محسن شکوهی یکتا

اختلال طیف اتیسم اختلالی تحولی است که تأثیر قابل توجهی بر مهارت های ارتباطی می گذارد. ازآنجاکه داشتن مهارت های ارتباطی برای رشد سایر مهارت ها ضروری است، به کارگیری مداخلات زودهنگام در جهت بهبود مهارت های ارتباطی در کودکان با اختلال طیف اتیسم ضروری به نظر می رسد. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر برنامه ی آموزش والدگری هانن بر مهارت های ارتباطی، تعاملی و زبانی کودکان با اختلال طیف اتیسم بود که به روش مروری نظام مند انجام شد. بر این اساس، با جستجوی کلیدواژه های اختلال طیف اتیسم، مهارت های ارتباطی، مداخلات زودهنگام، برنامه والدین هانن، در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و خارجی شامل ساینس دایرکت، سیج پاب، پایگاه اطلاع رسانی اریک، کتابخانه آنلاین ویلی، اسپرینگر، مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی (پابمد)، مرکز اطلاعات جهانی پروکوست، پایگاه مجلات تخصصی نور، پایگاه مرکز اطلاعات علمی، مگ ایران و ایران داک، کلیه مقالات و پایان نامه های در بازه ی زمانی 1990 تا 2022 بررسی شد. ازاین رو، با توجه به ملاک های ورود و خروج به پژوهش، نتایج 13 مقاله و پایان نامه استخراج و موردبررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش ها نشان داد که برنامه والدین هانن می تواند با تکیه بر استراتژی های آموزشی در محیط طبیعی و تعامل مؤثر والد با کودک، موجب اکتساب طبیعی مهارت های ارتباطی کودکان با اختلال طیف اتیسم شود؛ بنابراین پیشنهاد می شود از این برنامه به عنوان مداخله ای زودهنگام آموزش والدین جهت کار با کودک با اختلال طیف اتیسم مورداستفاده قرار گیرد. بااین وجود، به علت محدودیت های پژوهشی که تعمیم پذیری نتایج را به خطر می اندازد، اثربخشی آن نیازمند بررسی های دقیق تری است.

هدف از پژوهش حاضر امکان سنجی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی با استفاده از واقعیت افزوده بر مهارت های اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم با عملکرد بالا بود. پژوهش به روش نیمهآزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل با دوره پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم با عملکرد بالا در شهر تهران در سال 1402-1403بود. نمونه پژوهش بعد از غربال با توجه به ملاک های ورود و خروج با روش نمونه گیری هدفمند از کودکان واجد الشرایط وارد مطالعه و در دو گروه آزمایش (15نفر) و کنترل (15نفر) به شیوه تصادفی گمارش شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس تشخیصی اتیسم گیلیام - ویرایش دوم (1994) بود. جهت تحلیل داده ها، از روش تحلیل واریانس با انداز گیری مکرر استفاده شد. یافته ها نشان داد برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی با استفاده از واقعیت افزوده در دو مرحله پس آزمون و پیگیری نسبت به گروه کنترل تأثیر معناداری داشت (001/0p<). همچنین، اندازه اثر نشان از تأثیر 29/0 درصدی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی با استفاده از واقعیت افزوده بر مهارت های اجتماعی بود. نتیجه گیری می شود که برای بهبود مهارت های اجتماعی در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم می توان برای آموزش کارکردهای اجرایی از واقعیت افزوده استفاده کرد.

هوش هیجانی، توانایی درک و مدیریت هیجانات در موقعیت های گوناگون فردی، اجتماعی و شغلی است. رانندگی از جمله مشاغلی است که با موقعیت های مختلف هیجانی مواجه است و رفتار رانندگی تا اندازه زیادی تحت تأثیر هوش هیجانی راننده قرار دارد. در پژوهش حاضر جهت تعیین اثربخشی آموزش های هیجانی- اجتماعی بر ارتقای توانایی های هوش هیجانی رانندگان اتوبوس از روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون تک گروهی استفاده شد. پروژه آموزش رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی از سال 1390 آغاز شده و در فازهای مخلتف اجرا می گردد. در سی ودومین فاز این پروژه 88 نفر از رانندگان اتوبوس شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در دوره آموزشی 9 جلسه ای، آموزش های مرتبط با مدیریت خشم، رانندگی انتقام جویانه، مدیریت استرس و ارتباط مؤثر دریافت کردند. برای جمع آوری داده ها از آزمون هوش هیجانی Bar-On استفاده شد. یافته های حاصل از تحلیل واریانس چندمتغیری با اندازه گیری مکرر تفاوت معناداری را بین دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون نشان داد. برای دریافتن اینکه این تغییر مربوط به کدام یک از متغیرهاست، تحلیل واریانس تک متغیری انجام شد. یافته ها اثربخشی بسته آموزشی رانندگان را بر برخی از مؤلفه های هوش هیجانی نشان داد. به بیان دیگر، می توان دوره آموزشی مداخلات روانی- اجتماعی را بر ارتقای هوش هیجانی رانندگان مؤثر دانست.

