مطالب مرتبط با کلیدواژه

دیپلماسی انرژی

۱.

دیپلماسی انرژی ایران و روسیه: زمینه های همگرایی و واگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود اسلامی

منبع: راهبرد سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۶۴

کلیدواژه‌ها: روابط ایران و روسیه دیپلماسی انرژی همگرایی و واگرایی منطقه ای

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۸۸ تعداد دانلود : ۱۴۲۱

مقاله حاضر سه پرسش کلیدی مرتبط با یکدیگر را دنبال می کند: مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی چیست؟ مؤلفه ها، فرصت ها و چالش های دیپلماسی انرژی ایران و روسیه کدام اند؟ چه زمینه هایی برای همگرایی و واگرایی بین ایران و روسیه وجود دارد؟ در بخش نخست، با رویکردی نظری، مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد و در بخش دوم با رویکردی تطبیقی و مصداقی، فرصت ها و چالش های فراروی دیپلماسی انرژی در دو کشور ایران و روسیه تشریح و تحلیل می شود و آنگاه زمینه های همکاری و همگرایی بین دو کشور در حوزه انرژی های نفت و گاز و همچنین زمینه های رقابت و واگرایی ناشی از منافع متضاد بین آنها بررسی و ارزیابی می شود و راهکارهایی برای افزایش و تسهیل همکاری و اجتناب از واگرایی ارائه می گردد. تلفیق مباحث نظری و تطبیقی فوق نشان خواهد داد که عوامل تأثیرگذار و مؤلفه های شکل دهنده دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در ماهیت خود از بستر وسیع تر منطقه ای و جهانی جدا نیست و همان گونه که بر آنها تأثیر می گذارد، از آنها نیز تأثیر می پذیرد. مقاله بر این فرضیه استوار است که دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در سطح دوجانبه همگن و همگرا نیست و علی رغم وجود عوامل و زمینه هایی برای همگرایی، عوامل و زمینه هایی برای واگرایی بین آنها نیز وجود دارد.

۲.

ایران و مسیر گاز جنوبی به اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یاسر نورعلی وند ولی گل محمدی

منبع: روابط خارجی سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: انرژی ترکیه دیپلماسی انرژی مسیر جنوبی اتحادیه اروپا و ایران

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۴۵۶

مقاله پیش رو با هدف بررسی جایگاه ترکیه در دیپلماسی انرژی اتحادیه اروپا و راهکارهای ورود جمهوری اسلامی ایران به مسیر جنوبی ورودی انرژی این اتحادیه در دوره پسابرجام به نگارش درآمده است. اتحادیه اروپا برای رهایی از وابستگی شدید به انرژی روسیه به عنوان یک رقیب استراتژیک، روی به تنوع بخشی مبادی ورودی انرژی آورده است. در این میان، نقش ژئوپلیتیک ترکیه به عنوان مسیر جنوبی انرژی اتحادیه اروپا در راستای سیاست تنوع بخشی مذکور، دارای اهمیت روزافزون شده است. این نقش به طور طبیعی جمهوری اسلامی ایران را در همسایگی مسیر جنوبی انرژی اتحادیه اروپا قرارداده است. با درنظر گرفتن بحران اوکراین، بی ثباتی های ژئوپلیتیکی خاورمیانه و نیاز مبرم اروپا به مبادی انرژی متعدد، چگونه می توان از منافع و فرصت های مسیر جنوبی برای کشور در دوره پسابرجام بهره برد؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که ایران با توجه به منابع غنی و فاصله کمی که تا مرکز اروپا دارد، می تواند با توسعه زیرساخت ها و حل برخی چالش های فرارو از این فرصت حداکثر استفاده را برده و به عنوان یک شریک راهبردی انرژی اتحادیه اروپا معرفی شود. ورود ایران به مسیر جنوبی ورودی انرژی اتحادیه اروپا و عملیاتی شدن آن نیازمند برطرف ساختن برخی موانع و چالش های اصلی از جمله عادی سازی روابط با ترکیه، اعتمادسازی در جهت جذب سرمایه گذاران اروپایی در زیرساخت های انرژی ایران و همچنین قاعده مند ساختن روابط و ترجیحات دوجانبه امنیتی بین ایران و روسیه است.

۳.

دیپلماسی و امنیت انرژی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: احسان یاری دانش رضایی

