گلستان سعدی

مینوی خرد متنی اندرزی به زبان فارسی میانه و شامل پاسخ هایی است که شخصیّت خیالی "دانا" از مینوی خرد می پرسد. گلستان سعدی، کتابی منثور مشتمل بر دیباچه و هشت باب به قلم سعدی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه استعاره مفهومی دشمنی در دو متن مینوی خرد و گلستان سعدی می پردازد. دشمنی با 5 مورد رخداد در مینوی خرد و با 4 مورد رخداد در گلستان سعدی یکی از رذایل اخلاقی مشترک در این دو متن است. پس از استخراج همه نام نگاشت های دشمنی در دو متن، 4 نام نگاشت: شیء، عمل، ابزار و وضعیّت برای مفهوم دشمنی یافت شد. نام نگاشت های شیء و عمل با تفاوت بسامد، در هر دو متن مشترک بود. پربسامدترین نام نگاشت ها «دشمنی عمل است» با 40% رخداد در مینوی خرد و با 75% رخداد در گلستان مشاهده شد. «دشمنی شیء است» در مینوی خرد20% رخداد و در گلستان سعدی 25% رخداد مشاهده شد. «دشمنی ابزار است» و «دشمنی وضعیت است» فقط در مینوی خرد مشاهده شد که شاید دلالت بر این امر داشته باشد که نگارنده یا نگارندگان مینوی خرد علاوه بر این که معتقد بودند که دشمنی می تواند یک عمل باشد، اعتقاد به ابزار بودن و وضعیّت بودن دشمنی نیز داشتند که در گلستان سعدی مشاهده نشد. وجود 75% رخداد «دشمنی عمل است» در گلستان سعدی شاید دلالت بر عمل گرا بودن نویسنده این اثر دارد که دشمنی را بیش از هر نام نگاشت دیگری یک عمل می داند.

سبک گلستان سعدی را می توان در مجموع عراقی دانست. این اثر با نثری فنی و مسجع و همچنین با تکیه بر سبک شخصی سعدی نوشته شده و همین ویژگی باعث تمایز جدی گلستان از سایر کتب ادبیِ نظیر آن گردیده است. سبک عراقی از نظر زبانی و کاربرد واژه ها با سبک خراسانی متفاوت است ،اما در مواردی از گلستان، واژه های کهن پهلوی که از مختصات سبک خراسانی است دیده می شود و این نکته بیان می دارد که سبک گلستان به طور کامل زیرمجموعه ی سبک عراقی نیست، از این رو بررسی این اثر از نظر سبک نوشتاری و همچنین وجود واژگان پهلوی حائز اهمیت است .در این مقاله علاوه بر معرفی گلستان به عنوان نثری فاخر، تلاش شده است تا به روش کتابخانه ای نمونه هایی از واژه های پهلوی موجود در گلستان مورد بررسی قرار گیرد تا نشان دهیم که در واقع گلستان جایگاهی بین دو سبک عراقی و خراسانی دارد

جهان امروز ما سرشار از هیاهوهای سرعت، خبر، مصرف و داده های اطلاعاتی است. این هیاهو نتیجه ویژگی های دنیای مدرن و پست مدرن است. آیا در این زمان باید دست از متون مسلط و هنری کهن کشید و به ورطه این هیاهو و سراسیمه گی جهان امروز افتاد. از متون مسلط ادبی با چه رویکردی می توان  از  آفات این هیاهو رست و همچنان از آن آثار بهره برد. بازخوانی آثار مسلط ادبی چون گلستان سعدی ما را از این هیاهو می رهاند و به لحظه های ناب جاودانگی وآرامش درونی می رساند. روایت های گلستان با ایجاد زمان روایی ما را از زمان ناسوتی می رهاند و با ایجاد لذت خوانش مکرر به ما زمانی دیگرگونه و با خصایص دیگر پیشنهاد می کند. این لذت با درون مایه های روایی نیز همراه می گردد. اگرچه سعدی به آفات زمان دنیایی واقف است اما به ما توصیه می کند که با عشق روایت شده در حکایت ها به تجربه روایی عشق برسیم و لحظه های خود را در چشمه ناب روایت های او جاودانه و روشن سازیم. این روایت ها لبریز از زمان روایی، عشق و لذت روایی است که دنیایی جدید را در مقابل دنیای پرهیاهوی امروز بنا می کند؛ دنیایی که لازمه فرهنگ و احوال امروزی ماست.

