درخت حوزه‌های تخصصی

هدف این پژوهش، بررسی وضعیت استناد در پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دأنشکده ادبیات دانشگاه تهران در سالهای 1370-1374 می باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها گویای آن است که از لحاظ نوع مواد استناد به منابع کتابی نسبت به سایر انواع منابع بیشتر است. در بررسی زبان منابع میزان استفاده از منابع فارسی و عربی بیشتر از منابع لاتین می باشد. در خصوص موضوع استنادها: مشخص گردید که پژوهشگران حوزه ادبیات فارسی بعد از رده ادبیات، به رده دین , رده زبان و در مرتبه آخر به رده تاریخ و جغرافیا، بیش از سایر رده ها، استناد کرد ه ا ند و پربسامدترین منابع نیز در این چهار رده به دست آمد. از لحاظ فرم ادبی به آثار نظم بیشتر از نثر استناد شده است. قابل ذکر است که کتاب ""تاریخ ادبیات در ایران "" تألیف ذبیح الله صفا، پربسامدترین منبع و ""عبدالحسین زرینکوب پربسامدترین مؤلف در این تحقیق شناخته شد.

از هوش مصنوعی برای طراحی نظام های هوشمند استفاده میشود، با این هدف که رفتار هوشمندانة بشر را تقلید نمایند و به او در کارها کمک کنند. با گذشت زمان به سمت نظام های هوشمندتر پیش میرویم. در حوزة کتابداری و اطلاع رسانی نیز نظام های هوشمندی طراحی شده اند، اما هنوز ساده و مبتدیاند و اکثراً توسط افراد غیرکتابدار تهیه شده اند. از این نظام ها میتوان در بسیاری از فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی از جمله امانت، بازیابی اطلاعات، خدمات مرجع، و ... بهره گرفت. لازم است که کتابداران با طراحان نظام های هوشمند همکاری کنند تا به نظام هایی منطبق با نیازهای کتابخانة خود دست یابند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین الگوی شایستگی های کانونی دانشجویان کتابداری و علم اطلاعات در سطح عمومی و سنجش میزان برخورداری دانشجویان کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد از شایستگی های کانونی مورد نظر انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع نظری- کاربردی، و روش پژوهش سندی- تحلیلی و پیمایشی است. جامعـه پژوهش شامل کلیـه دانشجویان کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات دانشـگاه فردوسی مشهد است که در سال 89-1390 مشغول تحصیل بودند. یافته ها: الگوی شایستگی کانونی بررسی شده در این پژوهش شامل دوازده شایستگی کانونی بود. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که در تمامی موارد دانشجویان نیم سال هشتم نسبت به دانشجویان نیم سال دوم وضعیت بهتری دارند و اختلاف بین آنها معنادار است. نتیجه گیری: آموزش بر ارتقاء سطح شایستگی های کانونی طی نیم سال های مختلف تحصیلی اثرگذار بوده است. در پایان طراحی برنامه درسی براساس مدل مارپیچ مضاعف و با درنظرگرفتن شایستگی ها در دو سطح عمومی و تخصصی، به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی درسی در دوره کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات پیشنهاد شد.

هدف اصلی این نوشتار شناسایی و اولویت بندی شاخص های موفقیت در بازاریابی کتاب های دانشگاهی است. با انجام مطالعه های مختلف و بررسی پیشینة موضوع، تصمیم های راهبردی و آمیختة بازاریابی به عنوان عوامل محیط داخلی و تکنولوژی و زمان نیز به عنوان عوامل محیط بیرونی تأثیرگذار کسب وکار در نظر گرفته شد. جامعة آماری، ناشران تهرانی و تعداد نمونة آماری 220 نفر می باشد. انتخاب ناشران به روش تصادفی ساده صورت گرفته و برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه استفاده شده است. روایی پرسش نامه به طور صوری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از ضریب همبستگی اسپیرمن و فریدمن استفاده شده است. نتایج رتبه بندی عناصر به ترتیب: موقعیت یابی 048/6، محصول 876/5، زمان 621/5، مکان 308/5، فناوری 161/5، ترفیع 899/4، قیمت 694/4، هدف گذاری، 154/4 و بخش بندی 237/3 می باشد.

