جامعه شناسی کاربردی

مسأله اساسی این پژوهش، بررسی رابطه بهزیستی روانی و رضایتمندی زناشویی در بین زنان متأهل دو شهر نجف آباد و فولادشهر است. این مطالعه مقطعی بر روی ۷۵۷ نفر زن متأهل (۳۸۱ نفر ساکن نجف آباد و ۳۷۶ نفر ساکن فولادشهر) این دو شهر در استان اصفهان که حداقل ۳ سال از مدت ازدواجشان می گذشت، انجام شده است. یافته ها نشان داد که بین سن و طول مدت ازدواج زنان با میزان رضایتمندی زناشویی آنان در شهر محل سکونت آنها رابطه معناداری وجود دارد. همچنین میزان رضایتمندی زناشویی زنان فولادشهری به طور کلی بالاتر بود. در هر دو شهر بین بهزیستی روانی و رضایتمندی زناشویی همبستگی مستقیم وجود داشت؛ به این معنا که با افزایش بهزیستی روانی میزان رضایتمندی زناشویی زنان متأهل افزایش مییابد. همچنین، با افزایش طول مدت ازدواج و تعداد فرزندان از میزان رضایتمندی زناشویی زنان کاسته می شود. نتایج حاصل از رگرسیون چند گانه نیز حاکی ازآن بود که از یک طرف عواملی چون تعداد فرزندان و میزان بهزیستی روانی توانستند ۳۵ درصد (35/0 R2= ) از تغییرات متغیر وابسته در نجف آباد را پیش بینی کنند. از طرف دیگر، متغیرهای سن زن و میزان بهزیستی روانی۴۳ درصد (43/0 R2= ) رضایتمندی زناشویی در میان زنان فولادشهری را تبیین نمودند. نتایج تعاملی نشان داد که متغیرهایی چون تعداد فرزندان و بهزیستی روانی در این دو شهر با هم تعاملی نداشتند. همچنین، نتایج نشان داد که متغیرهای سن و طول مدت ازدواج در این دو شهر متفاوت به لحاظ بافت قدیم و جدید دارای کارکردهای متفاوتی هستند. نتایج مدل تحلیل مسیر نیز حاکی از این است که عوامل سن زن، تحصیلات زن، تعداد فرزندان و بهزیستی روانی توانسته اند ۴۲ درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند.

این مقاله حاصل یک پژوهش بین شاخه ای در حوزه های جامعه شناسی احساسات و جامعه شناسی پزشکی است که مفهوم «مدیریت احساسات» را در گروه ناشناخته ای از پرسنل پزشکی- روحانی های شاغل در بیمارستان [1] با رویکردی کیفی بررسی می کند. در نظام مراقبت های پزشکی آمریکای شمالی نقش روحانی مقیم به عنوان یکی از اعضای تیم پزشکی نهادینه شده که به ارائه مراقبت های معنوی- مذهبی برای افراد متقاضی می پردازد. در این مطالعه کیفی که از نوع توصیفی با تأکید بر تحلیل پدیده شناختی است، با استفاده از رویکردهای کنش متقابل نمادین، پدیده شناسی و روش شناسی مردمی، 21 نفر از روحانی های شاغل در بیمارستان های مختلف شهر تورنتو مورد مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند قرار گرفتند تا درباره تجارب احساسی خود و چگونگی تعامل با مراجعان خود صحبت کنند. نمونه شامل روحانیونی از مذاهب مسیحیت، اسلام، یهودیت، بوداییسم و بت پرستی مدرن است. محقق با مراجعه مستقیم به بیمارستان های مذکور، خواهان مشارکت داوطلبانه روحانی ها در مطالعه شد. بررسی به طور خاص روی تشریح فرایند کنش متقابل بین روحانی ها و مراجعان آنها متمرکز است و نشان می دهد روحانی ها چگونه به ارائه حمایت احساسی و ایجاد نوعی معنویت مبتنی بر متن در مراجعان خود می پردازند. روحانی ها نه تنها باید عمیقاً با احساسات مردم درگیر شوند، بلکه باید در یک فرایند تبادل احساسات، کنش متقابل را به عنوان دستاوردی درجریان تثبیت نمایند. علاوه بر این، نتایج مطالعه شامل دامنه ای از مداخلات استراتژیک است که می توان آنها را در قالب تکنیک های « مدیریت احساسات بین شخصی » معرفی نمود و در توصیف فرایند کنش متقابل بین روحانی ها و مراجعان مورد تأکید قرار داد.

