مطالب مرتبط با کلیدواژه
۴۱.
۴۲.
۴۳.
۴۴.
۴۵.
۴۶.
۴۷.
۴۸.
۴۹.
۵۰.
۵۱.
۵۲.
۵۳.
۵۴.
۵۵.
ارتداد
حوزه های تخصصی:
مفاهیم «ایمان» و «کفر» از واژگان کلیدی دستگاه زبانی قرآن است. در منظومه اعتقادی اسلام، بازگشت از ایمان به کفر، «ارتداد» نامیده می شود؛ امری مذموم که حکم به حرمت آن داده شده است. در فقه اسلامی، فروعات و احکام فراوانی راجع به این مسئله منعکس شده است. اگرچه غالباً مستمسک اصلی احکام اسلامی، قرآن و سنت است اما به نظر می رسد موطن اصلی مسائل ارتداد، منابع روایی بوده و آیات قرآن سهم اندکی در ارائه احکام مزبور دارند. ازاین رو ایده اصلی نوشتار حاضر بر تحلیل و بررسی مستندات قرآنی مسئله ارتداد سامان یافته است.یافته ها نشان می دهد قرآن به اصل مسئله ارتداد اشاره داشته و بعضاً آثار وضعی و پیامدهای اخروی آن همچون حبط اعمال و خلود در آتش را بیان نموده است. اما گزاره صریح و مستقیمی بر مسائل عدیده ای که در فقه پیرامون ارتداد مطرح است، دلالت ندارد. اگرچه می توان برخی از آثار فقهی ارتداد، شرایط و اسباب آن را به طور غیرمستقیم از خلال آیات قرآن استخراج کرد.
نگاهی دوباره به مستندات تاریخی ارتداد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقهی دوره ۱۸ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲
483 - 503
حوزه های تخصصی:
ارتداد مسئله ای است که با جان افراد ارتباط دارد و در اغلب موارد به اعدام مرتد حکم شده است. حکومت دینی و فقهی در جمهوری اسلامی از یک سو و دیدگاه های مخالف از سوی دیگر اهمیت این موضوع را دوچندان کرده است. نوشته پیش رو درصدد است با نگاهی دوباره به گزارش های تاریخی، چند و چون آنچه را که درباره ارتداد افراد و قتل آنها در صدر اسلام گفته شده است، بررسی کند. بحث اصلی درباره عصر رسالت و سنت نبوی به عنوان منبع اصلی فقه مسلمانان است. پرسش اصلی آن است که چه مستنداتی درباره قتل افراد به دلیل مرتد بودن آنها وجود دارد. نتیجه مقاله آن است که بنا به گزارش های تاریخی اعدام افراد متهم به ارتداد به این دلیل روشن نیست و دستور قتل آنها از سوی رسول خدا به دلایل دیگری مانند قصاص یا سبّ النبی بوده است. همچنین به نظر می رسد بخشی از مباحث قتل مرتد متأثر از فضای دوران خلیفه نخست و جریان ردّه در صدر اسلام است که مسلمانان بسیاری به اتهام بازگشت از دین کشته شدند.
لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقهی دوره ۱۸ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲
505 - 531
حوزه های تخصصی:
ارتداد از مسائل چالشی ادیان توحیدی است و دین همان طورکه بر پذیرش اسلام و ایمان تأکید دارد، از کفر و ارتداد نهی کرده و در متون فقهی، مجازات هایی برای مرتکبان آن در نظر گرفته شده است. ارتداد صرفاً لقلقه زبان نیست و حصول آن مستلزم حضور شرایط تکلیف نظیر عقل و اختیار است. لیکن، بلوغ به عنوان یکی از شرایط عامه تکلیف در حصول ارتداد، محل اختلاف است و از میان کسانی که آن را در تحقق ارتداد شرط می دانند، عده ای به صِرف بلوغ شرعی اکتفا کرده و برای بلوغ عقلی و اظهار اسلام پس از بلوغ جایگاهی متصور نشده اند. این مسئله به حدی حائز اهمیت است که نتیجه آن به طور مستقیم در حیات نوجوانان تازه بالغ نقش دارد و می تواند پایانی بر شبهه پراکنی و اختلاف نظرها در خصوص عدم رعایت حقوق این گروه در دین اسلام باشد. حاصل پژوهش نشان می دهد که بلوغ در وقوع ارتداد شرط لازم است نه کافی و مقصود از اسلام در این مسئله، اسلام حقیقی است و صرف اسلام حکمی و تبعی کفایت نمی کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای صورت گرفته است..