هدف: شناسایی عوامل رفتاری، فرهنگی، و سازوکارهای ثبت تجارب مدیران در مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. روش/ رویکرد پژوهش: به روشپیمایشی، نظر 17 نفر از مدیران و کارشناسان ارشد شاغل در معاونت اسناد آستان قدس رضوی را با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته بررسی کرده است. یافته ها: در متغیرهای عوامل رفتاری و فرهنگی، میان وضع موجود و وضع مطلوب تفاوت معنادار است. براساس اولویت بندی عوامل رفتاری و فرهنگی در وضع موجود، به جز متغیر ""پشتیبانی و مدیریت مدیران رده بالاتر""، سایر متغیرها از درجه اهمیت پایین تری برخوردارند و ""پرداخت پاداش"" کمترین درجه اهمیت (5/1 درصد) را دارد. اما در وضع مطلوب، متغیر ""تحول گرایی یا پویایی افراد جهت بهبود وضع موجود"" دارای بالاترین اهمیت (1/6 درصد) است. در اولویت بندی سازوکارهای ثبت تجربه در وضع موجود، متغیر ""برگزاری نمایشگاه ها/ کارگاه های آموزشی"" بالاترین (9/2 درصد) و متغیر ""تعیین روز یا هفته معرفی تجربه و صاحبان تجربه"" پایین ترین رتبه (9/1 درصد) را دارد. اما در وضع مطلوب، ""ایجاد مراکز تخصصی مستندسازی در سازمان ها براساس مأموریت های محوله"" و انتقال تجربیات کارکنان قبل از بازنشستگی به افراد جانشین"" در بالاترین سطح (4/4 درصد)، و متغیر ""تهیه بروشورها و کاتالوگ ها"" در پایین ترین رتبه (4 درصد) قرار دارد. نتیجه گیری: مدیران به صورت فردی به ثبت تجارب خود تصمیم می گیرند؛ در حالی که نگرش مثبت به این کار در بلندمدت به رفتار و تکرار آن به فرهنگی سازنده تبدیل خواهد شد.

هدف: به منظور تعیین معیارهای استاندارد ذخیره و بازیابی اطلاعات لوح های فشرده آموزشی کودکان، شیوه های ذخیره و بازیابی اطلاعات لوح های فشرده آموزشی کودکان در ایران ارزیابی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: ارزیابی با استفاده از سیاهه وارسی انجام شده است. یافته ها: 5/47 درصد از معیارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات و 67/73 درصد از معیارهای طراحی نرم افزار توسط لوح های آموزشی کودکان رعایت شده اند. نتیجه گیری: لوح های آموزشی کودکان از لحاظ ذخیره و بازیابی اطلاعات نامناسب، اما از نظر طراحی نرم افزار دارای وضعیت مطلوبی هستند.

مدتهاست متخصصان حوزه اطلاع رسانی برای سازماندهی موضوعی مدارک به منظور بازنمون موضوعیت آنها در تسهیل مصالحه میان زبان کاربر و نظام بازیابی اطلاعات، از برچسبهای موضوعی استفاده می کنند. نظرهای صاحب نظران در این حوزه عمدتاً منحصر به بحث عملکردی ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات است، حال آنکه صرف استفاده از برچسب گذاری به منظور اطلاع رسانی، میتواند ریشه های نظری قویتری نیز داشته باشد. بحث متقاعد سازی در حوزه ارتباطها و نیز نظریه برچسب گذاری در دو حوزه علوم اجتماعی و روانشناسی، از جمله مباحثی است که انگاره های بنیادین مشترک بسیاری با برچسب گذاری موضوعی مطرح در سازماندهی اطلاعات دارد و به صورتی کاملاً ضمنی مورد استفاده متخصصان حوزه واقع شده است. مقالة حاضر با نگرشی تطبیقی، در پی تبیین روشن تر این روابط نظری و معرفی زمینه های نظری جدید در مطالعة مسائل مربوط به انتخاب اصطلاحهای موضوعی برای مدارک است

هدف: پژوهش حاضر که با هدف معرفی کتابخانه های اسباب بازی و شناسایی اهداف، خدمات، فعالیت ها و ساختارهای آن ها انجام شده است، می کوشد تا با ارائه تصویری از تجارب جهانی در این زمینه، بر اهمیت روزافزون وجود چنین مراکزی در پرورش کودکان تاکید کرده و از این رهگذر لزوم آغاز اقدامات عملی در ایران را گوشزد نماید. روش: این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده کرده است. کتابخانه های اسباب بازی دنیا که در محیط اینترنت دارای وب سایت و پورتال بودند شناسایی گردید و در مجموع وضعیت 50 کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: ویژگی های مختلف این کتابخانه ها از جمله بودجه، خدمات، اندازه مجموعه، انواع مواد، روش سازماندهی، قوانین و مقررات مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پیشنهاد راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» ارائه شده است. ارزش/اصالت: این نخستین پژوهشی است که کوشیده است تا برپایه شناسایی و معرفی کتابخانه های اسباب بازی دنیا به طرح اندیشه ای نو برای راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» بپردازد که هدف آن نه تنها حفظ و نگهداری مظاهر فرهنگ بازی و اسباب بازی در ایران است؛ بلکه اشاعه و خدمت رسانی در این زمینه نیز از اهداف اصلی آن به شمار می آید.

