مریم برهمن

مریم برهمن

مدرک تحصیلی: استادیار گروه فلسفه تعلیم وتربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۱ مورد از کل ۱۱ مورد.
۱.

مبانی ضعف بینشیِ انسان و اصول و روش های تربیتیِ اصلاح آن در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ضعف بینشی قوای ادراکی بصیرت مبانی اصول و روش های تربیتی ظرفیت یادگیرنده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 566 تعداد دانلود : 984
حقیقت جویی و طلب دانش از ویژگی های ذاتی و فطریِ بشر است که براساس موقعیت او و میزان بهره مندی اش از پرورش، به صورت های متفاوت در وجودش رشد می کند. شدت و ضعف این ویژگی بر بینش افراد اثر می گذارد و مسئله ای قابل بررسی است. بسیاری از شاخصه های رفتاری نیز در بینش انسان ها ریشه دارند. تحقیق حاضر به منظور تبیین مبانی ضعف بینشیِ انسان، و اصول و روش های تربیتیِ اصلاح آن براساس قرآن کریم صورت گرفته است. این پژوهش به لحاظ رویکرد درزمره پژوهش های کیفی قرار دارد و برای انجام دادن آن از روش تحلیلی با به کارگیری روش تحلیل مضمون استفاده کرده ایم. جامعه مطالعاتیِ تحقیق، مشتمل بر نمونه هایی از آیات مرتبط با ضعف بینشیِ انسان بوده است. برای پاسخ گویی به سؤال ها داده های اولیه را کدگذاری کردیم و طبقه بندی مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر را در سه محور مبانی، اصول و روش ها انجام دادیم. طبق یافته های پژوهش، درحوزه مبانی ضعف بینشی، پنچ مبنا به دست آمد: ضعف قوای علمی از تولد تا پیری، تقلید کورکورانه، شرک ورزیدن به خداوند متعال، شک کردن به قرآن و تردیدداشتن در واقعی بودنِ عذاب های الهی. درحوزه اصول، پنج اصل، شامل ارتقای سطح معرفت متناسب با ظرفیت یادگیرنده، بصیرت، تعقل، تفکر و عدالت ورزی تعیین شد. درحوزه روش نیز هفت روش تربیتی، شامل گفت وشنود، بیان داستان های اخلاقی و ضداخلاقی، توجه دادن به منابع هوشیارکننده، تدبیر، تعلیم حکمت، تلاوت قرآن کریم توأم با تأمل در آن و انذار درباره مرگ شناسایی شد. براساس نتایج پژوهش، مبانی مذکور، خاستگاه اصول یادشده هستند و از اصولی که برشمردیم، روش های تربیتی استخراج شده اند که در شناخت و تسریع اصلاح ضعف های بینشی، مؤثرند.
۲.

الگوی تحوّل وجودی انسان با تکیه بر اندیشه عرفانی علامه طهرانی و دلالت های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحول وجودی علامه طهرانی قوس نزول و صعود حرکت جوهری دلالت های تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 452 تعداد دانلود : 694
هدف از انجام این پژوهش ارائه الگوی تحوّل وجودی انسان با تکیه بر اندیشه عرفانی علامه طهرانی ودلالت های تربیتی آن می باشد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و استنتاجی انجام شده است. منظور از تحوّل وجودی صیرورت و حرکت استعلایی وجود انسان به سوی خداگونگی در قوس صعود و عروج نفس انسان از سلسله مراتب عالم برای دستیابی به مقام فنای فی الله و بقای بالله می باشد. تحوّل وجودی ناظر بر استکمال وجود آدمی و احسن شدن نظام بینشی، گرایشی و کنشی اوست. براساس نظریه حرکت جوهری ملاصدرا، آدمی موجودی همواره در حرکت و بالتبع هستیِ سلسله مراتبی اش، موجودی ذومراتبی است که در سیر استکمالی خویش و با تغییر و دگرگونی در جوهر خود، قادر به طی مراتب مختلف وجودی و در نهایت قرب الی الله خواهد بود. پس از تبیین مفهوم تحول وجودی، مبانی فلسفی تحول وجودی انسان با تکیه بر اندیشه عرفانی علامه طهرانی ارائه شده ؛ سپس به کمک روش استنتاجی پیش رونده دلالتهای تربیتی (اهداف، اصول و روشهای تربیتی) ناظر بر تحوّل وجودی انسان استخراج شدند.این اصول تربیتی شامل کسب معرفت و بینش توحیدی، محبت و عشق ورزی، تبعیت، مراقبت، ملازمت یاد خدا با انسان، کمال گروی، کفایت الهی، عقلانیت و وحدت می باشد. در نهایت براساس موارد بدست آمده، الگوی تحول وجودی انسان ترسیم گردید.
۳.

