مطالب مرتبط با کلیدواژه

زندگی شهری


۱.

نگرش روستاییان به زندگی شهری و روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه ۱۳۸۶شماره ۳

کلیدواژه‌ها: شهرنشینی مهاجرت روستایی زندگی شهری زندگی روستایی روستانشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹۵
دادههای تجربی استفاده شده در این مقاله حاصل مصاحبه با 526 نفر در 64 روستا در استانهای آذربایجان غربی، اصفهان، خوزستان و گلستان، و روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای است. نتایج تحقیق نشان داد بیشتر پاسخگویان، وضع مالی، رفاهی، شغلی، مسکن و تغذیه زندگی روستایی را در حد متوسط یا پایین ارزیابی کردهاند. سن، وضع تأهل و تحصیلات افراد تأثیری در نگرش آنها به زندگی روستایی ندارد. اما نگرش زنان به زندگی روستایی بهتر از نگرش مردان است. روستاییان بیشتر ابعاد زندگی شهری را مثبت ارزیابی کردهاند. اما روابط مردم شهر با یکدیگر، وضع روحی و روانی و وضع سلامت جسمیمردم شهر، بیشتر نامناسب ارزیابی شده است. سن و تأهل افراد تأثیری در نگرش آنها به زندگی شهری ندارد. زنان در مقایسه با مردان روستایی نگرش بهتری به زندگی شهری دارند. با افزایش سطح تحصیلات روستاییان شاهد کاهش نسبی نگرش مثبت به شهر هستیم.
۲.

نگاهی جامعه شناختی به مخاطره در شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دوم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: مدرنیته آموزش پیشگیری زندگی شهری ایمنی مخاطره بومی سازی درک مخاطره مدرنیزاسیون آتش نشانی آتش سوزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵۵
"با گسترش شهرنشینی به عنوان پیامد مدرنیته، در کنار رفاه و تسهیلات، مخاطرات نیز در زندگی شهری افزایش یافته است. ""گیدنز"" و ""بک"" دو جامعه شناسی هستند که جامعه مدرن را معادل با جامعه مخاطره آمیز دانسته و به بررسی مخاطرات و تاثیر آن ها بر روابط اجتماعی پرداخته اند. در بررسی مخاطره، یک بخش مهم اختصاص به درک مخاطره دارد. این بررسی ها در قالب سه رویکرد روان شناسی، جامعه شناسی و اقتصادی انجام می شود. از یافته های مطالعات درک مخاطره، می توان برای سیاست گذاری و برنامه ریزی کاهش مخاطرات استفاده کرد. در ایران مطالعات اجتماعی مخاطرات شهری پیشینه زیادی ندارد. مطالعات موجود نشان می دهند که شهروندان ایرانی، درک مدرنی نسبت به مخاطرات انسان ساخت دارند، اما به دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی، توجه به روش های کاهش مخاطرات در اولویت برنامه های زندگی آن ها قرار ندارد. هم چنین با وجود تمایل زیاد مردم به آموزش روش های پیش گیری، سازمان های آتش نشانی به عنوان نهادهای مسوول از آمادگی لازم برای ارایه آموزش، به دلیل مشکلات ساختاری و انسانی برخوردار نیستند. "
۵.

منظر محیط، توجه به محیط زیست در شهر؛ نقش کشاورزی در شکل گیری منظر شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: زندگی شهری منظر کشاورزی منظر مثمر مناظر مصرفی مناظر تولیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹۸ تعداد دانلود : ۱۷۴۶
با گسترش شهرها و افزایش ساخت وساز ها به تدریج زمین های کشاورزی حومه در این ساختارهای جدید حل و تبدیل به شهرک های صنعتی و مسکونی شد. سپس در لا به لای این ساختار شهری، ساختار سبزی افزوده شد که تأمین کننده نیازهای روحی انسان شهری به طبیعت بود؛ شش های شهری که تنها کاربری تفرجی داشتند و اغلب بخش های وسیعی از فضای درون شهری را به خود اختصاص داده بودند. افزایش هزینه ها و بحران های اقتصادی که منجر به شکل گیری ایده ایجاد کاربری های اقتصادی با طراحی های چندعملکردی شد، طراحی مناظر باز شهری را نیز تحت تأثیر قرار داد و منجر به بازنگری شبکه سبز در ساختار شهرهای امروز شد. نتیجه این بازنگری به مناظر کشاورزی شهری انجامید. فضای سبز مثمر شهر این قابلیت را دارد تا به منظور تأمین بخشی از نیازهای خوراکی شهرنشینان وارد حیطه عمل شود. با این رویکرد منابع آب و خاک و انرژی مصرف شده در فضای سبز شهری مورد بهره برداری مستقیم شهرنشینان قرار می گیرد و فضای سبز صرفاً مصرف کننده به فضای سبز تولید کننده تبدیل می شود. با تداوم کشاورزی شهری، فضای سبز شهر با مسایل اجتماعی، اقتصادی و محیطی ارتباط متفاوتی پیدا می کند و شهر پذیرای سبکی از زندگی خواهد شد که موجب کاهش هدررفت انرژی می شود. کشاورزی شهری در هر کشوری می تواند به عنوان یک سیاست و راهکار برای طراحی فضاهای سبز شهری مطرح شود و چهره و کالبد طبیعت گرایی را برای شهر به ارمغان آورد. در حال حاضر تولید و پرورش محصول در شهر در دو بعد یعنی حفظ کشاورزی و باغات موجود در قالب عملکردهای جدید و ایجاد فضاهای مثمرجدید قابل بررسی است. لازمه تحقق کشاورزی شهری غلبه بر موانع و مشکلات از جمله تغییر در دیدگاه شهروندان و مسئولان به کاربری های فضای سبز در شهر است. با رواج کشاورزی در فضای سبز، شهر بر مبنای راهکاری خلاقانه از مشارکت مردم، فرصت های اشتغال و استفاده از تجارب، بستر تولید محصولات مورد نیاز شهروندان خواهد بود.
۶.

