سید محمد میرکمالی

پدیده فشار روانی در چند دهه اخیر در جوامع و سازمان ها رو به افزایش بوده است و سلامتی مردم ، کارمندان و مدیران را به خطر انداخته است. مقاله حاضر به بررسی مفاهیم ، علل و راه کارهای کاهش فشار روانی در سازمان پرداخته است. ابتدا ، با استناد به چند تعریف، نویسنده تعریف خود از فشار روانی را ارائه داده است. پس از بیان چگونگی شکل گیری و مراحل فشار روانی ، علائم فشار روانی توضیح داده است.در این مقاله ، علائم به 3 دسته بزرگ بیولوژیکی ، روانی و رفتاری تقسیم بندی شده اند. نکته مهمی که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است ، رابطه فشار روانی و عملکرد سازمانی می باشد. نویسنده کوشیده است که رابطه فشار روانی با تصمیم گیری ، تمرکز فکر برای جمع آوری اطلاعات ،میل به ترک سازمان و کاهش رضایت شغلی و روحیه و به طور کلی انگیزه های افراد را توضیح دهد. بدین ترتیب ، نتیجه گیری می شود که فشارهای روانی طولانی و حاد سبب اختلال و کاهش عملکرد کارمندان در سازمان می شود . عوامل بوجود آورنده فشار از گسترده ترین بخش های مقاله است که عوامل مؤثر بر فشار را به پنج دسته تقسیم می کند: 1- عوامل فردی که شامل نوع شخصیت ، کانون کنترل ، خود پنداری و بیماری های جسمی می شود. 2- عوامل شغلی که به ماهیت شغل، ابهام نقش ، تعارض بین نقش ها ، پر حجمی یا کم حجمی نقش و روش انجام کار تقسیم شده است. 3- عوامل مدیریتی که قدرت مدیریت، شخصیت و سبک مدیریت و برنامه ریزی و سازماندهی مدیریت را در بر دارد. 4- عوامل سازمانی که شامل جو سازمانی ، ارگونومی ، سیستم پاداشی و ساختاری سازمان می شود. 5- عوامل بیرونی که به وضعیت اجتماعی ، وضعیت اقتصادی ، وضعیت تکنولوژی و تغییرات جغرافیایی شغل تقسیم می شود. نویسنده در انتهای مقاله ، راه کارهای کاهش فشار را به عنوان نتیجه گیری ارائه می دهد . در توضیح این بخش ، هدفدار بودن، برنامه ریزی و سازماندهی کار و منابع ، اصلاح جو سازمانی، اصلاح ادراک ، افزایش پشتیبانی اجتماعی ، کاهش کمال طلبی ، روش های آسودگی ، و اهلش و آرمیدن آگاهانه و ورزش و تفریحات سالم را به عنوان اساسی ترین راه کارهای کاهش فشار و حفظ بهداشت روانی معرفی می کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی اعضای هیئت علمی دانشگاههای تهران و صنعتی شریف انجام شده است. با استفاده از روش تحقیق همبستگی 144عضو هیئت علمی با توجه به مرتبه علمی به صورت طبقه ای یا نسبی انتخاب شدند. داده های تحقیق پس از جمع آوری بر اساس سؤالات تحقیق و با استفاده از روش همبستگی پیرسون، آزمون T برای گروههای مستقل و رگرسیون گام به گام تحلیل شدند. نتایج به دست آمده گویای آن است که : 1. استادان دانشگاههای تهران و صنعتی شریف از نظر کیفیت زندگی کاری در سطح نسبتأ نامطلوب و از نظر رضایت شغلی در سطح نسبتاً بالایی قرار دارند؛ 2. بین مؤلفه های کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی رابطه مثبتی وجود دارد؛ 3. بین میزان کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی استادان دانشگاههای مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد و تنها از بعد یکپارچگی و انسجام اجتماعی که از ابعاد کیفیت زندگی کاری محسوب می شود تفاوت اندکی وجود دارد؛ به عبارت دیگر، اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف از یکپارچگی و انسجام اجتماعی بالاتری نسبت به استادان دانشگاه تهران برخوردارند. 4. نتایج رگرسیون گام به گام بیانگر این است که به ترتیب اولویت قانونگرایی در سازمان، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم و توسعه قابلیتهای انسانی به عنوان ابعاد کیفیت زندگی کاری با رضایت شغلی همبستگی چندگانه دارند.