دنیای کنونی، دنیای روابط کوتاه و مقطعی است و لذا افراد بیش از آنکه خود را به سبب تفاوت ها یا شباهت هایی در ویژگی های انتسابی و اکتسابی بشناسند، خود را با ویژگی های ظاهری و آشکار می شناسند و ظاهر هر فرد نشان دهنده هویت فردی اوست. به عبارتی، منبع اصلی و اولیه شکل گیری ارتباط و تفسیر معنای هر چیزی ظواهر خواهد بود. زنان به عنوان نیمی از جامعه، دارای ادراک، احساس و تصوراتی اند که به شناخت نیاز دارد. با توجه به اینکه آموخته های انسانی می تواند در پیدایش تصویر ذهنی بدن زنان عامل تعیین کننده باشد، بر این اساس هدف کلی انجام این تحقیق، شناخت عوامل اجتماعی و منابع جامعه پذیری مؤثر بر شکل گیری تصور ذهنی زنان از بدن خودشان است. این پژوهش از نوع پیمایشی است که به شکل توصیفی – تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری در این تحقیق زنان 18 تا 40 ساله شهر اصفهان بودند که از بین آنها 385 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. آزمون مقدماتی بین 30 نفر از افراد جامعه مورد مطالعه انجام شد. از ضریب آلفای کرونباخ برای سنجش پایایی پرسشنامه بهره گرفته شد. بر این اساس، پایایی گویه های مربوط به تصویر بدن، دیدگاه اطرافیان، مدیریت بدن و رسانه بالای 7/0 مقبول بوده و در حد خوب ارزیابی گردید. برای تحلیل های آماری مورد نیاز از بسته نرم افزاری spss استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد زنان تحصیل کرده و مجرد و کم سن تر، نمره تصویر بدنی بالاتر و نگاه مثبت تری به بدن خود دارند. رسانه، خانواده، مدرسه و اطرافیان از عناصر تأثیرگذار بر تصویر بدن بودند و از میان این عناصر، رسانه قدرت تبیین بیشتری داشته است. به نظر می رسد جامعه پذیری فرد در طول زندگی می تواند در شکل گیری تصویر ذهنی بدن مؤثر واقع شود. مطالعات دیگر داخلی و خارجی یافته های این پژوهش را تأیید می کنند.

هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش کلیدی است که پایگاه اجتماعی-اقتصادی چگونه به اقتدارگرایی کشانده می شود؟ برای پاسخ به این سؤال کلی از تئوری های لیپست، آدورنو و کوهن بهره گرفته شد و سه فرضیه اصلی به همراه هفت فرضیه فرعی طراحی نموده و مدلی پیشنهاد شده است. روش این پژوهش میدانی بوده و از طریق survey انجام گرفته است و داده ها از 407 دانشجوی دانشگاه شهید چمران اهواز با تکنیک پرسشنامه خودسنجی جمع آوری شده اند. محتوای پرسشنامه از مواد زیر تشکیل شده است: اطلاعات زمینه ای، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، کنترل استبدادی والدین، عزت نفس، احساس آنومی و اقتدارگرایی. نتایج نشان داد که پایگاه اجتماعی-اقتصادی به سبب کنترل استبدادی والدین، احساس آنومی بر اقتدارگرایی اثرگذار است. همچنین عزت نفس واسطه اثر کنترل استبدادی بر اقتدارگرایی است. دیگر یافته ها حاکی از همبستگی معنادار بین کلیه متغیرهای تحقیق بود. بجز همبستگی پایگاه اجتماعی-اقتصادی و عزت نفس در این پژوهش جهد شده است اقتدارگرایی به صورت تجربی مورد مطالعه قرار گیرد. یافته ها نشان می دهد که تحلیل های آماری اولاً مدل تلفیقی پیشنهادی را تأیید می کنند، ثانیاً تئوری های بکار گرفته شده در مدل بصورت جداگانه تأیید می شوند.