تحلیل کیفیت اثبات ارتداد از منظر فقه جزایی
منبع:
فقه جزای تطبیقی دوره دوم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱
1 - 15
حوزه های تخصصی:
ارتداد از موضوعات مهم و محل اختلاف نظر در فقه جزا است. با توجه به اهمیت جرم ارتداد که مجازات آن با حیات انسان مرتبط است، شیوه اثبات ارتداد از اهمیت به مراتب بالاتری برخوردار است. در این مقاله تلاش شده به بررسی شرایط، شیوه و کیفیت اثبات ارتداد پرداخته شود. مقاله توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی موضوع پرداخته شده است. یافته ها بر این امر دلالت دارد که از نظر عموم فقها، مهمترین روش اثبات ارتداد، اقرار است؛ اگر کسی خود به گرایش به دینی غیر از اسلام داشته یا بی اعتقادی یا گمان و دودلی نسبت به مبانی اسلام و انکار احکام اسلامی به گونه ای که انکار توحید یا رسالت را در پی داشته باشد مرتد به شمار می آید. راه دیگری که برای ثابت کردن ارتداد وجود دارد و در روایات نیز به آن ها اشاره شده، قیام بیّنه است. راه سوم که محل اختلاف نظر فقها است، علم قاضی است. در خصوص ارتداد و آزادی بیان نیز می توان گفت که در اسلام حق تحقیق در عقاید نه تنها جایز، بلکه واجب شمرده می شود. با توجه به اصل آزادی بیان و رویکرد فقه در خصوص آزادی بیان و عقیده، لازم است شرایط و روش های اثبات ارتداد مورد توجه قانونگذار قرار گیرد و از وضعیت مبهم موجود خارج گردد به ویژه که علم قاضی یکی از روش اثبات در این خصوص است و نباید اختیار قاضی در این خصوص بدون قید و محدودیت باشد.
حمایت از آزادی بیان در فقه و حقوق کیفری ایران
منبع:
فقه جزای تطبیقی دوره دوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲
13 - 25
حوزه های تخصصی:
آزادی بیان از مهم ترین قواعد حقوق بشری است که همواره محل بحث و نظر بوده است. در این مقاله تلاش شده به رویکرد فقه در حمایت از آزادی بیان و ضمانت کیفری آن در حقوق کیفری ایران پرداخته شود. سؤال اساسی که در این خصوص مطرح و بررسی شده این است که حمایت از آزادی بیان در فقه چه جایگاهی داشته و حقوق کیفری ایران در حمایت از آزادی بیان چه سازوکارها و ضمانت اجرایی اندیشیده است؟ مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سؤال مورد اشاره پرداخته است. یافته ها بر این امر دلالت دارد که در فقه، مطابق قواعدی چون جدل احسن، ضرورت مشورت، پذیرش نقد و انتقاد در سیره پیامبر، آزادی بیان پذیرفته شده است اما این آزادی مطلق نبوده و در مواردی چون افتراء به خداوند، پیامبر و ائمه، ارتداد با محدودیت مواجه است. همچنین در حقوق کیفری ایران، موضوع حمایت صریح از حق آزادی بیان مورد غفلت واقع شده و تنها در مواردی خاص به اشاره ای جزئی از مصادیق آن، به هنگام جرم انگاری موارد استثناء بر آزادی بیان، اکتفاء شده است.