چهره شناسی و چهره پردازی، از جمله موضوع های مهم در آثار سعدی است که با شناخت آن ها، می توان به دیدگاه این اندیشمند، درباره چگونگی شناخت انسان پی برد. هدف در این پژوهش نیز بررسی این موضوع در حکایت هایی از گلستان، با روش توصیفی-تحلیلی (کتابخانه ای) است. چهره شناسی از نظر فلسفی، عرفانی، عاشقانه و تعلیمی، چهره پردازی فیزیکی، پوششی و روانشناختی و اهمیّت هر کدام در دیدگاه سعدی، از جمله موضوع های بررسی شده در این پژوهش هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد از نظر سعدی، چهره شناسی یا فراست، به معنی پی بردن به درون شخصیت از طریق کنش ها یا ارتباطات غیرکلامی است. از نظر چهره پردازی، در حکایت های گلستان، شخصیت ها، سه چهره فیزیکی، پوششی و روان شناختی دارند که هر کدامشان در موقعیتی، مهم ارزیابی شده است. چهره پردازی پوششی و فیزیکی، جایگاه اجتماعی و فرهنگی شخصیت ها و شیوه ارزشیابی از آنان را نشان می دهند و از طریق چهره پردازی روانشناختی، درون شخصیت ها نشان داده شده است. از نظر کارکرد و انتقال درونمایه، سعدی از طریق افعالی مانند بایستن، شایستن، توانستن و خواستن، چهره روانشناختی شخصیت ها را به صورت غیرمستقیم برای خواننده برملا کرده و با ایجاد ارتباط عاطفی، احساس تنفر یا تحسین شان را برانگیخته و بدین ترتیب، شیوه تفکر آنان را درباره موضوع مورد نظر خود جهت دهی کرده است.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی شایستگی حاکمان بر اساس گلستان سعدی می باشد. برای این منظور، از کتاب گلستان سعدی بر اساس نسخه محمدعلی فروغی استفاده گردید. روش: پژوهش حاضر در چارچوب پارادایم تفسیری و مطالعه کیفی قرار می گیرد و برای تحلیل داده ها از راهبرد تحلیل مضمون استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر را  41 حکایت از باب اول گلستان سعدی با عنوان سیرت پادشاهان تشکیل می دهد و با توجه به اینکه هر 41 حکایت مورد مطالعه دقیق قرار گرفت، لذا نمونه گیری انجام نشده و از روش سرشماری استفاده گردید. برای محاسبه پایایی، کدگذاری با مطالعه سطر به سطر حکایات و ابیات و  به صورت دستی توسط دو نفر به صورت جداگانه انجام شد و بعد از اتمام کدگذاری، نتایج این دو کدگذاری با یکدیگر مقایسه و از روش هولستی، پایایی در پژوهش حاضر برابر با 87/0 محاسبه گردید که بیانگر آن است مضامین از پایایی (قابلیت اعتماد) بالایی برخوردارند. یافته ها: با بررسی و تحلیل هر یک از حکایات و ابیات و سپس با استفاده از روش تحلیل مضمون و کدگذاری های انجام شده، چارچوب شایستگی حاکمان ترسیم گردید. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که چارچوب شایستگی حاکمان دارای 12 بعد (سازه) و 26 مولفه می باشد و هر یک از ابعاد چارچوب شایستگی شامل خدامحوری، اعتمادسازی، امانت داری، خیرخواهی، عدالت گری، مشارکت جویی، قانون گرایی، قدرشناسی، سلامت هیجانی، استغنای نفس، خردگرایی و دوراندیشی نیز بیانگر شایستگی های محوری حاکمان می باشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر بر این موضوع تاکید دارد که حاکمان جهت افزایش مشروعیت، باید از شایستگی های محوری 12 گانه برخوردار بوده و از طرفی دیگر، شایستگی های محوری احصاء شده صرفاً منحصر به شخص حاکم نبوده و تمامی خط مشی گذاران و حکمرانان سیاسی کشور می بایست از این شایستگی های محوری برخوردار باشند و این شایستگی ها باید در احراز پست های سیاسی و اجرایی کشور مورد توجه جدی قرار گیرند.