در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش و در پی تغییرات وسیع اقتصادی – اجتماعی، موفقیت سازمان ها به کسب منابع مالی و مادی محدود نمی شود، بلکه منوط به دست یابی به سرمایه های نامشهودی است که به کمک آن ها می توان به برتری رقابتی پایدار رسید. در محیط راهبردی جدید، سازمان هایی پیشرفت خواهند کرد که خود را سازمانی یادگیرنده بدانند که هدفش بهبود مداوم سرمایه فکری است، زیرا سازمانی که قادر به افزایش سرمایه فکری خود نباشد، قادر به بقا نیست. لیکن علی رغم اهمیت فزاینده سرمایه فکری به عنوان منبع حیاتی برتری رقابتی سازمان ها، درک محدودی از آن وجود دارد. این در حالی است که مدیریت سرمایه فکری به مدیران سازمان ها اجازه خلق، پرورش، کنترل و حفظ یک منبع مستحکم مزیت رقابتی را می دهد؛ آن چه که به سادگی به تصرف رقبا در نخواهد. آمد مقاله حاضر چیستی و چگونگی مدیریت سرمایه فکری را در سازمان ها بررسی کرده است.

"در این پژوهش رابطه هوش هیجانی با استراتژی های مدیریت تعارض مدیران بررسی شده است. 113 نفر از مدیران دبیرستان های دولتی شهر تبریز در پژوهش شرکت کردند و از آنها خواسته شد به پرسش نامه هوش هیجانی و پرسش نامه استراتژی های مدیریت تعارض پاسخ دهند. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات توصیفی - همبستگی است. برای تحلیل داده ها از فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و ضریب همبستگی استفاده شد. یافته ها نشان داد هوش هیجانی همبستگی مثبت و معناداری با استراتژی راه حل گرایی دارد. در میان مدیران با سابقه رابطه منفی و معنی داری بین هوش هیجانی با استراتژی های کنترل و فقدان مقابله دیده شد. افزون بر این، تفاوت معنی داری بین هوش هیجانی و نوع استراتژی های مورد استفاده مدیران زن و مرد مشاهده نشد. "

مقاله حاضر در جهت روشن ساخت اصطلاح اخلاق و مسئولیت اجتماعی در مدیریت آموزشی و نشان دادن مصادیق آن نوشته شده است مقاله ضمن بیان ضرورت و اهمیت اخلاق و مسئولیت اجتماعی ریشه های فردی و اجتماعی و آثار آن را بر رفتار فرد و جامعه مورد بحث قرار داده است علاوه بر بررسی عوامل مختلف اخلاق و مسئلیت اجتماعی مانند تاثیر ویژگی های شخصیتی فرد بر تصمیم گیری ها چگونگی هماهنگی تصمیمات مدیران با فرهنگ معین و این که چگونه یک تصمیم تحت تاثیر ادراکات و ارزش های افراد قرار دارد. سه جنبه عدالتی مراقبه ای و انتقادی اخلاق و مسئولیت اجتماعی در سازمان های آموزشی نیز تشریح شده است جنبه عدالتی به چگونگی اداره و تصمیم گیری سازمان های آموزشی و تامین منابع و فرصت های مساوی توجه کرده است جنبه انتقادی به تمرکز قدرت و صلاحیت کسانی که آموزش و پرورش را اداره می کنند و این که چگونه طبقات اجتماعی پدید می آید پرداخته است جنبه مراقبه ای بر ابعاد انسانی رفتارهای مدیریتی تامین نیازها و حفظ ارزش انسان ها متمرکز شده است در انتهای مقاله ضمن نقد روش های جاری آموزش و پرورش در رابطه با اخلاق و مسئولیت اجتماعی راه کارهای اصلاح آن ارائه گردیده است.

تحقیق حاضر با هدف تعیین رابطه بین مشارکت کارکنان و سلامت سازمانی دبیرستان های پسرانه دولتی شهر تهران انجام گردید. به همین دلیل سؤال اصلی این تحقیق این بود که آیا بین مشارکت کارکنان و سلامت سازمانی دبیرستان های پسرانه دولتی شهر تهران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد؟ روش تحقیق استفاده شده، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. 147 نفر از دبیران دبیرستان های پسرانه دولتی شهر تهران پرسش نامه محقق ساخته برای مشارکت کارکنان و پرسش نامه فهرست سلامت سازمانی (OHI) را تکمیل نمودند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب و به منظور تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از شاخص های آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین)، و آزمون های آماری (همبستگی پیرسون و رگرسیون)، استفاده شد. نتایج نشان می دهد که بین مشارکت کارکنان و سلامت سازمانی دبیرستان های پسرانه دولتی شهر تهران همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، برای پیش بینی سلامت سازمانی دبیرستان های پسرانه دولتی شهر تهران از طریق مولفه های مشارکت کارکنان از مدل آماری رگرسیون استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که از بین مؤلفه های مشارکت کارکنان، مؤلفه های مشارکت در تغییر و تحول و مشارکت در حل مساله به عنوان متغیرهای پیش بین، معیار ورود به معادله نهایی رگرسیون برای توضیح تغییرات سلامت سازمانی دبیرستان های پسرانه دولتی شهر تهران (متغیر ملاک) را به دست آوردند.