شهر دوستدار زن شناسایی معیارهای شهر دوستدار زن از نظر زنان متعلق به پایگاه ها و تیپ های مختلف اجتماعی تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: زنان زندگی شهری شهروندی فضاهای شهری شهر دوستدار زن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده مشارکت زن در اجتماع
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی جنسیت
تعداد بازدید : ۲۶۴۲ تعداد دانلود : ۲۷۴۲
هدف این پژوهش شناسایی برخی از معیارهای شهر دوستدار زن از نظر زنان متعلق به پایگاه ها و تیپ های مختلف اجتماعی است.این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی و کیفی است.روش مورد استفاده اتنوگرافی (مردمنگاری)و تکنیک جمع آوری داده ها مصاحبه مسأله محور است.جمعیت آماری زنان 18 تا 50 سال ساکن تهران هستند که طی 5 سال گذشته ساکن تهران بوده اند.نمونه گیری غیر احتمالی و قضاوتی و حجم نمونه 19 نفر است.نتایج این پژوهش حاکی از آن است که از نظر زنان مصاحبه شونده با بهره مندی از هشت ویژگی، تهران شهری دوستدار زن می شود:تهران امن،تهران راحت،تهران فعال،تهران مشارکتی،تهران فراغتی،تهران عادلانه،تهران زیبا و تهران دوستدار کودک.علاوه بر این دو متغیر تیپ اجتماعی و پایگاه اقتصادی و اجتماعی تفاوت چندانی در دیدگاه های زنان در مورد معیارهای شهر دوستدار زن ایجاد نمی کند.بلکه سه موقعیت خانه داری، اشتغال و مادری تفاوت هایی در دیدگاه ها، نیازها و دغدغه های زنان در زندگی شهری ایجاد می کند.
۷.

ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی- ادراکی در مناطق شهری و تبیین عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی: شهر کنارک

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره دوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: زندگی شهری کیفیت زندگی ذهنی شاخص های کیفیت زندگی شهر کنارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۷ تعداد دانلود : ۵۴۱
کیفیت زندگی مفهومی است که برای ترسیم توسعه رفاه در یک جامعه به کار می رود و دارای دو وجه ذهنی (کیفی) و عینی (کمی) است. سنجش کیفیت زندگی در بُعد ذهنی به منظور پایش برنامه های توسعه در مناطق شهری از ضرورت های اساسی است. ازاین رو شهر کنارک که دریکی از محروم ترین مناطق کشور (جنوب استان سیستان و بلوچستان) ازلحاظ بیش تر شاخص های توسعه یافتگی و کیفیت زندگی قرارگرفته است، ضرورت و ارزش این پژوهش را دوچندان می نماید؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی- ادراکی و تبیین برخی عوامل مؤثر بر آن در شهر نامبرده انجام گرفت. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و اخذ اطلاعات میدانی آن مبتنی بر تکمیل پرسش نامه و به روش تصادفی ساده گردآوری گردید. جامعه آماری تحقیق کلیه خانوارهای ساکن در شهر کنارک شامل 7975 خانوار بوده است. نمونه آماری با استفاده از روش کوکران 310 نفر محاسبه شد. روایی ابزار تحقیق (پرسش نامه) با بهره گیری از دیدگاه افراد متخصص و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ با ضریب 898/0 تأیید شد. یافته ها با روش های آماری آزمون t تک گروهی، تحلیل واریانس و همبستگی پیرسون، با بهره گیری از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که کیفیت زندگی ذهنی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی کم تر از حد متوسط و باارزش میانگین (2/85) می باشد. درعین حال نتایج حاصل از تحلیل یافته ها بیانگر آن است که شاخص های میزان تحصیلات خانوار، وضعیت شغلی، متوسط مالکیت زمین و کالاهای بادوام در کنار میزان تقدیرگرایی، باکیفیت زندگی ذهنی رابطه معناداری دارند، ولی بین نوع مالکیت مسکن و کیفیت زندگی ذهنی ارتباط زیادی وجود ندارد.
۸.