مینوی خرد متنی به زبان فارسی میانه و شامل پرسش ها و پاسخ هایی است که «دانا» نامی از مینوی خرد می پرسد و وی، به آن ها پاسخ می دهد. گلستان سعدی، کتابی منثورمشتمل بر دیباچه و هشت باب به قلم سعدی است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و هدف از آن مقایسه استعاره مفهومی نیکی در این دو متن است. نیکی با 50 مورد رخداد در مینوی خرد و با 18 مورد رخداد در گلستان از پر بسامدترین فضایل اخلاقی است. پس از استخراج تمامی نام نگاشت های نیکی در دو متن، 18 نام نگاشت مانند شیء، عمل و... برای مفهوم نیکی یافت شد. نام نگاشت های شیء، عمل، حالت و ویژگی با تفاوت بسامد، در هر دو متن مشترک بود. پربسامدترین نام نگاشت ها[نیکی شیء است] با 44% در مینوی خرد و [نیکی عمل است] با 39% در گلستان مشاهده شد. [نیکی شیء است] درغالب موارد در مینوی خرد، دلالت بر یک شیء دائما در حال حرکت دارد. شاید وجود نام نگاشت[نیکی موهبت است] در مینوی خرد، نشان از تفکر تقدیرگرای زروانی رایج در اواخر دوره ساسانی داشته باشد.همچنین شاید بسامد بالای نام نگاشت [نیکی عمل است] در گلستان ، نشان از عملگرایی نگارنده گلستان دارد.

تحفه الملوک، از علی بن ابی حفص بن فقیه محمود اصفهانی، رساله ای در آداب ملوک است که در قرن ششم یا اوایل قرن هفتم تألیف شده است. این رساله در سال 1382ش، با تصحیح علی اکبر احمدی دارانی، به طبع رسیده است. در این مقاله، ما به بعضی از وجوه اهمیّت این کتاب، از جمله اشتمال آن بر بعضی ابیات رودکی و ابوشکور بلخی اشاره کرده ایم و برخی عبارات و ابیاتی که مفاد آنها را می توان پیشینه ای برای سخنانی از سعدی در گلستان و بوستان دانست، نشان داده ایم و آن گاه نمونه هایی از سهوهایی را که در تصحیح این متن پیش آمده است، یادآوری کرده ایم.

فرامتن از ژانرهای مطرح امروز و جزء ژانرهای تئوریزه نشده و احیاگری است که تبدیل به سیستم شده و ساحتی از ادبیات به شمار می آید که در هیچ ژانر و دیدگاه شعری و داستانی طبقه بندی نشده. فرامتن بازگشتی آوانگارد به وجوه فرارونده تمام متون منثور مکتوب -حتی منظومِ غیرشاعرانه- در سنت تاریخ ادبیات ملل کهن جهان است که با تمام عظمت هنری خود هیچ گاه در پارادایم جنسیت های ادبیِ شعر و داستان تعریف نشده اند.<br />کلام سعدی در عین ایجاز، آیینه تمام نمای فصاحت و بلاغت است. از همین رو ما در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از منابع کتاب خانه ای، در پی آنیم که دیباچه گلستان و بسیاری از سطور تعلیمیِ آن (جدا از سطور داستانی_شعری اش) در کدام جنسیتِ ادبی جای می گیرند؟ با احترام به تمام پژوهش گران، معتقدیم که این دست آوردها تماما تک وجهی بوده و شأن و اصالت کلمه آن چنان که باید در آنها حفظ نشده است. بنا بر مولفه های مکتب اصالت کلمه، متون موردنظر از چارچوبه های موجود فرارَوی کرده و در نهایت شاهد هم افزایی منسجمی هستیم که در یک متن عریان، خود را از قید و بندها رها کرده و از یکایک پتانسیل های کلمه بهره می برد. بنابراین بنیان روایتِ اینگونه متون هرگز در تعاریف کلاسیک و امروزینه ی شعر یا داستان قرار نمی گیرند بلکه آثاری فاخر، ادبی اما خارج از هستی شناسی شعری و داستانی اند. بر همین اساس این آثار بر پایه ی سیستم پیشنهادینِ آرش آذرپیک در ژانر فرامتن قرار دارند و هیچ تعریف دیگری جز فرامتن را نخواهند پذیرفت.