این تحقیق به دنبال شناسایی عامل های اصلی درون سازمانی مرتبط با تغییر سازمانی در دانشگاه های جامع دولتی، از طریق تحلیل عامل ها و طراحی یک مدل مناسب مدیریت تغییر سازمانی است. برای انجام این تحقیق پیشینهی تحقیق در سازمان های آموزشی و غیر آموزشی مورد مطالعه قرار گرفت؛ تعداد 21 عامل شناسایی شد. سپس از سوی محقق این عامل ها در سه دستهی، عامل های مدیریتی، سازمانی و فردی دسته بندی شدند. پس از آن برای هر دسته از عامل ها، پرسشنامه هایی طراحی گردید؛ و به کمک آن میزان وجود این عامل ها در ارتباط با اجرای برنامهی پژوهانه در دانشگاه های جامع مورد بررسی قرار گرفت. برای تلخیص عامل ها و شناسایی عامل های اصلی در این تحقیق از روش تحلیل عامل های اکتشافی استفاده شده است. جامعهی آماری این تحقیق 10 دانشگاه جامع کشور میباشد، که به نسبت تعداد اعضای هیات علمی آنها، تعداد 300 نفر به طور تصادفی نمونه گیری شده است. یافتهی تحقیق نشان میدهد که عامل های مدیریتی به شش عامل (به نام های: استراتژی نیروی انسانی، استراتژی تسهیل ساز، نظارت و پیگیری، استراتژی تثبیت سازی، رهبری تحولی، و سیاست گذاری) کاهش یافت. در دستهی عامل های سازمانی، شش عامل (به نام های: پیام برنامه تغییر، ساختار سازمانی، منابع، فرهنگ سازمانی، جو سازمانی و عدالت سازمانی) خلاصه شد. عامل های فردی از شش عامل به پنج عامل (به ترتیب: احساس خودکفایتی، نگرش به برنامهی تغییر، تعهد سازمانی، احساس مالکیت، و اعتماد به مدیران تغییر) منحصر شد. سپس با توجه به عامل های استخراج شده، الگوی مناسب مدیریت تغییر سازمانی برای دانشگاه های جامع دولتی ارایه شده است.

تحقیق حاضر با هدف «بررسی تأثیر رهبری تحول آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی نیروهای دانشگر شرکت ملی نفت ایران» به روش توصیفی- علی صورت گرفته است. تعداد 97 نفر از کارشناسان واحدهای ستادی شرکت ملی نفت ایران از طریق روش سرشماری کامل انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه رهبری تحول آفرین باس و آوالیو و پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی پودساکوف و همکاران(1990) می باشد که پایایی آنها از طریق ضریب آلفای کرنباخ به ترتیب 89/؛ و 78/. بدست آمد. جهت تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج آزمون همبستگی پیرسون حاکی از آن بود که بین رهبری تحول آفرین و مؤلفه های آن (ترغیب ذهنی، انگیزش الهام بخش، ملاحظه گری، نفوذ آرمانی) با رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون همبستگی نشان داد که تمامی مؤلفه های رهبری تحول آفرین با مؤلفه های رفتار شهروندی سازمانی (نوعدوستی، وجدان کاری، جوانمردی، نزاکت و آداب اجتماعی) رابطه مثبت و معناداری دارد. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری نیز نشان داد که رهبری تحول آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان تأثیر دارد که مؤلفه های انگیزش الهام بخش و نفوذ آرمانی بیشترین تأثیر را داشته است.

