مطالعه تطبیقی شخصیت حقوقی شرکت ها در حقوق ایران و انگلیس

چکیده

امروزه شرکت های تجاری را یکی از مصادیق مهم اشخاص حقوقی وابسته به حقوق خصوصی می دانند. در واقع شرکت تجاری به همان شخص حقوقی اطلاق می شود که از توافقات شرکاء به واسطه گستردگی روابط اجتماعی، اشخاصی حقوقی تحت عنوان شرکت های تجاری در کشورهای مختلف به وجود آمده اند تا بتوان به واسطه تمسک به آن ها و با در نظر گرفتن شخصیتی مستقل از به وجود آورندگان خود با استفاده از فعالیت هایی که انجام خواهند داد به برخی از نیازهای متعدد و متغیر موجود در جوامع پاسخی نسبتاً درخور و شایسته دهند. دارا بودن شخصیت حقوقی به این معناست که شرکت، صلاحیت داشتن حقوق و تکالیف و نیز صلاحیت اجرای آن ها را دارد. مطابق با ماده 583 قانون تجارت ایران، تمام شرکت های تجاری دارای شخصیت حقوقی هستند، مشروط بر اینکه مطابق ماده 20 قانون تجارت تشکیل شده باشند. در حقوق انگلستان نیز شرکت های تجاری دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند و دارایی آن ها متعلق به خود شرکت است. شخصیت حقوقی شرکت این امکان را به وجود می آورد که سنگینی مسئولیت بابت معاملات شرکت با اشخاص ثالث تقلیل یابد. این امر به ویژه در مورد شرکت هایی که در آن ها مسئولیت شرکت محدود به آورده اوست، صدق می کند. از سوی دیگر شخصیت حقوقی شرکت به طلبکاران شرکت امکان می دهد به جای مراجعه به تک تک شرکاء به شرکت مراجعه کنند که دارای دارایی مستقلی است و این دارایی قبل از هر چیز تضمین طلب آن هاست. اما استفاده از شخصیت حقوقی برای از میان بردن مسئولیت نباید وسیله ای برای پنهان کردن فعالیت واقعی شرکا باشد. گاهی اشخاص با تشکیل شرکت تجاری در ورای پوشش شخصیت حقوقی شرکت، در پی اهداف متقلبانه خود هستند. بر این اساس، در حقوق انگلیس دادگاه ها در قالب نظریه نفوذ در پوشش شخصیت حقوقی شرکت تجاری، مانع نفوذ حقوقی چنین اقداماتی می شوند. در حقوق ایران نیز می توان با استناد به نظریه تقلب، مانع نفوذ حقوقی اقدامات متقلبانه شریک و یا شرکای متقلب شده و به نحو استثنایی به مسئولیت نامحدود چنین اشخاصی در قبال بستانکاران شرکت حکم نمود.