رفتارپژوهی «زندگی شهری» در شهرهای معاصر به منظور دستیابی به شهر پیاده مدار (نمونه موردی: طرح مطالعاتی خیابان شهریار، منطقه 11، تهران)

نویسنده:
منبع: معماری سبز سال سوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: زندگی شهری شهر پیاده مدار روش های ثبت و تحلیل زندگی شهری(رفتار پژوهی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۱ تعداد دانلود : ۶۸۱
«عرصه عمومی» یعنی مقیاس و کیفیتی از شهر که توسط مردم ادراک می شود نه آنچه که روی نقشه ها است، پس لازم است از آن به «معماری فضای شهری» تعبیر کرد؛ در واقع این معماری فضای شهری است که تقاضای زندگی شهری را پاسخ می دهد. جریان زندگی شهری توسط مردم اتفاق می افتد، وقتی که جریان زندگی شهری محقق می شود می توان گفت که صاحبخانه، اهل شهر هستند. زندگی شهری از جنس «کیفیت» است؛ سکونت در شهر از جنس کمی، ولی حیات مدنی امری کیفی است و باید با معیارهای کیفی، آن را ارزیابی کرد. پیاده مدار بودن می تواند از یک سو بازتاب دریافت کیفیت مکان برای شهروندان باشد؛ از سوی دیگر رفتار مردم پیاده، معیاری است که می توان به کمک آن کیفیت مکان را در بافت سنجید. در اختیار داشتن معیارهایی که بتوان با آن پیاده پذیری مکان ها را اندازه گیری و ویژگی های کیفی مکان را روشن کرد، می تواند بن مایه هایی برای ساماندهی، برنامه ریزی و گزینش قواعد شهرسازی شمرده شود. پیشگامان طراحی محیطی در دهه ی 1960 میلادی، قدم های اولیه برای فهم بهتر ایده ی زندگی همگانی و تعامل آن با فضای شهری و ساختمان ها را برداشتند. روش آنها مطالعه ی شهرها و فضاهای همگانی موجود، برای به دست آوردن دانش پایه در مورد نحوه ی استفاده و حرکت شهروندان در شهرها بود. ایده اصلی این نوع مطالعه، برای مشاهده گرهایی رخ می دهد که پیاده راه می روند و همزمان به اطراف خوب نگاه می کنند. مشاهده، کلید این نوع مطالعه است و ابزارهای آن ساده و ارزان هستند. مشاهدات ماهرانه با استفاده از یک سامانه مناسب، اطلاعات جالبی را در مورد تعامل زندگی شهری و فضاهای عمومی شهر به دست می دهد. به عنوان یک قاعده کلی، از کاربران به طور مستقیم پرسش نمی شوند بلکه فقط مشاهده می شوند و فعالیت ها و رفتارهایشان در نقشه ثبت می شود. این کار برای درک نیازها و چگونگی استفاده آنها از فضای شهری صورت می گیرد. مشاهده مستقیم کمک می کند تا بفهمیم چرا برخی فضاها استفاده و برخی رها می شوند. ساختار اصلی مقاله بر پژوهش ترکیبی استوار است که در بخش نخست به توصیف و تحلیل چگونگی مطالعه زندگی شهری بر اساس ادبیات موجود در این زمینه پرداخته می شود و در بخش دوم نیز خیابان شهریار به دلیل قرارگیری در محور فرهنگی- هنری شهر تهران به عنوان یک نمونه مطالعاتی بر اساس معیارهای مطرح شده، مورد تحلیل میدانی قرار می گیرد.
۹.