هرچند که تمامی گفتمان های انتقادی روابط بین الملل به گونه ای تلاش کرده اند با اشاره به نقاط ضعف نگاه واقع گرایانه به روابط بین الملل، رویکردهای دیگری را جایگزین آن سازند، با این وجود، این نظریه پردازی ها هیچ گاه قادر به تضعیف جایگاه این نظریه در تحلیل و تبیین مسائل بین المللی نگشته و حتی می توان ادعاکرد که به عکس موجب تقویت مبانی نظری و جایگاه واقع گرایی در عرصه آکادمیک روابط بین الملل شده اند. با این حال، مهم ترین دستاورد منتقدین واقع گرایی، نشان دادن این واقعیت است که خودِ نظریه واقع گرایی و مفروضات آن نیز برساخته ای اجتماعی هستند و مفروضات واقع گرایانه در فرهنگ ها و جوامع مختلف، معانی متفاوتی دارند. به عبارت دیگر، واقع گرایی یک نظریه یک پارچه و جهان شمول نیست که در تمام جوامع برداشتی یکسان از آن وجود داشته باشد. مقاله حاضر با استفاده از این رویکرد، کوشیده است تا نشان دهد که واقع گرایی در فرهنگ ایرانی دارای ساخت متفاوتی است و لذا این تحقیق درصدد پاسخ به این پرسش برآمده است که چگونه در سنت ایرانی، برداشت متفاوتی از واقع گرایی وجود دارد؟  برای این منظور، از دو مرجع ملی گفتمان ایرانی شامل شاهنامه فردوسی وگلستان سعدی برای فهم این برداشت استفاده شده است. یافته های حاصل نشان می دهد که اهمیت دادن به قدرت در نزد ایرانیان ناشی از هنجارها و ارزش های فرهنگی و اجتماعی آنان است و خود عامل قدرت نیز نوعی هنجار اجتماعی به شمار می رود. نمود بارز آن را می توان در تفاوت مبنایی میان مفاهیمی نظیر پهلوان و قهرمان بازیابی کرد که نوعی تمایزآشکار میان قدرت مورد تأکید در واقع گرایی  با قدرت ممدوح در سنت ایرانی را برجسته می سازد.

ادبیات آیینه تمام نمای زندگی فردی و اجتماعی در هر دوره تاریخی است لذا با مطالعه این آثار می توان تا حد زیادی با سبک زندگی و مقتضیات آن در ادوار مختلف آشنا شد. قابوس نامه و گلستان به عنوان دو اثر ارزشمند ادب تعلیمی همواره مورد توجه و مطالعه محقّقان بوده اند. لذا انجام یک بررسی تطبیقی از سبک زندگی در این دو اثر می توان به ارائه الگوی تاریخی مناسب از زندگی فردی و اجتماعی دست یافت. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی معیارهای سبک زندگی در این دو اثر می پردازد؛ چراکه پیام های فاخر تربیتی و اجتماعی شناور در این دو اقیانوس حکمی می تواند راه گشای هر انسان و جامعه، خواهان تکامل باشد. فاصله نسل فعلی از زندگی باثبات و آرام ضرورت این امر را بیشتر نشان می دهد. با مقایسه به عمل آمده میان آداب و مهارت های فردی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ارائه شده در قابوسنامه و گلستان، نشان می دهند که ضمن هم رأی بودن دو نویسنده در خصوص معیارهای مختلف سبک زندگی تا چه حدّی تأثیر شرایط اجتماعی و نوع دیدگاه دو نویسنده توانسته است در ارائه متفاوت برخی معیارهای سبک زندگی در آثارشان مؤثر باشد. اهداف پژوهش: بازشناسی سبک زندگی در قابوسنامه عنصرالمعالی و گلستان سعدی. استخراج سبک زندگی فردی و اجتماعی در تصاویر نسخ مصور قابوسنامه عنصرالمعالی و گلستان سعدی. سوالات پژوهش: الگوی سبک زندگی اصیل ایرانی در این دو اثر ارزشمند تعلیمی در چه حوزه هایی نمود داشته است؟ سبک زندگی ارائه شده در این دو اثر تعلیمی تا چه حدی با یکدیگر هم راستا بوده و در چه حوزه هایی با یکدیگر متفاوتند ؟

