مدیریت نوآوری

تعارضات در وظایف، موازی کاری ها و عدم شفافیت ها در تقسیم کار، و همچنین تفاوت وظایف قانونی با اقدامات اجرایی نهادهای مختلف در فضای سیاستگذاری فناوری و نوآوری در ایران، منجر به جلب توجه فعالان این حوزه به ساختار حکمرانی آن شده است. این امر با روند رو به رشد شکل گیری ادبیات نظری در خصوص مطالعه ی ساختارهای حکمرانی و آسیب شناسی و اصلاح آنها است. حکمرانی نتیجه قواعد رسمی اعلام شده و تعاملات غیررسمی نقش آفرینان در شبکه های سیاستی است. در این مقاله، وضعیت موجود ساختار حکمرانی درچهارسطح وبراساس قوانین، مقررات و مصوبات این حوزه و همچنین نظرات خبرگان در خصوص وضع موجود با تحلیل شبکه اجتماعی بررسی شده است. با استفاده از شاخص های پل زنی نقش آفرینان در شبکه، تأثیرگذاری و شایستگی آن ها، این دو وضعیت بایکدیگر مقایسه شده و مبنای ارائه پیشنهادات سیاستی در هر چهار سطح قرار گرفته است.. با مقایسه یافته ها در خصوص قدرت پل زنی و مقایسه آن با میزان شایستگی و تأثیر ادراک شده سازمان ها، پیشنهادات بصورت افزایش شایستگی و تأثیر نهادهایی که علی رغم قدرت بالا در نظام قانونی و نظر خبرگان، شایستگی و تأثیر کمی دارند؛ تقویت جایگاه قانونی نهادهایی که شایستگی و تأثیر بالا و قدرت بالا از منظر خبرگان دارند؛ و بازنگری در مأموریت ها و نقش نهادهایی که علی رغم شایستگی و تأثیر بالا و جایگاه بالای قانونی، از منظر خبرگان قدرت بالایی نداشتند، ارائه شد.

شتاب دهنده ها که در سال های اخیر به عنوان یکی از بازیگران اصلی اکوسیستم های کارآفرینی جایگاه ویژه ای کسب نموده اند، از فرآیند ارزیابی و انتخاب متمایزی نسبت به سایر مدل های پرورش کسب وکار مانند مراکز رشد استفاده می کنند. علت اصلی این موضوع در عدم قطعیت بالای کسب وکار نوپا در مراحل اولیه شکل گیری است. لذا برای ارزیابی کسب و کارهای نوپا برای ورود به شتاب دهنده ارزیاب ها باید روش هایی را توسعه دهند که با اطلاعات ناقص و محدود و تغییرپذیری بالا تناسب داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناخت چگونگی تصمیم گیری ارزیاب های خبره در پذیرش یا عدم پذیرش متقاضیان پیش شتابدهی از روش پژوهشی تحلیل پروتکل های کلامی بهره گرفته است. با بررسی 32 پروتکل کلامی حاصل از تصمیم گیری ارزیاب های شتاب دهنده های حوزه فناوری اطلاعات شهر تهران در سال 1398 مشخص شد که آن ها به جای تمرکز بر چندین معیار بر اساس روش تصمیم گیری مبتنی بر یک دلیل صرفا با یافتن یک مشکل غیرقابل حل تصمیم به عدم پذیرش می گیرند. این موضوع نشان می دهد که وجه مشترک تصمیم گیری در ارزیابی پیش شتابدهی در روش تصمیم گیری است که ارزیاب های خبره آن را به کار می برند. نوآوری این پژوهش را می توان در استفاده از روش تحلیل پروتکل های کلامی در چارچوب عقلانیت اکولوژیکی برای توصیف چگونگی تصمیم گیری در فرایند پیش شتابدهی دانست.

