضیة کلی تأیید میشود و خرده مقیاس برون سازمانیِ آن تأیید نمیشود.

چندی است که امکان تحصیل در مقطع دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، برای مشتاقان تحصیل در دانشگاه های دولتی ایران فراهم گردیده است. اما بررسیها نشان از مشکلات و موانع بیشماری میدهد که به رغم تصور عمومی، تحصیل در داخل را برای آنان با دشواریهای عدیده ای روبرو ساخته است. عمده ترین این مشکلات در قالب موانع آموزشی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، اطلاعاتی، شخصی و خانوادگی جای میگیرند. این مجموعه موانع از کنکور آغاز میشوند و تا پایان دوره با آنان همراه اند. این مقاله در نظر دارد ضمن بررسی عمده ترین چالش های موجود، ذهن جامعه علمی و حرفه ای را در خصوص رفع این مشکلات به چاره اندیشی وادار کند.

امروزه، معماری خدمت گرا (سرویس گرا) 1، فرصت هایی را در جهت بهبود چابکی و تسریع در تطبیق نیازمندی های کسب و کار با زیرساخت فنّاوری اطلاعات به وجود آورده است. از آنجا که سازمان ها در فرایند استفاده از این فنّاوری با چالش های زیادی مواجه می شوند و ممکن است باوجود صرف انرژی زیاد و سرمایه گذاری های کلان دچار شکست شوند ، نیازمند پیاده سازی یک مدل حاکمیت مبتنی بر معماری خدمت گرا هستند که براساس رویکرد تدریجی و بلوغ خدمت گرایی سازمان مشخص نماید که چه اقداماتی را در گذار به سمت معماری خدمت گرا انجام دهند. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال ارائه یک مدل برای بلوغ حاکمیت بر معماری خدمت گرا بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. جامعه آماری شامل کل خبرگان و متخصصان حوزه معماری خدمت گرا در سراسر دانشگاه های ایران و نمونه آماری شامل 16 نفر از خبرگ ان دانشگاهی بود. به منظور تأیید یا ردّ شاخص ها از آزمون دوجمله ای استفاده شد که نتایج پژوهش دال بر تأیید مدل پیشنهادی پژوهش حاضر بود.

آنچه در رابطه با استاندارد کردن کتابخانه ها انجام میشود، عمدتاً به خدمات فنی، فضای فیزیکی و تجهیزات، و محتوای اطلاعاتی (مجموعه) مربوط میشود. اما با توجه به اینکه بسیاری از حرفه مندان و صاحب نظران این حرفه، رویکرد کاربردمداری را در ارائه خدمات کتابخانه ای به مأموریت مداری و مجموعه مداری ترجیح میدهند، این شیوه نگاه به استانداردسازی، با رویکرد کاربرمدارانه همخوانی ندارد. به بیان دیگر، با وجود ادعای پایبندی به کاربرمداری، عملاً از این شیوه در جهت مأموریت مداری و مجموعه مداری استفاده میشود. این مسئله در کتابخانه های تخصصی اهمیتی افزون تر مییابد، زیرا قرار است نتیجة فعالیت این دسته از کتابخانه ها در قالب محصول پژوهش، تجسم یابد و به تولید دانش جدید منجر شود. آموزش کاربران و سوق دادن آنان در جهت تحصیل سواد اطلاعاتی مطابق با حدود هر چه بالاتری از استانداردها، موجب میشود کتابخانه ها در نیل به اهداف خود و تحقق واقعی رویکرد کاربرمدارانه موفق شوند؛ بویژه آنکه تعاریف جدید سواد اطلاعاتی در آموزشهای کتابخانه ای ریشه داشته و کتابخانه های تخصصی باید ـ با توجه به شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور ـ بیش و پیش از استاندارد کردن خدمات فنی تجهیزات و فضای کتابخانه؛ به آموزش سواد اطلاعاتی بر مبنای استانداردها به کاربران خود بپردازند تا بدین ترتیب ضمن استقلال بخشیدن به آنان در کسب اطلاعات و دانش افزایی، موجب کارآمدی بیشتر خدمات کتابخانه های تخصصی گردند. بر این مبنا، کتابخانه ها باید در درجه اول به ارزیابی کاربران خود بر مبنای استانداردهای سواد اطلاعاتی و در وهلة دوم به طراحی و اجرای برنامه های آموزشی بر مبنای این ارزیابی با هدف ارتقای سطح سواد اطلاعاتی، بپردازند.

