ارزش های اخلاقی

مقدمه و هدف پژوهش: نظام اداری کشور با وجود همه تلاش های صورت گرفته در جهت اصلاح آن همچنان فاقد کارایی و پاسخ گویی لازم است. یکی از علل اصلی آن، بی توجهی به ارزش های اسلامی و نقش بنیادین آن در تحول و سلامت نظام اداری است. از این رو، تحقیق حاضر درصدد تبیین عوامل موثر بر سلامت نظام اداری و رشد ارزش های اخلاقی در آن می باشد. روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی– تحلیل است. جامعه و نمونه آماری این پژوهش شامل سازمان ها و نهادهایی می باشد که الگوی تحول اداری را انجام داده و یا در حال انجام می باشند. یافته ها: با توجه به نتایج حاصل از تحلیل محتوی می توان چنین نتیجه گرفت که سلامت نظام اداری و رشد ارزش های اخلاقی در آن، از یک سو تحت تأثیر مبانی هستی شناختی و انسان شناختی حاکم بر باورهای افراد سازمانی است و از سوی دیگر تحت تأثیر عوامل سه گانه ارزشی، درون سازمانی و برون سازمانی است. نتیجه گیری: با توجه به نقش بسزای نیروی انسانی بر سلامت سازمانی و نگرش دو بعدی به انسان، ضروری است اولاً با اصلاح نظام حقوق و دستمزد نیازهای مادی و معیشتی کارکنان را برطرف ساخت؛ ثانیاً با برنامه های آموزشی– تربیتی زمینه تحول درونی و پیشرفت معنوی کارکنان را فراهم آورد.

امروزه، تربیت دینی و اخلاقی نوجوانان از مهم ترین آرمان های خانواده ها و از شاخص ترین اولویت های نظام آموزش وپرورش است و بنابراین، در پژوهش حاضر، درصدد تعیین مصادیق هنجارهای اسلامی درمیان دانش آموزان پسر دوره متوسطه دوم با عنایت به تجربه زیسته بوده ایم. طرح مورداستفاده در تحقیق، کیفی و ازنوع پدیدارشناسی بوده است. جامعه موردمطالعه، کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان تهران و دانش آموزان پسر دوره متوسطه دوم در شهر تهران را شامل می شود که ازمیان آن ها شانزده صاحب نظر و پانزده دانش آموز با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد ازدیدگاه صاحب نظران حوزه تعلیم وتربیت و دانش آموزان، مصادیق هنجارهای اسلامی در مدارس پسرانه متوسطه دوم در شش بُعد پوشش و وضع ظاهری دانش آموزان، رعایت کردن شعایر دینی، رعایت کردن ادب و احترام دربرابر مدیر و معلمان و دیگر کارکنان مدرسه، حُسن اخلاق و رفتار با دیگر دانش آموزان، رعایت بهداشت و پاکیزگی فضای مدرسه، و خودداری از قصور و سهل انگاری در انجام دادن وظایف، قابل تببین و بررسی هستند. براساس یافته های پژوهش، درپی اجرای درست ابعاد شش گانه مصادیق هنجارهای اسلامی در محیط مدرسه می توان به رعایت شدن هنجارهای اسلامی در مدارس متوسطه ازسوی دانش آموزان پسر، امیدوار بود و این مسئله در تحقق یافتن اهداف موردنظر از تربیت اخلاقی در نظام آموزش وپرورش، بسیار مؤثر واقع خواهد شد.

هدف پژوهش حاضر بیان روش های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه سازی ارزش های اخلاقی در روابط بین الملل می باشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراین باره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که رروش های معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزش های اخلاقی در روابط بین الملل کدم اند؟. راه کارهای معرفتی در یک تقسیم بندی به راه کارهای معرفتی نگرشی، گرایشی و واکنشی تقسیم می شوند. دعوت به توحید، رسالت و معاد از مهم ترین راه کارهای معرفتی نگرشی هستند که نقش اساسی و بنیادی در نهادینه کردن اخلاق در روابط بین الملل دارند و حکومت اسلامی ملزم است در تقویت این باورها تلاش نماید. آگاهی بخشی و دانش افزایی ملّت ها، بیداری وجدان ملّت ها، کاربست حکمت، ترویج فرهنگ عدالت خواهی، ترویج آسان و ساده آموزه های دینی در میان ملّت ها از روش های معرفتی گرایشی. پرهیز از اکراه و اجبار مردم در درعوت به دین، نفی اصالت خشونت در روابط انسانی، مواجهه با بدعت گذاری و مواجهه با اندیشه های آسیب زا همانند؛ بدعت گذاری، التقاط و شبهه پردازی از روش های معرفتی واکنشی حکومت اسلامی در نهادینه سازی ارزش های اخلاقی در روابط بین الملل می باشند.