یکی از ابزارهای مهم دولت در حمایت از فعالیت های تحقیق و توسعه بنگاه، به کارگیری مشوق های مالیاتی است. مطالعه کشورهای توسعه یافته نشان می دهد ابزارهای مالیاتی عموماً در قالب هزینه ای و به صورت اعتبار مالیاتی به کار گرفته می شوند. تجربه اجرای مشوق های مالیاتی قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان در ایران نشان می دهد که ابزار مالیات از رویکرد درآمد به سمت رویکرد هزینه ای حرکت کرده است. به منظور تدوین علل این گذار تاریخی، پژوهش مطالعه موردی کیفی و روش تحلیل محتوا برای استخراج مقولات محوری در این مقاله انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که از منظر اجرایی، مقولات ساده سازی اجرا و پایداری سیاست موردتوجه بوده است. از منظر اثربخشی نیز مقولات پوشش ریسک تحقیق و توسعه فناوری های بالا و تشویق به تحقیق و توسعه جدید اهمیت بیشتری در این گذار تاریخی داشته است.

انتقال فناوری از مهم ترین راه های کسب و توسعه فناوری برای سازمان ها به ویژه در صنایع پتروشیمی است. از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر انتقال فناوری، ویژگی های گیرنده فناوری می باشد. این ویژگی که شامل ساز و کار، ساختارها و ﻓﺮایﻨﺪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد درون یک ﺳﺎزﻣﺎن می باشد، سرمایه ساختاری نام دارد. با توجه به نقش صنعت پتروشیمی در سایر صنایع و اقتصاد کشورها و اهمیت فناوری و انتقال آن در این صنعت، مدلی که سرمایه ساختاری موثر در انتقال فناوری را ارایه نماید، می تواند چارچوبی برای درک و رفتار این سرمایه در انتقال فناوری را فراهم کند. بنابراین در این تحقیق به دنبال ارایه مدل سرمایه ساختاری موثر در انتقال فناوری در صنایع پتروشیمی ایران می باشیم. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی می باشد. براساس ادبیات شاخص های سرمایه ساختاری استخراج و با کمک خبرگان به جمع بندی این شاخص ها پرداخته شد و پرسشنامه طراحی گردید. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی ابعاد تشکیل دهنده سرمایه ساختاری شناسایی و با استفاده تحلیل عاملی تاییدی مدل ارایه شده، آزمون گردید. درنهایت مدل سرمایه ساختاری موثر در انتقال فناوری در صنایع پتروشیمی در پنج بعد 1)سرمایه نوپدیدی، 2) سیستم ها و روش های حمایتی، 3) زیرساخت های مدیریت دانش، 4) فرهنگ سازمانی حمایت گر و 5) ساختار سازمانی مناسب تبیین و ارایه شد.

تحریم برخی از صنایع در کشور طی سالیان گذشته، موجب شد تا بسیاری از شرکت های بزرگ صنعتی به دنبال تأمین نیازمندی ها از شرکت های داخلی باشند. در این شرایط و با توجه به اینکه بسیاری از نیازمندی ها در سایه همکاری شرکت ها رفع می شود، توسعه همکاری فناوارنه ضروری به نظر می رسد. علیرغم لزوم همکاری های فناورانه در شرایط کنونی، همکاری های فناورانه با چالش های جدی روبروست و در برخی از موارد این همکاری ها شکل نمی گیرد. در اینجا دولت می تواند با به کارگیری ابزارهایی این همکاری ها را توسعه دهد. هدف مقاله حاضر، شناسایی ابزارهای سیاستی توسعه همکاری های فناورانه شرکت های بزرک صنعتی با شرکت های دانش بنیان برای نیل به وضعیت مطلوب در ایران است. در این راستا با بررسی اسناد و مستندات و مصاحبه هدفمند از خبرگان این حوزه، ابزارهای سیاستی توسعه همکاری های فناورانه استخراج و با روش تحلیل مضمون موردبررسی قرار گرفت. این ابزارها را می توان در سه دسته ابزارهای تحریک عرضه، ابزارهای تحریک تقاضا و ابزارهای بهبود زیرساخت دسته بندی کرد.