تحقیق حاضر با هدف «بررسی رابطة رهبری تحول آفرین با گرایش به نوآوری سازمانی در یک شرکت بیمه ای» به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. جهت جمع آوری داده های مربوط به رهبری تحول آفرین از پرسش نامه تغییریافته باس و آوالیو و برای جمع آوری داده های مربوط به گرایش به نوآوری سازمانی از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است که پایایی آنها از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 92/0 و 89/0 به دست آمد. جهت تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده گردید. نتایج آزمون همبستگی پیرسون حاکی از آن است که بین رهبری تحول آفرین به طورکلی و تمامی مؤلفه های آن با گرایش به نوآوری سازمانی رابطة مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج آزمون همبستگی نیز نشان داد که بین رهبری تحول آفرین با مؤلفه های نوآوری سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز حاکی از آن است که از بین ابعاد رهبری تحول آفرین، سه بعد ترغیب ذهنی، ارتباطات الهام بخش و نفوذ آرمانی به عنوان متغیرهای پیش بین، معیار ورود به معادلة نهایی رگرسیون را برای توضیح تغییرات گرایش به نوآوری سازمانی(متغیر ملاک) دارند.

مقاله حاضر، به بررسی عوامل موثر بر گرایش دانش آموزان دوره پیش دانشگاهی شهر تهران به مواد مخدر از دیدگاه دانش آموزان، مجریان قانون و متخصصان تعلیم و تربیت شهر تهران می پردازد. براساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و فرمول تعیین حجم نمونه، تعداد 600 نفر 40) مجری قانون، 60 متخصص تعلیم و تربیت و 500 دانش آموز پسر دوره پیش دانشگاهی) حجم نمونه پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. یک پرسشنامه 277 سوالی بر روی گروه نمونه اجرا و براساس آزمون آماری تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد، به ترتیب 18 متغیر مستقل، دوره نوجوانی، ژنتیک، صفات شخصیتی، اختلالات روانی، نگرش مثبت به مواد، موقعیت های مخاطره آمیز، تاثیر مواد بر فرد، خانواده، دوستان، مدرسه، محل سکونت، قوانین، بازار مواد، مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی، کمبود فعالیت های جایگزین، کمبود امکانات فرهنگی، کمبود امکانات مشاوره ای و توسعه صنعتی بر متغیر وابسته (گرایش به مواد مخدر) تاثیر مستقیم دارند. در مجموع، این 18 متغیر مستقل 46 درصد واریانس گرایش دانش آموزان به مواد مخدر را تبیین می کنند. این نتایج با یافته های پژوهش های پیشین همخوانی دارد.

"یکی از راهبردهای اساسی تغییر در نظام های آموزشی افزایش توانمندی شغلی دانش آموختگان، با توجه به نیازهای جامعه، بازار کار و اشتغال است که با کنترل خروجی های سازمان های آموزشی به سامان می رسد. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی توانمندی شغلی دانش آموختگان برخی رشته های فنی– حرفه ای شاغل در شرکت ایران خودرو از دیدگاه مدیران واحد های تولیدی است. نمونه های مورد بررسی دانش آموختگان رشته های ساخت و تولید، مکانیک خودرو و الکترونیک هنرستان های فنی– حرفه ای هستند که در سال 1383 جذب شرکت ایران خودرو شده اند. نمونه های مورد بررسی 200 نفر بوده که با روش سرشماری انتخاب شده اند ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه توانمندی شغلی بوده است. یافته های پژوهش نشان داده اند که از دیگاه مدیران واحدهای تولیدی شرکت ایران خودرو، دانش آموختگان رشته های ساخت و تولید، مکانیک خودرو و الکترونیک به میزان مطلوبی از مهارت های ارتباطی، کارگروهی، تعهد و مسوولیت پذیری برخوردارند. همچنین آنان از خلاقیت، توانایی حل مساله، دانش تخصصی و مهارت های فنی و عملی نسبتا مطلوب برخوردارند. در مجموع، از دیدگاه مدیران واحدهای تولیدی شرکت ایران خودرو، میزان توانمندی شغلی دانش آموختگان این رشته ها نسبتا مطلوب است. همچنین یافته های دیگر پژوهش نشان می دهد که دانش آموختگان رشته های الکترونیک نسبت به دانش آموختگان رشته ساخت، تولید متعهدتر و مسوولیت پذیرترند. در سایر موارد تفاوت معنادار میان دانش آموختگان سه رشته مذکور وجود ندارد "

مقاله حاضر به منظور بررسی مفاهیم تفکر خلاق و توصیف وضعیت آن در سازمانهای آموزشی‘مخصوصاً مدارس که ممکن است منجر به خلاقیت بیشتر شود‘تدوین یافته است .پس از ارائه تعاریف تفکر خلاق‘ویژگی های تفکر خلاق مورد بررسی قرار گرفته ودرنهایت تفاوت های بین تفکر خلاق و تفکر عادی معرفی شده است . ضمن آن که فرآیند یا مراحل شکل گیری تفکر خلاق مورد توجه قرار گرفته است ‘وضعیت مدارس در رابطه با تفکر خلاق با تکیه بر پژوهش های انجام شده نیز مورد مطالعه قرار گرفته است و به موانع آن در مدارس جامعه ما اشاره شده است . در انتهای مقاله‘راه کارهای به وجودآمدن تفکر خلاق در مدارس پیشنهاد شده است.