پدیده کودکان خیابانی و کار، یکی از معضلات گریبانگیر اکثر شهرهای بزرگ در جهان معاصر است. مقاله حاضر با هدف بررسی وضعیت کلی کودکان کار و خیابانی به مطالعه سبک زندگی، فعالیت ها، تجربیات، زمینه های خانوادگی، ویژگی های تحصیلی و خصوصیات رفتاری آنان از نظر ارتکاب جرم و نظایر آن میپردازد. بدین منظور، با روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه همراه با مصاحبه، نمونه 122 نفری از کودکان 6 تا 14 ساله مشغول به کار در خیابان های شهر اصفهان مورد مطالعه قرار گرفته اند و اطلاعات لازم از این کودکان جمع آوری شده است تا وضعیت و شرایط مرتبط با شکل گیری این پدیده اجتماعی در شهر اصفهان بررسی و تجزیه و تحلیل گردد. یافته های تحقیق بیانگر این است که اکثر کودکان کار و خیابانی مورد مطالعه؛ پسر، مهاجر، دارای میزان درآمد پایین و والدین معتاد، و کسانی هستند که توسط والدین مورد آزار جسمی قرار گرفته اند و بیشتر به کار دست فروشی مشغول هستند. همچنین، یافته های تحقیق نشان دهنده این است که اکثر کودکان خیابانی به کارهای انحرافی دست زده اند، مورد تجاوز جنسی قرار گرفته، توسط پلیس دستگیر شده و حتی عده ای نیز به زندان رفته اند. در نهایت، نتایج تحقیق نشان داده است که رابطه معناداری بین اعتیاد والدین، آزار کودکان توسط والدین و زندان رفتن والدین با نوع کار کودکان وجود دارد.

مشارکت سیاسی یکی از مباحث مهم در جامعه شناسی سیاسی و یکی از شاخصه های توسعه سیاسی در کشورها به شمار می رود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عوامل اجتماعی ـ روان شناسی مؤثر بر مشارکت سیاسی استادان دانشگاه اصفهان است. روش پژوهش در این مقاله به شیوه پیمایش بوده است. نمونه پژوهش 120 نفر از استادان دانشگاه اصفهان هستند. داده های آن از طریق پرسشنامه ساختار یافته گردآوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تحت محیط ویندوز تجزیه و تحلیل شد. چارچوب نظری این پژوهش برگرفته از نظریات علوم سیاسی و اجتماعی در قالب دیدگاه های اثباتی است. برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش از روش کرونباخ و در جهت روایی از روایی صوری استفاده شده است. فرضیات با استفاده از آزمون T و F سنجیده شده است. برای سنجش مدل تجربی پژوهش از تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش رابطه معنی داری بین متغیرهای رسانه های جمعی (53/0= r )، آگاهی سیاسی(27/0= r )، محیط سیاسی(77/0= r )، اثرگذاری سیاسی(37/0= r )، انگیزه های سیاسی(28/0= r )، میزان محرومیت نسبی (24/0- = r ) و احساس بی قدرتی سیاسی (30/0- = r ) با مشارکت سیاسی وجود دارد. نتایج تحلیلی در این مقاله نشان می دهد که رسانه های جمعی بالاترین ارتباط معنادار را با متغیر وابسته داشته است. نتایج رگرسیون چندگانه نشان می دهد که متغیر وابسته مستقیماً تحت تأثیر متغیرهای رسانه های جمعی (31/0= Beta )، محیط سیاسی(29/0= Beta )، آگاهی سیاسی (15/0= Beta )، میزان محرومیت نسبی (13/0- = Beta )، احساس بی قدرتی سیاسی (18/0- = Beta )، اثرگذاری سیاسی (22/0= Beta ) و انگیزه های سیاسی(17/0 = Beta ) قرار گرفته است و در مجموع این متغیرها توانسته اند مقدار(39/0= R² ) از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند.