ابعاد فقهی و حقوقی آزادی عقیده(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
حقوق اسلامی سال هجدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۹
85 - 105
حوزه های تخصصی:
آزادی عقیده به لحاظ اهمیت و حساسیت در صدر فهرست آزادیهای مدنی قراردارد. آزادی عقیده که اعم از آزادی عقیده دینی یا مذهبی است با توجه به ابعاد مختلف آن می تواند احکام متفاوتی را هم به لحاظ اصل پذیرش و هم به لحاظ محدودیتهای وارد بر آن، در برداشته باشد. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی، ابعاد شش گانه آزادی عقیده را بر اساس موازین اسلامی و حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قراداده و عند الاقضاء نیم نگاهی نیز به اسناد بین المللی حقوق بشر داشته است. با پرهیز از رویکردهای افراطی و تفریطی، یافته های مقاله نشان می دهد که آزادی عقیده در کلیت آن در نظام حقوقی اسلام به رسمیت شناخته شده و با ملاحظه قبض و بسطی که در حدود این آزادی در هر نظام حقوقی متناسب با اقتضائات خاص آن، مطرح است، می توان همسویی فی الجمله میان اندیشه اسلامی، حقوق اساسی جمهوری اسلامی و اسناد بین المللی حقوق بشری را سراغ گرفت.
امکان سنجی تحقق ارتداد با اظهار ابتدایی کفر پس از بلوغ در پرتوِ رویکرد تفضلی شارع(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فقه و اصول سال پنجاه و چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱۳۰
97 - 119
حوزه های تخصصی:
آزادی انتخاب دین از مسائل مهم کلامی است. پذیرش اسلام نیز منوط به بلوغ عقلی مکلف است. حال اگر مسلمان زاده پس از بلوغ، اظهار کفر کند، آیا وی را باید مرتد محسوب و آزادی انتخاب دین را از وی سلب کرد؟ ارتداد از حدود غیرمذکور در قانون مجازات اسلامی است و در خصوص شبهات پیرامون آن باید به منابع معتبر فقهی مراجعه کرد. از طرف دیگر، آرای فقها به ویژه فقهای متأخر در خصوص اظهار کفر بعد از بلوغ توسط مسلمان زاده، متشتت و زمینهٔ وقوع شبههٔ دارئهٔ حدِ ارتداد را فراهم ساخته است. در میان فقهای امامیه دربارهٔ اظهار کفر مسلمان زاده پس از بلوغ سه دیدگاه وجود دارد: برخی با اعتباربخشی به اسلام تبعی، وی را مرتد فطری دانسته اند؛ مشهور فقها باتوجه به قاعدهٔ درأ و اصل احتیاط در دماء، وی را به مرتد ملی ملحق کرده اند و برخی از فقهای متأخر نیز به دلیل مشروط کردن ارتداد به اسلام حقیقی، حکم به کفر وی داده اند. ازآنجاکه حکم به اسلام تبعی صغیر ناشی از رویکرد تفضلی شارع است، اسلام تبعی را نمی توان مبنای تعیین کیفر ارتداد قرار داد. بنابراین کافردانستن مسلمان زادهٔ اظهارکنندهٔ کفر بعد از بلوغ موجه است.
صورت بندی الگوی مفهومی دعوت افراد اسلام گریز به دین(مقاله پژوهشی حوزه)
یکی از راه های مقابله با انقلاب اسلامی در عرصه جنگ نرم، گسترش فرقه گرایی با هدف درگیر کردن اشخاص، یارکشی و اشغال ظرفیت های فکری و پاسخ گویی کشور است. چگونگی بازگرداندن اسلام گریزان به دینِ پیشین، پرسشی است که در این پژوهش با استخراج، تکمیل و صورت بندی تجربه های موفق پاسخ داده شده است. روش پژوهش در این مقاله «کیفی» است. داده ها با روش «اسنادی» و «میدانی» ( مصاحبه نیمه ساختاریافته ) و حضور در جلسات مشاوره نوکیشان گردآوری و با بهره گیری از روش تحلیل مضمون تحلیل شده است. یافته های تحقیق به صورت بندی یک الگوی مفهومی منجر شد. در این الگو، ابتدا با بهره گیری از رویکرد الهیاتی و با استفاده از روش های روان شناختی، حجیت از کیش ثانویه ستانده شده، موانع بازگشت فرد به کیش اولیه از بین می رود، سپس با بهره گیری از خدمات اجتماعی متناسب با مشکلات زمینه ای هر شخص، روند بازگشت او تسریع می شود.