زندگی، در حاشیه ی زندگی: تاثیر چگونگی گذران اوقات فراغت، در فرهنگ و زندگی شهری شهروندان

نویسنده:
منبع: مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری سال اول تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: اوقات فراغت فرهنگ زندگی شهری سبک زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۷۶۰
معماری از مهمترین مصادیق حکمت است. چرا که حکیم کسی است که به درمان دردها می پردازد، مسئله و مشکل را می یابد، علت آن را تشخیص می دهد و راه حل آن را ارائه می کند. به دنبال چنین اعتقادی و جستجوی حکمت در معماری، ضعف نشاط اجتماعی از عدم برنامه های مناسب اوقات فراغت شهروندان، که منشا بسیاری از معضلات اجتماعی است، نظرم را جلب کرد. مقاله حاضر در پی دست یافتن به اصول راهنما و رهنمودهای اجرایی، جهت استفاده مدیران و مسئولان متصدی به منظور برنامه ریزی و سیاست گذاری های صحیح و موثر می باشد. روش تحقیق کیفی است و از نوع تحلیل گفتمان می باشد. حتی تحقیق های اولیه نیز که با تکیه بر منابع و اسناد کتابخانه ای و موجود تهیه شده اند به گونه ای تحلیلی و مقایسه ای با آنها برخورد می شود و در نهایت به راهکارها و رهنمودهای مناسب می پردازیم. در پی آن با اشاره به هر یک از شاخص های تاثیرگذار در تعریف اوقات فراغت و اهمیت آن در زندگی شهری، به مثابه ی زمانی برای فرهنگ سازی تاکید گردیده و به رهنمودهایی در جهت چگونگی کیفیت گذران هنگام فراغت می رسیم.
۱۰.

زندگی، در حاشیه زندگی: تأثیر چگونگی گذران اوقات فراغت، در فرهنگ و زندگی شهری شهروندان

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: اوقات فراغت فرهنگ زندگی شهری سبک زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۳۵۸
معماری از مهمترین مصادیق حکمت است. چرا که حکیم کسی است که به درمان دردها می پردازد، مسئله و مشکل را می یابد، علت آن را تشخیص می دهد و راه حل آن را ارائه می کند. به دنبال چنین اعتقادی و جستجوی حکمت در معماری، ضعف نشاط اجتماعی از عدم برنامه های مناسب اوقات فراغت شهروندان، که منشا بسیاری از معضلات اجتماعی است، نظرم را جلب کرد. مقاله حاضر در پی دست یافتن به اصول راهنما و رهنمودهای اجرایی، جهت استفاده مدیران و مسئولان متصدی به منظور برنامه ریزی و سیاست گذاری های صحیح و موثر می باشد. روش تحقیق کیفی است و از نوع تحلیل گفتمان می باشد. حتی تحقیق های اولیه نیز که با تکیه بر منابع و اسناد کتابخانه ای و موجود تهیه شده اند به گونه ای تحلیلی و مقایسه ای با آن ها برخورد می شود و در نهایت به راهکارها و رهنمودهای مناسب می پردازیم. در پی آن با اشاره به هر یک از شاخص های تأثیر گذار در تعریف اوقات فراغت و اهمیت آن در زندگی شهری، به مثابه ی زمانی برای فرهنگ سازی تأکید گردیده و به رهنمودهایی در جهت چگونگی کیفیت گذران هنگام فراغت می رسیم.
۱۱.

نسبت عکاسی با منظر شهر، نقش آفرینی عکس شهدا در زندگی شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۱ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۷ 48 - 59

کلیدواژه‌ها: عکس های شهدا عکاسی حرفه ای و غیرحرفه ای زندگی شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۶ تعداد دانلود : ۶۵۲
آن چه برای نسل باقی مانده از دفاع مقدس و مدافع ارزش های انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی و برای نسل بعد از جنگ و نسل حاضر دارای اهمیت بسیار است، شناخت دقیق ابعاد دفاع مقدس و ارزش های نشئت گرفته از آن و همچنین استمرار و حفظ این دستاوردها و ارزش هاست که می بایست به خوبی تبیین و بازتعریف شود. هدف پژوهش حاضر بررسی اهمیت نحوه استفاده و کاربرد عکس های رزمندگان در دوران جنگ و پس از آن در فضاهای شهری به ویژه در جریان زندگی شهری شهروندان با تأکید بر عکس های غیررسمی جنگ و شهدا است. به منظور دستیابی به این هدف، تصاویر به کار گرفته شده در محله شهدای شهرستان آران در بیدگل کاشان به عنوان نمونه مورد مطالعه پژوهش برگزیده شد. در پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد پیمایشی بهره گرفته شده است و ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه ساختاریافته به همراه بررسی مستندات کتابخانه ای و اینترنتی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اهل محل دل بستگی خاصی به محله خود داشته و با استفاده از عکس، سعی در ایجاد همدلی و پیوند نسل ها دارند. عکس های فضاهای عمومی بیشتر از روایت رسمی دولتی پیروی می کند که در آن نگاهی ریاضی وار به جنگ حکم فرماست. در مقابل روایت مردمی از جنگ بیشتر در فضاهای شخصی وجود دارد که در بعضی مواقع هماهنگ با روایت رسمی نیست.
۱۲.

ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی- ادراکی در مناطق شهری و تبیین عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی: شهر کنارک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۱ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 51 - 64

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی ذهنی شاخص های کیفیت زندگی زندگی شهری شهر کنارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۳۰۸
کیفیت زندگی مفهومی است که برای ترسیم توسعه رفاه در یک جامعه به کار می رود و دارای دو وجه ذهنی (کیفی) و عینی (کمی) است. سنجش کیفیت زندگی در بُعد ذهنی به منظور پایش برنامه های توسعه در مناطق شهری از ضرورت های اساسی است. ازاین رو شهر کنارک که دریکی از محروم ترین مناطق کشور (جنوب استان سیستان و بلوچستان) ازلحاظ بیش تر شاخص های توسعه یافتگی و کیفیت زندگی قرارگرفته است، ضرورت و ارزش این پژوهش را دوچندان می نماید؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی- ادراکی و تبیین برخی عوامل مؤثر بر آن در شهر نامبرده انجام گرفت. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و اخذ اطلاعات میدانی آن مبتنی بر تکمیل پرسش نامه و به روش تصادفی ساده گردآوری گردید. جامعه آماری تحقیق کلیه خانوارهای ساکن در شهر کنارک شامل 7975 خانوار بوده است. نمونه آماری با استفاده از روش کوکران 310 نفر محاسبه شد. روایی ابزار تحقیق (پرسش نامه) با بهره گیری از دیدگاه افراد متخصص و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ با ضریب 898/0 تأیید شد. یافته ها با روش های آماری آزمون t تک گروهی، تحلیل واریانس و همبستگی پیرسون، با بهره گیری از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که کیفیت زندگی ذهنی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی کم تر از حد متوسط و باارزش میانگین (85/2) می باشد. درعین حال نتایج حاصل از تحلیل یافته ها بیانگر آن است که شاخص های میزان تحصیلات خانوار، وضعیت شغلی، متوسط مالکیت زمین و کالاهای بادوام در کنار میزان تقدیرگرایی، باکیفیت زندگی ذهنی رابطه معناداری دارند، ولی بین نوع مالکیت مسکن و کیفیت زندگی ذهنی ارتباط زیادی وجود ندارد.
۱۳.

از شهر مدرن تا حاشیه های پست مدرن در شعر امروز بررسی مقایسه ای رویکرد شاعران معاصر به مظاهر شهر و زندگی شهری از مدرنیته تا پست مدرنیته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 131-153

کلیدواژه‌ها: شهر زندگی شهری مدرنیته رمانتی سیسم پست مدرنیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۳۱۶
با گسترش صنعت و تکنولوژی، ماهیت شهر و زندگی شهری همچون سایر جنبه های زندگی بشر دگرگون شد. شهر مدرن، از سویی نوید دهنده حیاتی نوین با جاذبه های بی شمار، و از سوی دیگر پدیده ای بی ریشه و تشویش زا تلقی می شود. با گذر کمتر از یک سده و فراگیری اندیشه پست مدرن، شهرهایی فارغ از مرزبندی های مستحکم بنا شدند که در ادبیات معاصر، نقشی تعیین کننده در بیان کیفیت فلسفه زندگی ایفا می کنند. در ایران پس از مشروطه، زیست-جهان شهر نمود برجسته ای در ادبیات داشته است؛ چه به صورت واکنشی و چه بازتابی از جهان امروز. جستار پیش رو در پی آن است که با بررسی مقایسه ای رویکرد شاعران معاصر ایران به مظاهر تمدن و زندگی شهری، جایگاه و نقش پدیده شهر را در حرکت شعر معاصر از مدرنیسم به پست مدرنیسم آشکار سازد. نتایج بررسی ها از این قرار است که شاعران رمانتیک اولیه، تحوّل و گسست حاصل از تجدّد را برنتابیده و رویکردی تقابلی- نوستالژیک اتخاذ کرده اند. این موضع در شعر شاعران پسین تعدیل می شود و زان پس مظاهر زندگی شهری، دستمایه معناپروری و انتقاد می شود. شاعران پست مدرن اما، با گذر چند دهه به حیات شهری خو کرده و آن را چون بخشی ناگزیر از زندگی و گاه یگانه با خویش تلقی می کنند؛ بدین جهت شعر پست مدرن متأثر از نگرشی انتقادی-التزامی به زندگی شهری است.
۱۴.