زمینه: خانواده، بستری تعیین کننده برای تحول سالم کودک است. آگاهی والدین از شیوه های صحیح فرزندپروری و به کار بستن آن ها به شکوفایی استعداد وکاهش مشکلات رفتاری کودکان و همچنین کاهش تعارض در روابط خانوادگی منجر خواهد شد. برخی نظریه پردازان مشکلات رفتاری را اختلال های ناتوان کننده، افراطی و نامطلوب در تعامل با والدین تعبیر کرد ه اند، روش های فرزند پروری ضعیف، روابط نامناسب والد-کودک مانند برخورهای خشن انضباطی و ناهماهنگ مرکز توجه آسیب شناسی است که باعث عدم شکوفایی توانمندی های کودکان می گردد. شواهد پژوهشی نشان می دهد اجرای برنامه های والدمحور بر سازش یافتگی، ایجاد دلبستگی و موفقیت کودکان در مواجهه با چالش ها تأثیر داشته است، اما پژوهش های اندکی در زمینه اجرای این برنامه ها در جامعه مورد مطالعه وجود دارد. هدف: مداخله آموزشی تحول کودک با این هدف بر روی والدین اجرا شد تا اثربخشی آن بر حل مشکلات خانواده و مشکلات رفتاری کودکان سنجیده شود. روش: مطالعه حاضر از نوع شبه آزمایشی است که در آن از طرح پیش آزمون- پس آزمون استفاده شده است. در این پژوهش والدین کودکان ۷ تا ۱۲ سال در شهر تهران به صورت دردسترس برای شرکت در کارگاه آموزشی تحول کودک اعلام آمادگی نمودند. تمامی ۳۲ نفر والد شاغل با استفاده از پرسشنامه کودک آیبرگ (۱۹۹۰) و مقیاس حل مشکل خانواده (احمدی نوده، ۱۳۸۶) ارزیابی شدند. والدین گروه مداخله در پنج جلسه آموزش برنامه تحول کودک (شکوهی یکتا، اکبری و محمودی، ۱۳۹۴) شرکت کردند. برای تحلیل داده ها به منظور بررسی نمرات در پیش آزمون و پس آزمون از آزمون t گروه های همبسته استفاده گردید. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان می دهد میانگین نمره حل مشکل خانواده در پیش آزمون و پس آزمون حاکی از افزایش ۱۱ نمره ای در پس آزمون است. مقدار t به دست آمده برابر ۵۶/۲ است که در سطح 0/05 <P معنادار می باشد؛ همچنین میانگین مشکلات رفتاری در پیش آزمون و پس آزمون حاکی از کاهش 3 نمره ای در پس آزمون است. مقدار t به دست آمده برابر 2/42 است که در سطح 0/05 <P معنادار می باشد. لذا این تغییر در هر دو مقیاس از لحاظ آماری معنادار بوده است. نتیجه گیری: برنامه آموزشی تحول کودک، موجب کاهش در نمره مشکلات رفتاری و افزایش در حل مشکلات خانواده شده است. با توجه به تأثیر مثبت این برنامه برکاهش مشکلات رفتاری در کودکان که منجر به بهبود تعارضات و مشکلات خانواده گردیده است، لذا تحقیقات بیشتر برای کاربست این برنامه بر روی نمونه های بزرگتر پیشنهاد می شود.

زمینه: با توجه به نقش چشم گیر معلمان در شناسایی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه (SLD)، دستیابی به ابزاری معلم محور، بومی و با اعتبار و قابلیت اعتماد مناسب که مبنایی برای مداخلات نیز باشد، ضروری است. هدف: برای پاسخ به این ضرورت، پژوهش حاضر با هدف استانداردسازی مقیاس تشخیصی - تجویزی ارزیابی ناتوانی یادگیری (مک کارنی و هاوس، 2018)، انجام شد. روش: طرح پژوهش کاربردی، توصیفی - تحلیلی و به لحاظ روش شناسی در حیطه ابزارسازی بود. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان پایه های دوم تا پنجم ابتدایی در سال 1401-1400 تشکیل دادند. گروه نمونه هنجار مشتمل بر 596 دانش آموز، به دو روش نمونه گیری تصادفی ساده و هدفمند وگروه نمونه بالینی مشتمل بر 27 دانش آموز دارای SLD، به روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب شدند. از پرسشنامه مشکلات یادگیری کلورادو (CLDQ) (ویلکات و همکاران، 2011)، برای اعتبار همزمان استفاده شد. یافته ها: در تحلیل عامل اکتشافی، ساختاری پنج مؤلفه ای و بسیار نزدیک به ساختار نظری مقیاس استخراج شد که برازش خوبی با داده ها نشان داد. ضریب همبستگی بین نمره کل مقیاس حاضر و نمره کل مقیاس CLDQ (0/65) معنادار (0/01 p<) و حاکی از اعتبار همزمان قابل قبول مقیاس بود. تفاوت نمرات در دو گروه هنجار و بالینی نیز، معنادار (0/001 p<) و از نتایج تحلیل رگرسیون خطی چندگانه، معادله پبش بینی عضویت در گروه SLD بدست آمد. ضرایب همسانی درونی مطلوب و در محدوده 0/97 تا 0/99 و همچنین قابلیت اعتماد بازآزمایی با فاصله چهار هفته، بین 0/88 تا 0/97 محاسبه شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل، از نسخه فارسی مقیاس ارزیابی ناتوانی یادگیری می توان، برای تشخیص ناتوانی یادگیری ویژه در دانش آموزان پایه های دوم تا پنجم ابتدایی، به عنوان ابزاری بومی و دارای اعتبار و قابلیت اعتماد مطلوب استفاده کرد.

