آموزش محیط زیست و توسعه پایدار

هدف این پژوهش ارزیابی همخوانی برنامه درسی قصد شده، اجراشده و کسب شده در درس انسان و محیط زیست پایه یازدهم بوده است. روش پژوهش ترکیبی از نوع هم زمان است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پایه یازدهم در سال تحصیلی 1400- 1399 شهر قائن که تعداد آن ها 896 نفر است. در بخش کیفی قلمرو پژوهش کلیه دانش آموزان پایه یازدهم و دبیران آن ها را شامل شد. در بخش کمی بر اساس جدول مورگان تعداد 265 نفر به عنوان نمونه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب و موردبررسی قرار گرفتند. نمونه در بخش کیفی به شیوه هدفمند مبتنی بر معیار (پایه یازدهم، سابقه بیش از پنج سال) و حجم آن بر اساس اشباع نظری تعیین گردید. ابزار گردآوری داده در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته و در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. داده های گردآوری شده در بخش کمی با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار SPSS نسخه 18 و در بخش کیفی با استفاده از کدگذاری باز، انتخابی و محوری انجام شد. نتایج نشان داد که بین برنامه درسی قصد شده و اجراشده انطباق وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که بین برنامه درسی قصد شده و کسب شده نیز انطباق وجود دارد. با توجه به یافته های پژوهش می توان این گونه بیان داشت که علی رغم تغییر رویکرد آموزشی از حضوری به مجازی و عدم تغییر در برنامه درسی، معلمان به عنوان مجریان برنامه درسی توانسته بودند با تلاش و کوشش در جهت انطباق برنامه درسی اجراشده و کسب شده با برنامه درسی قصد شده گام برداشته و در این مهم موفق عمل نمایند.

توسعه آگاهانه طبیعت گردی، راهبردی مناسبی جهت حفظ محیط زیست است. هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی عوامل پیش بینی کننده دانش و آگاهی طبیعت گردهای منطقه حفاظت شده بینالود است. نوع تحقیق کاربردی، روش مورداستفاده توصیفی- تحلیلی و گردآوری داده ها و اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق تعداد طبیعت گردهای ورودی به منطقه، بر اساس آمار میدانی به دست آمده از دهیاران (شهریور 1398)، 12900 برآورد شده است. درنهایت، 210 نمونه به عنوان حجم نمونه مبنای تکمیل پرسشنامه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که بر اساس آزمون t تک نمونه ای میانگین واقعی دو شاخص برخورداری از دانش زیست محیط و به کارگیری فناوری پاک و آگاهی نسبت به قوانین و محیط طبیعی از کمتر از میانه (3) است. یافته های آزمون t دو نمونه نشان داد که طبیعت گردها ازلحاظ نگرش و رفتار محیط زیستی و بعد اجتماعی و اقتصادی محیط زیستی در وضعیت مناسبی قرار دارند، اما ازلحاظ میزان دانش محیط زیستی در وضعیت مناسبی قرار ندارند و نیاز به افزایش آگاهی آن ها در زمینه های دانش محیط زیستی است. میانگین نظر مردان در شاخص های دانش محیط زیستی (3) بیشتر از زنان (65/2) است ولی در شاخص های نگرش محیط زیستی و رفتار محیط زیستی به ترتیب زنان (30/4 و 94/3) بیشتر از مردان با میانگین (15/4 و 72/3) است و تفاوت معناداری در دو گروه وجود دارد. بر اساس آزمون رگرسیون ضریب تعیین تعدیل شده 54/0 می باشد که آشکار نمود که 54 درصد از تغییرات رفتار محیط زیستی طبیعت گردها وابسته به عوامل فردی و اقتصادی- اجتماعی است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون بیانگر رابطه معنی دار و قوی رفتار و نگرش محیط زیستی طبیعت گردها وجود دارد. جهت ارتقای دانش محیط زیستی طبیعت گردها، ایجاد مراکز بازدیدکنندگان، برگزاری دوره های آموزشی، سمینارها و غیره بر مبنای ویژگی های سنی و جنسی پیشنهاد می گردد. روش مناسب انتق ال آموزه ها استفاده از وسایل و مواد نشر آگاهی مانن د تهیه بروشور، فیلم کوتاه و آگاهی رساندن از طریق شبکه های پرطرفدار اجتماعی و تشویق سازمان های مردم نهاد برای ترویج فرهنگ طبیعت گردی است.