بررسی چگونگی رویکرد به شهر در شعر نوجوان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 160 - 185

کلیدواژه‌ها: زندگی شهری شعر نوجوان شهر و روستا عناصر شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۸۵
در این پژوهش کوشش شده، تا با رهیافتی آماری و توصیفی-تحلیلی، چگونگی رویکرد به «شهر» در شعر نوجوان، بررسی شود. برای این منظور 15 تن از شاعران کودک و نوجوان گزینش شدند، سپس از میان آن دسته از مجموعه هایی که برای گروه های سنی «ج تا ه» سروده شده بودند، یک تا پنج مجموعه ی شعری برگزیده، انتخاب شد، تا با درنظرگرفتن سیر تاریخی اشعار، تناسب این مضمون برای نوجوانان و تحول آن تا سال1390 بررسی شود. نتایج نشان داد که شهرستیزی و طبیعت ستایی، نارضایتی از مهاجرت به شهر، فقر شهری و بمباران شهرها در جنگ تحمیلی، رایج ترین مضامین در پیوند با رویکرد به شهر در شعر نوجوان هستند که اغلب، شایستگی های لازم برای پذیرفته شدن از سوی مخاطب را ندارند؛ همچنین، در رویکرد به عناصر زندگی شهری معاصر، مانند نام شهرها و فناوری های جدید، فقط در شعر معدودی از شاعران تحول و نواندیشی صورت گرفته و در سایر آثار، در سطوح زبانی باقی مانده است.  
۱۵.

ارزیابی کیفیت محیط زندگی شهری در باقرشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 77 - 90

کلیدواژه‌ها: کیفیت محیط زندگی شهری باقرشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۲۲۷
هدف این مقاله ارزیابی کیفیت محیط زندگی شهری در باقرشهر تهران می باشد. نوع تحقیق، تلفیقی از روش های عینی و ذهنی بوده است. ابزار گردآوری داده ها، اسناد، آمارنامه ها و گزارش های سازمان ها و دستگاه های مرتبط بوده اند. کیفیت محیط زندگی با 23 سنجه در قالب شاخص های آلودگی، اکولوژیک، زیرساخت ها و امکانات شهری در 5 درجه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به اهمیت ناهمسان شاخص ها و سنجه ها، از مدل AHP، برای تعیین وزن شاخص ها استفاده گردید. نوآوری تحقیق حاضر، تلفیق داده های اسنادی با داده های ذهنی، ابداع یک مدل ریاضی ضمن تعیین وزن برای سنجه ها و بیان نتیجه نهایی ارزیابی به صورت کمی و به عنوان نسبتی از وضعیت آرمانی، می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که 4 سنجه در طیف خیلی خوب، 4 سنجه در طیف خوب، 4 سنجه در طیف متوسط، 8 سنجه در طیف ضعیف و 3 سنجه در طیف بد قرار دارند. با لحاظ امتیازات 1 تا 5 برای 5 طیف مورد ارزیابی، میانگین وزنی سنجه ها در شرایط اعمال وزن برای سنجه ها، 31/3 و بدون آن 91/2 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که محدوده مطالعاتی از 1/66 درصد حد مطلوب کیفیت زندگی برخوردار می باشد؛ بنابراین وضعیت کیفیت محیط زندگی باقرشهر، در سطح متوسط، ارزیابی گردید. سرانه بالای فضای سبز شهری و میزان بهره مندی اماکن از شبکه های آب لوله کشی و گاز شهری از نقاط قوت و آلودگی هوای ناشی از صنعتی بودن منطقه و مجاورت با تهران و وجود بیابان در اطراف، عدم وجود شبکه لوله کشی فاضلاب و سرانه های پایین فرهنگی، ورزشی، بهداشتی درمانی و آموزشی از جمله کاستی های مهمی بودند که در این بررسی مشاهده گردید.  
۱۶.

مؤلّفه های ارتباطات همسایگی در زندگی شهری با رویکرد اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 27 - 54