ملا ابوبکر مصنّف چوری، از ادیبان و علمای قرن یازدهم هجری است؛ او آثار و تألیفات گران سنگی در حوزه های مختلف دینی و ادبی از خود به یادگار گذاشته است. کتاب ریاض الخلود ، اثری تعلیمی اخلاقی به زبانِ پارسی است که یکی از مهم ترین آثار نویسنده آن به شمار می رود. این کتاب دربردارنده بسیاری از مضامین اخلاقی و تربیتی است و به تقلید از گلستان سعدی، در هشت باب به نگارش درآمده؛ مصنّف در آن، بارزترین مقوله های تعلیمی را گاه به صورت نظم و گاه به صورت نثر بیان کرده است. این مقاله به روش تحلیلی توصیفی و با هدفِ بررسیِ کلّی کتاب ریاض الخلود ازمنظر ادبیات تعلیمی می کوشد تا به مهم ترین افکار و اندیشه های حِکمی   اخلاقی مصنّف در خلالِ این اثر تعلیمی بپردازد و به این پرسش اصلی پاسخ دهد: مهم ترین درون مایه های تعلیمی و اخلاقی در کتاب ریاض الخلود چیست؟ و نویسنده از چه ابزارهایی در این زمینه استفاده می کند؟. یافته های پژوهش گویای آن است که مصنّف چوری با پیروی از سبک و رویکرد اخلاقی سعدی در گلستان ، با گوشزدکردن برخی از ویژگی های نیک و برحذرداشتن از برخی صفات مذموم، توانسته است علاوه بر تصنیف یک اثر بدیع و تأمل برانگیز در حوزه ادب تعلیمیِ فارسی، نقش خود را در جایگاه یک معلم اخلاق در دوره خود نمایان کند. بهره گیری از آیات قرآن کریم و احادیث، توجه به سخنانِ بزرگان ایران باستان، استفاده از ضرب المثل ها، حکایات و... از اسلوب های نویسنده کتاب در بیان مضامین تعلیمی است. در این میان، آوردنِ ابیاتی به زبان فارسی و عربی، از مهم ترین ابزارهای ملا ابوبکر مصنّف در کتاب ریاض الخلود است که دربردارنده معانیِ اخلاقی و تعلیمی است.      

گلستان سعدی و بهارستان جامی آثار منثوری به زبان فارسی است که به دلیل تبحر نویسندگان این دو اثر به زبان عربی و فارسی و برخورداری از دانش بلاغی و زبانی، در ترجمه عبارات عربی موجود در این دو کتاب از شگردهای قابل توجهی استفاده شده است. در این پژوهش بر مبنای رویکرد مقصدگرا در ترجمه، عبارات ترجمه شده عربی در آثار مذکور بررسی شده است. اساس این رویکرد آن است که مترجم تلاش می کند در برابر عناصر زبان و متن مبدأ، عناصری معادل از زبان مقصد برگزیند و با کمک شگردهایی خاص، تمام معنای بافت موردنظر را وارد زبان مقصد کند و تنها به انتقال معنای صریح بسنده نکند. هدف پژوهش آن است که شگردهای ترجمه از عربی به فارسی در گلستان سعدی و بهارستان جامی استخراج و میزان تعهد سعدی و جامی به زبان مقصد بررسی شود. نتایج نشان می دهد که با توجه به اینکه بهارستان جامی که به شیوه گلستان سعدی و به تقلید از آن نوشته شده است، شگردهای ترجمه عبارات عربی به فارسی در این اثر نیز شباهت قابل توجهی به گلستان دارد؛ بر این اساس، برجسته ترین شگردهای رویکرد مقصدگرا در ترجمه عبارات عربی گلستان و بهارستان به ترتیب عبارت است از: انتقال، ناهمگون سازی، افزوده سازی و ابهام زدایی.