رابطه شایستگی اجتماعی، آخرت نگری با بهزیستی مدرسه: نقش واسطه ای ، بلوغ عاطفی و اخلاقی نوجوانان در مدارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادراک شایستگی آخرت نگری بلوغ اخلاقی بلوغ عاطفی بهزیستی مدرسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 45 تعداد دانلود : 790
چارچوب طرح های کلی موفقیت دانش آموزان، دربرگیرنده چندین عنصر شخصیتی، معنوی، اخلاقی شناخته شده است که بالقوه در موفقیت دانش آموزان تأثیرگذار است؛ در این خصوص می توان به شایستگی، آخرت-نگری، بلوغ اخلاق و عاطفی اشاره کرد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه شایستگی اجتماعی، آخرت نگری با بهزیستی مدرسه: نقش واسطه ای ، بلوغ عاطفی و اخلاقی نوجوانان در مدارس می باشد. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه مورد مطالعه پژوهش را کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1398 تشکیل می دهند. نمونه پژوهش 600 نفر (250 پسر و 350 دختر) از دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر تهران بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. دانش آموزان به پرسشنامه های مقیاس بهزیستی مدرسه کاپلان و ماهر (1999)، بلوغ عاطفی سینگ و بهارگاوا (1990)، رشد اخلاقی دانش آموزان معنوی پور (1391)، آزمون آخرت نگری ابراهیمی (1390)، ادراک شایستگی (هارتر، 1982) پاسخ دادند. پس از جمع آوری داده ها، تحلیل آن ها با نرم افزار Spss-22 و Amos-21 و با روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری انجام گرفت. مدل مفروض در جامعه پژوهش برازنده بود. نتایج تحلیل ها نشان داد که نقش میانجی گر بلوغ اخلاقی و عاطفی در پیوند بین آخرت نگری و ادراک شایستگی و بهزیستی مدرسه، مثبت و معنادار است و الگوی پیشنهادی 65 درصد واریانس بهزیستی مدرسه دانش آموزان را تبیین می کند. برپایه یافته های پژوهش مشخص شد تأثیر آخرت نگری و ادراک شایستگی بیش از آن که مستقیم باشد غیرمستقیم و از طریق بلوغ اخلاقی و عاطفی است. در نتیجه با افزایش ادراک شایستگی و آخرت نگری، بلوغ اخلاقی و عاطفی و بهزیستی مدرسه دانش آموزان افزایش می یابد.
۴.

ارائه مؤلفه های تفکر انتقادی باتوجه به تربیت آیه ای مستخرج از سوره مبارکه بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفکر انتقادی تربیت آیه ای قرآن سوره بقره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 213 تعداد دانلود : 39
تفکر انتقادی به منزله یک مهارت اساسی برای تربیت عاقلانه انسان در جامعه اسلامی شناخته شده است. قرآن کریم به عنوان منبعی جهت دعوت به تفکر برای همه انسان ها حاوی مؤلفه های تفکر انتقادی است. هدف پژوهش حاضر ارائه مؤلفه های تفکر انتقادی باتوجه به تربیت آیه ای مستخرج از سوره مبارکه بقره است. روش پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است. توصیفی به این دلیل که هدف پژوهشگر توصیف عینی، واقعی و منظم موضوع بوده است و ازسوی دیگر تحلیلی، به این دلیل که هدف آن تبیین ویژگی تفکر انتفادی حاصل از بررسی آیات سوره مبارکه بقره بود. برای رسیدن به هدف پژوهش، آیات مرتبط به صورت هدف مند از قرآن کریم انتخاب شده است، سپس ازطریق تحلیل کیفی، با استفاده از تحلیل محتوایی استقرایی قیاسی به شیوه کدگذاری باز داده های جمع آوری شده تجزیه وتحلیل شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تفکر انتقادی ازجمله موضوعاتی است که در آموزه های اسلام تصریح و در قرآن مؤلفه هایی برای تفکر انتقادی ذکر شده است. درنهایت برای هریک از مؤلفه ها مصادیقی از سوره مبارکه بقره استخراج شد. نتایج پژوهش به تبیین مؤلفه هایی برای تفکر انتقادی انجامید که عبارتند از: قصه گویی، پرسشگری، داوری با معیار مشخص، تمثیل، استدلال، تحلیل انتقادی، پرهیز از تعصب و اغراض شخصی، عدالت ورزی و حقیقت جویی.
۵.