سلفی گری از معنا تا برداشت های نادرست مبانی
منبع:
سیاست پژوهی جهان اسلام دوره پنجم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۰
173 - 155
حوزه های تخصصی:
آنچه ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﺻﻄﻼﺣﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻔﯽ ﮔﺮﯼ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎنی ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺴﮏ ﺑﻪ ﺩﯾﻦ ﺍﺳﻼﻡ، ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﯿﺮﻭ ﺳﻠﻒ صالح می دانند؛ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ، ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺧﻮﺩ، ﺳﻌﯽ ﺑﺮ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﺍﺯ سلف و گذشته یعنی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ (ﺹ)، ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻭ ﺗﺎﺑﻌﯿﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺭﯾﺸﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﻭ ﻧﻈﺮﯼ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺳﻠﻔﯽ - ﺗﮑﻔﯿﺮﯼ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪﯼ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺣﻨﺒﻠﯽ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ. ﺗﻔﮑﺮ ﻧﺺ ﮔﺮﺍﯾﺎﻧﻪ ﻭ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﺣﻤﺪﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺪﻋﺖﮔﺮﺍ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﺸﻮﻧﺖﮔﺮﺍﯾﯽ ﺳﻠﻔﯽ ﺑﻮﺩ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺍﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻋﺒﺪﺍﻟﻮﻫﺎﺏ، ﺳﻬﻢ مهمی ﺩﺭ ﻇﻬﻮﺭ ﻓﺮﻗﻪﮔﺮﺍﯾﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖﻃﻠﺐ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﯾﺖ، ﻭﻫﺎﺑﯿﺖ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﺮﺩﻧﺪ.سوال اصلی این پژوهش این است که «برداشت های غلط از تکفیر، ارتداد و مفهوم جهاد، چه تاثیری در اندیشه و عملکرد تکفیری ها درباره کشتار داشته است؟» یافته های حاصل از پردازش فرضیه حاکی است که « تکفیری ها با توجه به مبانی فقهی سلفی ها، برداشت های غلط از تکفیر و ارتداد و عدم تلقی درست از مفهوم جهاد، به خشونت گرایش پیدا کردند.» گروه های سلفی با برداشت های نادرستی که نسبت به مفاهیم تکفیر، ارتداد و جهاد دارند؛ با نگاهی غلط به این مفاهیم، باعث بروز نوعی دوگانگی و جنگ های خشونت طلبانه در جهان اسلام شده اند. چنین وضعیتی باعث ایجاد نگاه بدبینانه و جنگ طلب از دین اسلام در جهان و همچنین کشتار وسیعی از افراد بی گناهی شده است که در استنباط گروه های سلفی گناهکار شناخته می شدند. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی پردازش شده است.
نقد سندی روایات انسان سوزی در سیره ی امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بر اساس برخی از متون تاریخی-حدیثی، امام علی(ع) در چندین موضع درباره ی غالیان، مرتدان، زنادقه، و اجرای برخی حدود شرعی حکم به سوزاندن برخی افراد مجرم داده و گاهی خود شخصاً اقدام به این امر نموده است. منابع شیعی و سنی در برخی جزئیات، مضامین و مصادیق این روایات با هم اختلاف دارند. روایات انسان سوزی در سیره ی امام علی (ع) دو گونه ی «زنده سوزی» و «جنازه سوزی» را شامل می شود، ولی گونه ی «خفگی با دودِ آتش» را نیز به دلیل اختلاط و اضطراب متن روایاتِ انسان سوزی، باید مورد بررسی قرار داد. در پژوهش پیش رو، تلاش شده است تا تمامی روایات مزبور از منابع تاریخی-حدیثی استخراج شوند و مورد بررسی و تحلیل سندی قرار گیرند. بدین منظور، با استفاده از روش نقد رجال حدیث، همه ی آن روایات با طُرُق مختلفشان، نقل و سپس نقد خواهند شد.