منبع: پژوهش ملل شهریور ۱۳۹۶ شماره ۲۱

تعداد بازدید : ۱۳۴۷ تعداد دانلود : ۸۳۰

یکی از الزامات رشد و توسعه اقتصادی کشور ها در جهان کنونی، اتخاذ سیاست و دیپلماسی مناسب در راستای تأمین امنیت انرژی شان است. با اینکه نوع نگاه به امنیت انرژی از سوی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان انرژی متفاوت است، اما می توان گفت در برخی موارد امنیت انرژی آنها مکمل یکدیگر است؛ یعنی کشورها با آگاهی از سیاست های امنیت انرژی همدیگر، می توانند با اتخاذ سیاست و دیپلماسی مناسب روابط همکاری جویانه و یا حاصل جمع مضاعف را در پیش بگیرند که حاصل آن افزایش بهره وری و سود هم برای مصرف کننده و هم تولیدکننده انرژی است. جمهوری اسلامی ایران یک کشور تولید کننده مهم انرژی منطقه ای و جهانی است و نخستین کشور در حوزه خلیج فارس بود که نفت در آن کشف شد. از همان ابتدای کشف نفت تاکنون، انرژی مهمترین کالای استراتژیک صادراتی و یکی از عوامل مهم توسعه و رشد اقتصادی و تحولات این کشور محسوب می شود. از اینرو دارا بودن روابط نزدیک با مصرف کنندگان انرژی، برای کسب موقعیت بهتر و سود بیشتر در حوزه انرژی، می تواند برای ایران حائز اهمیت باشد. در این پژوهش با توجه به جایگاه ویژه انرژی ایران در منطقه و جهان و همچنین اهمیت انرژی (نفت و گاز) در اقتصاد کشور، به بررسی تأثیر دیپلماسی انرژی بر امنیت انرژی جمهوری اسلامی ایران می پردازیم. در پایان نیز به ارائه راهکار هایی در حوزه دیپلماسی انرژی پرداخته می شود. نگارندگان در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته اند.

۴.

نقش دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی روسیه و قطر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: داوود کریمی پور سید امیر نیاکویی رضا سیمبر

منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ششم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۲ (پیاپی ۵۲) 177 - 205

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی انرژی سیاست خارجی روسیه قطر اقتصاد

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۱۰۴۳ تعداد دانلود : ۷۳۶

بررسی تطبیقی جایگاه و سیاست های انرژی کشورهای روسیه و قطر به عنوان مهمترین عرضه کنندگان نفت و گاز بسیار حائز اهمیت است. این پرسش که دو کشور چگونه با سیاست های انرژی سعی در ارتقای منافع ملی داشته و با چه راهبردهایی از دیپلماسی انرژی در عرصه سیاست خارجی خود استفاده می کنند، محور اصلی پژوهش حاضر را شکل می دهد. یافته های پژوهش این است که روسیه به دلیل استفاده از انرژی به عنوان یک ابزار سیاسی، نتوانسته به خوبی از این ابزار برای توسعه اقتصادی استفاده کند، در حالیکه قطر از رهگذر دیپلماسی انرژی فعال و بین المللی و اجتناب از اهرم سازی سیاسی از آن، توانسته علاوه بر دستاوردهای سیاسی، درآمدهای ناشی از صادرات گاز را، سکوی پرتاب توسعه اقتصادی و اجتماعی خود قرار دهد و به موفقیت های قابل توجهی دست یابد. تأثیرگذاری دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی قطر و روسیه متأثر از راهبرد صادراتی و نوع روابط با ایالات متحده امریکا نیز است

۵.

امنیت انرژی و دیپلماسی ایران در ژئوپلیتیک انرژی منطقه بین سال های (2017-2020)

نویسنده: جواد گنج خانلو

منبع: پژوهش در حسابداری و علوم اقتصادی سال سوم زمستان (اسفند) ۱۳۹۸ شماره ۱۰ (جلد اول)

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک انرژی امنیت ملی دیپلماسی انرژی امنیت انرژی ژئواکونومی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی اقتصاد

تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۲۳۲

امروزه انرژی با توجه به نقش حیاتی آن در استمرار توسعه سیاسی و اقتصادی جزء اهداف و برنامه های اصلی کشورهای جهان است. با توجه به اینکه ذخایر انرژی در مناطق خاصی از جهان متمرکزاست؛ ضرورت تأمین امنیت تولید و انتقال این منابع به بازارهای مصرف از استراتژیک ترین مباحث موجود در سیاست خارجی عرضه کنندگان و مصرف کنندگان انرژی است. در همین راستا دیپلماسی و در رأس آن دیپلماسی انرژی اهمیت بسزایی در مدیریت انتقال این منابع دارد و بدون تردید یکی از متغیرهای مؤثر در شکل گیری سیاست خارجی کشورها، موقعیت جغرافیایی و به تبع آن ژئوپلیتیک انرژی آن کشور و نحوه ارتباط آن با جهان خارج و همسایگان است. کشور ایران علی رغم قرار گرفتن در مرکز منطقه ای معروف به بیضی انرژی و دارا بودن سهم عمده ای از تولید انرژی جهان، همچنین دارا بودن موقعیت بسیار مهم گذرگاهی و ضریب بالا در تأمین امنیت انرژی، از نفوذ و تسلط به بازار انرژی متناسب با موقعیت ژئوپلیتیک خود برخوردار نبوده و در حال حاضر تحت تأثیر برنامه ها و سیاست های تحمیل شده ای قرار دارد که از سوی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مثل؛ عربستان سعودی و آمریکا در منطقه و بازار انرژی تبیین و اعمال می گردد. در مقاله پیش رو، ضمن برشمردن بنیان ها و مولفه های ژئوپلیتیک انرژی و ابزار موردنیاز در این حوزه به بررسی نقش و جایگاه ایران در منطقه و تبیین دیپلماسی انرژی و سرفصل های آن پرداخته شده و پس ازآن، وضعیت ژئوپلیتیک انرژی و دیپلماسی انرژی ایران موردبررسی و درنهایت به ارائه برخی راهکارها برای دست یابی به یک حضور مؤثر در بازارهای جهانی انرژی کشور منتج خواهد شد.