این پژوهش با هدف سنجش امکانات موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی، اعم از منابع اطلاعاتی، برنامه های نرم افزاری مناسب جهت ارائه خدمات، «اشاعه اطلاعات گزینشی» از طریق پست الکترونیکی به اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز، با روش «پیمایشی ـ توصیفی» انجام گردید. برای گردآوری داده ها از روشهای مشاهده و پرسشنامه استفاده شد.جامعه پژوهش عبارت بودند از کلیه منابع چاپی و غیرچاپی کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی و اعضای هیئت علمی دانشگاه شیرازکه در مرتبه های علمی استادی، دانشیاری و استادیاری مشغول به کار هستند. از این تعداد 100 نفر از طریق نمونه گیری طبقه ای با تخصیص متناسب به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه در میان آنان توزیع گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که کل منابع فارسی و لاتین موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و هیئت تکنولوژی شیراز از طریق صفحه خانگی قابل جستجو و بازیابی میباشند.(www.srlst.com) کل اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز برای بازیابی اطلاعات مورد نیاز خود از اینترنت استفاده میکنند و 99% جامعه پژوهش نیز آدرس پست الکترونیکی دارند. 4/42% از جامعه پژوهش، در گذشته از خدمات SDI استفاده کرده اند و 6/55% مایلند با ساخت پروفایل پژوهشی، از این خدمات به صورت تمام خودکار استفاده کنند. در این راستا، 8/77% از اعضای هیئت علمی ترجیح میدادند که ابتدا چکیده مدارک بازیابی شده را دریافت و مطالعه کنند و سپس اصل مدارک مرتبط را درخواست نمایند. با در نظر گرفتن یافته های پژوهش و تمایلات اعضای هیئت علمی و نیز با مطالعه چندین سیستم ارسال خودکار اطلاعات گزینشی، الگوی مفهومی نرم افزاری برای ارائه این خدمات در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز طراحی گردید.

بازیابی هر چه سریع تر و دقیق تر اطلاعات، آرمان بزرگ همه کتابداران است. برای دسترسی به این آرمان، ابزارهایی توسط کتابداران به وجود آمده که نمایه ها نمونه هایی از آن ها هستند. نمایه ها که اکنون به کمک کامپیوتر حالت پیشرفته ای یافته اند در سنّت کتابشناسی و کتابداری شرقی متأثّر از اسلام، دارای قدمت هستند و حتّی نمونه هایی پیشرفته از آن ها با عناوین کشف المطالب، کشف الآیات و غیره که به دلیل جایگاه والای قرآن در جوامع اسلامی به وجود آمده اند سال هاست که مورد استفاده قرار میگیرند. آن چه که در زیر میآید بررسی نمایه ها و جدول های قرآنی متعلّق به سال 1313 است که در زمان ناصرالدین شاه قاجار توسط محمد خان صنیع الدوله (اعتماد السلطنه) چاپ شده. هدف این نوشته ضمن بررسی انتقادی کلّیة جدول های مندرج در این قرآن، نشان دادن این نکته است که آن جا که علاقه و اهمیت به هر دلیلی مطرح بوده، آن چنان که در مورد قرآن مطرح بوده و هست ابزارهای بازیابی بسیار پیشرفته ای در شرایطی به وجود آمده اند که حتّی شاید تصوری نیز دربارة فناوریهای پیشرفتة کنونی وجود نداشته است.

افراد مختلف برداشت های متفاوتی از پدیده های یکسان دارند و وجود این ادراکات متفاوت پایه های متفاوتی را برای رفتار افراد شکل می دهند. در این مقاله، با بهره گیری از رویکرد کیفی و روش پدیدارنگاری، مفاهیم متفاوت مشارکت کنندگان (برنامه ریزان دولت الکترونیک) از پدیده شفافیت اطلاعات به وسیله مصاحبه های نیمه ساختاریافته به دست آمده و مطابق با چارچوب روش پدیدارنگاری، در قالب هفت طبقه توصیفی متفاوت که نشان دهنده هفت مفهوم متفاوت از پدیده شفافیت اطلاعات هستند، ارائه شده است. گرایش بیشتر مشارکت کنندگان بر مفهوم ""دانای کل"" از شفافیت اطلاعات که متضمن تعیین یک سویه اطلاعات ارائه شده به کاربران سامانه دولت الکترونیک است، از جمله نکات عمده ای است که این مطالعه به آن دست یافته است که می تواند دال بر اقدامات منفرد نسبت به شفافیت اطلاعات در روند استقرار دولت الکترونیک در کشور باشد.

