همبستگی اجتماعی

همبستگی اجتماعی به عنوان مهم ترین بخش یک پیوستگی جامعه، جایگاه ویژه و حائز اهمیتی داشته و علاوه بر کارکردهای ذاتی آن در اداره و انتظام بخشی امور اجتماع، وجود آن برای حفظ و ثبات نظام سیاسی- اجتماعی ضروری است. از این رو، مقاله حاضر در صدد است تا به بررسی و شناخت عوامل شکل دهنده آن در آراء و اندیشه های ابن خلدون به عنوان فیلسوف اجتماعی مسلمان و امیل دورکیم نظریه پرداز همبستگی اجتماعی بپردازد. لذا تلاش شده تا مسئله پژوهش در چارچوب رویکرد کارکردگرایی با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع آوری داده ها بصورت کتابخانه ای مورد بررسی قرار گیرد. با این فرضیه که « عصبیت » در اندیشه ابن خلدون و « روابط متقابل بین افراد در قالب تقسیم کار اجتماعی » در اندیشه دورکیم، اصلی ترین عامل همبستگی اجتماعی می باشد. همچنین نقطه آغازین هر یک از این دو اندیشمند، میزان تعامل و تأثیر و تأثر متقابل اعضاء در روابط و مناسبات اجتماعی بوده که بر حسب تکوین و تداوم نظام سیاسی و اجتماعی، دوری(چرخشی) بودن نظریه ابن خلدون و خطی بودن نظریه دورکیم را سبب می شود. شهرت ابن خلدون به عنوان مهم ترین متفکر اجتماعی جهان اسلام، بیش از هر چیز مرهون مفهوم عصبیت و جایگاه آن در دگرگونی های اجتماعی است که مراحل پنجگانه از تولد تا زوال را شامل می شود. از این رو، به نظر می رسد نظریه اجتماعی ابن خلدون از حیث دگرگونی اجتماعی و تأثیر آن بر تکوین و تداوم نظام سیاسی، از سنخ نظریه دورانی و کشمکش و نظریه اجتماعی دورکیم نیز از نوع نظریه تک خطی و تکاملی است.

مقدمه و هدف پژوهش: بررسی میزان شادکامی مددجویان برای سازمان بهزیستی و خصوصاً ارزیابی ادواری از زندگی افرادی که از خدمات حمایتی و توانبخشی بهزیستی بهره مند شده اند با توجه به ماموریت ها و اقدامات این سازمان در جامعه، کاملاً ضروری است. این پیمایش نیز در همین راستا انجام شده است. پس از مرور دیدگاه های مختلف، به ویژه، با تاکید بر دیدگاه های نابرابری آدامز، نظریه محرومیت نسبی گار و نظریه پیامدهای مدرنیته گیدنز، فرضیه ها تدوین شد. روش پژوهش: این تحقیق با استفاده از روش پیمایش و پرسشنامه شادکامی آکسفورد با کمی اصلاح، در بین مددجویان بهزیستی شهرستان رشت به صورت نمونه گیری احتمالی ساده انجام شد و مراجعه کنندگان به واحدهای مختلف مددکاری بهزیستی و مراکز تحت نظر اداره بهزیستی شهرستان رشت، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان می دهد 58.1 درصد از نمونه ها شادکامی متوسط دارند. 22.1 درصد شادکامی کم و 19.8 درصد، شادکامی زیاد دارند. برای تحلیل چند متغیری، از تحلیل رگرسیون استفاده شده است که بر اساس آن سه متغیر تحقیق در ارتباط همزمان با متغیر شادکامی، معنادار بوده اند که شامل ارضاء نیازها، همبستگی اجتماعی و احساس امنیت است. حدود 60 درصد از تغییرات متغیر شادکامی، توسط متغیرهای مدکور تبیین می شود. نتیجه گیری: احساس شادکامی در زندگی اگر چه تا حد زیادی بستگی به شرایط فردی دارد، اما تأثیر عوامل اجتماعی، به ویژه ارضاء نیازها، همبستگی اجتماعی و احساس امنیت در افزایش و یا کاهش آن بسیار زیاد است  