۶.

امنیت انرژی و دیپلماسی ایران در ژئوپلیتیک انرژی منطقه بین سال های (2017-2020)

نویسنده: جواد گنج خانلو

منبع: مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک انرژی امنیت ملی دیپلماسی انرژی امنیت انرژی ژئواکونومی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری

تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۲۷۶

۷.

تاثیر ارتقاء سیاست گذاری های انرژی های فسیلی در افزایش امنیت جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: هستی سیف محمدرضا اقارب پرست محمد بهنود

منبع: راهبرد سیاسی سال چهارم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 117 - 131

کلیدواژه‌ها: امنیت انرژی سیاست گذاری دیپلماسی انرژی انرژی های فسیلی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۷۸

انرژی در حیات اقتصاد صنعتی جوامع، نقش زیربنایی ایفاء می کند، هرگاه انرژی به مقدار کافی در دسترس باشد، توسعه اقتصادی نیز میسر خواهد بود. سیاست خارجی و سیاست بین الملل تحت تاثیر عوامل مختلفی شکل می گیرد. از جمله الزامات توسعه در کشور اتخاذ دیپلماسی مناسب در راستای تامین امنیت انرژی است. بی تردید منابع فسیلی نقشی انکار ناشدنی را در توسعه صنعت و به طبع آن رشد جوامع ایفا کرده اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی در صدد پاسخ به این سوال است که بهبود سیاست گذاری در حوزه انرژی(سوخت های فسیلی)چه تاثیری در امنیت ایران دارد؟ سوخت های فسیلی و دسترسی پایدار به این منابع در قالب امنیت انرژی از مهم ترین عوامل در سنجش قدرت کشورها در نظام بین الملل محسوب می شود، بنابراین در این مقاله سعی بر این است که با به کارگیری نظریه نئومرکانتیلیسم در بخش انرژی و نیز نظریه مدل های تصمیم گیری در بخش سیاستگذاری به اثبات فرضیه ایران می تواند با تنوع بخشی به سبد انرژی های اولیه و بهره گیری از انرژی های تجدیدپذیر، امنیت را ارتقاء بخشد، رسید.

۸.

دیپلماسی انرژی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری آذربایجان: اهداف و دستاوردها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: دانیال رضاپور مهدی هدایتی شهیدانی

منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۶۴) 151 - 178

کلیدواژه‌ها: اتحادیه اروپا آذربایجان دیپلماسی انرژی روسیه کریدور گاز جنوبی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۸۲

ان رژی دارای ارزش و اهمی ت بس یار تعیین کنن ده ای در رواب ط بین المل ل می باش د و وجود آن در ه ر کش وری می توان د آن کش ور را تبدی ل ب ه عرص ه ای ب رای رقاب ت و کش اکش نموده و صف بندی ه ا و آرایش ه ای سیاس ی را ح ول آن ش کل ده د. در راس تای دکتری ن ف وق، اتحادی ه اروپ ا ب ه دنب ال اس تفاده حداکث ری از ان رژی و هم کاری ب ا کش ورهایی اس ت ک ه دارای مناب ع ان رژی می باش ند ت ا ق درت خ ود را بازیاب د و بیش ترین تاثی ر را بر سیاس ت های کش ورهای صادرکنن ده ان رژی ب ه وی ژه روس یه برجای بگ ذارد. پژوه ش حاضر با اس تفاده از روش توصیف ی و تحلیل ی به بررس ی عل ل، زمینه و هم چنین نق ش متغیر ان رژی در همکاری اتحادی ه ی اروپ ا با آذربایج ان از س ال ۲۰۰۶ به بعد می پردازد. پرس ش اصلی مقال ه این گونه مط رح می ش ود ک ه دالی ل اهمی ت جمه وری آذربایج ان در سیاس ت ان رژی اتحادی ه اروپا چیس ت؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح می شود ک ه »اس تفاده ی سیاسی روس یه از ابزار انرژی ب ه منظ ور فش ار ب ر اتحادیه اروپ ا و هم چنی ن رش د روزاف زون نیازه ای اتحادیه ب ه واردات منابع انرژی، ش رایط را ب رای اف زایش همک اری ه ای اتحادی ه اروپا با آذربایج ان از طریق کریدورهای بین المللی فراهم آورده و در شرایط تیرگی رواب ط با روس یه، گس ترش مناس بات می ان اتحادی ه و آذربایجان به تسهیل در روند فشار بر روس یه و اف زایش ق درت چان ه زن ی اتحادی ه منجر ش ده است.

۹.