کتابهای درسی مهم ترین منابع یادگیری دانش آموزان در نظامهای آموزشی به شمار میروند. با این حال، با توجه به گستره وسیع دانش تولید شده در یک زمینه خاص، ضروری است دانش آموزان بتوانند از منابع دیگر برای دستیابی به اطلاعات مرتبط با موضوع درس استفاده کنند. با این هدف، پرسشهایی در متن یا انتهای برخی از درسهای دورة راهنمایی طراحی شده که دانش آموزان برای پاسخگویی به آنها ناچارند به منابعی خارج از کتابهای درسی مراجعه کنند. این پرسشها، «پژوهش گرا» نامیده شده اند. هدف این پژوهش، شناسایی کتابهای مناسب پاسخگو به پرسشهای پژوهش گرا در کتابهای درسی دوره راهنمایی است. این بررسی با روش پیمایشی و تحلیل محتوا انجام شده است. ابزارهای گردآوری اطلاعات، جدول ثبت داده ها و چهار نوع سیاهه وارسی برای ارزیابی کتابهای غیردرسی پاسخگو به پرسشهای پژوهشی کتابهای درسی است. جامعه مورد پژوهش را 421 پرسش پژوهش گرا از 15 کتاب درسی دوره راهنمایی (تاریخ، تعلیمات اجتماعی، جغرافیا، علوم تجربی و فارسی) تشکیل میدهد. کتابهای غیردرسی (مرجع/ غیرمرجع) که در ایران منتشر شده است نیز جامعة دیگر پژوهش میباشد. نتایج نشان داد 98% پرسشهای پژوهشی با استفاده از 822 عنوان کتاب غیردرسی پاسخ داده شده که از این میان، 165 عنوان از میان کتابهای منتخب شورا (براساس کتابشناسیهای سالهای 87 -1381) و 657 عنوان از میان کتابهای منتشر شده غیرشوراست. از طرف دیگر، 79% پرسشها نیز بر اساس کتابهای مرجع منتشر شده، پاسخ داده شد. دستاورد این پژوهش سیاهة کتابهای مناسب شناسایی شده برای پاسخگویی به این پرسشهاست.

هدف : امروزه وب ابزار مهمی برای ارتباطات و همکارهای رسمی و غیررسمی میان پژوهشگران، و برای سایر افراد نیز قابل دسترس است. تعداد منابع مختلف موجود در وب هر سال چند برابر، و این امر منجر به توجه بیشتر به سمت پژوهش می­شود. میزان استفاده واقعی از صفحات وب عامل مهمی در پژوهش­های وب است. طبق پژوهش­های وبی گسترده­ای که از اواسط دهه 1990 انجام گرفته­اند، اصطلاحات جدید و متفاوتی برای ارائه جنبه­های گوناگون وب به­وجود آمده و توسط افراد مختلفی ارائه شده­اند. هدف این پژوهش بررسی نقش وب­سنجی در بررسی جنبه­های مختلف وب است و کاربردهای عملی مختلف وب­سنجی را مورد بحث قرار می­دهد. روش/ رویکرد پژوهش: در این پژوهش با مرور منابع، یازده کاربرد وب­سنجی بررسی شده و نتایج هر کاربردی را به­صورت مجزا ارائه کرده است. یافته­ها: بررسی­ها نشان داد که متخصصان وب­سنجی قادرند تا این محیط پیچیده را مطالعه و بررسی کنند. وب­سنجی به ارزیابی عملکردها و ارتباطات علمی پژوهشگران و دیگر افراد، با به­کارگیری روش­های وب­سنجی و فرمول­های مربوطه و آموزش­های ویژه کمک می­کند. همچنین وب­سنجی شباهت­هایی با کتاب­سنجی و علم­سنجی دارد، اما سنجش محض این مطالعات نیست بلکه تفاوت­های عمده­ای با آنها دارد. پژوهش­های وب­سنجی به علت ماهیت پویای وب و عملکرد موتورهای کاوش، که ابزار اساسی برای جمع­آوری داده­های مطالعات وب­سنجی هستند، همچنین وب نامرئی، ناپایداری منابع وبی و غیره، با علم­سنجی و کتاب­سنجی متفاوت است. پژوهش­های وب­سنجی با مشکلات بیشتری نسبت به پژوهش­های کتاب­سنجی و علم­سنجی روبرو هستند. نتیجه­گیری: بررسی نتایج این پژوهش نشان داد که پژوهش­های وب­سنجی به علت ماهیت پویای وب و عملکرد موتورهای کاوش (که ابزار اساسی برای جمع­آوری داده­های مطالعات وب­سنجی هستند)، همچنین وب نامرئی، ناپایداری منابع وبی و غیره، با علم­سنجی و کتاب­سنجی متفاوت است. همچنین نتایج حاکی از آن است که پژوهش­های وب­سنجی با مشکلات بیشتری نسبت به پژوهش­های کتاب­سنجی و علم­سنجی روبروست.