شاخصه ها ی انسان دانشگاهی متعهد (استاد دانشگاه) ازمنظر تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان متعهد انسان دانشگاهی متعهد شاخصه ها ی انسان دانشگاهی متعهد تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 777 تعداد دانلود : 471
این پژوهش با هدف تبیین شاخصه ها ی انسان دانشگاهی متعهد (استاد دانشگاه) ازمنظر تربیت اسلامی انجام شده است. بدین منظور، چهار محور اساسی ماهیت، آفرینش، هدف از زندگی و طبیعت انسان در شکل گیری نظام ها ی مختلف انسان شناسی از دیدگاه ها ی مختلف و خاصه اندیشه و تربیت اسلامی بررسی شده است. در تربیت اسلامی، به ازای شایستگی ها و برتری ها ی انسانی، تعهداتی نیز بر ذمه وی خواهد بود. وفای به تعهدات، وظیفه و پاسخی در مقابل تفوق ها ی نامبرده است. در تربیت اسلامی، انسان متعهد باید علاوه بر دانستن تعهدات، نسبت به آنها با التزامی درونی، عامل باشد . مصادیق تعهد در شاخصه ها ی رابطه انسان با خدا، خود، خلق و خلقت جلوه گر می شود. ذیل هرکدام از روابط یادشده، مؤلفه ها یی برای انسان متعهد احصا شده است که نشان دهنده شاخصه ها ی انسان دانشگاهی ازمنظر تعلیم وتربیت اسلامی است. روش بررسی این مقاله توصیفی تحلیلی است.
۶.

تدوین و اعتباریابی راهبردهای یاددهی- یادگیری در برنامه درسی فطرت گرای توحیدی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: راهبردهای یاددهی یادگیری-یاددهی یادگیری فطرت گرا فطرت گرایی در یاددهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 353 تعداد دانلود : 396
مقدمه: یکی از مهمترین عناصر طراحی برنامه درسی با رویکرد فطرت گرای توحیدی، راهبردهای تدریس و یادگیری است که نقش کلیدی در اجرا و کارایی برنامه درسی دارد. روش های تدریس باید با اهداف و محتوای مورد تدریس مطابقت داشته باشد و براساس نیازهای فراگیران طراحی شود. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تبیین راهبردهای یاددهی-یادگیری در تدوین برنامه درسی فطرت گرای توحیدی صورت گرفته است. روش کار: تحقیق حاضر به صورت آمیخته و شامل بخش های کیفی و کمی است. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی به صورت قیاسی و در بخش کمی از روش تحقیق پیمایش استفاده شد. در تحلیل محتوی، 42 مقاله مطابق معیارهای مورد نظر بررسی شد. برای تشکیل الگوی پیشنهادی، داده های حاصله تلفیق شدند. ابزار تحقیق پیمایش، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن به تایید 5نفر متخصص حوزه علوم تربیتی رسید . برای اعتباربخشی الگوی پیشنهادی، 20نفر از متخصصان حوزه علوم تربیتی به صورت هدفمند انتخاب شدند که الگوی پیشنهادی براساس نظرات آنها اعتباریابی شد. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS 18 مورد تحلیل قرار گرفت . یافته ها: نتایج به دست آمده بر اساس مطالعات منابع مختلف در این حوزه مشخص شد که ، راهبردهای یاددهی -یادگیری در نگاه فطرت گرای توحیدی با سایر دیدگاهها کاملا متفاوت است، زیرا مهمترین مولفه های آن این است که نمی تواند جدای از ارزشها و هدفها تدوین شود و بطور خلاصه دارای ویژگیهای زیر است: نتیجه گیری: در نظر گرفتن تفاوتهای فردی در فرایند یاددهی-یادگیری؛ انسانها دارای توانائیها و استعدادهای مختلف هستند بگونه ای پیامبر گرامی اسلام(ص) از آن بعنوان معادن سیم و زر یاد می کند لذا برنامه درسی فطرت گرای توحیدی در فرایند تدریس به آن توجه دارد.
۷.