وفاق اساس زندگی اجتماعی را در مناطق روستایی تشکیل داده و فقدان آن موجب بی سازمانی، فروریزی ساخت جامعه روستایی و از هم پاشیدگی حیات اجتماعی آن می شود. هدف این مقاله مطالعه و تحلیل عوامل بهبود وفاق اجتماعی روستایی شهرستان اردبیل می باشد. این تحقیق، از لحاظ هدف توسعه ای، و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است. در این تحقیق روش گرد آوری داده ها برای پاسخ گویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (داده های ثانویه) و پیمایشی (داده های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش نامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با داده های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی بخش های مختلف پرسش نامه تحقیق 84 /0 الی 91/0 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج: نتایج تکنیک تحلیل عاملی نشان داد مهم ترین عوامل بهبود وفاق اجتماعی در منطقه مورد مطالعه شامل چهار مولفه (توانمندسازی اجتماعی و تقویت تعلق مکانی، تقویت رضایتمندی و اطلاع رسانی، اعتمادسازی و ظرفیت سازی نهادی و تقویت زیرساخت اقتصادی و توانمندسازی روان شناختی) است که مقدار واریانس و واریانس تجمعی تبیین شده توسط این چهار عامل 17/58 می باشد. نوآوری تحقیق حاضر عبارتند از: شناخت شاخص های موثر بر بهبود وفاق اجتماعی، توجه به سرمایه اجتماعی به جای سرمایه فیزیکی در منطقه مورد مطالعه و طرح مفاهیم برساخته توسط نگارندگان می باشد

این مقاله به جایگاهِ تخیل در فلسفه ریچارد رورتی می پردازد. تصور می شود که تخیل نقشی کلیدی در فلسفه رورتی دارد و فهمِ جایگاهِ تخیل در اندیشه رورتی می تواند به درکِ ما از قابلیت ها و دغدغه های اصلی فلسفه او کمک کند. به نظر می رسد که رورتی درصدد است تخیل را جایگزینِ خرد و عقلِ استدلالی نماید. ما نشان خواهیم داد که این جایگزینی برآمده از ضرورتِ منطقیِ فلسفه رورتی و نتیجه نگاهِ انتقادی وی به ایده «صدق» و جایگزینیِ آن با ایده «توجیه» است. ازاین منظر، تخیل می تواند، با پیش نهادن بدیل هایی برای وضعِ موجود، زمینه را برای پیشرفت، امید و همبستگیِ اجتماعی فراهم آورد. در این مقاله، در قالبِ جایگاهِ تخیل در اندیشه رورتی، تلاش می شود ایده تخیل و جایگاهِ آن در نسبت با مفاهیمِ کلیدیِ فلسفه او ازجمله امید، همبستگیِ اجتماعی و دموکراسی بررسی شود. به نظر می رسد که رورتی تنها با تکیه بر عنصر تخیل، به عنوانِ جایگزینی برای عقلِ استدلالی، است که می تواند پروژه خود را تحت عنوان نئوپراگماتیسم به اجرا درآورد. 

ایﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌییﻦ مقایسه سرمایه اجتماعی دانشجویان دختر و پسر ورزشکار و غیر ورزشکار به روش تحقیق همبستگی- پیمایشی و از نوع تحقیقات کاربردی است که به شکل میدانی اجرا ﺷﺪه است. جامعه آماری تحقیق دانشجویان واحدهای علوم تحقیقات، مجتمع حضرت رسول اکرم (ص)، تهران مرکز و جنوب دانشگاه آزاد اسلامی در سال تحصیلی 98-1397  بوده که جهت نمونه گیری از میان 135405 نفر به روش نمونه گیری جامعه محدود استفاده شده و از طریق فرمول کوکران تعداد نمونه 681 نفر تعیین گردیده که بعد از حذف پاسخنامه های پرت و پاسخ نداده 666 پاسخ نامه مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی بوده که پایایی آن از روش آزمون آلفای کرونباخ برابر 886/0، به دست آمده است. برای بررسی داده ها از آزمون های توصیفی و جهت آزمون فرضیات از روش های آماری t مستقل و آنالیز واریانس یکر اهه به وسیله نرم افزار spss 25 استفاده شده است. نتایج نشان داده؛ بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن در دانشجویان دختر و پسر ورزشکار و غیر ورزشکار واحدهای چهارگانه دانشگاه آزاد اسلامی تهران تفاوت آماری معنادار وجود داشته است. تفاوت سرمایه اجتماعی بین دانشجویان کارشناسی با کارشناسی ارشد و دکتری معنادار بوده اما این تفاوت در بین دانشجویان کارشناسی ارشد با دکتری مشاهده نشده است.