دیپلماسی انرژی و راهبرد موازنه منطقه ای روسیه در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: داوود کریمی پور

منبع: روابط خارجی سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 613 - 642

کلیدواژه‌ها: روسیه دیپلماسی انرژی موازنه قوا خاورمیانه سیاست خارجی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۳۰۷

منطقه خاورمیانه در دوران شوروی اهمیت بالایی برای مسکو نداشت، اما با فروپاشی این کشور از یک سو و بروز تحولات ژئوپلیتیک به ویژه پس از تحولات بیداری اسلامی، اهمیت خاورمیانه برای روسیه به مرور افزایش یافته است. قرابت جغرافیایی حوزه منافع حیاتی این کشور با خاورمیانه سبب شده تا مسکو همواره نسبت به موازنه قدرت در خاورمیانه، حساسیت بالایی داشته باشد؛ همان طور که نقش آفرینی این کشور در بحران سوریه این مهم را به وضوح نشان داد. در سال های اخیر، مسکو تلاش کرده تا با ابزار «دیپلماسی انرژی»، ضمن تقویت بُعد نرم سیاست خارجی این کشور در منطقه، در حفظ موازنه قوا میان قدرت های اصلی در این منطقه، تأثیرگذار باشد. لذا مقاله پیش رو با تکیه بر روش مطالعه موردی کیفی با طرح این پرسش که «روسیه چگونه با رهیافت دیپلماسی انرژی به موازنه در میان کنشگران این منطقه می پردازد؟» به بررسی رفتار این کشور در قبال ایران، عربستان سعودی، ترکیه و اسرائیل می پردازد. فرضیه پژوهش آن است که روسیه با استفاده از ابزار انرژی، می کوشد تا قدرت های منطقه ای را به سمت همکاری با خود سوق داده تا ضمن گسترش حوزه نفوذ در منطقه، افزایش قدرت تأثیرگذاری در بازارهای جهانی و کنترل نفوذ غرب، به برقراری موازنه قدرت در منطقه کمک کند. همکاری این کشور در صنعت گاز ایران، روابط این کشور با عربستان در چهارچوب «اوپک پلاس»، همکاری با ترکیه و حضور در صنعت گاز اسرائیل، نمونه ای از این ابتکارهای دیپلماسی انرژی روسیه در خاورمیانه به شمار می روند که فصل مشترک آن ها، موازنه بخشی میان قدرت های منطقه ای است.

۱۰.

دیپلماسی انرژی اجبارآمیز ترامپ در قبال جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: داوود کریمی پور

منبع: دانش سیاسی سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 569 - 596

کلیدواژه‌ها: ایالات متحده آمریکا بازار نفت جمهوری اسلامی ایران دونالد ترامپ دیپلماسی انرژی فشار حداکثری نئومرکانتلیسم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۲۴۶

کارزار فشار حداکثری ایالات متحده بر ضد جمهوری اسلامی ایران بدون شناخت رهیافت جدید ترامپ در عرصه دیپلماسی انرژی قابل بررسی نیست. ترامپ با تحول رهیافتی و کارکردی تلاش کرد تا دیپلماسی انرژی را به عنوان یک ابزار قهرآمیز بر ضد جمهوری اسلامی ایران تبدیل کرده و حداکثر فشار ممکن را از این بعد بر این کشور وارد سازد. در مقاله حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، با طرح این سؤال که دیپلماسی انرژی چه نقشی در کارزار فشار حداکثری ترامپ در قبال جمهوری اسلامی ایران داشته به بررسی عملکرد و رفتار ترامپ در بازار نفت پرداخته می شود. فرضیه اصلی عبارت است از اینکه ریشه اصلی و ماهیت سیاست های ترامپ در بازار نفت به تحول رهیافت دیپلماسی انرژی این کشور از هنجارگرایی به نئومرکانتلیسم بازمی گردد که می توان آن را در خروج از برجام و بازگرداندن تحریم های نفتی، بازآرایی ژئوپلیتیک انرژی واردات نفت آمریکا، اعطای معافیت به خریداران بزرگ نفت از جمهوری اسلامی ایران، متشنج سازی قیمت نفت و تولید حداکثری نفت شیل با هدف تسخیر بازارهای سنتی این کشور مشاهده کرد. این رهیافت سبب شد که صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران به حداقل ممکن کاهش یافته و به دلیل افزایش نفوذ آمریکا در تعیین قیمت های جهانی نفت فشارها علیه تهران بیش از گذشته افزایش یابد.

۱۱.

وضعیت فعلی و چشم انداز انرژی رژیم اشغالگر قدس با رویکرد امنیت انرژی

نویسنده: محمد جعفری

منبع: امنیت اقتصادی دوره ۹ تیر ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۷) 53 - 64

کلیدواژه‌ها: امنیت انرژی رژیم اشغالگر قدس اکتشاف میادین گازی دیپلماسی انرژی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی اقتصاد

تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۲۶۵

رژیم اشغالگر پیش از اکتشاف میادین گازی تامار و لویاتان بین سال های 2009 تا 2013 در آب های عمیق دریای مدیترانه، به میزان قابل توجهی وابسته به واردات انرژی بود. هرچند وابستگی به واردات نفت کماکان ادامه دارد، اما افزایش تولید گاز طبیعی در این رژیم، قدرت مانور این رژیم در عرصه انرژی را از طریق تأمین سوخت مورد نیاز صنایع و نیروگاه ها و ایجاد ظرفیت صادرات گاز، به میزان قابل توجهی افزایش داده است. دیپلماسی انرژی با محوریت صادرات گاز این رژیم نیز ضمن تضمین امنیت انرژی، تلاشی در جهت گره زدن منافع سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه خود با منافع رژیم اشغالگر است تا خطر تهدید موجودیت رژیم اشغالگر را بین شرکای خود به اشتراک بگذارد. تلاش این رژیم برای خروج از انزوای سیاسی به دنبال توسعه فعالیت ها و دیپلماسی بر پایه روابط انرژی با کشورهای منطقه مدیترانه شرقی و ناحیه خزر، باعث کاهش امنیت صادرات گاز جمهوری اسلامی به ویژه پس از سال 2025 همزمان با اتمام دوره قرارداد صادرات گاز کشورمان به ترکیه و نیز کاهش گسترش نفوذ و تأثیرگذاری جمهوری اسلامی در مناطق مذکور خواهد شد. در این راستا، تعمیق روابط مبتنی بر انرژی با کشورهای همجوار به منظور کاهش نفوذ رژیم اشغالگر در کشورهای منطقه و نیز احیا و افزایش استفاده مؤثر از ظرفیت سوآپ انرژی به ویژه از منطقه خزر می تواند در دستور کار قرار گیرد.

۱۲.

دیپلماسی انرژی اسرائیل: مبانی و اهداف منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید امیر نیاکویی داوود کریمی پور

منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۲ 27 - 58

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی انرژی امنیت انرژی اسراییل امنیت مشروعیت سیاسی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۸۱

کوشش برای افزایش امنیت همواره مهم ترین دغدغه سران رژیم اسراییل بوده است. حفظ امنیت به مثابه یک نیاز حیاتی و یکی از مهم ترین نگرانی های تل آویو از مهم ترین اولویت های سیاست خارجی آن است. یکی از ابزارهای که می تواند تا حدودی به رفع تهدیدات امنیتی این رژیم کمک نماید، دیپلماسی انرژی فعال برای کاهش مخاطرات امنیتی و بهبود امنیت انرژی است. با توجه به این که رژیم صهیونیستی از دیپلماسی انرژِی در جهت ارتقای جایگاه منطقه ای و رفع یا تقلیل تهدیدات امنیتی خویش بهره می جوید، این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که مبانی و اهداف دیپلماسی انرژی رژیم اسراییل در محیط منطقه ای چیست و این کشور چگونه از دیپلماسی انرژی برای بهبود امنیت و ارتقای جایگاه منطقه ای خود بهره می گیرد؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد دیپلماسی انرژی رژیم اسراییل در سه محیط منطقه ای خاورمیانه، اوراسیا و مدیترانه فعال بوده و در هر یک از سه محیط فوق اهداف خاص و معینی را دنبال می کند. فصل مشترک اهداف تل آویو در هر سه محیط، تأمین انرژی، ارتقای جایگاه منطقه ای، کاهش دغدغه های امنیتی و کسب مشروعیت سیاسی است.

۱۳.

ابتکار یک کمربند یک راه، نهادگرایی و دیپلماسی انرژی چین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهنام وکیلی ارسلان قربانی شیخ نشین سید سعید میرترابی

منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 70 - 89

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی انرژی چین نهادگرایی نولیبرال رژیم های بین المللی حکمرانی جهانی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۱۷۴

طی دو دهه گذشته، دیپلماسی انرژی چین به سرعت در حال تغیر و گسترش است و تحولات ژئوپلیتیکی جدید و استقرار رژیم های بین المللی، دیپلماسی انرژی این کشور را تقویت کرده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل نقش، محتوا و اهمیت تدارکات نهادی چین و شناسایی برخی پیامد های آن بر دیپلماسی انرژی این کشور در راستای تسهیل روند وابستگی متقابل اقتصادی و ارائه چشم اندازی از اهداف بلندپروازانه ی پکن در بخش انرژی است. پژوهش حاضر با اتکا به روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای درصدد پاسخ به این پرسش است که رژیم سازی بین المللی جدید چین در چارچوب ابتکار «یک کمربند یک راه» چگونه در راستای اهداف دیپلماسی انرژی این کشور قرار گرفته است؟ فرضیه مورد آزمون با اتکا به آموزه های نظریه نهادگرایی نولیبرال این گونه طراحی شده است که این ابتکار ضمن افزایش اعتبار بین المللی و مشروعیت سازمانی پکن در راستای تسهیل روند وابستگی متقابل اقتصادی، دیپلماسی انرژی این کشور را از طریق ایجاد فرصت های سرمایه گذاری جدید و ارتباطات فزاینده در زمینه انرژی و تجارت تقویت کرده است. نتایج حاصل نشان می دهد، پکن با اتکا به این ابتکار، ضمن تقویت دیپلماسی انرژی خود، معماری نوین حکمرانی جهانی انرژی و انتقال خود به نظام نظارتی بین المللی را در نظر دارد.

۱۴.