تبیین و نقد اهداف تربیت فرهنگی بوردیو (بر اساس دیدگاه های امام خمینی(ره))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تربیت فرهنگی اهداف بوردیو امام خمینی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 461 تعداد دانلود : 725
هدف این پژوهش بررسی و نقد اهداف تربیت فرهنگی بوردیو بر اساس دیدگاه های امام خمینی(ره) است. روش این پژوهش تحلیلی و استنتاجی است. بر اساس یافته های پژوهش، مفاهیم عمده اندیشه بوردیو شامل عادت واره، خشونت نمادین، ذائقه، میدان، سرمایه و مفاهیم توحیدمحوری، حق محوری و فطرت با اتکا به مبانی انسانشناسی و هستی شناسی امام در تبیین تربیت فرهنگی لحاظ شده است. نتایج نشان داد که اهداف تربیت فرهنگی در دیدگاه بوردیو بر رویکرد انسان مدارانه و موقعیتی متکی و در دیدگاه امام نشأت گرفته از حق مداری و غایت گرایی است. بوردیو ذیل هدف سلطه زدایی بر نقد روابط سلطه بین نظام آموزشی و جامعه، بر بعد اجتماعی و کاهش نابرابریهای طبقاتی تأکید می کند در حالی که امام روابط سلطه جامعه و نظام کشورهای سلطه گر را نقد، و بر بعد اجتماعی (جامعه توحید محور) و بعد فردی (تزکیه) و کاهش نابرابریهای طبقاتی تأکید می کند. در هدف آگاهی بخشی، نگاهی سلبی به جامعه، ابزار کشف روابط پنهان، تهدید دولتمردان و پرورش افراد منتقد مدنظر بوردیو است؛ ولی امام در هدف آگاهی بخشی، نگاه ایجابی به جامعه، ابزار رشد، تقویت و تثبیت حکومت، یاری رساندن به دولتمردان، ویژگی اقتدار و پرورش افراد با بصیرت را مطرح می کند. احترام به تنوع فرهنگی هدف مشترک دو دیدگاه است که از دیدگاه امام در پرتو تحقق اهداف الهی پذیرفتنی است.
۸.

رابطه سبک زندگی و موقعیت اجتماعی خانواده های شاهد و ایثارگر با خانواده های عادی شهراهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی خانواده های شاهد و ایثارگر موقعیت اجتماعی شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 579 تعداد دانلود : 67
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک زندگی خانواده ها ی شاهد و ایثارگر با خانواده ها ی عادی مشابه از نظر موقعیت اجتماعی در شهر اهواز است.روش زندگی از مفاهیم مشابه سبک زندگی است که از طریق ارزش ها و روش های مصرف شناخته می شود. روش این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش 24794 خانواده شامل 12397 خانواده شاهد و ایثارگرو 12397 خانواده عادی می باشد . نمونه گیری به روش نمونه گیری احتمالیِ طبقه بندی شده می باشد. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 387 نفر(خانواده) می باشد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه کتبی استفاده شد. به منظور تحلیل داده های پژوهش از از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافته ها: پس از بررسی مشخص شد که پایگاه اقتصادی- اجتماعی، مدیریت بدن، مشارکت مذهبی و سرمایه فرهنگی به ترتیب، بیشترین نقش را در سبک زندگی دارا می باشند. نتیجه گیری: سبک زندگی خانواده های شاهد و ایثارگر از نظر موقعیت اجتماعی تفاوت معناداری با سبک زندگی خانواده ها ی عادی ندارد.
۹.