هدف پژوهش حاضر طراحی و تدوین الگوی مفهومی مدیریت سبز مدارس متوسطه ایران با رویکرد توسعه پایدار بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف توسعه ای است و برای طراحی الگو از روش داده بنیاد استفاده شد. مشارکت کنندگان شامل 26 نفر از صاحب نظران حوزه محیط زیست، مدیران باتجربه مدارس متوسطه، خبرگان توسعه پایدار آموزش وپرورش استان آذربایجان شرقی و اعضای هیئت علمی مطلع حوزه مدیریت سبز دانشگاه های آزاد و سراسری تبریز بودند که به صورت هدفمند و به شیوه متوالی از نوع گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری برای مصاحبه نیمه ساختاریافته انتخاب شدند. برای تائید کیفیت و اعتبار داده ها از چهار معیار مقبولیت، انتقال پذیری، تائیدپذیری، قابلیت اطمینان استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش کدگذاری سه مرحله ای استراوس و کوربین (باز، محوری، انتخابی) به کمک نرم افزار MAXQDA استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل علی مؤثر بر مدیریت سبز مدارس متوسط شامل آینده پژوهی سبز، استقرار سیستم مدیریت محیط زیستی و تحولات استراتژیک است. عامل انزوای عملکردی، محدودیت، موانع بهداشت حرفه ای و عدم تعهد به عنوان عوامل مداخله گر هستند. حمل ونقل پایدار، استفاده از فناوری پاک، صرفه جویی در مصرف انرژی و مدیریت مصرف آب و پسماند به عنوان اقدامات شناسایی شد. پیاده سازی مدیریت کیفیت جامع، تأثیرات اجتماعی و بهبود عملکرد به عنوان عامل پیامد استخراج شد. درنهایت نتایج حاصل از کدگذاری انتخابی نشان داد عامل آموزش حفاظت از منابع پایه و محیط زیست، توسعه استفاده از فناوری سبز و فرهنگ سازی پایدار اصلاح الگوی مصرف به عنوان مقوله محوری است.

سنجش آگاهی و شناخت ترجیحات عمومی گام نخست در پایش و آسیب شناسی برنامه های آموزشی اجراشده و همچنین طراحی محتوای جدید آموزشی در جهت ارتقای سطح دانش و رفع نواقص موجود است. در این راستا این مطالعه با طراحی و سنجش پایایی و روایی پرسشنامه، نسبت به ارزیابی سطح آگاهی و نظرسنجی در خصوص ترجیحات عمومی در زمینه مدیریت پسماندهای خطرناک خانگی در شهر تهران اقدام گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بیش از نیمی از 971 شهروند تهرانی شرکت کننده در این پژوهش، از خطرناک بودن 6 دسته از پسماندهای خطرناک خانگی اطلاع درستی ندارد. همچنین کمتر از 5 درصد پاسخ دهندگان از سرانه تولید و سهم بخش خطرناک خانگی از جریان پسماند مسکونی آگاه هستند. بااین وجود، اطلاع شهروندان در زمینه نحوه مدیریت و همچنین آثار سوء مدیریت نادرست پسماندهای خطرناک خانگی، در حد قابل قبولی ارزیابی گردیده است. در نظرسنجی صورت گرفته از شهروندان روش جمع آوری توسط اپلیکیشن ها به عنوان روش برتر انتخابی برای جمع آوری و فضای مجازی، به عنوان پراستفاده ترین منبع برای دریافت محتوای آموزشی در خصوص پسماندهای خطرناک خانگی تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشانگر آن است که 8/67 درصد از شهروندان حاضر به پرداخت اضافه بها به منظور مدیریت بهینه بخش خطرناک خانگی بوده و 9/92 درصد از آن ها خواستار وضع جریمه برای متخلفین مدیریت اصولی این دسته از پسماندها هستند. جمع بندی نتایج پژوهش حاضر از نقصان آگاهی عمومی در خصوص شناخت کمیت و کیفیت بخش خطرناک خانگی حکایت داشته که می توان این کمبود را با تولید محتوای آموزشی و ارائه آن در فضای مجازی مرتفع ساخت.