آیین دادرسی کیفری جلوه گاه رعایت حقوق بشر و ضامن آن به شمار می آید، مقررات دادرسی کیفری بیانگر جایگاه حقوق و حفظ شان و کرامت انسانی در آن جامعه است. قانون زمانی ارزش و اعتبار دارد و به جایگاه رفیع خود دست می یاید که حقوق و ارزش اخلاقی انسان ها اعم از بزه دیده و بزهکار رعایت شود. عدم پیش بینی تضمینات توازن بخشی میان حقوق بزه دیده و بزهکار موجب تضییع حقوق طرفین و از هم گسیختگی فرایند دادرسی و کمرنگ شده ارزش اخلاقی در جامعه می گردد .توازن میان میان حقوق بزه دیده و بزهکار به منزله آن نیست که همان حقوق و حمایت های پیش بینی شده برای هر یک از طرفین برای طرف مقابل نیز به کار گرفته شود چرا که به فراخور پرونده و مسیر دادرسی کیفری هر یک از بزه دیده یا بزهکار خدمات و حمایت های خاص خود را نیازمند است. راهبرد پیشنهادی این نوشتار برای برون رفت از این تعارضات وضع حقوق و تضمین های مشترک و اختصاصی به هریک از آنها به منظور شناسایی نیاز هریک از بزه دیده و بزهکار تا دغدغه آنان در زمینه برقراری عدالت و انصاف بر طرف گردد. این پژوهش نشان می دهد قانونگذار ایران اراده مصمم خود را به توازن بخشی میان حقوق و ارزش های اخلاقی بزه دیده و بزهکار را عینیت بخشیده است، لکن قانونگذار نتوانسته است انتظارات بزه دیده و بزهکار را توأمان برآورده سازد.

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی ارتباط میزان استفاده از شبکه اجتماعی با نگرش فرد نسبت به تصویر بدنی خود در دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران با در نظر گرفتن نقش میانجی ارزشهای اخلاقی و سرمایه فکری بود. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نوع توصیفی- همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری و جامعه آماری شامل دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی به تعداد 340 نفر بود. حجم نمونه با توج ه ب ه رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری، تعداد 5 تا 10 آزمودنی ب ه ازای ه ر سوال و شرط حداقل 100 آزمودنی (پیشنهاد گورسوچ) و نهایتا 181 نفر تعیین و روش نمونه گیری بصورت تصادفی طبقه ای انجام شد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه استاندارد شده با 22 سوال و با پایایی قابل قبول بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی و با کمک نرم افزارهای آماری SPSS26 و PLS Smart 3.0 استفاده شد. نتایج نشان داد که ارزشهای اخلاقی و سرمایه فکری دارای نقش میانجی در ارتباط بین میزان استفاده از شبکه اجتماعی با نگرش نسبت به تصویر بدنی می باشند. بنابراین دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران می توانند با اجرای برنامه های مرتبط با استفاده اصولی و مناسب از شبکه های اجتماعی به رشد و توسعه فردی فعلی و آینده شان و شکل گیری نگرش سازنده و اثربخش نسبت به تصویر بدنی خود و احترام به ارزشهای اخلاقی و حفظ این ارزشها برای رسیدن به سطح مطلوبی از عملکرد فردی و اجتماعی مبادرت نمایند.

یکی از ویژگی های مهم و درس آموز مکتب عاشورا، پایبندی به اصول و ارزش های دینی و اسلامی است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مصادیق و جلوه های پایبندی به اصول و ارزش ها در مدرسه حسینی چیست؟ با مرور و مطالعه نهضت حسینی روشن می شود که کربلا، جلوه گر پایبندی به اصول و ارزش های همه جانبه ای است که معتقد است در هر حال باید به ارزش های دینی ملتزم بود. در این پژوهش برخی از مصادیق پایبندی به ارزش ها مانند اقامه نماز، حجاب، امر به معروف و نهی از منکر، دینداری و حمایت از امامت، رعایت حق الناس، کسب روزی حلال و پرهیز از حرام مورد بررسی قرار گرفته است.