اندیشمندان اجتماعی در مواجه با تعارض فرد و جامعه در طیفی از دیدگاه ها قرار گرفته اند که در یکسو، نگرانی نسبت به سست شدن پیوندهای اجتماعی و در خطر قرار گرفتن حیات جامعه برجسته است، و در سوی دیگر، نسبت به آزادی های فردی و سرکوب آن توسط دولت های اقتدارگرا نگرانی هایی وجود دارد. تحقق عینی دیدگاه اول در بستر اقتصاد به صورت دولت های سوسیالیستی و یا دولت های رفاه ذیل لیبرالیسم بوده است؛ و دیدگاه دوم به صورت حمایت از بازار آزاد و دخالت حداقلی دولت در اقتصاد، نمود پیدا کرده است. در این مقاله به تبیین مبانی دوگانه بازار و دولت ناظر به اختلاف دیدگاه های موجود در زمینه اصالت فرد و جامعه، پرداخته می شود. با وجود اختلاف نظر حکمای اسلامی راجع به اصالت فرد و جامعه، در این مقاله از حکمت متعالیه که اصالت را هم برای فرد و هم برای جامعه قائل است، برای حل تعارض فرد و جامعه در لایه فلسفی، استفاده شده است. بر اساس مبنای مختار (حکمت متعالیه)، تنها راهکارِ کاهش تعارض فرد و جامعه، نزدیک شدن فرهنگ و اندیشه افراد جامعه به همدیگر است. لیبرالیسم، فردگرایی افراطی، و ممنوعیت ورود مباحث ایدئولوژیک در عرصه های عمومی، موانع اتحاد فرهنگی خواهند بود. لیبرالیسم با تشدید تعارض فرد و جامعه، زمینه خشونت و از بین رفتن آزادی واقعی را فراهم می آورد. تحقق عینی مبنای مختار در عرصه اقتصاد، در این مقاله تحت عنوان «اقتصاد مردمی» تبیین گردیده است. به نظر می رسد اقتصاد مردمی این قابلیت را دارد که به هر دو دغدغه ی آزادی فردی و همبستگی اجتماعی پاسخ گوید.

در عصر حاضر پالایش جوامع بشری از چندگانگی و فروکاستن از نزاع های ویرانگر و ستیزه گری، کانون توجه بسیاری از اندیشوران با رویکردهای متنوع قرار گرفته و تلاش های صلح خواهانه و آشتی جویانه در جست وجوی راهبردهای مؤثر برای تحقق همبستگی اجتماعی هستند. هدف اساسی این پژوهش، تبیین مؤلفه های همبستگی اجتماعی از رهگذر یافتن متغیرهای مؤثر، زمینه ای، بازدارنده و پیامدها در قالب الگویی  نظام مند است. این پژوهش بر اساس نوع هدف، بنیادی و به لحاظ روش کیفی و دارای رویکرد استقرایی است. بدین منظور با بهره گیری از نظریه داده بنیاد، پس از فرآوری مجموعه روایات امام رضا (ع)، مقوله های اخلاقی کلان و خُرد مدل، استخراج شده و الگوی همبستگی اجتماعی ارائه می شود. یافته های پژوهش گویای آن است که تحقق همبستگی اجتماعی مستلزم توجه به مقوله های متعددی است. در این زمینه، اخلاق مداری، دوستی، خویشتن داری، بخشایشگری، همزیستی مسالمت آمیز و تأمین امنیت، مهم ترین متغیرهای مؤثر، فروتنی، یاری رسانی به دیگران، مداراجویی و مسئولیت پذیری مهم ترین مقوله های زمینه ساز هستند. متغیرهای بازدارنده در این الگو عبارتند از: تعامل غیرضابطه مند، اشاعه فساد، اختلاف آفرینی و گسست های خانوادگی. پیامد اصلی همبستگی اجتماعی نیز ارتقای منزلت و قدرت یابی اجتماعی است.