موضوع: فساد اداری پدیده ای پیچیده و دارای علل و آثار چندگانه است که در کشورهای مختلف نمودهای متفاوتی دارد و به نظر می رسد در همه نظام های اداری که میزانی از اختیار نهفته است، وجود دارد. چارچوب نظری: در این پژوهش، از نظر اندیشمندانی چون سلزنیک در رابطه با تعهد سازمانی؛ مرتون در مورد رضایت شغلی، تیلور و شوارتز در ارتباط با تمکن مالی، و بارنارد در باره توانمندی های مدیریتی استفاده شده است. هدف: هدف مقاله حاضر تبیین اجتماعی فساد در سطح سازمان های اداری شهر یزد است. روش شناسی تحقیق: با به کارگیری روش پیمایش، رابطه تعهد سازمانی، توانمندی های مدیریتی، تمکن مالی، و رضایت شغلی با فساد اداری در 16 مورد از دستگاه های اداری شهر یزد با حجم نمونه 400 نفر بررسی قرار شد. برای تعیین میزان حجم نمونه برای سازمان ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، و برای انتخاب کارکنان اداری در داخل هر سازمان، از نمونه گیری تصادفی سیستماتیک استفاده شد. برای تحلیل روابط بین متغیرها از تکنیک های آماری تحلیل واریانس، تی تست، ضریب همبستگی پیرسون و برای آزمون مدل نظری تحقیق، از نرم افزار لیزرل و تکنیک رگرسیون استفاده گردید. نتایج: یافته های تحقیق نشان داد که میانگین میزان فساد اداری در سازمان های مورد مطالعه (78/33 ) از میانگین نظری (یعنی 27) بالاتر است. اما میزان فساد اداری در بین سازمان ها متفاوت نیست. میزان فساد بر حسب تحصیلات کارمندان و تأهل آنها متفاوت است و بین میزان فساد و سابقه شغلی رابطه ای وجود ندارد . نتایج تحلیل مدل رگرسیونی نشان داد که مهمترین متغیرهای تأثیرگذار بر فساد اداری، تعهد سازمانی و سپس تمکن مالی کارکنان است. رضایت شغلی با فساد اداری رابطه معکوس داشت. در مجموع، ضریب تعیین مدل 57/0 به دست آمد؛ یعنی 57 درصد از متغیر وابسته؛ یعنی فساد اداری توسط این مدل تبیین شده و این نشان دهنده برازش خوب مدل است .

جهانی شدن و فناوری های رسانه ای مانند اینترنت، ماهواره، تلویزیون، ویدئو، سینما و رادیو به همراه شکل های جدید مصرف شرایطی را در چند دهه گذشته به وجود آورده اند که به سختی می توان آن را کنترل کرد. در کنار این شرایط جدید، فرهنگ جهانی و خرده­فرهنگ های جدیدی پدید آمده است که به نوعی هر لحظه دچار تغییر می شوند. این مقاله تاثیرات جهانی شدن فرهنگی بر سبک زندگی گروه های شهری در اصفهان و مناطق روستایی اطراف آن را بررسی می کند. بر این اساس، با توجه به نظریات جهانی شدن فرهنگی ، شرایط موجود در منطقه مورد مطالعه بررسی و همچنین از نظریه صنعت فرهنگ از ""هورکهایمر و آدرنو"" در قسمت تحلیل استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کیفی به همراه مصاحبه در هر دو منطقه روستایی و شهری است. پنجاه مصاحبه در شهر اصفهان و پنجاه مصاحبه در روستاها انجام داده شده است. شاخص های سبک زندگی مورد استفاده در این مصاحبه ها از مثال های دانشمند فرانسوی ""پیر بوردیو"" گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شرایط کنونی در منطقه مورد مطالعه با نظریات جهانی شدن به معنای غربی شدن قابل توضیح نیست و می توان آن را به نوعی با نظریات پیوندزنی فرهنگی و جهان محلی به همراه نظریه صنعت فرهنگ توضیح داد.