در امتداد امواج خروشان رشد تکنولوژی نوین معاصر، شاهدپیدایش تسلیحات کشتارجمعی از قبیل سلاح های هسته ای، بیولوژیک و...،با شاخص ویژه قدرت تخریب بسیارزیادو تفکیک ناپذیری در اهداف است، فقهادربیان حکم اولیه به اتفاق به حرمت تولید واستفاده ازاین تسلیحات فتوا داده اند،ازجمله عناوین ثانویه که تغییردهنده حکم خواهدبود، قاعده الضرورات تبیح المحذورات است که با پیدایش آن، تکلیف ازعهده مکلف برداشته می شود ونتیجه ی آن جواز ارتکاب فعل حرام است.از دیگر عناوین ثانویه قاعده ی مقابله به مثل دردفاع مشروع است. طبق دستاوردهای پژوهش، استفاده از تسلیحات کشتار جمعی ذیل عناوین ثانویه نیز مجازنیست. لکن درمنابع حقوق بین الملل مانند معاهده(NPT)، منشور ملل متحد ورای مشورتی دیوان بین الملل دادگستری درسال 1996 دلیلی صریح درمنع به کارگیری سلاح کشتار جمعی وجود نداشته واستفاده ازاین نوع سلاح برای دفاع مشروع از کشور مجاز شمرده شده است. بنابراین به استناد ادله اربعه وعمومات مفاد معاهدات حقوق بین المللی وبه منظور دفاع مشروع وخنثی سازی سلاحهای نوین جنگی، با تحقیق وتوسعه وکسب فن آوری مدرن درراستای بسترسازی مناسب جهت پیشگیری از درمان،حفظ وحراست ازحکومت اسلامی، تأمین امنیت ملی ،کرامت انسانی، به مصداق «واعدولهم ماستطعتم بالقوه » اقدام نموده تا میهن اسلامی در شرایط خاص به ویژه به شکل دفاع مشروع و واجب به سلاح های نوین جنگی امروزی وپادزهرهای مربوطه ، مسلط و مجهز گردیده باشد . همچنین آنچه از اخلاق اسلامی می توان استنباط نمود این است که بر اساس تعالیم اسلام از کتاب آسمانی گرفته تا روایات مستنداتی در زمینه سلاح های کشتار جمعی یافت می شود که همگی بر منع کاربرد سلاح های کشتار جمعی تاکید دارند و کاربست چنین سلاح هایی در هر صورت غیر انسانی و غیر اخلاقی است.

هدف:فرهنگ برنامه ریزی در مدرسه و دستیابی به اهداف و مأموریت های از پیش تعیین شده بعنوان پایه ای برای مدیریت مدرسه محوری است. پژوهش حاضر با هدف، اثربخشی الگوی مدیریت مدرسه محوری و شرایط محیطی بر عملکرد محتوای آموزشی دانش آموزان با نقش تعدیلگری ارزش های اخلاقی انجام شد. روش:روش پژوهش رویکرد آمیخته - اکتشافی (کیفی و کمی) است. در مرحله کیفی با استفاده از تحلیل مضمون مقوله ها، عوامل اصلی و فرعی الگوی مدیریت مدرسه محوری استخراج گردید. همچنین در مرحله کمی تحقیق از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات در مرحله کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. در مرحله کمی پرسشنامه در راستای مولفه های تحقیق به صورت محقق ساخته طراحی گردید (107 گویه) که با استفاده از طیف 5 گزینه ای لیکرت مورد سنجش قرار گرفت. جامعه آماری در بخش کیفی، شامل 12 نفر از ذینفعان در آموزش و پرورش استان فارس (مدیران، معاونین، معلمان و سایر پرسنل مدارس) می باشد. همچنین نمونه گیری به شیوه اشباع و هدفمند انجام شد. جامعه آماری مرحله کمی تحقیق شامل مدیران، معاونین، معلمان و سایر پرسنل مدارس آموزش و پرورش استان فارس بود و تعداد نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1970) بدست آمد، که برابر با 382 نفر می باشد. نمونه گیری در این بخش به صورت خوشه ای چند مرحله ای انجام شد. تحلیل سوالات تحقیق با استفاده از نرم افزار Smart-PLS3انجام شد یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد، ارزش های اخلاقی بر عملکرد محتوای آموزشی دانش آموزان تاثیر مثبتی می گذارد. همچنین، شرایط محیطی و مدیریت مدرسه محوری بر عملکرد محتوای آموزشی دانش آموزان نیز تاثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه گیری:نتیجه این که ارزش های اخلاقی باعث افزایش تأثیر شرایط محیطی بر عملکرد محتوای آموزشی دانش آموزان وکاهش تأثیر مدیریت مدرسه محوری بر عملکرد محتوای آموزشی دانش آموزان می گردد. علاوه بر این سطح برازش کلی مدل در حد قوی و قابل قبول (381/0=.GOF) بدست آمد.