علل عدم قیام امام علی(ع) پس از رحلت پیامبر(ص)
منبع:
سیره پژوهی اهل بیت سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۵
53 - 66
حوزه های تخصصی:
امام علی(ع) به عنوان جانشین منصوص رسول خدا پس از روی کار آمدن ابوبکر، به رغم همه اعتراضاتی که در این زمینه داشت، دست به قیام مسلحانه نزد و صبر کرد. آیا آن حضرت از همان ابتدا قصد قیام نداشت و رسول خدا ایشان را در هر حال مأمور به صبر کرده بود، یا آن حضرت با ارزیابی شرایط، به این نتیجه رسیده بود که اکنون وقت قیام مسلحانه نیست؟ این پژوهش با بررسی منابع متقدم تاریخی و حدیثی به ویژه نهج البلاغه و با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی نشان داده است که هرچند رسول خدا، امیرالمؤمنین(ع) را مأمور به صبر کرده بود، اما به طور مطلق آن حضرت را از قیام باز نداشته بود. در حقیقت امام علی(ع) مأمور بود در صورت داشتن قدرت و بدون اینکه خطری اسلام را تهدید کند، قیام کرده و حق خویش را پس بگیرد؛ اما وضع خاص جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر(ص)، نبود مقبولیت مردمی، نداشتن حامیان جدّی و کافی و خطرات گوناگونی که جامعه نوپای اسلامی را تهدید می کرد، امام(ع) را از قیام بازداشته بود.
مجازات تکرار ارتداد در فقه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دیدگاه های حقوق قضایی بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۰۱
203 - 224
حوزه های تخصصی:
تکرار جرم حدی در اصطلاح فقهی-حقوقی به این معناست که شخصی پس از ارتکاب جرم حدی و تحمل مجازات حدی آن، مجدداً مرتکب همان جرم شود. قانون گذار کشور ما ضمن پذیرش حکم موجود در صحیحه یونس که بر قتل اصحاب الکبائر در مرتبه سوم دلالت دارد، با اعمال قاعده احتیاط در دماء، این قتل را در مرتبه چهارم مورد حکم قرار داده است. بنابراین، تشدید مجازات تکرار جرم حدی تنها باید در چارچوب همین قاعده انجام شود و مقتضای اصل برائت نیز آن است که اگر موردی شرایط موجود در این قاعده را نداشته باشد، کشته نخواهد شد. ارتداد، به عنوان یکی از جرائم حدی، بسته به جنس مرتکب و نوع ارتداد مجازات متفاوتی در پی دارد. در این نوشتار بررسی شده است که از طرفی، شرایط شمول صحیحه یونس بر تکرار جرم حدی ارتداد، اعم از آنکه ارتداد ملی یا فطری باشد یا مرتکب مرد یا زن باشد، وجود ندارد. از طرف دیگر، سایر اقوال ناظر بر اعدام نیز که غالباً مبتنی بر روایت هستند، روایات مستند آن ها دارای اشکالات جدی سندی و دلالی هستند؛ درنتیجه، اقتضای اصل برائت، عدم اجرای مجازات اعدام درمورد تکرارکنندگان ارتداد است، بلکه تکرار جرم در معنای اصطلاحی خود از اساس، درخصوص جرم حدی ارتداد قابل تحقق نیست.
گونه شناسی عوامل تکفیر در آثار عالمان اهل سنت و وهابیت بر اساس خاستگاه کلامی و فقهی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه کلام سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹
271 - 298
حوزه های تخصصی:
اصلی ترین معیار مذاهب اسلامی برای تکفیر، انکار ضروری دین است که به عنوان تکفیر صحیح شناخته می شود. در نقطه مقابل، تکفیر نادرست وجود دارد که هیچ یک از ضروریات دین، انکار نشده است، اما به جهت جهل به مذهب خود یا مذهب طرف مقابل و یا جعل مبنای غیراسلامی، اموری که کفر محسوب نمی شود، به عنوان کفر قلمداد گشته است. مهم ترین عناوین تکفیر نادرست را می توان دوازده مورد دانست که به دو قسم مطابق با مبنا و غیر مطابق با مبنا تقسیم می شود. تکفیرهای غیر مطابق با مبنا عبارت اند از: انکار خلافت خلفا، ارتداد و سبّ صحابه، قذف عایشه، تحریف قرآن، غلو در حق اهل بیت(ع)، علم غیب و عصمت ائمه(ع)، خائن انگاری فرشته وحی، بداء و رجعت. این عوامل، از مواردی هستند که تکفیر بر اساس آن، با مبنای اهل سنت سازگار نیست. بنابراین با معرفت افزایی و تعامل سازنده میان مذاهب اسلامی، امکان رفع این تکفیرها وجود دارد، اما تکفیر مسلمانان توسط وهابیت به جرم عبادت غیر خدا، مطابق مبنای آنان در شرک انگاری توحید مسلمانان است و راهی برای اصلاح آن جز دست شستن از مبانی این فرقه وجود ندارد. بر پایه این تقسیم، می توان وهابیت را فرقه تکفیری دانست که تکفیر مسلمانان، جزو مبانی اعتقادی آنان است.
