مدیریت صنعتی

ریسک، شرایط و وضعیتی احتمالی است که در صورت بروز، می تواند مانع تحقق کامل اهداف پروژه شود و مدیریت ریسک فرایندی است که با هدف کاهش پیامدهای منفی ریسک و سودجستن از پیامدهای مثبت آن، تلاش بر تحقق هرچه بیشتر اهداف پروژه دارد. از آنجاکه اهداف مالی یکی از زیربنایی ترین اهداف پروژه هستند و عدم تحقق آنها می تواند زمینه ساز شکست پروژه و سازمان انجام دهنده ی آن باشد، مدیریت ریسک های تهدیدکننده ی آن یکی از اهداف اصلی تیم مدیریت پروژه شمرده می شود. شناسایی و ارزیابی صحیح ریسک ها برای مدیریت صحیح آنها حیاتی است. به همین دلیل در استانداردها و راهنماهای مختلف، الگوها و روش های متنوعی برای تحلیل ریسک ها پیشنهاد شده است. این مقاله با به کارگیری یکی از روش های نوین ارزیابی ریسک که علاوه بر شاخص های احتمال و اثر، شاخص توان مواجهه سازمان با ریسک را نیز مورد توجه قرار می دهد، ریسک های مالی تهدیدکننده ی پروژه ساخت یک نیروگاه برق را مورد ارزیابی قرار داده و بر اساس نتایج حاصل آنها را اولویت بندی کرده است.

پژوهش حاضر با عنوان شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر شکل گیری قابلیت های چابکی سازمان"بررسی موردی شرکت های خودرو ساز تجاری" انجام شده است. در ابتدا به مطالعه مبانی نظری پرداخته شد. مجموعه اطلاعات گردآوری شده در این مرحله، برای محقق این امکان را فراهم آورد تا مدل مفهومی تحقیق را تبیین نماید. سپس با استفاده از ابزار مصاحبه با خبرگان، شاخص های مناسب جهت سنجش متغیرهای موجود در مدل شناسایی گردید. در مرحله بعد پرسشنامه پژوهش طراحی شد. این پرسشنامه حاوی 116 سؤال در مقیاس هفت گزینه ای لیکرت است و پس از تأیید روایی و پایایی، توسط 250 نفر از افرادی که با روش خوشه ای از بین خبرگان صنعت خودرو انتخاب شده بودند، تکمیل گردید. نتایج پژوهش نشان داد قابلیت های چابکی سازمان و زنجیره ی تأمین درونی شرکت ها کمتر تحت تأثیر عوامل محیطی هستند و این عوامل بیشتر ار تواناسازهای چابکی تأثیر می پذیرند و محرک های محیطی از طریق تواناسازهای چابکی، فرایندهای زنجیره ی تأمین و قابلیت های چابکی سازمان را تحت تأثیر قرار می گیرند. همچنین در این مطالعه، با استفاده از مدل دلتا، اثر عوامل محیطی بر اساس جایگاه استراتژیکی که سازمان در بازار برای خود ایجاد کرده، مورد تحلیل قرار گرفت و درنهایت هر یک از زیر مجموعه های ابعاد اصلی مدل با استفاده ازروش دیماتل اولویت بندی شد.

از دیدگاه تصمیم گیرنده (مدیریت) تعیین یک واحد کارا منحصربه فرد به عنوان کاراترین واحد، همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. اگرچه روش های کلاسیک تحلیل پوششی داده ها، تصمیم گیرنده را در تعیین واحدهای کارا و ناکارا یاری می کند، اما اطلاعات بیشتری در رابطه با واحدهای کارا در اختیار وی قرار نمی دهند. به منظور انتخاب کاراترین واحد تصمیم گیری از میان مجموعه ی واحدهای کارا، چندین مدل مجموعه وزن های مشترک برای رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری در یک شرایط برابر ارائه شده است. فروغی [10] یک مدل برنامه ریزی خطی صحیح مختلط برای انتخاب کاراترین واحد تصمیم گیری با رویکرد بازده به مقیاس ثابت ارائه داده است. در این مقاله هدف بسط این روش برای تعیین کاراترین واحد تصمیم گیری در شرایط بازده به مقیاس متغیر است. مدل پیشنهادی برای موقعیت هایی با فرض بازده به مقیاس متغیر مفید خواهد بود و نسبت به مدل پیشین کاربرد وسیع تری در امور صنعتی و مدیریتی دارد. کاربرد عملیِ روش پیشنهادی، روی مجموعه ای از داده های واقعی شامل 19 طراحی چیدمان تسهیلات ارائه می گردد.

تمامی مدل های پایه در تحلیل پوششی داده ها، واحد های تصمیم گیرنده را به دو دسته کارا و ناکارا بخش می کنند و هیچ تفکیکی برای واحدهای کارا قائل نمی شوند. در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نیز با وجود ارائه ی یک رتبه بندی کامل از واحدها، فرآیند تشکیل ماتریس مقایسات زوجی بر اساس نظرات خبرگان بوده که این نظرات باعث ایجاد خطا و ناسازگاری ماتریس های حاصل می شود. در این نوشتار ابتدا یک روش ترکیبی موسوم به روش AHP/DEA تقاطعی برای رتبه بندی واحدها پیشنهاد شده است که ضمن استفاده از نقاط قوت هر دو دیدگاه، تحلیل پوششی داده ها و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در ارائه ی یک رتبه بندی منطقی از واحدها، مشکلات روش های پیشین انجام گرفته در این زمینه را تا حد قابل توجهی پوشش می دهد. سپس ویژگی ها و مزایای روش پیشنهادی با سایر روش ها مقایسه خواهد شد. در نهایت برای مقایسه بهتر چندین مثال عددی ارائه می شود.