گلستان سعدی از جمله آثار کلاسیک فارسی است که هم در داخل و هم در خارج از ایران مورد اقبال مردم قرار گرفته است. شاید به این علت که سعدی «انسان» را در مرکزیت قرار می دهد و به همه جنبه های مربوط به او توجه خاص دارد. در گلستان سعدی می توان مفاهیم و مسائلی را یافت که شاخه های مختلف علوم انسانی از جمله فلسفه و روان شناسی متاثر از آن است. به گونه ای می توان گفت سعدی انسان گرایی است که لحظاتی که سوار بر مرکب خیال در وادی حقایق حرکت می کند، بخش ناهشیار وجود او الگوی جامعی از انسان را در اشعار و نوشته هایش ارائه داده است. روان شناسان انسان گرا نیز از هنر انسان شدن سخن به میان می آورند و معتقدند که هرگاه شخصی از مکانیسم های دفاعی، مسئولیت پذیری، سخت کوشی، شیوه های نوین آزمودن و نیازهای درونی خود آگاه باشد و آنها را بشناسد به سوی کمال انسانی راه می یابد. در این مقاله سعی شده است علاوه بر ایجاد ارتباط میان دو علم ادبیات و روان شناسی و قرابت زیاد بین اندیشه های سعدی با اندیشه های روان شناسان انسان گرا، به بررسی تطبیقی مفاهیم انسان گرایی در گلستان سعدی با الگوهای ارائه شده از سوی روان شناسان انسان گرا پرداخته شود. شیوه پژوهش کتابخانه ای و اسناد پژوهی است. یافته های این طرح بیشتر در حوزه شباهت های فکری سعدی و روان شناسان انسان گرا است. نتیجه این گونه پژوهش ها بازکاوی نو از متن و طرح همسانی های اندیشگی میان اندیشمندان است که می تواند زمینه ای خوب برای هم اندیشی فرهنگ ها و مکاتب فکری باشد.

گلستان سعدی از مهمترین آثار نثر فارسی است که دیدگاه منسجم و واحدی درباب نوع شناسی آن وجود ندارد، امّا اغلب، از تأثیر مقامات بر سبک نگارش آن سخن گفته اند و این امر، بر پژوهش های درباره گلستان نیز تأثیر گذاشته است. این مقاله، تلاشی است در جهت نوع شناسی گلستان سعدی و تصحیح خطای رایجی که گلستان را اگر نه مقامات، تقلیدی از اسلوب مقامه نویسی عربی می داند. به این منظور، ابتدا ضمن تعریف دقیق مقامه و ویژگی های آن در سه سطح ساختار روایی، موضوع و درونمایه و انشای مقامات، روایت های گلستان سعدی را از این زوایا مورد بررسی قرار می دهد. نتایج این بررسی نشان می دهد که گلستان سعدی، در هر سه سطح یادشده، با مقامات تفاوت های آشکار و اساسی دارد و به این جهت، علی رغم شباهت هایی که در لحن بیان مطالب در مقامات و حکایت های سعدی دیده می شود، نمی توان گلستان را مقامه نامید. در ادامه بحث، ضمن برشمردن ویژگی های حکایت های اخلاقی، نشان داده می شود که گلستان سعدی، مجموعه ای از حکایت های اخلاقی است که در عین حال، با پیش نمونه های سنّتی این نوع حکایت تفاوت هایی دارد.

بررسی و تحلیل متون ادبی با رویکردهای نوینِ علمی و در چارچوب الگوهای مشخّص و نظام مند، گامی است در جهت شناسایی ویژگی های زبانی، سبکی و گاه محتواییِ آنها به شکلی روش مند و بر پایه آمار و ارقام. یکی از راه های رسیدن به این هدف، تحلیل و بررسی سنجشی آثاری است که دارای نوع ادبی مشترک و همچنین شباهت هایی از نظر زبان و شیوه نگارش هستند. از این رو، در مقاله حاضر بر آن هستیم تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و آماری به تحلیل و بررسیِ سنجشیِ نمود بافت تاریخی و فرهنگی بر زبان دو اثر ارزشمند نثر فارسی، یعنی گلستان سعدی و بهارستان جامی با رویکرد فرانقش بینافردی در زبان شناسی نقش گرا بپردازیم. فرانقش بینافردی به برقراری ارتباط با سایر افراد اشاره دارد. این ارتباطی متقابل است که اهداف خاصّی را دنبال می کند؛ نظیر دادن اطّلاعات/ کالا/ خدمات و دریافت اطّلاعات/ کالا/ خدمات. هرکدام از این نقش ها به وسیله نوع خاصّی از بند نشان داده می شوند. اگر گلستان سعدی و بهارستان جامی را که به سنّت ادبی- فکری تقریباً مشابهی تعلّق دارند نماینده گفتمانی واحد، یعنی تعلیم و تربیت، بدانیم مسأله این است که بافت تاریخی و فرهنگی چه تأثیری بر زبان این دو اثر داشته است و مشخّصه زبانیِ وجهیّت  که در فرانقش بینافردی مطرح می شود و در آن، دو سویه تعامل - فرستنده و گیرنده- مورد توجّه قرار می گیرند تا چه حد می تواند نشان دهنده و نمودی از تاریخ فرهنگی این دو اثر باشد؟ از این رو، در مقاله حاضر، حدود1500 بند منتخب از فصل های مشترک دو اثر با این رویکرد بررسی شده اند. طبق یافته های این پژوهش، تأثیر و نمود بافت فرهنگی بر زبان گلستان و بهارستان آشکار است و سبب تفاوت هایی در نگارش این دو متن نیز شده است. از جمله این که وجه برجسته در این دو اثر، وجه خبری است و بندهای امری، پرسشی و پیشنهادی در قیاس با بندهای خبری کاربرد کمتری داشته اند. این وجهیت غالب سبب شده دو متن گلستان و بهارستان، متونی تک صدا باشند که مبیّن برتریِ تک صدایی در نظام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر است.

