دلالت و کارکردها

فِرق اسلامی به رغم اختلاف در فروع فقهی، نسبت به مسئله ارتداد اشتراک نظر دارند. ممکن است برخی به واسطه توجه به کارکرد خاص آیه «لا اکراه...» آیات ارتداد را زیر سوأل ببرند. لذا اندیشمندان در مواجهه با این گونه اشکالات، به طرح پاسخ های مختلفی پرداخته اند. پژوهش با روش کتابخانه ای، تحلیل علمی و تأمل در قرائن درون متنی و برون متنی پیرامون آیات ارتداد و آیه لا اکراه، به دنبال اثبات این فرضیه است که مراد از عدم اکراه در آیه، مبتنی بر پذیرش زبانی و اولیه دین اسلام بوده و لذا جامعه اسلامی غیر مسلمان را بر پذیرش دین بدون پذیرش قلبی وادار نمی سازد. از دیگر سو فرد مرتد که بر مبنای اختیار دین اسلام را برگزیده و سپس از آن خارج و بدان اظهار کرده و موجبات پیامدهایی منفی چون تردید در جامعه دینی را فراهم آورده است، موضوع احکام مجازاتی قرار گرفته است؛ بنابراین کارکرد آیه عدم اکراه، تعارض، تنافی و تضادی با موضوع ارتداد از این جهت نداشته و ناسازگاری میان احکام مجازاتی ارتداد و عدم اکراه بر دین وجود ندارد، مؤید این مطلب وجود حکم ارتداد در ادیان مختلف است که نسبت به ورود به دین خود الزامی نداشته، منتها در برابر مرتدان واکنش شدیدتری نسبت به اسلام داشته اند.