فرصت ها، تهدیدها و راهکارهای پیش روی دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران دربستر اقتصاد سیاسی منطقه ای(2019-2003)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید رضا شهنازی زاده گارینه کشیشیان سیرکی حسن خداوردی محمدرضا دهشیری

منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 89 - 114

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی انرژی دیپلماسی انرژی خاورمیانه امنیتی سازی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۴۶

دربستر دیپلماسی منطقه ای، حوزه ی انرژی از اهمیت ویژه ای برای جمهوری اسلامی برخورداراست، به این دلیل که اقتصاد سیاسی منطقه ای بر انرژی مبتنی است. دراین میان، کشورهای منطقه، خصوصاً قدرت های دارای انرژی چون ایران، عربستان و امارات متحده ی عربی به انحای مختلف با اهمیت انرژی درحوزه ی دیپلماسی خود مواجه هستند، و گاهاً این نوع دیپلماسی به شکل پیشران عمل می نماید. در این میان سئوال اصلی مقاله این است که «راه کارهای پیش روی جمهوری اسلامی ایران در حوزه ی دیپلماسی انرژی در بستر اقتصاد سیاسی منطقه ای با تمرکز بر تهدیدها و فرصت های بارشده بر مناسبات آن با عربستان و امارات کدامند؟» که با این فرضیه پاسخ داده شده است که «پیامدهای نگاه امنیتی سازی ایران با عربستان و امارات به موضوع دیپلماسی انرژی، زمینه ساز ایجاد روندهایی نامتوازن از بارشدن حجمی از وضعیت های تقابلی و تهدیدهای گسترده برموقعیت های تعاملی و فرصت های محدود در حوزه ی دیپلماسی انرژی در بستر اقتصاد سیاسی منطقه ای بوده است». حاصل آنکه جمهوری اسلامی با لایه هایی از تهدید و فرصت در این بستر مواجه است، که نتیجه ی آن غلبه ی رویکرد تقابلی برمشی تعاملی آن در روابط با عربستان و امارات درسطح منطقه به علت پی گیری رفتار امنیتی سازی از سوی این دو کشور علیه ایران بوده است. دراین مقاله از روش پژوهش توصیفی مورد محور با مراجعه به آثار و منابع دسته اول کتابخانه ای بهره گیری شده است.

۱۵.

جایگاه گاز طبیعی در دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه: ظرفیت ها و موانع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: وحید حسین زاده

منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 75 - 100

کلیدواژه‌ها: ایران دیپلماسی انرژی دیپلماسی گاز روسیه گاز طبیعی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۴۶

در عصر جهانی شدن و تعامل گسترده سیاست و اقتصاد، انرژی به عنوان ابزار اقتصادی قدرتمند، جایگاه مهمی در دیپلماسی کشورها پیداکرده است. در میان حامل های مختلف انرژی، تقاضای جهانی برای گاز به عنوان سوخت ارزان و پاک به سرعت در حال افزایش است. این امر رقابت میان کشورهای تولیدکننده برای بهره مندی بیشتر از این سوخت را در دیپلماسی انرژی افزایش داده است. با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه جزو بزرگ ترین دارندگان منابع گازی جهان هستند و بازارهای هدف آن ها نیز تا حدود زیادی مشترک است، دو کشور در عمل در موقعیت رقابت در عرصه تجارت این حامل انرژی قرار دارند. این نوشتار بر این فرضیه استوار است که جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی گاز دست کم در کوتاه مدت توان رقابت با فدراسیون روسیه در عرصهبین المللی را ندارد. پرسش اصلی این است که ظرفیت ها و موانع دو کشور ایران و روسیه در استفاده از گاز طبیعی در دیپلماسی انرژی شان چیست؟ براساس چارچوب مفهومی دیپلماسی انرژی و با استفاده از روش مقایسه ای توان رقابتی این دو کشور را در قالب چهار شاخص ظرفیت تولید، گاز مازاد، تراز تجارت گاز و ظرفیت انتقال گاز مقایسه و تحلیل می کنیم. یافته ها نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران به دلیل فاصله زیادی که در همهاین شاخص ها با فدراسیون روسیه دارد، نتوانسته است از گاز طبیعی به صورت کارآمد در دیپلماسی انرژی خود بهره برداری کند و آن را به ابزاری برای پیشبرد هدف های سیاست خارجی خود تبدیل کند.

۱۶.