زمینه و هدف: از آنجاییکه تعهد اجتماعی از مولفه های اصلی اخلاق و تعیین کننده انتظام و نظم اجتماعی است، این مقاله با هدف بررسی میزان احساس تعهد اجتماعی شهروندان شهر تهران ارائه شده و در آن سعی شده که عوامل موثر بر این متغیر مورد بررسی قرار گیرد.روش : این تحقیق با روش کمی و از طریق پیمایش انجام شده است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران مشخص و 384 نفر از ساکنان بالای 18 سال شهر تهران از طریق نمونه گیری احتمالی خوشه ای چند مرحله ای با پرسشنامه مصاحبه حضوری شدند. اعتبار تحقیق از طریق اعتبار یابی صوری حاصل شد.یافته ها : میانگین احساس تعهد اجتماعی مردم 8/3، ارضای نیازهای فردی 8/2، میزان همبستگی اجتماعی 5/3، وابستگی عاطفی2/4، احساس کنترل اجتماعی 4/2، احساس محرومیت 2/2، و ضریب همبستگی هر کدام با متغیر وابسته به ترتیب 29/0 و 61/0 و 51/0 و 43/0 و 22/0- است. با سطح معناداری کمتر از 5 درصد، همه فرضیه ها تایید شد. نتیجه گیری : در تحلیل رگرسیون چندگانه 2R نیز 55 درصد است. نتایج، تاثیر جدی متغیرهای اشاره شده بر احساس تعهد اجتماعی را تأیید می کند که می طلبد این عوامل بخصوص آنهایی که بالاترین ضریب همبستگی با متغیر وابسته را دارند، طبق پیشنهادهای تحقیق بیشتر تقویت شوند تا احساس تعهد اجتماعی و به تبع آن نظم و انتظام اجتماعی افزایش یابد.کلید واژه ها: تعهد اجتماعی، انتظام اجتماعی، کنترل اجتماعی، همبستگی اجتماعی، وابستگی عاطفی.

امروز جامعه ایران باهمه مشکلاتی که با آن ها روبروست و همه بحران هایی که با آن ها دست به گریبان است، بیش از هر زمان دیگری نیازمند علوم انسانی و اجتماعی است تا در مدیریت و حکمرانی و در حوزه عمومی با بهره مندی از بینش جامعه شناختی، راهبردهای واقع گرایانه و خردمندانه ای برای حل مسائل ارائه نماید تا از منازعات مسلکی و فرقه گرایانه به انسجام و همبستگی اجتماعی بر اساس ارزش های اسلامی، انسانی و ملی حرکت کند و بر اساس ارزش های اسلامی شکاف های اجتماعی و نابرابری ها و تبعیض های مخرب را تعدیل نماید. تجربه جمهوری اسلامی که توانست به رهبری ولی فقیه و همبستگی ملی دست استکبار و استبداد را از ایران کوتاه کند بهترین موقعیت برای مطالعه همبستگی اجتماعی بر اساس ارزش های اسلامی، انسانی و ملی می باشد. اینکه امام خمینی برای ایجاد همبستگی بر چه پتانسیل هایی تأکیددارند دغدغه این مقاله می باشد. در متن زیر پس از مطالعه اجمالی بحث همبستگی اجتماعی به مطالعه سخنرانی های امام خمینی (ره) پرداخته شده تا ظرفیت های همبستگی اجتماعی در نگاه امام آشکار شود. حضرت امام دین مبین اسلام و اتحاد حول اسلام را مهم ترین عامل ایجاد همبستگی اجتماعی می دانند و در کنار آن عرصه های دشمن شناسی، مشارکت مردم، جایگاه روحانیت و مناسک جمعی اسلام را به عنوان پتانسیل های بالقوه همبستگی اجتماعی معرفی می کنند. ایشان معتقدند انقلاب اسلامی بر اساس انسجامی که بر محورهای فوق شکل بگیرد اولاً عامل پیروزی انقلاب بوده ثانیاً مایه بقا و پیشرفت انقلاب خواهد بود.

همبستگی اجتماعی به عنوان کاتالیزوری برای توسعه اجتماعی عمل می کند و نشان دهنده ارزش ها، اهداف و انتظارات مشترک بین شهروندان است که بر نگرش شهروندان نسبت به یک دیگر تاثیر می گذارد و باعث کاهش اثرات اجتماعی منفی مانند درگیری و خشونت می شود. از سویی به نظر می رسد برخی بافت های تاریخی، به دلیل دارا بودن معضلات خاص، از گستره حیات شهری خارج و به بخش های ناکارآمد شهرها تبدیل شده اند، به گونه ای که موضوع خطر کاهش همبستگی های اجتماعی و اخلاقی را به یک نقطه تهدیدکننده برای سلامت و توسعه پایدار در شهرها تبدیل نموده است. از این رو هدف این پژوهش، تبیین ابعاد موثر بر ارتقای همبستگی اجتماعی در محله بهبهانی بوشهر به عنوان یک بافت تاریخی ناکارآمد است. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بود. از پرسش نامه به عنوان ابزار جمع آوری داده ها، از نرم افزارهای اس پی اس اس و ایموس به عنوان ابزار تحلیل و ارزیابی داده ها و از مدل ساختاری تحلیل عامل تاییدی، به عنوان روش تحلیل داده ها بهره گرفته شد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه ساکنین 15 سال به بالای محله ی بهبهانی بوشهر بودند. حجم نمونه تحقیق 298 نفری از طریق فرمول کوکران محاسبه و انتخاب گردید. نمونه گیری به شیوه تصادفی انجام شد. مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه این تحقیق 92/0 بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد ابعاد منافع مشترک با همبستگی ۰٫۸۸، رضایت اجتماعی با همبستگی 0٫86، نظم و کنترل اجتماعی با همبستگی 0٫86، روابط اجتماعی با همبستگی 0٫79 و هویت اجتماعی با همبستگی 0٫77، بر میزان همبستگی اجتماعی در بافت های تاریخی ناکارآمد تاثیرگذارند