اندازه گیری کیفیت خدمات در کتابخانه های آموزشی اهمیت ویژه ای دارد، زیرا داشتن کتابخانه هایی با کیفیت بالا میتواند فرایند توسعه پایدار را در کشورها تسهیل نماید. «لایب کوآل»[3] به عنوان یک تکنیک نوین و کاربردی است که در راستای سنجش و بهبود کیفیت خدمات کتابخانه از طریق تعیین میزان شکاف میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان  مورد استفاده قرار می گیرد.در این مقاله، با استفاده از این تکنیک ، کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه یزد ـ شامل کتابخانه مرکزی و کتابخانه های مجتمعهای آموزشی ـ در ابعاد مختلف کیفی مورد سنجش قرار گرفته است .نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات حاصل بیانگر این است که سطح کیفی خدمات این کتابخانه ها در حد مطلوب استفادهکنندگان نیست و میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان، شکاف وجود دارد و این شکاف در ابعاد دسترسی به اطلاعات و کنترل شخصی، عمیق تر است.در پایان، پیشنهادهایی جهت بهبود کیفیت خدمات و کاهش شکاف در هر کدام از ابعاد ارائه شده است. به عنوان یک تکنیک نوین و کاربردی است که در راستای سنجش و بهبود کیفیت خدمات کتابخانه از طریق تعیین میزان شکاف میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان  مورد استفاده قرار می گیرد.در این مقاله، با استفاده از این تکنیک ، کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه یزد ـ شامل کتابخانه مرکزی و کتابخانه های مجتمعهای آموزشی ـ در ابعاد مختلف کیفی مورد سنجش قرار گرفته است .نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات حاصل بیانگر این است که سطح کیفی خدمات این کتابخانه ها در حد مطلوب استفادهکنندگان نیست و میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان، شکاف وجود دارد و این شکاف در ابعاد دسترسی به اطلاعات و کنترل شخصی، عمیق تر است.در پایان، پیشنهادهایی جهت بهبود کیفیت خدمات و کاهش شکاف در هر کدام از ابعاد ارائه شده است.

در سال 1910، «نورمن آنجل» اد ّعا نمود که وابستگی متقابل اقتصادی، وقوع جنگ را نامعقول میکند و به روزی که جنگ منسوخ شود خوشبین بود. به عقیدة برخی نظریه پردازان، انقلاب اطلاعاتی، امروزه به دیوانسالاریهای سلسله مراتبی پایان میدهد و به ملوکالطوایفی الکترونیکی جدیدی با اجتماعات و حوزه های قضایی همپوشان که مد ّعی طبقات چندگانة هویّت و مشروعیّت شهروندان میباشند منجر میشود. نهادهای بین المللی که برمبنای اصول چندجانبه تشکیل شده اند به بازارها و اطلاعات اهمیت میدهند و از رقابت نظامی تأکیدزدایی کرده اند. دانش قدرت است و این قدرت امروز از طریق دسترسی به اطلاعات رایگان، اطلاعات قابل خرید و اطلاعات استراتژیک کسب میشود. بخش اعظم آنچه در شبکه ها در جریان است اطلاعات رایگان است. این گونه اطلاعات با هدف ایجاد باور در دیگران، به وفور توزیع میشود، زیرا دریافته شده که در شرایط کنونی گرچه گاهی زور برای تسلط لازم است، اما ادامة تسلط از طریق اطلاعات رایگان است که افراد را متقاعد به رفتاری میکند که صاحبان اطلاعات، خواهان آن هستند.