تحلیل حمله روسیه به اوکراین از منظر امنیت انرژی ایران

نویسنده: یاسر سلیمانی

منبع: امنیت اقتصادی دوره ۱۰ مرداد ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۰۰) 69 - 78

کلیدواژه‌ها: بازار جهانی انرژی صادرات نفت دیپلماسی انرژی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی اقتصاد

تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۸

حمله روسیه به اوکراین و احتمال تداوم آن در آینده، نظم جدیدی در بازار جهانی انرژی ایجاد کرده که یکی از مهم ترین آثار آن، رشد سریع قیمت انرژی (ازجمله نفت و گاز) در جهان است. به نظر می رسد روند بالا بودن قیمت های انرژی همچنان ادامه خواهد داشت. با شروع جنگ اوکراین، روسیه برای کاهش آثار تحریم های اتحادیه اروپا، تمرکزش را بر فروش نفت به هند و چین که مقاصد اصلی صادرات نفت کشورمان هستند و ارائه تخفیف های شایان توجه قرار داده است. روند تخفیف نفت خام روسیه و مشخصات نفت صادراتی این کشور که نزدیک به نفت صادراتی ایران است، زنگ خطر جدی برای صادرات نفت ایران به ویژه در بازار چین است که کاهش فروش نفت کشورمان در چند ماه اخیر از پیامدهای آن است. از منظر صادرات گاز، تغییر مسیر صادراتی روسیه از اروپا به آسیا در میان مدت اجتناب ناپذیر است، اما با ادامه ناترازی گاز در ایران و قطع مکرر صادرات، این تغییر استراتژی روسیه به قیمت تصاحب بازارهای فعلی صادرات ایران (ترکیه و عراق) تمام می شود. در این راستا، 1) به کارگیری دیپلماسی فعال انرژی برای حفظ مشتریان راهبردی نفتی ازجمله چین و هند، 2) استفاده از تهاتر کالا بین ایران و روسیه با توجه به شرایط و مقتضیات کنونی و 3) توجه به نظم جدید بازار گاز و برنامه ریزی برای تولید و صادرات ال ان جی در میان مدت توصیه می شود.

۱۷.

جایگاه دیپلماسی انرژی به عنوان محور ژئواکونومیکی ایران، در رویکرد امنیت و توسعه در تعامل با نظام جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا اظهری عزت الله عزتی محمدحسن نامی

منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 962 - 976

کلیدواژه‌ها: ژئواکونومی دیپلماسی انرژی توسعه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی جغرافیا

تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۹

جمهوری اسلامی ایران با توجه به توانمندی ها و پتانسیل های اقتصادی خود در بخش انرژی، کشوری تاثیر گذار درمنطقه جنوب غرب آسیا به حساب می آید. قرار گیری ایران در کانون و بیضی انرژی در مرکز هارتلند جهان همراه با همسایگی با دو منبع انرژی جهان، یعنی خلیج فارس و دریای خزر موقعیتی ممتاز نصیب ایران کرده است اما غلبه نگاه بازرگانی در موضوع انرژی که از عدم لحاظ شدن نگاه بلند مدت و راهبردی به مسائل بخش انرژی در رویکرد خارجی بوده، باعث شده که در این عرصه تحرک کمتری را شاهد باشیم وجود داشتن راهبردهای بلند مدت بخشی، وجود برنامه درسطح تصمیم گیری های کلان و اتخاذ دیپلماسی متوازن هوشمند با مولفه انرژی، همراه با نگاه به رویکردهای گسترش محور برای تعامل بیشتر با نظام جهانی ضروری می باشد. با توجه به اهمیت موضوع ، پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی تهیه شده است به ارزیابی جایگاه دیپلماسی انرژی به عنوان محور ژئواکونومیکی ایران و نقش آن در ایجاد توسعه و تعامل با جهان می پردازد.

۱۸.

بررسی ظرفیت های دیپلماسی انرژی اوپک: تداوم عضویت راهبرد یا مانع توسعه ی صنعت نفت ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید عبدالله رضوی

منبع: راهبرد اقتصادی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 65-102

کلیدواژه‌ها: سازمان اوپک نفت عضویت ایران دیپلماسی انرژی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی اقتصاد

تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۲۴

اوپک از قدیمی ترین سازمان های موثر در عرصه بازار نفت است که با هدف تنظیم و تعادل در بازار نفت شکل گرفت. همچنین، وابستگی روزافزون کشورها به منابع نفت و گاز، مسئله امنیت انرژی در عرصه دیپلماسی را بیش از پیش تقویت نموده است. کشور ایران به عنوان عضو قدیمی و موسس اوپک با تولیدکنندگان بزرگ نفتی عضو در این سازمان درصدد تنظیم بازار از زمان تأسیس آن بوده اند. مقاله حاضر با استفاده از روش پژوهش کیفی با رویکرد تحلیل اسنادی درصدد پاسخ به چند پرسش است؛ تداوم عضویت ایران در سازمان اوپک چه فواید و مضراتی برای کشور دارد و همچنین آیا استفاده از ظرفیت دیپلماسی نفتی مبتنی بر اوپک توسط کشور ایران راهبرد موثری است یا می تواند مانعی در راستای توسعه تولید به شمار آید؟ یافته ها نشان می دهد بر خلاف نظر گروهی از محققان مبنی بر عدم تداوم عضویت کشور ایران در اوپک به منظور برداشتن موانع توسعه تولید و سهم بازار نفت این کشور، ظرفیت دیپلماسی مبتنی بر این سازمان می تواند جایگاه و سهم بازار را گسترش داده و تحریم های نفتی را کم اثر نماید، همچنین تداوم عضویت در سازمان مذکور محدودیتی در تولید نفت ایجاد نخواهد کرد.براساس نتایج، تداوم عضویت در اوپک موجب ارتباط کشورهای تحریم شده در قالب دیپلماسی اوپکی، معرفی نفت ایران در کنار سبد نفتی اوپک در بازار بین المللی، تربیت کارشناسان ایرانی متخصص و تاثیر گذار، استفاده از ظرفیت اوپک برای مقابله با تحریم ها و به دنبال داشتن همکاری فنی و اقتصادی در حوزه نفت برای کشور است.