لازمه تغییر و تحولات مستمر سازمانی در محیط های پویا و در حال تغییر امروز، وجود رهبرانی بصیر، راهبردی یا به عبارت روشن تر، رهبران تحول¬آفرین است. به دلیل توجه فزاینده به عامل رهبری در ایجاد تحولات سازمانی در سطح دنیا و نقش آن در یادگیری سازمانی، در این تحقیق سعی بر آن شده رابطه متقابل رهبری تحول¬آفرین و یادگیری سازمانی از طریق روش تحقیق همبستگی مورد بررسی قرار گیرد. با این هدف 138 نفر از کارکنان ستادی شرکت سایپا به صورت تصادفی انتخاب شدند. داده ها پس از جمع آوری بر اساس پرسشنامه های یادگیری سازمانی و رهبری تحول¬آفرین به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد بین مؤلفه های رهبری تحول¬آفرین و مؤلفه های یادگیری سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. در نهایت نفوذ آرمانی (رفتار) به عنوان یکی از ابعاد رهبری تحولی، مهم¬ترین پیش بینی کننده یادگیری سازمانی محسوب می شود. بر اساس اطلاعات در دسترس محققان، این پ ژوهش نخستین در نوع خود می باشد که رابطه میان رهبری تحول آفرین را با یادگیری سازمانی در شرکت سایپا مورد مطالعه قرار داده است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطة سبک های رهبری مدیران با یادگیری سازمانی در مدارس مقطع متوسطة شهرستان ری است. این پژوهش از نوع توصیفی– همبستگی بوده و جامعة آماری آن معلمان و کادر اجرایی دبیرستان های دخترانه و پسرانة شهرستان ری است و 738 دبیر از میان 1792 نفر به عنوان نمونة پژوهش در نظر گرفته شدند. برای تعیین سبک رهبری و یادگیری سازمانی از دو پرسشنامة محقق ساخته استفاده شد. برای تعیین پایایی از تحلیل عاملی و روش لوپ استفاده شد و در نهایت، پایایی محاسبه شده برای پرسشنامة سبک رهبری به روش آلفای کرونباخ 87/0 و برای پرسشنامة یادگیری سازمانی 94/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش آمار توصیفی و آمار استنباطی(رگرسیون چندگانه به روش گام به گام و ضریب همبستگی پیرسون) به کار گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد بین سبک های رهبری مدیریتی، مشارکتی، تبادلی، اخلاقی، پست مدرن، و اقتضایی با یادگیری سازمانی رابطة معنادار و مثبت وجود دارد و این متغیرها در مجموع 63 درصد واریانس یادگیری سازمانی را تبیین می کنند. رهبری مشارکتی بیشترین سهم را در تبیین یادگیری سازمانی دارد(45 درصد). به بیان دیگر، مدارسی که مدیر آنها دارای سبک رهبری مشارکتی است، از یادگیری سازمانی در حد مطلوبی برخوردار هستند.

اگر چه در سال های اخیر، شاخص های مربوط به توسعه مشارکت زنان بسیار قابل توجه است لیکن هنوز زنان در سمت های مدیریتی و معتبر با حقوق و مزایای بالا به ندرت اشتغال دارند. در واقع به دلیل نگاه جنسیتی در فرهنگ جوامع، فرصت های اجتماعی و شغلی همواره به طور نابرابر و بدون توجه به شایستگی افراد، اعطا گشته است و از این رو زنان همواره شاهد تبعیض جنسیتی در اشتغال هستند. هدف تحقیق حاضر شناسایی موانع ارتقای زنان به پست ای مدیریت میانی و عالی آموزش و پرورش بوده و به بررسی موانع خانوادگی، سازمانی، روانی، اجتماعی- فرهنگی و ارتباطی در این زمینه پرداخته است. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد که طی آن تعداد 140 دبیر زن (با سابقه کاری حداقل 3 سال) به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که موانع خانوادگی، سازمانی، فرهنگی -اجتماعی در عدم ارتقای زنان به پست های مدیریت میانی و عالی آموزش و پرورش نقش دارند و موانع روانی و ارتباطی بی تاثیر هستند.