هدف کلی از انجام این پژوهش، ارائه مدل توسعه بازار محصولات سالم و ارگانیک واحدهای صنایع غذایی استان کرمانشاه بوده است. رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر کیفی و با استفاده از روش نظریه بنیانی انجام پذیرفت. جامعه موردمطالعه این پژوهش شامل کلیه مطلعان کلیدی در زمینه موضوع موردپژوهش در استان کرمانشاه بوده اند. برای انتخاب مشارکت کنندگان از نمونه گیری هدفمند از نوع گلوله برفی استفاده شد. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در این تحقیق با بررسی 12 نمونه از جامعه مذکور، اشباع نظری حاصل شد. ابزار جمع آوری داده ها شامل مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند، یادداشت برداری میدانی و در مواردی بحث گروهی بود. به منظور پردازش داده ها، در بخش کیفی از روش کدگذاری سه مرحله ای استفاده شد. نتایج مطالعه نشان دادند در توسعه بازار محصولات سالم و ارگانیک واحدهای صنایع غذایی استان کرمانشاه سه دسته شرایط علی (شامل عوامل شناختی، عوامل رفتاری- انگیزشی، عوامل مدیریتی)، عوامل زمینه ای (شامل عوامل زیرساختی- فناورانه، فرهنگی و وضعیت اقتصادی جامعه هدف) و عوامل مداخله گر (شامل عوامل سیاستی- قانونی و عوامل نظارتی) دخیل هستند. همچنین طبق نتایج، راهبردهای اتخاذشده در سه دسته (شامل عوامل بازاریابی، نحوه تبلیغات و اطلاع رسانی و عوامل اعتمادسازی و پاسخگویی) دسته بندی شدند که دارای پیامدهایی (از قبیل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) بودند. در پایان بر اساس یافته ها پیشنهاد های کاربردی ارائه گردید.