در این مقاله به دنبال تحلیل مراسم پیاده روی اربعین از منظر همبستگی اجتماعی در بستر ژئوکالچر شیعه هستیم. تحلیل ها درباره همبستگی اجتماعی بیشتر از دیدگاه کارکردگرایانه و ابزارگرایانه است در صورتی که درونی کردن همبستگی نیاز به درونی کردن هنجارها و ارزش های مشترک دارد و یکی از عناصری که توانایی این امر را دارد، عنصر مذهب و هویت مذهبی است. این مؤلفه در پدیده پیاده روی اربعین برای رسیدن به همگرایی و نظم بخشی نقش کانونی داشته است. ازاین رو با تمرکز بر چرایی و چگونگی تأثیرگذاری راه پیمایی اربعین بر ژئوکالچر شیعه، ضرورت توجه به مقوله همبستگی و نظم تمدنی را در ابعاد منطقه ای بررسی می کنیم. در این مقاله به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که همبستگی اجتماعیِ ایجاد شده در اربعین، چگونه بر تشکیل ژئوکالچر شیعه مؤثر است؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که همبستگی ایجادشده در جامعه اربعینی، به دلیل اینکه در سطحی فراملی با مؤلفه های فراگیری همبستگی، رفاه اجتماعی، رفاه اقتصادی، رفاه امنیتی، مذهب و مبتنی بر بینش تمدنی در قالب ملی زدایی نمایان شده است، از عوامل مؤثر در قوام ژئوکالچر شیعه است. در روش شناسی، شاخص های پژوهش، جامعه و نمونه آماری را با استفاده از روش های کمی مطالعه می کنیم. این مقاله به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی و به لحاظ شیوه گردآوری داده ها از نوع پیمایشی میدانی است. براساس یافته های پژوهش، افزایش همبستگی اجتماعی در بخش فرهنگی نیروهای اجتماعی در آینده محتمل به نظر می رسد که این وحدت اگر با نظم منطقه ای و تقویت عوامل تمدنی همراه شود، سبب دوام جغرافیای فرهنگی گروه های اجتماعی خواهد بود.  

در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی دو کشور ایران و عثمانی شاهد جنبش های سیاسی ناشی از تزلزل همبستگی اجتماعی بودند. تزلزل همبستگی اجتماعی در جوامع ایران و عثمانی عمدتاً به دلیل تغییر شرایط بیرونی و درونی جهان اسلام و نتیجه دوره ای طولانی از تحولات سیاسی و اجتماعی بود. از این منظر اندیشمندان و علمای دو کشور، در تلاش برای حفظ ثبات در اجتماع خود، فعالیت های علمی و عملی را آغاز کردند. از جمله این اندیشمندان علمای نجف بودند که به دلیل قرار گرفتن در خاک عثمانی و داشتن ارتباطات فرهنگی قوی با ایران، در تولید مفاهیم جدید و انتقال اندیشه های دو کشور نقش بسزایی داشتند. از زمره این افراد آقانجفی قوچانی بود که از شاگردان و مریدان آخوند خراسانی و از مدافعان نگاه اصولی وی به مشروطه بود. بنابراین، سؤال این پژوهش این است که آقانجفی قوچانی برای ایجاد همبستگی اجتماعی و حفظ بیضه اسلام در مشروطه ایران و عثمانی چه راهکاری را مؤثر می دانست؟ مدعا این است که از نظر آقانجفی چهار مؤلفه اصلی مشروطیت، عقلانیت جمعی، حریت اخلاقی و مساوات اجتماعی منشأ تداوم همبستگی اجتماعی یا حفظ بیضه اسلام هستند. این تحقیق با استفاده از شیوه اسنادی و براساس نظریه همبستگی اجتماعی دورکیم تدوین شده است.