آزاررسانی و ظلم از مهم ترین موضوعاتی است که قرآن کریم به طور گسترده به آن پرداخته و مشخص کرده که پرهیز یا انجام آن می تواند تأثیر عمیق روحی و روانی، اخلاقی، اجتماعی، عملی و ... به صورت مثبت یا منفی بر انسان داشته باشد. این مقاله با هدف تبیین موضوع آزاررسانی در قرآن کریم و بازتاب آن در «گلستان» سعدی ، سامان یافته است که در آن به ریشه ها و عوامل آزاررسانی، انواع ظلم(اعتقادی، اجتماعی و فردی)، انواع آزاررسانی(جسمی و روحی) و مواردی در خصوص هر کدام پرداخته شده است؛ و با نمونه هایی از آیات قرآنی و گاه احادیث و روایات مزیّن گردیده که برای هر کدام شواهدی نیز از «گلستان» سعدی به عنوان نمونه آورده شده است که گواهی استوار از سطح آگاهی شیخ اجل نسبت به قرآن و سنت می باشد. 

در این پژوهش تلاش شده است تا ضبط ها و قرائت های دیگری از ابیات و عباراتی از گلستان سعدی (برپایه چاپ فروغی و چاپ یوسفی) به دست داده شود. در طرح برخی از این ضبط ها، شروح کهن سعدی، نظیر شرح سراج الدین علی خان آرزو و شرح غیاث الدین رامپوری، و همچنین ضبط های لغت نامه دهخدا مطمح نظر بوده است. با در نظر داشتن اصل «ضبط دشوارترْ برتر است» می توان بر درستی برخی از ضبط های پیشنهادی صحه گذاشت. در مقاله حاضر همچنین به تلفظ و شرح درست چند عبارت نیز اشاره شده است. تمامی این موارد در پنج دسته تقسیم بندی شده اند: 1) ضبط های تأمل برانگیز در نسخ و شروح؛ 2) ترجیح ضبط فروغی بر ضبط یوسفی با پیشنهادی جدید؛ 3) بازنگری در تلفظ برخی از کلمات؛ 4) بازنگری در شرح برخی از عبارات و 5) تصحیح های قیاسی. 

مقامات حمیدی و گلستان سعدی از کتاب های بسیار مهم در ادب فارسی در دو دوره متفاوت اند که شباهت های ساختاری و محتوایی آن ها، مطالعه تطبیقی آن دورا از چشم اندازهای گوناگون روا می دارد. در این مقاله که به شیوه توصیفی- تحلیلی سامان یافته است با بهره گیری از تحلیل محتوا، به درون مایه ها ومضامین عرفانی این دو کتاب و بررسی تطبیقی آن ها توجه شده است و شباهت ها و اختلاف های آن دو بیان گردیده اند. حمیدی و سعدی با برگزیدن قالب داستان و بهره گیری از اصول داستان نویسی کوشیده اند تا هنر نویسندگی خود را نشان دهند و رغبت خواننده را برای مطالعه اثرشان برانگیزند. این دونویسنده درعین هنرآفرینی درگزینش ادبی و داستانی، رگه هایی از عرفان را دخیل می سازند و مفاهیم، مضامین و درون مایه های عرفانی در صحنه های این داستان ها و تأثیر فضای معنوی، اخلاقی، عرفانی و ادبی بر شخصیت ها، تشابهات آثارآن ها را تحقق می بخشد؛ با این تفاوت که در گلستان رنگ عرفانی بیشتر و نمایان تر از مقامات حمیدی است. در مقامات تنها یک مقامه آشکارا در تصوف خودنمایی می کند و در همین مقامه می توان نظرگاه عرفانی حمیدی را جستجو کرد.