زمینه و هدف: حدود20 درصد از همه نوزادان در نخستین سال زندگی خود، نشانه هایی از گریه های شدید، مشکلات خواب، و تغذیه را نشان می دهند که اغلب از آن با عنوان مشکلات تنظیمی نام برده می شود. هدف از این مطالعه شناسایی ماهیت و قدرت ارتباط بین اختلال تنظیمی اولیه در دوران نوزادی با مشکلات رفتاری در دوران کودکی و پیش دبستانی است. منابع داده ها: با توجه به کلمات کلیدی تخصصی در پایگاه های اطلاعاتی داخلی یعنی پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پایگاه مجلات تخصصی نور بین سال های 1390 تا 1401 و پایگاه اطلاعات جهان اسلام و پایگاه های خارجی Google scholar, PubMed, Psychinfo بین سال های 2000 تا 2022، یافته ها و اطلاعات مدنظر جهت دستیابی به هدف پژوهش، بررسی شد. روش: در این راستا از طریق مطالعه مروری نظام مند، تمامی مقالات منتخب توسط دو نفر از نویسندگان پژوهش بررسی و مقالات تکراری حذف شد. 76 مقاله منتشرشده، با در نظر گرفتن معیارهای ورود و ارزیابی کیفیت با استفاده از الگوی پریزما بررسی شدند. سپس بر اساس ارزیابی کیفی نهایی، 17 مقاله انتخاب و در راستای پاسخگویی به سوالات پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: از بین 17 مقاله پژوهشی انتخابی، 9 مقاله به بررسی و ارتباط اختلال خواب با مشکلات رفتاری، 13 مقاله به مشکلات گریه های شدید، 6 مقاله به اختلالات تغذیه، و 5 مقاله به اختلالات تنظیمی ترکیبی پرداختند. 13 مقاله ارتباط معناداری بین مشکلات تنظیمی دوران نوزادی با مشکلات رفتاری در دوره کودکی گزارش کرده اند، درحالی که 23 درصد یافته ها (4 مطالعه) به این موضوع اشاره کرده اند که ارتباط معناداری بین این دو نوع اختلال وجود ندارد. همچنین مطالعات انجام شده در حوزه اختلالات مربوط به گریه های شدید از بیشترین فراوانی برخوردار است. نتیجه گیری: مشکلات تنظیمی در نوزادی می تواند مشکلات رفتاری را در دوران کودکی افزایش دهد. کودکان دارای والدین با چندین عامل خطرساز، پیامدهای رفتاری منفی تری نسبت به کودکان دیگر در اختلالات برون نمود و نارسایی توجه - فزون کنشی نشان می دهند، به ویژه اگر دارای مشکلات تنظیمی چندگانه در نوزادی داشته باشند.

مقاله حاضر با هدف بررسی اثربخشی رویکرد داستان خوانی مشارکتی بر بهبود مهارت های سوادآموزی در کودکان پیش دبستانی در معرض خطر انجام شد. طرح پژوهش، شبه آزمایشی با طرح دو گروهی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. از بین کودکان دو مرکز پیش دبستانی، طی غربالگری چند مرحله ای به ترتیب شناسایی معلم، اجرای خرده آزمون تقلید جمله و آزمون رشد زبان، 30 نفر از کودکانی که نمره رشد زبان آنها یک تا دو انحراف معیار زیر میانگین (70-85) بود، انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه جایگزین شدند. مداخله برای گروه آزمایشی در 4 گروه کوچک، در برگیرنده 30 جلسه 45 دقیقه ای و سه جلسه در هفته بود. ابزار جمع آوری داده ها آزمون آمادگی خواندن با قابلیت اعتماد بازآزمایی 87/0 و آلفای کرونباخ 85/0 و آزمون آگاهی واج شناختی با قابلیت اعتماد بازآزمایی 90/0 و آلفای کرونباخ 98/0 بود. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره با اندازه گیری های مکرر نشان داد در گروه آزمایشی مهارت های آمادگی خواندن و آگاهی واج شناختی نسبت به گروه گواه در پس آزمون و پیگیری افزایش معنادار داشته است. همچنین در خرده آزمون سرعت نامیدن تغییر معناداری مشاهده نشد. 