کلیدواژه‌ها: آپارتمان نشینی اخلاق همسایگی الگوی ارتباطات همسایگی زندگی شهری مؤلفه ها و شاخص ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۷۷
ارتباط بین انسان ها اساس نظام اجتماعی و پایه پیشرفت جامعه است. این امر امروزه به دلیل مسائلی همچون؛ تغییرات گسترده در زیست شهری، زندگی تحمیلی در مجتمع های آپارتمانی، تقلید از الگوهای غربی در مدیریت شهری، و گسترش خُرده فرهنگ های اجتماعی، با آسیب های متعددی مواجه شده است. پیشگیری و رفع این گونه آسیب ها نیازمند به طراحی و ترویج الگوی ارتباطات مطلوب اجتماعی، به ویژه در ساحت همسایگی با دیگران است. پژوهش حاضر در این راستا با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی متعارف کوشیده است مؤلفه های ارتباطات همسایگی را از منابع اسلامی استخراج و تبیین نماید. بدین ترتیب که آیه ها و احادیث مرتبط با موضوع به روش ترکیبی (لغت کاوی و معناکاوی) در سه مرحله (رمزگذاری، طبقه بندی و انتزاع مضمون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که دستاورد آن، برداشت 420 مفهوم بود. سپس مفاهیم به دست آمده با بررسی بیشتر به زیرطبقات شانزده گانه تقلیل یافتند و سپس در قالب پنج طبقه (مؤلفه) از جمله: «بی آزاری»، «تاب آوری (فعّال)»، «مسئولیت پذیری (اجتماعی)»، «مهرورزی» و «خیررسانی» دسته بندی گردیدند. سرانجام پس از فراوانی سنجیِ مؤلفه ها و شاخص های به دست آمده در این تحقیق، برای ارتباطات همسایگان در زندگی شهری، دو الگوی عملی در قالب های «پیوستاری» و «چندبُعدی» پیشنهاد گردید.
۱۷.

فتوت: تصوف مدنی

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۲ بهار ۱۳۸۹ شماره ۳ 157 - 179

کلیدواژه‌ها: فتوت جوانمردی پیشه وری تصوف زندگی شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۳۰۲
«فتوت» که در طول تاریخ همواره با تصوف ارتباطی نزدیک داشته، در «حیات شهری» جوامع اسلامی نیز تأثیرگذار بوده است. این تأثیرگذاری نه تنها از مقوله تأثیرگذاری فکری، بلکه از مقوله تحولات سیاسی و اجتماعی قابل توجه است. عده ای بر آنند که فتوت، نوعی تصوف عامیانه به شمار می رود؛ با این حال به نظر می رسد چنین فروکاستی قادر نیست نقش و تأثیر این مقوله را در رشد حیات اجتماعی این آیین به تمامی توضیح دهد. فتوت در طول تاریخ با ورود به عرصه بازار و اجتماع و نفوذ در طبقات پیشه ور و مرعی داشتن آداب و سننی که با تاروپود فکری این طبقات در هم آمیخته، توانسته است مفاهیم صوفیانه را با روح زندگی شهری که بر پایه پیشه وری بنا می شوند، چنان درآمیزد که به عنوان گونه ای تصوف مدنی مطرح شود. در این نوشتار، دلایلی برای اثبات این مقوله ارائه می شود.  
۱۸.

تبیین جایگاه قاعده فقهیِ لاحرج در شهرسازی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال پنجاه و چهارم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲۹ 157 - 189

کلیدواژه‌ها: قاعده لاحرج شهر اسلامی زندگی شهری مسائل شهری فضا های شهری سهولت زندگی در شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۱۵۹
 قاعده لاحرج از جمله قواعد فقهیِ تسهیل کننده در فقه اسلامی و ازجمله زمینه های کاربردی آن، مسائل زندگی شهری است. حرج و مشقت در شهر می تواند در گونه های جسمانی، روحی و روانی، اجتماعی و مالی جلوه گر شود. مطالعهٔ این قاعده در زندگی شهری، مسائلی همچون صعوبت و دشواری در رفت وآمد به دلیل مسافت های زیاد، عدم پیاده مداری، اختلال در ترافیک، کمبود حمل ونقل عمومی، دشواری استفادهٔ فضا ها برای افراد کم توان و معلولان، آلودگی صوتی، ازدحام، سیلاب های شهری را شامل می شود. این جستار درپی تبیین ابعاد و مصادیق قاعدهٔ لاحرج در زندگی شهری و جستجوی راهکار های معطوف به شهرسازی اسلامی است که با روش تحلیل محتوای متن و استدلال منطقی با رویکرد مطالعه بین رشته ای و با به کارگیری شیوه کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در شهر اسلامی بایستی زمینهٔ عمل به احکام الهی فراهم شود و برنامه ریزی ها و اقدامات آسایش و آرامش مسلمانان را فراهم کند. در شهر اسلامی حرج های شهری باید در فرایند برنامه ریزی، طراحی و مدیریت شهری پیش بینی و مدنظر قرار گیرند. کاربست این قاعده می تواند در تسهیل رفت وآمد به ویژه برای اقشار کم توان، کارایی و راحتی استفاده از مبلمان شهری، فضا های عبوری، دسترسی و توقف و... نتایجی دربرداشته باشد. نیز سهولت و رفاه مذکور باید برای تمامی سنین، گروه های اجتماعی نظیر زنان، کودکان، سالخوردگان و... دستاورد مشخصی دربرداشته باشد.
۱۹.