۱۹.

تبیین الزامات و راهبردهای دیپلماسی و امنیت انرژی جمهوری اسلامی ایران در برنامه هفتم توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید عبدالله رضوی شهره پیرانی

منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ۱۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۴) 167 - 198

تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۲۲

به رغم دغدغه های فراوان تحلیل گران و هشدارها مبنی بر ضرورت کاستن از اتکا به فروش انرژی های فسیلی، جمهوری اسلامی ایران کمکاکان متکی به صادرت انرژی است، ایجاد وقفه در صادرات این مقوله حیاتی تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران و طرح های توسعه ای به شمار می رود که بلافاصله تبعات فرهنگی و اجتماعی متعددی از آن منبعث می شود. چنین گزاره-ای حاکی از این است که ضرورت صادرات بی وقفه به یک مسئله ای امنیتی تحت عنوان امنیت صادرات انرژی مبدل شده است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی، جهت افزایش امنیت بازارهای بین المللی انرژی کشور و افزایش د ست آوردهای سیاسی اقتصادی، محدودیت ها، الزامات و راهبردهای اصلی در حوزه دیپلماسی انرژی کدامند؟ شاخص هایی از جمله رویکرد ترکیبی، نگاه بلندمدت به طرح های انرژی منطقه، تشکیل معاونت دیپلماسی انرژی در وزارت امور خارجه، پرهیز از موازی کاری و کاربست رویکرد همیاری و هم افزایی بین سازمانی در عرصه داخلی، رویکرد دیپلماسی فعال فناوری، تنوع بخشی منطقه ای، تسری الگوی چانه زنی و توانمندسازی داخلی در حوزه خرد قرار دارند و چهار کلان راهبرد از جمله رویکرد اجرایی جهت رهایی از بن بست آسیای مرکزی، الزام اتخاذ نگاه منطقه ای، نگاه راهبردی به مرزهای غربی و دیپلماسی مقاومت و اتخاذ راهبرد انرژی در شرایط تحریم ها به منظور کاربست دیپلماسی امنیت انرژی پیشنهاد می شود. روش پژوهش کیفی است و همچنین سعی بر آن است که مسئله اصلی بار رویکرد تحلیل اسنادی مورد واکاوی قرار گیرد.

۲۰.

سناریوهاى محتمل آینده عراق بر اساس بازیگران مؤثر سطوح ملى،منطقه اى و بین المللى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عنایت الله یزدانی داوود افشاری بهمن ربیعی نیا

منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 15 - 38

تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۷

رهیافت های نئولیبرالی، تفسیر موسع از نقش منابع در رقابت های منطقه ای را ارائه می دهند. موضوعاتی از جمله: هویت، منابع انرژی و منابع آب در زمره نشانگان رقابت برای منابع تلقی می شود. نظریه پردازان موضوعات راهبردی بر این امر تاکید دارند که در سال های بعد از جنگ سرد، زمینه برای شکل گیری رقابت های جدید در روابط کشورهای منطقه ای و بین المللی به وجود آمده است. بحران اوکراین، بحران امنیتی سوریه و عراق در زمره منازعات مربوط به منابع محسوب می شوند. به هر میزان، ظرفیت سازی برای افزایش صادرات کالاهای اقتصادی فراهم گردد، طبعا جلوه هایی از همکاری های چندجانبه در حوزه منطقه ای و بین المللی نیز بوجود می آید. نیازهای متقابل ایران و عربستان به درآمدهای نفتی را باید در زمره عوامل گسترش همکاری در روابط متقابل کشورها دانست. هماهنگ سازی روابط ایران و عربستان در حوزه دیپلماسی منابع، بخشی از ضرورت های نگرش نئولیبرال به پیوند موضوعات راهبردی و اقتصادی می باشد. در این مقاله تلاش می شود تا از رهیافت نئولیبرالی در جهت بهینه سازی الگوی روابط ایران و عربستان استفاده شود. نئولیبرال ها بر این اعتقادند که همکاری های اقتصادی زمینه گسترش روابط به عرصه های راهبردی را امکان پذیر می سازد. با توجه به چنین نگرشی هماهنگ سازی سیاست اقتصادی ایران و عربستان، زمینه لازم برای بهینه سازی روابط راهبردی را امکان پذیر می سازد. پرسش اصلی مقاله بر این موضوع تاکید دارد که: «بازسازی روابط منطقه ای ایران و عربستان از چه طریق امکان پذیر می باشد؟» فرضیه مقاله معطوف به گزاره ای است که: «بازسازی روابط منطقه ای ایران و عربستان در قالب سازوکارهای اقتصاد منابع و تاثیر آن بر دیپلماسی حاصل می گردد.»