زمینه و هدف: رفتار اخلاقی برای کارگزاران عمومی، اهمیت ویژه ای دارد و چارچوبی برای بهبود اقدام های سیاسی و اداری و معیاری برای ارزیابی میزان پایبندی کارگزاران عمومی برای تحقق منافع عمومی قلمداد می شود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی مضامین رفتار اخلاقی کارگزاران عمومی بر اساس گلستان سعدی است. روش: پژوهش حاضر ماهیت اکتشافی دارد، با رویکرد استقرایی انجام شده است و در چارچوب پارادایم تفسیری قرار می گیرد. منابع اطلاعاتی پژوهش را حکایت های باب دوم گلستان سعدی تشکیل می دهد. برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. روایی نتایج، به روش ممیزی ارزیاب و پایایی آن، بر اساس روش هولستوی بررسی و تأیید شده است. یافته ها: 48 مضمون پایه به عنوان رفتارهای اخلاقی کارگزاران عمومی شناسایی و در قالب 16 مضمون سازمان دهنده و چهار مضمون فراگیر دسته بندی شد. این چهار مضمون فراگیر عبارت است از: اخلاق بندگی، اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی، و اخلاق سیاسی. نتیجه گیری: الگوی تبیین شده، راهنمایی برای بهبود رفتار اخلاقی کارگزاران عمومی در راستای توجه بیشتر به منافع عمومی، ایجاد انگیزه در کارکنان، افزایش مشروعیت نظام اداری و بهبود اقدام های سیاسی و اداری است. نتایج پژوهش، به کامل تر شدن شناخت موجود در خصوص شایستگی های کارگزاران عمومی و اخلاق حرفه ای در این زمینه کمک می کند.

دادگری به عنوان یک مفهوم فراگیر، به اشکال مختلف در هنر و ادبیات ایران بروز یافته است. در اندیشه سیاسی ایرانشهری، برقراری نظم دربار، مبتنی بر قواعد نظم مقدس کیهانی یکی از الزامات دادگری محسوب می شد. با بروز تحولاتی در دوران شاهرخ، امیران لشکر ضمن لشکرداری، در راستای کسب قدرت دیوانی نیز اقدام می کردند. این فرایند از منظر اندیشه سیاسی ایرانشهری مصداقی از بیداد و بی نظمی بود. بر این اساس، به نظر می رسد بروز نگاره ثناگویی امیر دزدان در نسخه بایسنغری گلستان سعدی، ضرورت بروز دادگری و برقراری نظم دربار را از سوی هنرمندان مکتب هرات و در نسبت با احوال زمانه آشکار می کند. بنابراین با هدف شناخت نسبت مفهوم دادگری و شکل گیری نگاره ثناگویی امیر دزدان، این سوال طرح گردید که روایت گلستان سعدی از حکایت ثناگویی امیر دزدان و تصویرگری آن در نسخه بایسنغری گلستان سعدی، چه نسبتی با ضرورت دادگری و برقراری نظم دربار در زمان حکومت شاهرخ تیموری و فرزندش بایسنغر دارد؟ ضرورت و اهمیت این مقاله نیز در بررسی وجوه سیاسی  اجتماعی هنر ایران است. روش تحقیق این مطالعه توصیفی- تحلیلی و تاریخی و روش گردآوری داده های آن به صورت اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که نگاره ثناگویی امیر دزدان، با توجه به شواهد تاریخی در زمره آثار سنت اندرزدهی سیاسی و آشکارکننده ضرورت توجه حاکم به دادگری و برقراری نظم دربار است. این تصویر که وضعیتی از بیداد را تجسم می بخشد، نقش و حضور امیران تیموری در دربار را نظیری بر امیر دزدان طرح می کند. از طرف دیگر، نگارگران در تداوم نقش سعدی در اندرزدهی سیاسی، ناشایست بودن ثناگویی در دربار را نیز موردتوجه قرار داده و عاقبت ناپسند آن را متذکر می شوند.