بررسی فقهی حقوقی انفساخ نکاح و آثار مالی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
145 - 160
حوزه های تخصصی:
زمینه و هدف: انفساخ نکاح یکی از موضوعات مهم عقد نکاح است که دارای آثار و پیامدهای مالی مهمی است. هدف مقاله حاضر بررسی فقهی حقوقی انفساخ نکاح و آثار مالی آن است.
مواد و روش ها: روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی بوده و این تحقیق از نوع نظری می باشد. روشی که برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است بصورت کتابخانه ای است و با مراجعه به کتب، مقالات و اسناد بین المللی و داخلی صورت گرفته است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.
یافته ها: از آنجا که شارع مقدس در عدم انقطاع روابط مالی زوجین پس از انحلال نکاح، در صدد تأمین منافع ضروری زن بوده است،. بر همین اساس روابط مالی زوجین پس از انفساخ نکاح نه تنها قطع نمی شود بلکه منتفع اصلی این بقاء، زوجه است و شارع مقدس درصدد تأمین منافع ضروری زنان بوده است. در حالی که در فسخ نکاح هرگاه عقد قبل از نزدیکی فسخ شود زن مستحق مهریه نبوده مگر در زمانی که نکاح به دلیل عنن فسخ شده باشد که در آن صورت زن مستحق نصف مهریه می باشد.
نتیجه: قانون گذار در انفساخ نکاح به جهیزیه، شرط تنصیف دارایی، اجرت المثل و نحله، به طور خاص نپرداخته است درحالی که توجه به این مسائل مهم از طرف قانون گذار، مورد انتظار همگان می باشد
تغییر دین در رهیافت ادیان ابراهیمی و عقلانیت حکم آن در گفتمان قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: تغییر دین، بریدن از صورت قدیمی باورها، شیوه زیست وگرایش به گروه های دینی، شیوه زندگی، نظامهای اعتقادی و روش نوین ارتباط با الوهیت است که در جستار حاضر به این موضوع در ادیان ابراهیمی پرداخته شد. روش: پژوهش حاضر با شیوه توصیفى- تحلیلى و با تکیه بر اسناد کتابخانه ای، تغییر دین را در ادیان ابراهیمی بررسی کرده است. یافته ها: این مفهوم در ادیان ابراهیمی یهودی و مسیحی به صورتهای نودینی، بدعت و ارتداد و مؤلفه های همبسته به آن آمد. چنین پدیده ای در پیش دینداران و متولیان دینی یهودی و میسحی، ناخوشایند بوده و روی آوری به آن هم همسان نبوده است. تغییر دین در مؤلفه ارتداد در روایت متن مقدس به معنی بیرون رفتن از دایره ایمان است و گزاره های آن با سویه توصیه ای و حکمی به صورت خشونت آمیز بیان شده و شیوه اجرای آن نیز در طول تاریخ از سوی خوانشگران و متولیان دینی در پیوند با عناصر فرامتنی و مؤلفه قدرت بوده است. اما مفهوم تغییر دین در گفتمان قرآن کریم، تنها در مؤلفه ارتداد مطرح شده که پیامد آن، افزون بر حبط اعمال، مجازات اخروی را در هم پی دارد. نتیجه: بر اساس این پژوهه، وجود تغییر دین در روایتگری قرآن کریم با زوایای عقلانیت و مؤلفه های آن بررسی شد و در پی آن، احکام قرآن کریم در این خصوص، موجّه دانسته شد.