بررسی و تببین پدیده تحمل اجتماعی در فضای اجتماعی شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه پایدار شهری سال ۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۰ 103 - 123

کلیدواژه‌ها: زندگی شهری تحمل اجتماعی هوش فرهنگی اقتدارطلبی دین داری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۹
امروزه زندگی اجتماعی شهری از طرفی با آمیختگی فرهنگ ها، مذاهب و قومیت ها روبروست و از طرفی دیگر گسترش و افزایش روابط اجتماعی میان افراد، ازاین رو تحمل تفاوت ها و ناهمگونی ها مسئله قابل اهمیتی محسوب می شود. درواقع تحمل اجتماعی با مفهوم احترام و پذیرش تنوعات، راهکاری برای تنظیم تعاملات افراد و گروه های متفاوت به شمار می آید هر آنچه باعث بهبود روابط اجتماعی شود باعث کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی شده و پیرو آن جامعه را به سمت اهداف توسعه پایدار پیش می برد. این تحقیق با تکیه بر نظریات وگت دورکیم، موتزو آدورنو و هور کهایمر انجام شده است. پژوهش حاضر در سال 1399-1400 باهدف تبیین عوامل اجتماعی مؤثر بر تحمل اجتماعی شهروندان شهر اصفهان، تعداد 461 نفر با استفاده از نرم افزار Gpower را از طریق نمونه گیری طبقه ای انتخاب کرده و بعد از جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه در نرم افزار SPSS 22 تجزیه وتحلیل کرده است یافته های تحقیق نشان داد که بین متغیرهای دین داری (308/0) و هوش فرهنگی (383/0) با متغیر تحمل اجتماعی رابطه معنادار و مستقیم و بین متغیرهای اقتدارطلبی (250/0-) و تفکر قالبی (151/0-) با متغیر تحمل اجتماعی رابطه معنادار و معکوس وجود دارد.
۲۰.

تبیین اثر احساس امنیت اجتماعی، دینداری، احساس نابرابری اجتماعی بر تحمل اجتماعی در فضای شهری اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۷

کلیدواژه‌ها: زندگی شهری تحمل اجتماعی احساس نابرابری اجتماعی احساس امنیت اجتماعی دین داری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۲۲
تحمل اجتماعی از عناصر اساسی روابط اجتماعی سالم است. این مفهوم در زندگی پرتنش کلان شهرها به عنوان هسته اصلی رشد در زمینه های اقتصاد، سیاست و فرهنگ اهمیت ویژه ای دارد و در صورت کاهش آن، جامعه در سطوح مختلف، دچار مسائل و مصائب بسیاری می شود. پژوهش حاضر به بررسی رابطه احساس امنیت اجتماعی، دین داری، احساس نابرابری اجتماعی با تحمل اجتماعی می پردازد. که با تکیه بر نظریات وگت، چونگ، دورکیم، راولز انجام شده است. روش انجام تحقیق به صورت پیمایشی است و جامعه آماری شامل شهروندان بالای 20 سال ساکن شهر اصفهان، در سال 1399-1400 به تعداد 1454186 نفر است. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار Gpower تعداد 461 نفر محاسبه شده است که با روش نمونه گیری طبقه ای با توجه به ویژگی های جامعه آماری بر اساس پایگاه اجتماعی – اقتصادی در مناطق 15 گانه اصفهان، مناطق 3،4،9،6،15 به صورت تصادفی انتخاب شد و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. یافته ها نشان می دهد که میانگین تحمل اجتماعی شهروندان در حد پایین طیف مورد بررسی بوده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون بیان می دارد که بین متغیرهای احساس امنیت اجتماعی (345/0) و دین داری (308/0) با متغیر تحمل اجتماعی رابطه معنادار و مستقیم ، بین متغیر احساس نابرابری اجتماعی (308/0-) با متغیر تحمل اجتماعی رابطه معنادار و معکوس وجود دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از مدل معادلات ساختاری می توان گفت بین متغیرهای احساس امنیت اجتماعی و احساس نابرابری اجتماعی با متغیر تحمل اجتماعی طبق مدل مفهومی تدوین شده ارتباط معناداری وجود دارد و در یک رابطه ساختاری هستند. اما در مورد دین داری بر تحمل اجتماعی معنادار نبود. متغیر احساس امنیت اجتماعی با اثر مستقیم (28/0) بیشترین مقدار واریانس ارتقا تحمل اجتماعی را تبیین کرده است.