افزایش شمار جمعیت انسانی و نیاز به توسعه فضاهای فرهنگی و اجتماعی انسانی از یکسو و لزوم ایجاد فضاهایی عمومی با هویت برای این جمعیت از دیگر سو باعث توجه به مبحث هویت فرهنگی در قالب فضاهای عمومی، طی دهه های اخیر شده است. دراین بین پاتوق های فرهنگی (باغ –کتاب) به عنوان نهادی عمومی و فضایی حیاتی در فرآیند توسعه فرهنگی و اجتماعی در عرصه فضای شهری ایفای نقش می نمایند و امر کتاب و کتاب خوانی و میزان گرایش به مطالعه، امروزه یکی از شاخصه های توسعه و ارتقا شهر به شمار رفته و در سایه کتاب خوانی پیشبرد اهداف فرهنگی و اجتماعی جامعه میسرتر می شود. با این رهیافت نوشتار حاضر می کوشد به امکان سنجی خلق باغ- کتاب (پاتوق فرهنگی) در فضاهای عمومی شهر با رویکرد ترویج فرهنگ کتاب خوانی در سبزه میدان شهر زنجان بپردازد. روش شناسی این تحقیق توصیفی- پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بوده است. جهت بررسی ارجحیت شاخص ها در خلق باغ کتاب در سبزه میدان شهر زنجان، تعیین وزن هریک از آنها و درنهایت مقدار سازگاری از مدل بهترین-بدترین استفاده شده است، سپس جهت بررسی چگونگی پیاده سازی شاخص های ازلحاظ اهمیت /عملکرد و مقدار تطابق آنها از روش (اهمیت/عملکرد) استفاده شده است. نتایج نشان داد که طراحی خلاقانه عناصر طبیعی با اختلاف زیاد نسبت به دیگر فاکتورها با مقدار 14/0 رتبه اول را به خود اختصاص داده است و برای خلق این فضا نسبت به دیگر شاخص ها دارای وضعیت ارجحیت بوده است. محیطی که همچون کیفیت دل نشین باغ ایرانی با تأثیرات روانی خود، اما با خوانشی متفاوت، حس مکان را غنی سازد و بتواند با به کارگیری فضاهای باز و انعطاف پذیری فضاهای خلاق جمعی که زمینه ساز پویایی اجتماعی و آموزش ناخودآگاه هستند، مکمل فضاهای بسته کتابخانه در طرح باشد و در افقی دورتر با استفاده از فرصت های تفریحی، فرهنگی و توریستی با توجه به اهداف و چشم انداز طرح سبزه میدان، به سیاستی جهت تبلیغ فرهنگ کتاب خوانی و نمایش اهمیت فرهنگ غنی ایرانی، به گردشگران نیز تبدیل شود. انتظار می رود از نظرات و دیدگاه های کاربران و مشارکت آنها استفاده ش ود تا بتوان مکانی برای بروز فعالیت های اجتماعی، ش کل گی ری خاطرات جمعی و هویت بخشی به ساکنان ایجاد کرد.

فرهنگ سازمانی سبز می تواند با درک استراتژی های محیطی به عنوان منبعی برای مزیت رقابتی تلقی گردد و ویژگی هایی داشته باشد که از فرهنگ رقبایش متفاوت بوده و به عنوان یک دارایی نامرئی، تقلید از آن برای رقبا دشوار باشد؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی سبز بر مزیت رقابتی با تأکید بر نقش میانجی نوآوری سبز در کارخانه سیمان ایلام انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و کارکنان کارخانه سیمان ایلام می باشد که نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران تعداد 224 نفر انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد فرهنگ سازمانی سبز، سنجش نوآوری سبز و مزیت رقابتی استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از فن مدل یابی معادلات ساختاری و از طریق نرم افزارهای SPSS25 و Smart PLS3 صورت گرفته است. نتایج پژوهش بیان می کند فرهنگ سازمانی هم به صورت مستقیم تأثیر مثبت و معناداری بر مزیت رقابتی دارد و هم اینکه از طریق متغیر میانجی نوآوری سبز بر مزیت رقابتی تأثیرگذار است. همچنین نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که متغیر نوآوری سبز نیز تأثیر مثبت و معناداری بر مزیت رقابتی دارد.