مسجد در دین اسلام دارای بیشترین قدمت در تاریخ اسلام است و می تواند در شکل گیری مفهوم شهر اسلامی نقش اساسی ایفا کند. همچنین مهمترین نماد شهر اسلامی از بُعد معماری منظر و کالبد شهری مساجد هستند، اما باید در تحقق شهر اسلامی به ابعاد دیگر مسجد نیز توجه نمود. در عصر حاضر علی الخصوص در کشورهای در حال توسعه که بی اعتمادی و عدم توجه به جامعه در زندگی بیشتر ساکنین شهر قابل مشاهده است. با رشد شهرهای اسلامی و تبدیل آنها به کانون های اجتماعی، به تناسب رشد جمعیت، همواره در معرض کاهش همبستگی اجتماعی و شهروندی بوده اند تا جایی که سبب اختلال در نظام روابط جمعی و کارکردهای آن شده است. بنابراین باید اقدام به برنامه ریزی هایی جهت افزایش سطح همبستگی اجتماعی برای بالا بردن سرمایه اجتماعی درون شهرها نمود و این امور را در اولویت قرار داد. از جمله مکان هایی که می تواند در این زمینه موثر باشد مساجد هستند، زیرا با تکیه بر آموزه های اسلامی می توانند به هویت بخشی در میان شهروندان کمک نموده و در تحقق همبستگی اجتماعی و توسعه شهرهای اسلامی تأثیر به سزایی داشته باشند، تا زمینه ساز ایجاد تمدن نوین اسلامی باشند. نوشتار حاضر جزء پژوهش های کیفی و از نوع کاربردی بوده و با شیوه کتابخانه ای و اسنادی با هدف تبیین جایگاه و نقش مسجد در تحقق همبستگی اجتماعی و توسعه شهرهای اسلامی به آن پرداخته می شود. پرسش اصلی مطرح شده این است که جایگاه مسجد در تحقق همبستگی اجتماعی و توسعه شهر اسلامی چگونه است؟ نتایج یافته های پژوهش، نشان می دهند که مساجد در پیدایش شهرهای اسلامی، نقشی فراتر از کالبد دارند زیرا مساجد به غیر از کاربرد عبادی، دارای کاردکردهای متنوعی نیز هستند، و در فقدان روش های جایگزین اجتماعی و فرهنگی و نیز راهکارهای فضای مناسب در شهرهای اسلامی می توان از پتانسیل مسجد به عنوان یک مرکز مذهبی و اجتماعی در ایجاد اتحاد میان شهروندان و همبستگی اجتماعی استفاده نمود. و این مسئله را به مرور در سایر شهرهای اسلامی نیز گسترش داد، زیرا یک هویت مشترک اسلامی بین این شهرها وجود دارد و با استفاده مناسب از مساجد قطعاً شاهد حل بسیاری از مشکلات اجتماعی شهروندان در شهرهای اسلامی و حرکت به سوی توسعه این شهرها خواهیم بود.

رویکرد امیل دورکیم مبتنی بر یافتن عنصری که مردم را در یک جامعه کنار هم نگه می دارد، می باشد. ازاین رو کارکردهای آیینی می توانند به عنوان محرک شکل گیری و نگه داشت جمعی در فضاهای شهری تلقی گردند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پیمایش میدانی (پرسشنامه) است. جامعه آماری تحقیق حاضر شهروندان رهگذر و کسبه ای است که به اهداف مختلف حضورداشته و تعداد آنها نامعلوم می باشد. برحسب فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی ساده، ۳۵۰ نفر به عنوان نمونه مورد پرسش گری قرارگرفته اند. برای شناخت تأثیر و ارتباط معناداری شاخص های همبستگی اجتماعی با کارکردهای آیینی در محور موردمطالعه از آزمون آماری تی تک نمونه ای و همبستگی پیرسون از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که در میان شاخص های همبستگی اجتماعی متغیرهای تعلق به بافت های تاریخی و سنتی، ارتقاء هویت، یادآوری خاطرات جمعی، احساس شادی و سرزندگی، دسترسی پذیری، ارتباطات و تعاملات اجتماعی و احساس امنیت به ترتیب با میانگین 09/4، 80/3، 73/3، 57/3، 46/3، 39/3، 35/3 بیشترین تأثیر را در ارتقاء کارکردهای آیینی داشته اند. محرک های کارکردهای آیینی فضا جهت افزایش همبستگی اجتماعی نیز شامل متغیرهای تأثیرگذار بالا بوده که عدم تقویت مبلمان شهری، کاهش جذابیت ورودی و کف سازی مناسب، عدم مشارکت در بازسازی و حفظ بناهای هویت مند، عدم نظافت و تمیزی محور، عدم نصب تابلوهای راهنمای مسیر و... نیز تأثیر منفی بر کارکرد آیینی خواهد داشت. یافته ها نشان داد که هرچقدر کیفیت علائم بصری و کالبدی فضا از جهت تقارن و وحدت فیزیکی بهبود یابد، تأثیر بسزایی در تداوم شکل گیری و ارتقاء کارکردهای آیینی محور موردمطالعه خواهد داشت و بالعکس

