تبیین اثرات زلزله بر ساختمان های مسکونی مناطق روستایی بخش شُنبه و طسوج (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

    قرارگیری 90 درصد خاک کشور بر روی نوار زلزله و اختصاص 6 درصد از تلفات لرزه ای دنیا به ایران که نشان از تهدید بالای مخاطرات طبیعی و آسیب پذیری بالای مناطق کشور دارد، اهمیت توجه به مطالعات لرزه ای و زمین ساختی را بسیار مهم و دوچندان می نماید. بر همین اساس تجربه های سنگین زلزله های اخیر از یک سو تلفات ناگوار حاصل از زمین لرزه به ویژه در مناطق روستایی از سوی دیگر موجب گردید تا پژوهش حاضر با توجه به تلفات جانی زلزله اخیر بخش شٌنبه و طسوج (بیش از 40 کشته و 900 مجروح) و تخریب بیش از 2000 واحد مسکونی روستایی، اهتمام ورزد تا برای نخستین بار در چارچوبی جامع ضمن تشریح و بررسی زلزله بخش شُنبه و طسوج، باهدف تبیین آسیب پذیری لرزه ای در ساختمان های مسکونی مناطق روستایی بخش ُشنبه و طسوج، در راستای کاهش آسیب پذیری کالبدی ابنیه و منازل مسکونی مناطق روستایی و ارائه راهکارهای مناسب در جهت کاهش خطرپذیری این مناطق گام بردارد. بر همین اساس این پژوهش کاربردی، با روشی تحلیلی- توصیفی و تکیه بر مطالعات اسنادی و مشاهدات میدانی به انجام رسید. یافته های پژوهش ضمن نشان دادن تخریب تعداد 32 آبادی تحت تأثیر زلزله، گویای این مطلب بود که بیشترین اثرات مخرب زلزله بر سقف و دیوارهای منازل مسکونی وارد آمده است. نتایج حاصل از برداشت های میدانی در بخش شنبه و طسوج که حاکی از کیفیت نازل و بسیار پایین مصالح بکار رفته، طراحی بسیار نامناسب ساختمان ها و آسیب پذیری و شکنندگی ساختمان های روستایی است نشان داد که فراوانی خاک، سنگ و تیرهای چوبی در محل و ضعف بنیه اقتصادی خانواده ها باعث گردیده تا مصالح مقاوم آن گونه که باید و شاید در ساختمان ها به کار نرود و گچ، کاه گل، خشت، سنگ، چوب، حصیر، تخته و تیرآهن به عنوان عمده ترین مصالح مصرفی روستاهای این منطقه در ابنیه و منازل مسکونی به کار روند. در پایان ضمن تأکید ویژه بر ضرورت توجه بیشتر مجریان و برنامه ریزان امر ساختمان به آیین نامه ها و ضوابط مقررات ملی ساختمان (به ویژه در مبحث زلزله)، جهت کاستن از خسارات و عواقب سنگین زمین لرزه در استان بوشهر پیشنهاداتی نیز ارائه گردید.