هدف : وب­سایت­های نشریات انگلیسی زبان دارای رتبه علمی- پژوهشی و ترویجی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ و وزارت بهداشت و آموزش پزشکی ایران ارزیابی شده روش پژوهش : این پژوهش به روش ارزیابی با رویکرد وب­سنجی انجام شده است. داده­های پژوهش به روش مشاهده مستقیم و با استفاده از سیاهه وارسی، متشکل از 26 معیار، گردآوری شد. برای تدوین سیاهه وارسی، ویژگی­های کیفی نشریه­های علمی از استانداردهای ایزو و معیارهای معرفی شده دیگر استخراج شده است. جامعه آماری، شامل81 وب­سایت نشریه (45 عنوان وزارت بهداشت و 36 عنوان وزارت علوم) است. تحلیل داده­های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی انجام گرفته است. یافته­ها : یافته­­ها در 6 مقوله ارائه شده است. در مقوله ارتباطات، ارتباط از طریق پست الکترونیکی با بیشترین فراوانی (85 درصد) در شمار بسیار زیادی از نشریه­ها وجود دارد. در مقوله راهنمای نویسندگان، رویه داوری تنها در 4درصد نشریات رعایت شده است. رویه داوری از لحاظ جزئیات یکسان نیست برخی مختصر و برخی مفصلند. در مقوله شیوه دسترسی،74 درصد دارای سایت اختصاصی­اند و این امر منجر به سهولت دسترسی به اطلاعات و رویت ­پذیری بیشتر آنها شده است. در مقوله محتوای قابل دسترس نیز بیشتر نشریات، آرشیو، و فهرست مندرجات خود را از طریق اینترنت در اختیار گذاشته­اند. 82 درصد نشریات، امکان دسترسی به متن کامل مجلات را فراهم کرده­اند. در مقوله مشخصات نشر، کلیه مجلات مورد بررسی، عنوان، دوره، شماره، و سال شماره جاری نشریه را در صفحه وب خود قرار داده­اند. در مقوله مسئولیت نیز معرفی نام سردبیر و مدیرمسئول در بیشتر نشریه­ها انجام شده است. نتیجه­گیری : استانداردهای کیفیت وب­سایت­های مورد بررسی به­خوبی در اینترنت به نمایش در­آمده­اند؛ به­نحوی­که نیمی از این معیارها در بیشتر نشریات مورد بررسی معرفی شده­اند. با این­حال، بررسی داده­ها نشان داد که برخی معیارها- که در جلب اعتماد مخاطب نسبت به اعتبار نشریه تاثیر ویژه­ای دارند- به­طور گسترده­ای نادیده گرفته شده­اند.

هدف: تعیین میزان حضور مؤلفه های تفکر انتقادی در داستان های کودکان و نوجوانان از نظر مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی است. جامعه مورد پژوهش شامل8 داستان تألیفی است. مؤلفه های تفکر انتقادی موجود در این داستان ها با استفاده از سیاهه وارسی توسط 48 مربی شاغل در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان خوزستان شناسایی شده است. یافته ها: از دید مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در کتاب های داستانی مورد بررسی مؤلفه های تفکر انتقادی دارای تأکید یکسانی نیست. نتیجه گیری: ادبیات کودک (در حوزه داستان) فقط ماهیت سرگرمی و تفریحی ندارد، بلکه دارای کارکردهای آموزشی ازجمله آموزش مهارت های فکری نیز هست که باید مدّ نظر قرار گیرد.

هدف: پژوهش حاضر میزان همکاری علمی ایرانیان و پژوهشگران سایر کشورهای اسلامی در سه نمایه استنادی علوم، هنر و علوم انسانی و علوم اجتماعی طی سال های 1900 تا 2008 را بررسی می کند. روش پژوهش: جامعه پژوهش حاضر را آن دسته از تولیدات علمی ایران نمایه شده در پایگاه وب علوم تشکیل می­دهند که با مشارکت کشورهای اسلامی طی سال­های 1900 تا 2008 منتشر شده­اند. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزار اکسل استفاده شد. یافته های پژوهش: همکاری علمی ایران و کشورهای اسلامی در دوره زمانی مورد بررسی روندی صعودی داشته است. نتایج آزمون رگرسیون نمایی نشان­دهنده نرخ رشدی معادل 6/12 درصد است. پژوهشگران ایرانی بیشترین میزان همکاری را با کشورهای ترکیه، مالزی و پاکستان داشته­اند. همچنین بیشترین همکاری علمی پژوهشگران ایرانی با سایر کشورهای اسلامی در حوزه­های علوم کشاورزی، زیست شناسی، شیمی و فیزیک انجام گرفته ­است. از سوی دیگر دانشگاه­های شیراز و تهران فعال ترین موسسات علمی و پژوهشی کشور در همکاری علمی با کشورهای مزبور بوده­اند. نتیجه­گیری: همکاری علمی ایران و کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی از سال 1967 آغاز شده و حاصل این همکاری 675 تولید علمی برای پژوهشگران کشورمان بوده است.