نوع برخورد رسول اکرم با دیگران از اهمیت بسیاری برخوردار است. رعایت اخلاق در زندگی از مهم ترین شاخصه های رفتاری آن حضرت به شمار می رود. پرسش اصلی مقاله این است که سلوک اخلاقی پیامبر(ص) و نوع رفتارهای ایشان با دیگران چگونه بود؟ آیا اخلاق نبوی تأثیری در همگرایی مردم و همبستگی اجتماعی داشته است؟ واکاوی منابع متقدم تاریخ، سیره و حدیث و بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد که رعایت اخلاق و امور اخلاقی در زندگی آن حضرت از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. پیامبر(ص) به همه مردم احترام می گذاشت و خود را از مردم جدا نمی دید. آن حضرت اهل مدارا بود و کسانی که نسبت به شخص ایشان بدرفتاری می کردند، می بخشید. ایشان مساوات را در برخورد با مردم رعایت می کرد و هیچ کس در نظر او از دیگران - جز به داشتن تقوا- برتری نداشت. رعایت این امور سبب جذب مردم و شکل گیری امت واحده اسلامی شد. اختلافاتی که بعد از رحلت رسول خدا در جامعه اسلامی در خصوص جانشینی شکل گرفت، چالشی جدی در مسیر همبستگی بود، اما مدیریت آن چالش توسط امام علی(ع) این خطر جدّی را برطرف ساخت.

امید اجتماعی کنشی هدفمند از طریق برنامه ریزی، مسئولیت پذیری، تلاشگری در جهت ایجاد تغییر برای دستیابی به آرزوی پیشرفت است و یکی از اصلی ترین فاکتورهای تحقق حقوق شهروندی است، جامعه وظیفه دارد امید را به مردم تزریق کند.هدف پژوهش حاضر ارتقاء امید اجتماعی با استفاده از الگوی حکمرانی جامع می باشد.در این زمینه پرسش اصلی این است که چگونه حکمرانی جامع می تواند ارزش های اصلی امید اجتماعی را بازآفرینی کند؟ بنابراین در نظراست به کمک تحلیل محتوای کیفی تحت تاثیر فرآیند مقوله بندی و تحلیلی قیاسی و نیز فن گزینشی برای تحلیل داده ها تلخیصی به این موضوع دست یافت که : آیا با الگوبرداری از حکمرانی جامع مسیر باز آفرینی امید اجتماعی هموار می گردد ؟ جامعه آماری نیز مقالاتی در بازه زمانی بین سالهای 1997 تا 2017 که در حوزه امید اجتماعی و حکمرانی جامع نگارش یافته اند می باشد. در این بین 20 مقاله که تعدادی به امید اجتماعی و تعدادی اندکی به دلیل نو و تازه بودن پارادایم حکمرانی جامع به آنان پرداخته بودند انتخاب گردید. نکته اساسی آن است که چهار مولفه اصلی به عنوان الگوی حکمرانی جامع شامل: مخالف به مثابه فرصت، خلاقیت و واکنش پذیری انطباقی، عملکرد سیستمی و منسجم، پویایی مستمر در بازآفرینی چهار مولفه اصلی امید اجتماعی شامل: همبستگی اجتماعی، تاب آوری اجتماعی، مسئولیت پذیری و تلاشگری، هدفمندی و برنامه ریزی نقش داشته اند.