ازجمله اقدامات جهت دستیابی به توسعه پایدار، خط مشی گذاری زیربنایی دولتمردان کشورها، برای بهبود مسائل زیست محیطی است. هدف این پژوهش، تبیین مدل اقتضایی تحلیل شکاف خط مشی های عمومی دولت در حوزه محیط زیست می باشد. پژوهش حاضر، بر اساس هدف یک پژوهش کاربردی است و برحسب ماهیت موضوع، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری در این مطالعه، شامل کلیه متخصصان رشته های محیط زیست دارای مدارک کارشناسی ارشد و دکتری می باشند که مطابق آمار موجود، تعداد آنها در حدود 121456 نفر است؛ که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد و نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و موردمطالعه قرار گرفتند. اعتبار ابزار سنجش با استفاده از اعتبار محتوایی از نوع اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (α ≥ 0.75) مورد تأیید قرار گرفت. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و برای بررسی سؤال های پژوهش از آزمون معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که بعد ارتباط سیاست ها با اهداف سازمان، بعد انتظارات و احساسات جامعه و بعد تأمین نظر ذی نفعان می تواند در مدل تحلیل شکاف مناسب باشد و مدل اقتضایی تحلیل شکاف خط مشی های دولت در حوزه محیط زیست از اعتبار لازم برخوردار است. مدل پیشنهادی این پژوهش که با نظرات خبرگان حوزه محیط زیستی بهبود یافت، می تواند مدلی کاربردی برای سیاست گذاران، مدیران و مجریان حوزه خط مشی گذاری محیط زیستی و به طور خاص، سازمان حفاظت محیط زیست قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر، اعتباریابی الگوی برنامه درسی اخلاق محیط زیستی مبتنی بر برساختگرایی اجتماعی در دوره متوسطه دوم است. این پژوهش، کاربردی از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه دبیران دوره متوسطه دوم استان مازندران به تعداد 11024 نفر (5692 مرد و 5332 زن) است. نمونه پژوهش شامل 360 نفر از دبیران دوره متوسطه دوم است که به روش نمونه گیری خوشه ای نسبی چندمرحله ای با فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته برساختگرایی اجتماعی دارای 23 گویه با مقیاس پنج درجه ای لیکرت تنظیم شده است. جهت تعیین روایی پرسشنامه ها از روایی محتوایی و جهت بررسی پایایی پرسشنامه ها از پایایی مرکب استفاده شد که دارای وضعیت مناسب و قابل قبولی بود. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، با استفاده از نرم افزارهای SPSS و PLS استفاده شد. نتایج نشان داد مؤلفه های هدف، محتوا، راهبردهای یاددهی-یادگیری و ارزشیابی در تبیین الگوی برنامه درسی اخلاق محیط زیستی مبتنی بر برساختگرایی اجتماعی مؤثر هستند و مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود. برنامه درسی اخلاق محیط زیستی مبتنی بر برساختگرایی اجتماعی موجب می شود تا دانش آموزان به گونه ای فعال درگیر شوند؛ هم چنین روی تفکر و درک به جای به خاطر سپاری صرف متمرکزشده و عملکرد بهتری داشته باشند. درواقع با استفاده از این رویکرد، فعالیت های یادگیری اساسی در بستر دنیای واقعی در طبیعت رخ داده و سازنده گرایی دانش آموزان برانگیخته می شود.

آموزش محیط زیست یکی از اقدامات جدی و ضروری کشورها برای افرایش دانش، مهارت شهروندان و راهی مؤثر برای بهبود و ارتقای رابطه انسان با محیط زندگی پیرامون است.با توجه به سودمندی و ضرورت بهره مندی از تجارب موفق کشورها به عنوان یکی از عناصر اصلی آموزش محیط زیست هدف مقاله حاضر مطالعه موردی آموزش محیط زیست در استرالیا است. روش مورداستفاده پژوه ش توصیف ی - تحلیل ی و شیوه گردآوری داده ها مطالعه اس نادی اس ت. یافته های پژوهش بیانگر اولویت های استراتژیک و اهداف منتخب زیست محیطی و توسعه پایدار کشور استرالیا با تأکید بر زندگی پایدار و نقش آموزش برای آینده پایدار شامل رهبری، ترویج، حمایت و پیشبرد آموزش محیط زیستی و پایدار در استرالیا و به صورت خاص فعالیت های انجمن آموزش محیط زیست استرالیا تا سال 2025 و پروژه های انجام شده این کشور، تا سال 2022 است. این اهداف بر اهمیت تأمین نیازهای مالی برای پروژه های محیط زیست از یک سو و همچنین حمایت از مربیان و معلمان حوزه محیط زیست و گسترش ارتباطات در سطح ملی و منطقه ای و ارتباط با دیگر کشورهای جهان از سوی دیگر متمرکز است. نتایج پژوهش حاضر بر اساس الگو و مدل های مستخرج، همسان سازی و اجرا بر اساس ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، روان شناختی و محیطی ایران را امکان پذیر می سازد.