افزایش مهارت های اخلاقی و اجتماعی نوجوان و فراهم کردن بستر لازم برای حل مسأله در برخورد با زندگی فردی و اجتماعی از هدف های تعلیم و تربیت است. چگونگی امر و نهی مهّم است و فرایند آموزش ارزش های اخلاقی و اجتماعی به نوجوانان به دلیل غلبه دوره بلوغ و آغاز استقلال دوره نوجوانی دشواری هایی دارد که در بستر قصّه های آموزنده بر پایه ویژگی های روحی و روانی نوجوان آسان می گردد. قصّه های رضوی گروه نوجوان که بر پایه آداب سلوک، منش اخلاقی و سیمای امام رضا (ع) و نیز پژواک فرهنگ رضوی نوشته شده اند، می توانند مهارت های اخلاقی- اجتماعی را که نوجوان در زندگی به آن احتیاج دارد، به صورت غیر محسوس به وی آموزش دهند. پژوهش پیش روی با هدف تبیین کارکرد مجموعه داستان رضوی «ماه غریب من» در آموزش ارزش های اخلاقی و مهارت های زندگی به نوجوانان با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده است که پاسخی به چندی و چونی کارکرد داستان رضوی «ماه غریب من» در آموزش این ارزش ها و مهارت ها به نوجوانان است. یافته های پژوهش نشان می دهد، رخدادهای داستانی مجموعه داستان ماه غریب من برگرفته از سلوک و سیمای امام رضا (ع)، ایمان نوجوانان و نیز گرایش به سلوک و سیمای امام رضا (ع) را تقویّت کرده است و به آن ها رفتار اخلاقی و اجتماعی صحیح را در برخورد با رخدادهای اجتماعی، فکرورزی انتقادی و ارزش های همدلانه و احترام به دیگران آموزش می دهد.

هدف از پژوهش حاضر، تدوین الگوی ارزش های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی(ع) در نهج البلاغه است. در این پژوهش برای تدوین الگوی ارزش های اخلاقی از روش کیفی که شامل سه روش با عنوان های تحلیل مضمون، سه سوسازی داده ها (به عنوان روشی برای ارزیابی اعتبار یافته ها)، و ترکیب راهبرد اکتشافی متوالی استفاده شده است. در این پژوهش برای نمونه گیری از روش هدفمند استفاده گردیده که عبارت است از: گزینش واحدهای (منابع) خاص مبتنی بر اهداف خاص و مرتبط با سؤال های پژوهش. پس از جمع آوری مطالعات اولیه با مراجعه به چهار تن از متخصصان حوزه روان شناسی اسلامی و کسب نظرات آنان، الگوی نهایی طراحی شد. یافته های به دست آمده از پژوهش نشان می دهد: الگوی ارزش های اخلاقی شامل شش مؤلفه ذیل است: فوق دنیا زندگی کردن و تحلیلگر زندگی خود بودن، غایی نگری و توجه به حیات ابدی، خدامحوری، شناخت حقیقت خود و دنیا، تنظیم روابط با دیگران، خوداصلاحی و خودسازی در جهت اهداف اصیل.

ارزش ها راهنمای نگرش در مسیر زندگی بوده و محرک اساسی رفتار هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه ارزش های اخلاقی بود. در این پژوهش، 300 نفر از دانشجویان ایرانی، از طریق فراخوان اینترنتی شرکت داشتند. ابزارهای به کاررفته عبارت بودند از نسخه فارسی پرسشنامه ارزش های اخلاقی (Padilla & Jensen, 2016)، مقیاس شکوفایی (Diner, 2010) و پرسشنامه اخلاق حرفه ای (Cadozier, 2002). نتایج تحلیل روایی صوری، محتوایی و سازه نشان دهنده روایی مطلوب مقیاس بود. یافته های حاصل از تحلیل عاملی، ساختار 3 بعدی مقیاس را تائید کرد. شاخص های برازش مدل در حد مطلوبی قرار داشتند. ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 85/۰ و برای ابعاد خودمختاری، اجتماعی و الهی به ترتیب 77/۰، 65/0 و 91/0 بود. همگرایی نمرات ارزش های اخلاقی با نمرات اخلاق حرفه ای و شکوفایی تائید شد. بر اساس یافته ها ویژگی های روان سنجی مقیاس ارزش های اخلاقی در جامعه ایرانی مناسب است و استفاده از آن در ارزیابی های روان سنجی و پژوهش ها پیشنهاد می شود.

شناسایی نظام اخلاقی قرآن به  مثابه راهنمای نگرش و کُنش، پیوسته مورد توجه اندیشوران مسلمان بوده است. تلاش های فراوانی برای شناسایی نظام اخلاقی قرآن به صورت تک نگاشته به رشته تحریر درآمده است، اما به نظر می رسد نگاه تک بُعدی به آیات و بسنده کردن به یک نظریهٔ اخلاقی در اخلاق هنجاری - برای تبیین نظام اخلاقی قرآن - نادرست است. مطالعه پیش رو، در صدد بازخوانی نظام اخلاقی قرآن با روش توصیف و تحلیل نقادانه است و می کوشد تبیین روشن و دقیق تری از نظام اخلاقی قرآن بدست دهد. در این راستا، ضمن توصیف نظریه های اخلاقی (غایت گروی، وظیفه گروی، فضیلت محوری) و تحلیل عقلانی هر کدام، به سنجش آنها با آیات قرآن کریم پرداخته است. مطابق نتایج حاصله، با توجه به مفاهیم تشکیکی و چهار گانه واژه های «اسلام» و «ایمان» در قرآن کریم، آدمی با سطوح مختلف معرفتی و انگیزشی در هر سطح، نیازمند تمسک به یکی از نظریه های اخلاقی است. افزون براین، قرآن کریم، ضمن بهره گیری از نظریه های اخلاقی، از مراتب والاتر از ارزش های اخلاقی ویژه خود بهره مند است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ارزش های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی علیه السلام در نهج البلاغه با راهبردهای مقابله با استرس در دختران شهر اصفهان بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دختران شهر اصفهان بود که از بین آن ها 150 نفر دختر 17-20 سال با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و داده ها به وسیله پرسش نامه محقق ساخته ارزش های اخلاقی بر مبنای راهبردهای نظری امام علی در نهج البلاغه و همچنین پرسشنامه مقابله با شرایط استرس زا گردآوری شدند. داده های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شد. یافته ها نشان دهنده این موضوع اند که بین ارزش های اخلاقی و راهبردهای مقابله با استرس رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که زیرمقیاس های ارزش های اخلاقی به صورت کلی قادرند 12/0 از راهبردهای مقابله با استرس را پیش بینی کنند. بر اساس نتایج به دست آمده، بین ارزش های اخلاقی و راهبردهای مقابله با استرس رابطه مثبت و معناداری وجود دارد که می تواند بیانگر این موضوع باشد که ارزش های اخلاقی را می توان به عنوان راهبردی مقابله ای در برابر عوامل استرس زا در نظر گرفت و ارزش های اخلاقی توانایی پیش بینی راهبردهای مقابله با استرس را دارند.

در دو دهه اخیر، دنیا شاهد ظهور الگوی تولید جدید اقتصاد دانش محور بوده است. در اقتصاد دانش محور، دانش به عنوان مهم ترین عامل تولید، از منظر نقش آفرینی در تولید و خلق ارزش افزوده، پیشاپیش سایر عوامل تولیدی قرار می گیرد. ازاین رو، عوامل مؤثر بر تولید دانش، اهمیت دو چندان می یابند. یکی از جنبه های تحقق اقتصاد دانش محور، ارتباط آن با ارزش های اخلاقی است، این مقاله نقش ارزش های اخلاقی در عملکرد اقتصادی و بویژه تحقق اقتصاد دانش محور را مورد مطالعه قرار می دهد. مطالعه موردی مقاله نیز اقتصاد ایران است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. مبانی نظری آن برگرفته از یافته های اقتصاددانان نهادگراست. برای تبیین مجرای تأثیرگذاری ارزش های اخلاقی بر تحقق اقتصاد دانش بنیان از سرمایه اجتماعی استفاده شد که خود یک ابرنهاد است و توجه به نقش آن به معنای تأکید بر روابط علّی نهادی و نقش نهادها در عملکرد اقتصادی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که: 1- عملکرد اقتصادی افراد و جوامع تابع ارزش های اخلاقی و نهادهای هر جامعه است. 2- تحقق الگوی تولید اقتصاد دانش محور مانند هر هدف اقتصادی دیگر، مستلزم تحقق پیش نیازهای نهادی و ارزش های اخلاقی خاص آن است.