یافته های اولیه مبنی بر این که رانندگان اتوبوس شهری در نتیجه سطوح بالای استرس شغلی ممکن است در حوزه سلامت روان مشکل داشته باشند، امروزه نیز صادق است. پژوهش ها نیاز به تمرکز بر مداخلات عملی دارند که به طور نظام دار برای بهبود سلامت روان رانندگان اتوبوس اجرا و ارزشیابی شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی اجرای دوره آموزشی مهارت های روانی- اجتماعی بر بخشایش بین فردی و اضطراب اجتماعی رانندگان اتوبوس شهر تهران انجام شده است. پروژه آموزش رانندگان شرکت واحد اتوبوس رانی شهر تهران از سال 1390 آغاز شده و در فازهای مختلف بر روی رانندگانی که متقاضی استخدام در شرکت واحد هستند اجرا گردید. روش این پژوهش از نوع شبه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون بود. 49 راننده اتوبوس شهری با میانگین سنی 43/95 (انحراف معیار = 9.87) در زمینه های مدیریت خشم، رانندگی انتقام جویانه، ارتباط موثر و مدیریت استرس طی نه جلسه 80 دقیقه ای آموزش دیدند. برای ارزیابی اثربخشی برنامه آموزشی از مقیاس سنجش بخشایش بین فردی و مقیاس اضطراب در تعاملات اجتماعی استفاده شد. تحلیل آماری نشان داد که برنامه آموزشی بر سطوح ارتباط مجدد و کنترل انتقام، کنترل رنجش، درک و فهم واقع بینانه و هم چنین بر نمره کلی بخشایش تأثیر مثبت داشته و باعث تاثیر معنی دار در افزایش توانایی رانندگان در کنترل رنجش آنان شده است. هم چنین نتایج نشان داد که مداخله تأثیر معنی دار بر کاهش اضطراب در تعاملات اجتماعی در رانندگان اتوبوس داشته است. آموزش مهارت های روانی- اجتماعی می تواند به عنوان بخشی از برنامه بهزیستی برای بهبود سلامت روان رانندگان اتوبوس شهری مورد استفاده قرار گیرد. هم چنین انتظار می رود که این آموزش ها با تمرکز بر مؤلفه های شناختی و رفتاری بر بهبود عملکرد رانندگان اتوبوس و بر کارایی سیستم حمل و نقل تاثیر مثبت داشته باشد.

زمینه و هدف: از آنجا که ضعف در مهارت های ارتباطی کودکان با اختلال طیف اتیسم بر رابطه ی میان آنان و والدینشان تأثیر سوء می گذارد، به کارگیری مداخلات زودهنگام در جهت بهبود مهارت های ارتباطی این کودکان ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر برنامه ی آموزش والدگری هانن بر رابطه ی والد- کودک خانواده های دارای کودک با اختلال طیف اتیسم بود. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش کلیه ی کودکان با اختلال طیف اتیسم 3 تا 7 سال را شامل می شد که در شهرستان اصفهان زندگی می کردند. از جامعه ی مذکور، با روش نمونه گیری در دسترس 22 کودک همراه با والدینشان به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب شدند و در دو گروه 11 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. سپس والدین گروه آزمایش به مدت 3 ماه و هر هفته 2 جلسه تحت آموزش برنامه ی والدین هانن قرار گرفتند. در این زمان، گروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس رابطه ی والد- کودک پیانتا (1994) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از پژوهش، از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری با اندازه گیری مکرر استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که تأثیر برنامه ی والدین هانن بر رابطه ی والد- کودک و مؤلفه های آن در زمینه های تعارض، نزدیکی و وابستگی در سطح 05/0 =α معنی دار می باشد. نتیجه گیری: بنابر نتایج پژوهش حاضر، می توان گفت با فراهم آوردن فرصتی برای آموزش والدین، از برنامه ی هانن به منظور ارتقای سطح ارتباطی میان کودکان با اختلال طیف اتیسم و والدینشان استفاده نمود.

زمینه: در سال های اخیر افزایش خشم و پرخاشگری رانندگان وسایل حمل و نقل عمومی منجر به افزایش نرخ خشونت جاده ای شده است. گرچه مطالعات مختلفی در این حیطه انجام شده است، اما تاکنون پژوهشی که به بررسی تأثیر انعطاف پذیری شناختی نیز پرداخته باشد مغفول مانده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش توانش های روانی - اجتماعی بر پرخاشگری و انعطاف پذیری شناختی رانندگان اتوبوس انجام شد. روش: . این پروژه از سال 1390 آغاز شده و در فازهای مخلتف بر روی رانندگانی که متقاضی استخدام در شرکت واحد بودند اجرا گردیده است. این تحقیق از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون تک گروهی بود و یک گروه 70 نفری از رانندگان اتوبوس شهر تهران در سال 1398 به روش نمونه گیری در دسترس گزینش شدند . برنامه آموزشی توانش های روانی - اجتماعی شکوهی یکتا (1394)، طی 9 جلسه آموزشی 90 دقیقه ای اجرا گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992) و پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندر وال (2010) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون t وابسته تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته های مطالعه حاضر نشان داد که این برنامه آموزشی به طور معناداری منجر به کاهش پرخاشگری رانندگان و افزایش انعطاف پذیری شناختی آنها گردید (0/000 > P ). نتیجه گیری: برای کاهش پرخاشگری و بهبود انعطاف پذیری شناختی رانندگان اتوبوس می توان از بسته آموزشی توانش های روانی - اجتماعی به صورت گسترده استفاده نمود .