از آنجا که نیروی انسانی از حساسترین و مهمترین منابع یک سازمان محسوب می­شود، رضایت شغلی و نشاط و شادابی کارکنان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، زیرا رضایت شغلی و نشاط اجتماعی علاوه بر سلامت جسمی و روحی آنها موجب افزایش بازدهی و بهره­وری نیروی کار می­گردد. هدف این مقاله سنجش میزان رضایت شغلی و نشاط اجتماعی در بین معلمان شهر جیرفت و بررسی رابطه متقابل رضایت شغلی و نشاط اجتماعی است. روش این پژوهش پیمایشی است و جامعه آماری تحقیق را دبیران مقطع متوسطه شهرستان جیرفت تشکیل می­دهند که در سال تحصیلی 89-88 تعداد آنها 845 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 105 نفر از آنها به عنوان نمونه به روش تصادفی ساده بررسی قرار شده اند. ابزار جمع­آوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد رضایت شغلی و پرسشنامه محقق ساخته نشاط اجتماعی همراه با روایی و پایایی قابل قبول بوده است. اطلاعات حاصل وارد برنامه spss گردیده و داده ها به وسیله آزمون­های مقایسه میانگین، تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تحلیل شده اند. یافته ها نشان می دهد که رضایت شغلی معلمان با میانگین 2/44 از حد متوسط کمتر و نشاط اجتماعی با میانگین57 از حد متوسط بالاتر بوده است. میزان رضایت شغلی و نشاط اجتماعی با متغیر جنسیت تفاوت معنی داری را نشان می دهد و با متغیرهای تأهل، رشته تدریس و سطح تحصیلی تفاوت معناداری ندارند. همچنین، رضایت شغلی و ابعاد آن با نشاط اجتماعی همبستگی مثبت و معنی­داری دارند. علاوه بر آن، تحلیل رگرسیونی نشان می­دهد که سه متغیر رضایت از موقعیت شغلی، رضایت از روابط مناسب بین همکاران و رضایت از سرپرست یا مدیر 7/46 درصد از تغییرات نشاط اجتماعی و دو متغیر جنسیت و نشاط اجتماعی نیز 3/47 درصد از تغییرات رضایت شغلی را تبیین می نمایند.

امید به آینده، یکی از متغیرهای تأثیرگذار بر کیفیت زندگی و شادابی افراد جامعه و به ویژه نسل جوان است. وقتی امید به آینده در ارتباط با قشر دانشجو به عنوان آینده سازان جامعه مطرح می شود، اهمیت آن دوچندان می شود. هدف از پژوهش حاضر، سنجش میزان امید به آینده در بین دانشجویان دانشگاه تبریز و برخی از عوامل مؤثر بر آن است. نمونه آماری تحقیق حاضر 403 نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز بوده اند که به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب مطالعه شده اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که امید به آینده در بین دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف با هم متفاوت است. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که با اینکه امید به آینده بر عملکرد تحصیلی دانشجویان مؤثر است، ولی از بین ویژگی های عمومی و فردی آنان فقط سن به صورت ضعیفی با امید به آینده ارتباط داشته است. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که امید دانشجویان به آینده از میزان دینداری، انسجام و اعتماد اجتماعی (از ابعاد سرمایه اجتماعی) و سرمایه فرهنگی متأثر می گردد. این متغیرها بر روی هم، 28 درصد از تغییرات متغیر امید به آینده را تبیین می کنند. یافته های تحقیق نشان می دهد که امید به آینده در بین دانشجویان بیشتر از اینکه از ویژگی های فردی تأثیر بپذیرد، از عوامل ساختاری متأثر است.