اگرچه اهل سنت ایرانی یکی از گروه های مذهبی مهم در جغرافیای سیاسی و مذهبی سرزمین ایران هستند؛ بااین حال، بررسی ادبیات مطالعاتی در حوزه فهم نسبت نظام سیاسی و گروه های اجتماعی در ایران، معطوف به فهم کنش های باستان گرایی ناسیونالیستی و متناظر بر مغالطاتی همچون کل نگری و یکسان انگاری است؛ ازاین رو، فهم روشمند مؤلفه های زیستی اهل سنت داخل از مجرای درک گذشته تاریخی و کیفیت رابطه آن ها با نظام سیاسی از موضوعات درخور واکاوی است. با تأملی بر تحولات سیاسی اجتماعی دوره معاصر و نظرگاه های تاریخی، این مقاله درصدد بررسی و پاسخگویی به این سؤال است که وزن و جایگاه اهل سنت ایرانی در ساختار قدرت سیاسی و همچنین، عرصه کنش آن ها با توجه به وجوه تنظیم گرایانه نظام سیاسی جمهوری اسلامی به چه صورت قابل تبیین است؟ با بهره مندی از نظریه «شهروندی چندفرهنگی» و روش تحلیل کیفی اعم از مشاهده میدانی، مصاحبه و تجزیه وتحلیل اسنادی، فرضیه پژوهش چنین است که اهل سنت ایرانی از مجرای برهم کنش های دیرپا و اشتراکات دینی، به نوعی قرارداد اجتماعی در حوزه زیست همدلانه با جامعه و نظام سیاسی رسیدند؛ بااین حال، برخی اختلالات تاریخی درنتیجه فقدان حقوق تصریحی، عدم کاربست قوانین بالادستی و بسط اقدامات دولت مطلقه در دوره پهلوی اول و بازتداوم نادیده انگاری عامدانه در دوره پهلوی دوم، سبب مخدوش شدن رابطه نظام سیاسی و اهل سنت و تراکم شکاف دولت جامعه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد جمهوری اسلامی با سیاست گذاری و توزیع منافع عمومی، به مجموعه اقداماتی به منظور تعدیل شکاف ها، فراهم آوری بستر کنش های متقابل و سامان یابی مشترکات مبادرت نموده و ضمن فهم محدودیت ها و لزوم تخصیص و بازتوزیع منابع در جهت تحقق خیرجمعی، با رویکردی بهبودباورانه، شهروندان اهل سنت را واجد خصلت شهروندی چندفرهنگی نموده است.

مناسک و آئین های دینی ازجمله پیاده روی اربعین در جوامع انسانی تأثیر مهمی در همبستگی اجتماعی و قدرتمندی هویت دارد. این پژوهش با هدف ادراک فهم نخبگان و فعالان سیاسی اجتماعی عرب زبان خوزستانی در سازوکار تأثیر پیاده روی اربعین بر روی همبستگی اجتماعی و تقویت هویت ملی عرب زبانان خوزستان انجام شده است. روش مورد استفاده در این تحقیق از روش کیفی نظریه زمینه ای چارمرزی استفاده شده و محقق داده ها را با استفاده از مصاحبه های عمیق با ۳۰ نفر از نخبگان و فعالان سیاسی اجتماعی عرب زبان جمع آوری کرده است. در مبانی نظری از نظریه های گیرتز، گافمن، تر و فارابی که بر تأثیر مناسک دینی بر هویت سازی و معناسازی دارند، استفاده گردید. یافته های محقق با استفاده از نزدیک به ۲6۰ کد اولیه استخراج شده هشت کد متمرکز برساختی «فرصت فقرزدایی و محرومیت زدایی»، «حس محرومیت تجربه شده»، «تدارک فضای شناختی از عرب زبانان»، «زدودن بدبینی و عرب ستیزی»، «الگوواره هویت ساز اربعین»، «هویت ملی قدرتمندتر» را استخراج و سپس داستان روایت را تدوین کرده است. نتیجه گیری: پیاده روی اربعین در تقویت هویت ملی و افزایش همبستگی اجتماعی و کاهش قوم گرایی در میان عرب زبانان تأثیر مثبت داشته است و پیاده روی اربعین را به مثابه فرصتی برای محرومیت زدایی و زدودن عرب ستیزی و تقویت سرمایه اجتماعی می دانند.

عدالت یکی از مهم ترین ع وام ل ایجاد همبستگی اجتماع ی است به طوری که همبستگی اجتماع ی در سایه ی ع دالت استمرار می یابد. بدیهی است در اجتماع ی که عدالت ب رقرار باشد روابط اجتماعی بین مردم و حاکمان مستحکم بوده و نمود بیشتری می یابد. در طول تاریخ اسلام، عدالت به معنای واقعی کلمه در زمان حکومت پر از عدل و داد امام علی علیه السلام به منصه ی ظهور می رسد و داستان معروف عقیل برادر امام و آهن گداخته، مهر تأییدی بر این واقعیت است. در ای ن پ ژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای، اطلاعات لازم گ ردآوری شده است. نتایج نشان داد رابطه ی بی ن عدالت و همبستگی اجتماع ی از دیدگاه م ولای متقیان علی علیه السلام شکل کاملی از عدالت و همبستگی اجتماعی را معرفی می کند و تأکید آن حضرت ب ر وج ود رابطه ی مستقیم و چشمگیر میان عدالت و همبستگ ی اجتماعی برای دست یابی به توسعه است.