زمینه: کارکردهای اجرایی مجموعه ای از پردازش های عالی ذهن هستند که در تنظیم افکار و رفتار هدفمند نقش دارند. علی رغم اهمیت این کارکردها اما مشکلات زیادی در مورد سنجش صحیح آن ها وجود دارد. مشکلاتی از قبیل پیچیدگی، محدودیت های پایایی و روایی و همچنین ناخالصی در سنجش مؤلفه ها. هدف: این پژوهش با هدف ساخت و اعتباریابی آزمون تصویری - رایانه ای کارکردهای اجرایی انجام پذیرفت تا مشکلات موجود در ابزارهای رایج را به حداقل برساند. روش: این پژوهش به لحاظ هدف جزء پژوهش های تحقیق و توسعه، و به لحاظ شیوه ی گردآوری اطلاعات، پیمایشی و از نظر روش شناسی از جمله تحقیقات آزمون سازی به حساب می آید نمونه پژوهش شامل 115 دانش آموز بود که به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای و از مناطق 16 و 6 شهری تهران انتخاب شدند. از آزمون علائم حیاتی سیستم اعصاب مرکزی به عنوان ابزاری جهت تعیین روایی همزمان استفاده شد. یافته ها: پایایی نمرات اصلی خرده آزمون ها با استفاده از روش باز آزمایی عمدتاً در دامنه معنادار محاسبه شد . همچنین روایی همزمان آزمون با استفاده از همبستگی بین نمرات خرده آزمون های ابزار و خرده آزمون های CNS حاکی از همبستگی معنادار بود. ضرایب محاسبه شده برای خرده آزمون های مار و پله، جعبه ی هدیه، کیف مدرسه، خط ویژه، آدمک ها، کارت ها، سیب ها، توپ و راکت و دست ها به ترتیب برابر با 0/61، 0/53، 0/41، 0/79، 0/54، 0/38، 0/66، 60 و 0/39 بود. تحلیل عاملی اکتشافی سه مولفه بهنگام سازی حافظه فعال، جابه جایی ذهنی و بازداری را شناسایی کرد. نتیجه گیری: مجموعه آزمون تصویری - رایانه ای کارکردهای اجرایی از ویژگی های برجسته ای جهت سنجش کارکردهای اجرایی دانش آموزان برخوردار است

زمینه: رانندگی امری مهم و جدایی ناپذیر در انجام کار، فعالیت های اقتصادی و زندگی اجتماعی است. افزایش سطح شادکامی و ارتقاء خودکارآمدی رانندگان ازجمله عواملی است که با آموزش مهارت های روانی - اجتماعی قابل حصول است. در کشورهای مختلف توجه ویژه ای به سلامت روان رانندگان می شود و برنامه های متعددی در این زمینه طراحی و اجرا می گردد. به هر حال، در ایران به این مهم توجه نشده است. با توجه به بالا بودن آمار تصادفات ناشی از مشکلات روانشناختی رانندگان در ایران نیاز است که توجه به صحت و سلامت شغلی رانندگان در مرکز توجه ارائه کنندگان خدمات سلامت روان قرار گیرد. هدف: هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر بسته آموزشی مهارت های روانی - اجتماعی بر شادکامی و خودکارآمدی عمومی رانندگان بود. روش: روش این پژوهش از نوع شبه تجربی با طرح پیش آزمون - پس آزمون تک گروهی بود. جامعه آماری شامل رانندگان شرکت واحد اتوبوس رانی مناطق 1 تا 22 شهر تهران بود که از میان آنها 101 نفر از رانندگان به صورت گروه نمونه در دسترس انتخاب شده و آموزش های موردنظر را در زمینه بسته آموزشی توانش های روانی - اجتماعی در تابستان 1395 در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی دریافت کردند. این پروژه از سال 1390 آغاز شده و در فازهای مخلتف بر روی رانندگانی که متقاضی استخدام در شرکت واحد بودند اجرا گردیده است. برای ارزیابی اثربخشی برنامه آموزشی از دو مقیاس شادکامی مونش (کوزما، استون و استونز، 2000) و مقیاس خودکارآمدی عمومی (شوارتز و جروسلم، 1995) استفاده شد . در این کارگاه ها که طی 9 جلسه 80 دقیقه ای برگزار شد، رانندگان در زمینه های مدیریت خشم، رانندگی انتقام جویانه، ارتباط مؤثر و مدیریت تنیدگی آموزش دیدند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل اندازه گیری های مکرر و t وابسته تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: یافته های به دست آمده از آزمون تحلیل اندازه گیری های مکرر برای بررسی شادکامی نشان می دهد تفاوت بین میانگین ها در خرده آزمون تجربه مثبت در پیش آزمون (10/49 M= ) و پس آزمون (11/29 M= ) در سطح 0/05 P< معنادار است. نتایج حاصل از تحلیل آزمون t وابسته بر روی داده های حاصل از پرسشنامه ارزیابی خودکارآمدی عمومی نشان می دهد که اگرچه در میانگین نمرات پیش آزمون (31/81 M= ) و پس آزمون (32/64 M= ) تفاوت وجود دارد، بااین حال این تفاوت از نظر آماری معنادار نیست (0/05 P> ) . نتیجه گیری: شرکت در کارگاه توانش های روانی - اجتماعی اثر مثبتی بر عملکرد شرکت کنندگان در زمینه ی افزایش تجربه مثبت داشته است. بااین وجود تحلیل یافته ها، تفاوت معناداری را درزمینه ی افزایش احساس مثبت و خودکارآمدی عمومی و کاهش احساس و تجربه منفی نشان نمی دهد. یافته های حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که بسته آموزشی توانش های روانی - اجتماعی می تواند مداخله ای مؤثر در بهبود سلامت روان رانندگان باشد.

زمینه: نظریه گاردنر، پایه و اساسی را برای تشخیص توانایی ها و استعدادهای متفاوت پی ریزی می کند؛ اما ارزیابی هوش های چندگانه کاری بسیار دشوار است و ابزارهای موجود از درستی آزمایی و قابلیت اعتماد مطلوبی برخوردار نیستند و بر اساس فرهنگ ایرانی طراحی نشده اند. هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی و انطباق مؤلفه های سنجش هوش های چندگانه با نگاه بومی برای دانش آموزان دوره اول ابتدایی بود. روش: طرح حاضر از نظر هدف جزو طرح های تحقیق و توسعه و از نظر شیوۀ گردآوری داده ها از نوع توصیفی است. جامعۀ آماری را معلمان دورۀ اول مقطع ابتدایی شاغل به تدریس در سال 1399 در شهرستان تهران تشکیل می دهند که از آن میان، 318 نفر به صورت در دسترس انتخاب شدند. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی نشان داد ساختار هشت مؤلفه ای بر اساس روش تعمیم یافته کمترین مجذورات و روش ایکوامکس مناسب ترین و ساده ترین ساختار برای این داده ها است. تحلیل عاملی تأییدی نشانگر آن بود که ساختار تحلیل عاملی اکتشافی از شاخص های مناسب برازش برخوردار است. افزون بر آن، خرده مقیاس ها از ضرایب همگونی درونی مناسبی برخوردارند و دامنۀ آنها بین0/79 (هوش موسیقیایی) تا 0/92 (هوش بین فردی) است. نتیجه گیری: به طورکلی، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که با توجه به ویژگی های روان سنجی مطلوب فرم معلم مقیاس هوش های چندگانه برای دانش آموزان دوره اول ابتدایی، از آن می توان برای شناسایی هوش های چندگانه دانش آموزان در مجموعه های آموزشی در جامعه ایرانی استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزشی حافظه فعال واج محور بر بهبود توانایی خواندن دانش آموزان نارساخوان انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان با اختلال خواندن بودند که به مراکز آموزش اختلال های یادگیری شهر تهران مراجعه کرده بودند و از بین آنها 30 دانشآموز نارساخوانی و شاغل به تحصیل در پایه های اول تا سوم ابتدایی با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایشی در یک دوره 24 جلسه ای آموزش حافظه فعال مبتنی بر تحریکات واجی در دو بعد شنیداری و دیداری شرکت کردند. برای گردآوری داده ها از آزمون خواندن و نارساخوانی نما استفاده شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیری با اندازه گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها نشان داد که برنامه آموزشی حافظه فعال واج محور به بهبود معنادار توانایی خواندن دانش آموزان نارساخوان در هر سه مؤلفه دقت خواندن، سیالی خواندن و درک خواندن می انجامد و این یافته ها در یک پیگیری دوماهه نیز پایدار بودند. اندازه اثرهای به دست آمده از 0/69 تا 0/43 متغیر بودند که نشان دهنده اندازه اثرهای بزرگ تا متوسط هستند. از اینرو، می توان گفت که با به کار بستن برنامه آموزشی حافظه فعال واج محور می توان توانایی خواندن کودکان نارساخوان را بهبود بخشد.

زمینه و هدف: کودکان با اختلال نارسایی توج ه / فزون کنشی مشکلات زیادی در حیطه کنش های اجرایی دارند که می تواند پیامدهای منفی بسیاری در ابعاد مختلف در سنین بعدی برای آنها ایجاد کند. بدین ترتیب پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی برنامه آموزش کنش های اجرایی فراشناختی والد محور بر نشانگان رفتاری و کنش های شناختی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پایه یکم تا سوم مقطع ابتدایی (7 تا 10 ساله) شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بودند که از بین آنها، نمونه ای به تعداد 40 دانش آموز با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به همراه مادران شان انتخاب شدند و به صورت تصادفی و با حجم مساوی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. مادران گروه آزمایش تحت آموزش برنامه مداخله کنش های اجرایی فراشناختی طی 12 جلسه دو ساعته قرار گرفتند و مادران گروه گواه (20 نفر) در فهرست انتظار باقی ماندند. برای جمع آوری داده ها از چهارمین ویرایش مقیاس درجه بندی اسنپ (سوانسون، نولان و پلهام، 1983) و آزمون علائم حیاتی سیستم اعصاب مرکزی (گوالتری و جانسون، 2006) استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری انجام شد . یافته ها: نتایج به دست آمده حاکی از تأثیر معنادار آموزش کنش های اجرایی فراشناختی بر کاهش نشانگان رفتاری (24/782 (F= و افزایش کنش های شناختی (حافظه فعال32/130 F= و انعطاف پذیری شناختی6/053 F= ) کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی بود ( 0/05> P ) . نتیجه گیری: در این روش درمانی با استفاده از فعالیت های مبتنی بر بازی که به صورت ساختاری توسط والدین اداره می شود، جنبه هایی از کنش های اجرایی که در مدیریت شناخت و رفتار نقش دارند، مورد هدف قرار داده شد و در نتیجه باعث بهبود شناخت و نشانگان رفتاری در کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی شده است.

زمینه: آموزش توانش حل مسأله و خودکارآمد پنداری به والدین، قابلیت برخورد منطقی و مؤثر با رفتارهای مشکل آفرین کودک را در موقعیت های مختلف فرزندپروری فراهم می کند. اما مسئله اصلی اینست، آیا آموزش برنامه تربیت کودک اندیشمند بر حل مسئله و خودکارآمد پنداری والدگری تأثیر دارد؟ هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامه تربیت کودک اندیشمند بر حل مسئله و خودکارآمد پنداری والدگری انجام شد. روش: پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون بدون گروه گواه بود. نمونه این پژوهش را والدین کودکان 4 تا 7 سال مدارس غیرانتفاعی شهر تهران در سال تحصیلی 98-97 که به شیوه دردسترس انتخاب شدند و برای شرکت در کارگاه کودک اندیشمند اعلام آمادگی نمودند، تشکیل داد. ابزارهای پژوهش پرسشنامه حل مسئله هپنر و پترسن (1982) و پرسشنامه خودکارآمد پنداری والدگری دومکا، استورزینگر، جکسون و روزا (1996) بود. برنامه تربیت کودک اندیشمند در 9 جلسه به صورت یک جلسه دو ساعته در هفته برگزار شد . یافته ها: یافته های مطالعه حاضر، نشان داد که پس از اجرای برنامه تربیت کودک اندیشمند میانگین نمرات حل مسئله (در مؤلفه های حل مسئله؛ اعتماد به حل مسئله، سبک گرایش – اجتناب و مؤلفه های شخصی) در مادران، حاکی از افزایش نمرات آنها در پس آزمون است (0/0001 P= ). همچنین میانگین نمرات خودکارآمد پنداری والدگری در پیش آزمون و پس آزمون مادران حاکی از افزایش نمرات در پس آزمون است (0/01 P= ). نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد کارگاه آموزشی تربیت کودک اندیشمند توانسته است حل مسئله و خودکارآمد پنداری مادران را در سطح معناداری پس از اجرای برنامه تغییر دهد. با استناد به افزایش نمرات می توان گفت که آموزش مادران بر انتخاب رفتار و راه حل مناسب تأثیر مثبت داشته است.

مداخله اولیه برای کاستن از مشکلات پایدار در زبان و ابعاد مرتبط با آن در کودکان در معرض خطر برای آسیب زبان از اهمیت برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارآیی برنامه داستان خوانی مشارکتی بر رشد مهارت های زبانی کودکان پیش دبستانی با تبار اقتصادی و اجتماعی پایین انجام گرفت. این مطالعه به شیوه شبه آزمایشی با طرح دو گروهی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری اجرا شد. از دو مرکز پیش دبستانی در شهرک احمدآباد مستوفی طی غربالگری چند مرحله ای، 30 نفر از کودکانی که نمره آزمون رشد زبان آن ها یک تا دو انحراف معیار زیر میانگین (85-70) بود با تشخیص مشکلات زبانی انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. آزمودنی ها در گروه آزمایش (15 نفر) در قالب 4 گروه کوچک، طی 30 جلسه 45 دقیقه ای به صورت سه جلسه در هفته برنامه داستان خوانی مشارکتی را دریافت کردند. برای گردآوری داده ها، نسخه فارسی آزمون رشد زبان و گفتار روایتی اجرا شدند . داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیری و تک متغیری با اندازه گیری های مکرر تحلیل شدند. نتایج حاکی از تاثیر معنادار (001/0P=) برنامه در افزایش مهارت های معنی شناسی، نحو و به طور کلی رشد زبان و بهبود گفتار روایتی در آزمودنی های گروه آزمایشی است. بررسی نمرات تفاضلی مرحله پس آزمون و پیگیری حاکی از پایداری اثربخشی برنامه مداخله است . بر این اساس برنامه داستان خوانی مشارکتی به عنوان یک برنامه پیشگیرانه و پلی در جهت کم کردن شکاف واژگانی برای کودکان در معرض خطر توصیه می شود.

زمینه: خانواده مهمترین عنصر در اجتماع است و زوجیت اساس شکل گیری و هسته خانواده است. جامعه موفق، به زوجیت و آرامش در خانواده به عنوان یک موضوع بسیار حائز اهمیت می پردازد. اگر به هر دلیلی نارضایتی و ناسازگاری در روابط زناشویی به وجود آید، ممکن است زمینه ناکامی و خشم ایجاد شود و پیامدهایی نظیر سوءظن، سوءاستفاده عاطفی، خصومت و سرزنش و پایین آمدن سلامت روانی زوجین را در پی داشته باشد ، اما آیا می توان از طریق بسته آموزشی تنظیم هیجان مبتنی بر روی آورد شناختی - رفتاری رضایت زناشویی و شادکامی آنها را افزایش داد؟ هدف: این پژوهش با هدف آموزش توانش های تنظیم هیجان مبتنی بر روی آورد شناختی - رفتاری و اثربخشی آن بر رضایت زناشویی و شادکامی زوجین انجام شد. روش: این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون تک گروهی بود. گروه نمونه به صورت در دسترس انتخاب شد که 66 نفر از زوجین (با میانگین 32/27 سال و انحراف استاندارد 3/7171/3) در 7 جلسه دوساعته کارگاه مدیریت خشم شرکت کردند. این زوجین از بین والدین دانش آموزان مدارس غیرانتفاعی شهر تهران و به صورت در دسترس انتخاب شدند. برنامه مداخلاتی استفاده شده در این کارگاه برنامه بازنگری شده آتش بازی (اسمیت، 2004) بود. برای جمع آوری داده ها از سیاهه شادکامی آکسفورد (آرگایل، مارتین و کراس لند، ۱۹۸۹) و شاخص رضایت زناشویی هودسون (۱۹۹۲) استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون t وابسته نشان داد که آموزش توانش های تنظیم هیجان، شادکامی و رضایت زناشویی را به طور معناداری افزایش داده است. این تفاوت ها به نحوی است که میانگین گروه نمونه در سیاهه شادکامی افزایش داشته (0/05 < p ) و در سیاهه شاخص زناشویی که نمره بالا نشان دهنده مشکلات بیشتر زناشویی است به طور معناداری کاهش داشته است (0/05 < p ). نتیجه گیری: این بدان معنی است که آموزش توانش های تنظیم هیجان، روش مناسبی برای کاهش تعارضات خانوادگی و افزایش شادکامی در زوجین است.

مقدمه: هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه آموزشی حافظه فعال بر بهبود توانایی حافظه فعال واج شناختی و آگاهی واجی دانش آموزان نارساخوان انجام شد. روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دانش آ موزان پایه دوم و سوم تحصیلی بود که در مراکز ناتوانی یادگیری شهر تهران تشخیص نارساخوانی را دریافت کرده بودند و نمونه پژوهش شامل 30 نفر از آنها بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. ابزارهای پژوهش شامل مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان (گثرکول و پیکرینگ، 2001) و آزمون آگاهی واج شناختی (سلیمانی و دستجردی کاظمی، 1389) بود. گروه آزمایش 16جلسه 30-35 دقیقه ای آموزش حافظه فعال را دریافت کردند و گروه گواه، هیچ آموزشی را دریافت نکردند. یافته ها: داده های پژوهش با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس (آنکوا) تحلیل شدند. نتایج نشان داد که نمرات پس آزمون گروه آزمایش نسبت به گروه گواه در هر دو متغیر تفاوت معناداری پیدا کرده است که نشان دهنده تاثیر برنامه آموزشی بر بهبود توانایی حافظه فعال واج شناختی و آگاهی واجی گروه آزمایش است. همچنین اندازه اثرهای به دست آمده تاثیر برنامه آموزشی را به خوبی تایید کردند.

هدف و نوآوری: حافظه فعال نقش تعیین کننده ای در عملکرد تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی در خواندن دارد. با این وجود پژوهش های آموزشی انجام شده یافته های متفاوتی را از جهت سودمندی برنامه های موجود گزارش کرده اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه آموزشی حافظه فعال ویژه ی دانش آموزان نارساخوان انجام شده است. این برنامه هر دو بعد شنیداری و دیداری حافظه فعال را مد نظر داشته است. روش شناسی: این پژوهش از نوع طرح های نیمه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری و گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان دوره ابتدایی با نارساخوانی مراجعه کننده به مراکز اختلالات یادگیری شهر تهران بود و نمونه شامل 30 نفر از آنان که به روش در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش 24جلسه آموزش حافظه فعال را دریافت کرد و گروه گواه هیچ برنامه آموزشی را دریافت نکرد. آزمون حافظه فعال برای کودکان (پیکرینگ و گثرکول، 2001؛ ترجمه ارجمندنیا، 1396) پیش از اجرای برنامه آموزشی، پس از آن، و همچنین دو ماه پس از پایان مداخله از هر دو گروه گرفته شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری با اندازه گیری مکرر، تحلیل شدند. یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها نشان دهنده تفاوت معنادار بین نمرات گروه آزمایش و گواه در پس آزمون و همچنین پایداری این تفاوت ها در آزمون پی گیری بودند و از این رو می توان سودمندی برنامه آموزشی حافظه فعال ویژه کودکان نارساخوان را در رشد توانایی حافظه فعال شنیداری و دیداری آنها، تایید کرد. اندازه اثرهای به دست آمده نیز نشان دهنده تاثیر مطلوب برنامه آموزشی بر ابعاد حافظه فعال بود.