تاثیر آموزش با مدل تغییر مفهومی بر میزان درک فلسفی مفهوم معاد در دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش مدل تغییر مفهومی درک فلسفی معاد دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 142 تعداد دانلود : 179
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش با مدل تغییر مفهومی بر میزان درک فلسفی مفهوم معاد در دانش آموزان پسر پایه دوم دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه صورت گرفت. روش پژوهش، شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه دوم دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه می باشد. به منظور انجام نمونه گیری تعداد 120 نفر دانش آموز به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب و به روش تصادفی ساده در چهار گروه 30 نفری(دو گروه آزمایشی و دو گروه گواه) جایگذاری شدند. جهت جمع آوری داده ها از آزمون محقق ساخته استفاده شد. روایی این پرسش نامه براساس روایی محتوایی، مورد تایید متخصصین قرار گرفت و پایایی آن براساس ضریب کودر ریچاردسون محاسبه گردید. داده های حاصل با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد پردازش قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش با مدل تغییر مفهومی بر میزان درک فلسفی مفهوم معاد در دانش آموزان موثر است. بدین معنی که اثر پیش آزمون معنادار بوده و با حذف اثر پیش آزمون بین گروه کنترل و آزمایش از نظر میزان درک فلسفی معاد تفاوت معناداری مشاهده شد.
۱۰.

آموزش فلسفه برای کودکان

کلید واژه ها: کودکان آموزش فلسفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 416 تعداد دانلود : 929
کودکی یکی از دوران های سرنوشت ساز و حساس زندگی انسان می باشد. در دنیایی که بسیاری از افراد بزرگسال از ناراحتی جسم و روان و تبعات آن رنج می برند، توجه به دوره های حساس کودکی و نوجوانی برای آموزش فلسفه به افراد، امری ضروری به نظر می رسد. برای آم وزش تفک ر به کودکان برنامه های متع ددی ت دوین و اس تفاده ش ده است. یکی از موفق ت رین و پرک اربردترین برنام ه ه ای موجود برنامه «فلسفه برای کودکان » است. فلسفه ب رای کودکان، شاید تازه ترین و بزرگترین گامی اس ت ک ه در راستای تلاش برای ک اربردی ک ردن فلس فه و آم وزش عملی تفکر انتقادی و با هدف تقویت و بالا بردن مهارت های استدلال، داوری و قدرت تمیز برداشته ش ده اس ت. این برنامه، نمونه روشنی از کاربرد فلسفه در تربیت است اما با دیگر برنامه های فلسفه کاربردی تفاوت اندکی دارد و آن اینکه این برنامه می خواهد به شاگردان کمک کند تا خودشان کار فکری انجام دهند و مسائل را خودشان حل کنند در ادامه به رویکردهای حاکم بر برنامه درسی فلسفه برای کودکان اشاره شد. ه دف کل ی برنامه فلسفه برای کودکان، ایج اد مباحث ه فلس فی ب ه وسیله آفرینش اجتماع پژوهشی در سطح ک لاس اس ت. در ادامه ضمن ذکر پژوهش های متعدد در این زمینه نتیجه گرفتیم آموزش فلسفه برای کودکان قابل انجام و ضروری است و پیشنهاد می شود به عنوان یکی از برنامه های درسی اجباری برای دانش اموزان در نظر گرفته شود.
۱۱.

تبیین چیستی ساختار خانواده مبتنی بر رویکرد غایت شناسانه با تأکید بر آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چیستی ساختار خانواده رویکرد غایت شناسانه قرآن و خانواده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در اسلام جایگاه زن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده
تعداد بازدید : 47 تعداد دانلود : 609
این نوشتار بر آن است تا ماهیت ساختار خانواده را مبتنی بر رویکردی غایت شناسانه با بهره گیری از آیات قرآن به روش تحلیلی استنتاجی تبیین کند. در این راستا از تفکر سیستمی و در پرتوی آن، نگاه به خانواده استفاده شده است. طبق این دیدگاه برای انتخاب ویژگیهای ساختاری، گام نخست، توجه به اهداف تشکیل دهنده سیستم است؛ زیرا بررسی اهداف، راهنما و آسا ن کننده گزینش ساختار است. بهره مندی از آموزه های اسلامی با تأکید بر دو اصل توحید و معاد، ضمن بهبودی، سبب ارتقا و رشد این تفکر می شود. هم چنین غایات برگرفته شده از آیات قرآن به عنوان اهداف سامانه خانواده اسلامی، خود در چشم اندازی وسیعتر، رو به سوی هدف متعالی آفرینش یعنی قرب الی الله دارد و زمینه ساز برخورداری از حیات طیبه خواهد بود. بر این اساس، مهمترین ویژگیهای بایسته در ساختار اسلامی، که در تعامل با اهداف و غایت نهایی است، عبارت است از: ایمان، تقوا، پاکدامنی و حسن خلق.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان