آموزش محیط زیست و توسعه پایدار

هدف اصلی این پژوهش، طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی بر سواد محیط زیستی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران بود. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری شامل معلمان و اعضا هیئت علمی متخصص و صاحب نظر شهر گرگان در زمینه سواد محیط زیستی و برنامه درسی که شیوه انتخاب آن ها هدفمند و از نوع گلوله برفی بود. درمجموع با 24 نفر مصاحبه شد که شامل 12 عضو هیئت علمی دانشگاه و 12 معلم مدرسه بود. داده ها از طریق محاسبه مصاحبه نیمه ساختارمند در طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد که در قالب الگو پارادایمی و الگو مفهومی بدین صورت شکل گرفت: نیازهای اجتماع، اهداف، کمبود سواد محیط زیستی افراد، آگاهی از خطرات محیط زیست، تدوین محتوا، شیوه های تدریس مبتنی بر محیط زیست، آموزش والدین و نهادهای مرتبط، روش تدریس فعال مبتنی بر محیط زیست، جشنواره ها و مسابقات، دوره های آموزشی، آموزش غیرمستقیم، ارزشیابی، فضا (فضای آموزشی و فضای رفاهی)، والدین تحصیل کرده، زمان (مستقیم و غیرمستقیم)، رویکرد معلم، توانمندسازی معلمان، توانمندسازی مؤلفان کتاب، رسانه های جمعی، جو فرهنگی- تربیتی مدرسه، گروه های مردم نهاد، پرورش دانش محیط زیست، پرورش نگرش محیط زیست، شکل گیری تفکر محیط زیست، ایجاد خلاقیت و درونی کردن ارزش های محیط زیست. در پایان نیز بر مبنای یافته ها و نتایج به دست آمده، رهنمودهایی برای عملی شدن برنامه ارائه شده است.

در دهه های اخیر بشر خطر کم توجهی به محیط زیست را به خوبی درک کرده و امروزه، دغدغه های محیط زیستی از مهم ترین مباحث جامعه جهانی است. در این میان، مؤسسات آموزش عالی به عنوان قلب توسعه دانش در جهان، سهم قابل توجهی در بهبود محیط زیست دارند و به منظور کاهش میزان مصرف منابع، مواد، انرژی و هزینه های سازمانی، کنترل و حذف آلاینده های محیط زیستی، تربیت نیروی انسانی سبزاندیش و فرهنگ سازی در این زمینه، نیازمند به کارگیری مدیریت سبز هستند. ازاین رو، این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص های استقرار و نگهداشت مدیریت سبز در دانشگاه گناباد اجرا شد. این پژوهش با استفاده از روش کیفی فراترکیب و روش کمی تکنیک های تصمیم گیری فازی اجرا شده است. ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات در پژوهش حاضر، اسناد و مدارک گذشته در این زمینه بوده و در این راستا 50 مقاله شناسایی گردید که پس از پالایش و کنترل کیفیت متون، تعداد هفت مقاله برای کدگذاری و تحلیل انتخاب شده و شاخص هایی از آن احصاء گردید. به منظور متناسب سازی این شاخص ها با دانشگاه موردمطالعه، نظرات و توافق جمعی خبرگان دانشگاه موردمطالعه، در قالب یک گروه تصمیم از مدیران دانشگاه، اخذ شد. در این زمینه 44 شاخص در شش حوزه شناسایی شدند. در مرحله بعد، با استفاده از AHP گروهی– فازی و با مشارکت خبرگان، اهمیت هر یک از حوزه ها و شاخص ها تعیین شد. شاخص ناسازگاری برای جداول مقایسات زوجی کمتر از 1/0 به دست آمد. برای تعیین بهترین شاخص ها، با استفاده از تکنیک IPA–G–FGAHP، پس از تعیین اهمیت شاخص ها از یک سو و محاسبه شکاف آن ها از حالت مطلوب از سوی دیگر، شکاف موزون محاسبه شد و با توجه به توانمندی دانشگاه برای اجرای هر یک از آن ها اولویت های نهایی تعیین شد. با توجه به یافته ها، شاخص توجه مادی و معنوی برای توسعه محیط زیست در اولویت اول و شاخص های هوشمندسازی ساختمان ها، جذب و ذخیره آب، فضای بام برای جمع آوری آب باران و مدیریت آب های سطحی در اولویت های بعدی قرار گرفتند.

هدف پژوهش «ارایه مدل بهره گیری از ظرفیت رسانه های اجتماعی  در مدیریت بحران محیط زیستی خشک سالی استان سیستان وبلوچستان» است. روش تحقیق پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است و به منظور دستیابی به پاسخ های عمیق از روش تحقیق کیفی مبتنی بر مصاحبه عمیق استفاده شد. جامعه آماری را 14 نفر از متخصصان و کارشناسان مجرب حوزه محیط زیست و رسانه در سطح استان سیستان و بلوچستان تشکیل داده اند که به روش در دسترس و تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. جهت تحلیل مصاحبه های اکتشافی و داده های کیفی از روش تحلیل مضمون  و از پایایی بازآزمون و روش توافق درون موضوعی برای محاسبه پایایی مصاحبه ها استفاده شد. همچنین، اعتبار برای هرکدام از مراحل انتخاب موضوع، طراحی، مصاحبه، نسخه برداری، تحلیل، تأیید و گزارشگری موردتوجه قرار گرفت؛ و نتایج به دست آمده به تأیید خبرگان رسید تا موثق و قابل اتکا باشند. یافته های حاصل از تحلیل مصاحبه با خبرگان شامل 150 کد جزیی که در 10 کد کلی دسته بندی شد، نشان داد؛ فرهنگ و باورهای محیط زیستی، تأثیرات اجتماعی-سیاسی، عوامل اقتصادی و اجتماعی به عنوان ادراکات و دغدغه های محیط زیستی تحت تأثیر رسانه های اجتماعی و تجربیات ناشی از بحران های قبل، نگرش هایی تحت تأثیر هنجار ها و عادت ها ایجاد می کند که با توجه به عوامل درونی کنش ها و رفتارها و عوامل بیرونی مشوق ها و بازدارنده ها منجر به اقدامات محیط زیستی می شود.

با زوال مستمر محیط طبیعی و افزایش روزافزون انتقادات و اقدامات گروه های دوستدار محیط-زیست، توجه به مصرف محصولات سبز در تصمیمات خرید مصرف کنندگان اهمیت بسیاری یافته است. لذا، این پژوهش با هدف شناسایی تعیین کننده های قصد خرید محصولات سبز در میان کارکنان حوزه سلامت شهر یاسوج به منظور ارائه راهکارهای مؤثر برای توسعه این رفتار انجام شد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی پرستاران رسمی، پیمانی، و طرحی بیمارستان شهید بهشتی شهر یاسوج به تعداد 267 نفر بود که از بین آن ها 196 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به-عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته بود. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان و پایایی پرسشنامه با انجام مطالعه راهنما و محاسبه ضرایب آلفای کرونباخ (91/0-70/0) تأیید شد. پس از جمع آوری داده ها، تحلیل آماری با استفاده از روش های آماری در نرم افزار 22SPSS انجام شد. بر اساس یافته ها، اکثر پاسخگویان قصد خرید محصولات سبز را داشتند. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که هنجارهای مرتبط با محصولات سبز قوی ترین پیش بینی کننده قصد خرید این محصولات بوده و به دنبال آن ارزش های درک شده، کنترل رفتار درک شده در خصوص خرید محصولات سبز و در نهایت، نگرش به محصولات سبز قرار داشتند. از آنجا که هنجارها قوی ترین تأثیر را بر قصد خرید محصولات سبز می گذارند، برنامه ریزان و بازاریابان می توانند از کانال های ارتباطی مناسب برای ترویج مصرف سبز و رفتار حامی محیط زیست استفاده کنند. علاوه بر این، دولت باید سیاست-های تشویقی و اجباری برای تشویق تولیدکنندگان و مصرف کنندگان مصرف محصولات سبز تدوین کند.

مفهوم اقتصاد چرخشی به عنوان پاسخی به کمبود منابع و به عنوان محرک گذر به سمت یک سیستم اقتصادی پایدارتر ترویج شده است. سیاست توسعه پایدار روستایی علاوه بر اولویت دادن به تنوع فعالیت های تولیدی، تشویق به پذیرش اقتصاد چرخشی است. این مطالعه تأثیر اقتصاد دایره ای (بازیافت، تولید و مصرف مجدد) بر توسعه پایدار روستایی با سنجش نقش توانمندسازی کارآفرینان را بررسی می کند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش 143 نفر از کارآفرینان روستایی که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و  پرسشنامه های تولید، نگرش نسبت به بازیافت، استفاده مجدد، پرسشنامه توانمندسازی کارآفرینان و پرسشنامه توسعه پایدار در اختیار آنها قرار گرفت. جهت بررسی هدف پژوهش و تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار 23 SPSS و SMART-PLS 3 استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد ارتباط مستقیم و معناداری بین مؤلفه های اقتصاد چرخشی (مصرف مجدد، تولید و بازیافت) با توسعه پایدار روستایی در سطح معناداری 001/0 وجود دارد. اقتصاد دایره ای با ضریب 451/0=B بر توسعه پایدار روستایی تأثیر دارد. همچنین 45%  از اثر کل اقتصاد دایره ای بر توسعه پایدار روستایی از طریق متغیر میانجی توانمندسازی کارآفرینان ایجاد می شود؛ یعنی توسعه پایدار روستایی به شدت تحت تأثیر اقتصاد دایره ای و عامل میانجی توانمندسازی کارآفرینان است. درک فرصت های ایجادشده توسط اقتصاد چرخشی و عوامل توانمندسازی کارآفرینان می تواند تأثیری مثبت بر اجرای مدل های کسب وکار چرخشی و به تبع آن توسعه پایدار روستایی داشته باشند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی مدل جامع عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات سبز در دانشگاه ارومیه بوده است. با توجه به محتوای بررسی شده می توان ذکر کرد که پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر روش گردآوری داده ها، توص یفی پیمایش ی اس ت. جامع یه آم اری پژوهش ش امل کلی یه کارکنان دانشگاه ارومیه بوده که تعداد آن بر اساس سرشماری 355 نفر بوده است. از طرفی، با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران، حجم نمونه 288 نفر برآورد شد که با توزیع 288 پرسشنامه در بین کارکنان دانشگاه، فقط ۱۷۳ نفر از آن ها شرایط پاسخ گویی به پرسشنامه را داشتند. از سوی دیگر، به منظور بررسی متغیرهای پژوهش از پرسشنامه کمک گرفته شد که در دو بخش مشتمل بر داده های جمعیت شناختی و سؤالات اختصاصی (54 سؤال) تنظیم و توزیع شد. پایایی پرسشنامه به کمک ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی سنجیده و روایی آن نیز با استفاده از روایی همگرا و واگرا موردپذیرش قرار گرفت. به عبارت دیگر، پرسشنامه قابل اعتماد و دارای اعتبار است. سپس، از مدل معادلات ساختاری و تحلیل مسیر به کمک نرم افزار Smart PLS جهت آزمون فرضیه ها استفاده شد. علاوه بر این، مهم ترین یافته های پژوهش نشان داد ک ه به غیراز تأثیر عوامل محیطی بر سودمندی درک شده، تمامی عوامل (فناوری، سازمانی، محیطی و فردی) بر سودمندی و سهولت استفادیه درک شده تأثیر مثبت و معنادار دارند. شایان ذکر است که سودمندی و سهولت استفادیه درک شده بر نگرش نسبت به پذیرش فناوری اطلاعات سبز، نگرش نسبت به پذیرش فناوری اطلاعات سبز بر قصد پذیرش فناوری اطلاعات سبز و قصد پذیرش فناوری اطلاعات سبز بر استفادیه واقعی از فناوری اطلاعات سبز تأثیر مثبت و معنادار دارند. درنتیجه، کارکنان دانشگاه ارومیه می بایستی به منظور نگرش نسبت به پذیرش فناوری اطلاعات سبز و قصد استفاده از فناوری اطلاعات سبز، به عوامل (فناوری، سازمانی، محیطی و فردی) و سپس سودمندی و سهولت استفادیه درک شده فناوری اطلاعات سبز توجه نمایند.

در دهه های اخیر، توسعه پایدار به عنوان یک هدف حیاتی برای اکثر اقتصادها مطرح شده است. برای دستیابی به این هدف، ارائه راهکارهایی برای کاهش آلودگی های محیط زیستی به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه پایدار، امری ضروری است. مسئله تحقیق و توسعه و نقش آن در کاهش آلودگی های محیط زیستی از مباحث مهمی است که در پژوهش های صورت گرفته در حوزه توسعه پایدار، کمتر بدان پرداخته شده است. با توجه به اهمیت موضوع و خلاء تحقیقاتی در این زمینه، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های تحقیق و توسعه سبز بر کاهش آلودگی های محیط زیستی صورت گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی-پیمایشی است. در این پژوهش، ابتدا با بهره گیری از ادبیات، به شناسایی و استخراج مؤلفه های تحقیق و توسعه سبز و همچنین جنبه های مختلف آلودگی های محیط زیستی پرداخته شده و مدل پژوهش استخراج گردیده است. سپس به منظور اعتبارسنجی مدل حاصل و تجزیه و تحلیل داده ها، از روش مدلسازی معادلات ساختاری با نرم افزار Amos استفاده شده است. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته از 269 نفر از افراد فعال در حوزه تحقیق و توسعه سبز، گردآوری شده است. با بررسی متون و ادبیات گذشته، پنج مؤلفه تحقیق و توسعه سبز شامل؛ سرمایه فکری سبز، ایده های سبز، طراحی سبز، سرمایه گذاری سبز و قوانین و استانداردها شناسایی شده و نتایج نشان می دهد تحقیق و توسعه سبز به طور مثبت به کاهش آلودگی های محیط زیستی کمک می کند. این نتیجه بیانگر این است که سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه را می توان نه تنها به عنوان موتور رشد اقتصادی، بلکه به عنوان محرک توسعه پایدار، که در آن رشد می تواند همراه با انتشار کمتر آلودگی های محیط زیستی باشد، پیشنهاد کرد.

بهبود عملکرد توسعه پایدار صنعت ساخت وساز توسط دو عامل نظارت و کشش بازار هدایت می شود که در آن بهبود عملکرد توسعه پایدار شرکت می تواند ازنظر مالی مفید باشد. در این مقاله، شاخص های تأثیرگذار بر توسعه پایدار بتن های سبز دارای سرباره فولادی از منظر اجتماعی و محیط زیستی در چند کشور صنعتی دنیا موردبررسی قرارگرفته اند. به منظور بررسی دقیق تر از ارزیابی چرخه عمر اجتماعی و محیط زیستی بهره گرفته شد. از میان بیش از چهل شاخص ارزیابی شده، نتایج حاصل از ارزیابی کیفیت داده ها، شاخص های اجتماعی قابل اعتماد شش مجموعه داده موردبررسی را شامل: هزینه های عمومی برای آموزش (آموزش وپرورش)، حقوق منصفانه، کالاهای تولیدشده توسط کار اجباری، هزینه های بهداشتی، قاچاق افراد (قاچاق)، ساعات کار هفتگی به ازای هر کارمند (ساعت کار)، احترام به حقوق بومی (حقوق بومی) و فساد بخش عمومی (فساد) نشان داد. بتن سبز ارزیابی شده نه تنها تنوع بازنمایی جغرافیایی را نشان می دهد، بلکه طرح های محصول و تفاوت بالقوه ناشی از تلاش های شرکت را نشان می دهد که در قالب چهار کلاس معرفی شدند. بررسی شاخص های مهم اجتماعی و محیط زیستی بتن سبز تفاوتی را در رابطه بین عملکرد پایداری و سرباره های فولادی نشان داد. درحالی که افزایش محتوای سرباره منجر به عملکرد اجتماعی بدتر شد، این افزایش، عملکرد محیط زیستی را در همه کشورهای موردبررسی بهبود بخشید. توازن بین عملکرد اجتماعی و محیط زیستی حاکی از محدودیت های طراحی محصول پایدار است و اثربخشی آموزش و مدیریت زنجیره تأمین را برای بهبود عملکرد پایداری برای بتن سبز نشان می دهد

افزایش روزافزون استفاده از انرژی های تجدیدناپذیر با انتشار آلاینده ها و گسترش مشکلات زیست محیطی، ضرورت توسعه و به کارگیری فناوری انرژی های تجدیدپذیر را الزامی ساخته است. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل بومی پذیرش فناوری انرژی های تجدیدپذیر در میان عشایر استان کرمانشاه با رویکرد کارآفرینی سبز به روش داده بنیاد انجام پذیرفته است. جامعه موردمطالعه مطلعان کلیدی در استان کرمانشاه، ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش نمونه گیری به صورت هدفمند می باشد. نتایج نشان داد مؤلفه های اصلی برای پذیرش این فناوری ها شامل محیط زیستی - اکولوژیکی (کاهش خسارت های محیط زیستی و عدم آلودگی های محیط زیستی)، اقتصادی - مالی (هزینه زیاد استفاده از انرژی های تجدیدناپذیر، صرفه جویی های اقتصادی، افزایش درآمد به واسطه راه اندازی کسب وکارهای دیجیتالی و مزایای اقتصادی انرژی های تجدیدپذیر)، فرهنگی - رفتاری (اشاعه فرهنگ استفاده از فناوری، تمایل به تغییر وضع موجود به مطلوب و درک سودمندی فناوری)، فنی - تخصصی (اطمینان از عملکرد پنل ها، استهلاک پایین تجهیزات، ایمنی و سازگاری بالا، سهولت در استفاده و دسترسی آسان)، پشتیبانی - حمایتی (تخصیص کمک های مالی و وام های کم بهره، حمایت فنی از تجهیزات و یارانه های دولتی)، نهادی - قانونی (اقدام در راستای حمایت از قوانین برخورداری عدالت اجتماعی، تنظیم قوانین برای ایجاد فضای مناسب برای بخش خصوصی، شفافیت در قوانین حمایتی و تنظیم قوانین زیست محیطی)، رفاهی - امنیتی (افزایش رفاه اجتماعی و افزایش امنیت) و آموزشی - ترویجی (برگزاری کلاس های آموزشی، توسعه ای و آگاهی اطلاع رسانی) هستند. با توجه به یافته های پژوهش در راستای تحقق توسعه پایدار راهبردهای دانشی، تنظیم گری و رفتاری به عنوان پیشنهادهای کاربردی به برنامه ریزان و سیاست گذاران ارائه شده است.

سبزشویی عارضه ای است که رفتارهای ریاکارانه و دروغین را برای حمایت از محیط زیست به امید کسب سود و شهرت ترویج می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی تأثیر اینرسی دانشی بر پدیده سبزشویی در شرکت های دانش بنیان با میانجی گری تضعیف رقابت پذیری انجام پذیرفت. این مطالعه ازنظر هدف، کاربردی و ازلحاظ روش و ماهیت جزء تحقیقات توصیفی- پیمایشی است. در این پژوهش برای سنجش متغیرها از پرسشنامه استاندارد و محقق ساخته بهره گرفته شد که روایی و پایایی آن به ترتیب با استفاده از روش روایی صوری و آلفای کرونباخ تأیید گردید. بدین شکل که جهت سنجش اینرسی دانشی از پرسشنامه لیائو و همکاران (2008) و برای متغیر سبزشویی و تضعیف رقابت پذیری از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری شامل کارکنان 15 تا از شرکت های دانش بنیان استان لرستان به تعداد 295 نفر بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و با کمک جدول مورگان 167 نفر از کارکنان آن ها به عنوان اعضای نمونه انتخاب شده اند. لازم به ذکر است که تعداد کارکنان هر یک از شرکت ها در بخش روش شناسی تشریح شده است. داده ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزارهای Amos نسخه 22 و SPSS نسخه 26 تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در سطح اطمینان 95/0 اینرسی دانشی تأثیر مثبت و معنی داری بر پدیده سبزشویی و تضعیف رقابت پذیری دارد. به علاوه تحلیل مسیر غیرمستقیم گویای نقش میانجی تضعیف رقابت پذیری در تأثیر اینرسی دانشی بر پدیده سبزشویی می باشد.