جمهوری اسلامی ایران با قرار گرفتن در جایگاه داوزدهم دنیا در تولید دانش نانو  می تواند جایگاه مناسبی را در تجاری سازی و تولید ثروت از فناوری نانو کسب کند. این پژوهش به دنبال شناسایی و اولویت بندی عوامل نهادی مؤثر بر انتخاب راهبرد تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی فناوری نانو است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها آمیخته اکتشافی (کیفی- کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی خبرگان متخصص و در بخش کمی شرکت های فعال فناوری نانو است. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه و در بخش کمی، پرسش نامه و روش تحلیل داده ها در بخش کیفی، کدگذاری باز، محوری و انتخابی و در بخش کمی، تحلیل عاملی تأییدی و مقایسه زوجی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شش عامل نهادی بر انتخاب راهبرد تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی فناوری نانو در ایران مؤثرند که به ترتیب اولویت عبارت از سابقه و قراردادهای دانشگاه، فرهنگ دانشگاه، نهادهای حمایت کننده، اهداف و مأموریت دانشگاه، سرمایه اجتماعی دانشگاه و سیاست های دانشگاه است. این شش بُعد در قالب 20 جزء فرعی شناسایی و اولویت بندی شده است.

شتاب روزافزون روند توسعه موجب گشته تا انتخاب پیمانکار با لحاظ شاخص های هزینه، مدت و کیفیت مطلوب به عنوان عاملی مهم در موفقیت طرح های صنعتی محسوب گردد. در این مقاله با تلفیق تئوری مطلوبیت چندشاخصه (MAUT) و الکتره یک (Electre I)، مدلی جهت انتخاب پیمانکار پروژه های ساختمانی ارائه می گردد. در این راستا ضمن بررسی پیشینه موضوع، معیارها و شاخص های مربوط شناسایی و دسته بندی شدند.سپس با استفاده از نظرات خبرگان، معیارها و شاخص های اصلی تعیین و وزن های متناظر آنها نیز تدوین گردید. در گام بعد با فرض خنثی بودن دیدگاه تصمیم گیرنده نسبت به ریسک، توابع مطلوبیت تک شاخصه محاسبه شدند و ماتریس تصمیم بر مبنای مطلوبیت های متناظر با سطوح و مقادیر شاخص ها در هر یک از گزینه های تصمیم تشکیل گردید. سپس با بهره گیری از روش الکتره یک، گزینه های تصمیم رتبه بندی شدند. بر اساس یافته های این تحقیق، جهت دستیابی به منافع بلند مدت سازمان انتخاب پیمانکار باید بر اساس مجموعه ای جامع از معیارها و شاخص ها صورت گیرد. با تلفیق تئوری مطلوبیت چندشاخصه و روش الکتره یک، ضمن بهره گیری از نقاط قوت هر دو روش مدلی کاربردی با بروندادی قابل اطمینان جهت انتخاب پیمانکار پروژه های ساختمانی ایجاد می گردد.

بررسی های انجام شده حاکی از آن است که مطالعات محدودی در خصوص مکان یابی مراکز خدماتی، و درنهایت مراکز درمانی، انجام گرفته است. از طرفی در اندک مطالعات موجود نیز بیشتر بر به کارگیری شاخص های کمّی مکان یابی تمرکز شده است. به نظر می رسد دلیل این امر، ابهام و نادقیق بودن شاخص های کیفی است که کاربرد آن ها را با محدودیت مواجه نموده است. در مقاله حاضر تلاش شده با استفاده از منطق فازی نشان داده شود که می توان ابهام موجود در اندازه گیری معیارهای کیفی را در این زمینه از بین برد. همچنین با بکارگیری فرایند تحلیل شبکه، به موضوع همبستگی معیارها و تأثیرات متقابل آنها در انتخاب یک واحد درمانی پاسخ مناسبی داده شود. از آنجایی که در فرایند تحلیل شبکه، برای تلفیق نظرات خبرگان از روش دلفی استفاده می شود و بنابراین ماهیت داده ها به شکل مد تغییر می باید، به منظور برطرف کردن این مشکل و نیز توسعه فرایند تحلیل شبکه از مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. نتایج حاصل از اجرای متدولوژی پیشنهادی در یک بررسی موردی، توانایی آن را به عنوان یک متدولوژی اجرایی علمی جهت مکان یابی واحدهای خدماتی، مطلوب نشان داده است. اگرچه محاسبات عددی به ویژه محاسبات بخش فازی زیاد و زمان بر خواهد شد

ارزیابی عملکرد سازمان ها و زیر مجموعه های آن به منظور دستیابی به بهره وری بالاتر و رشد و بالندگی سازمان یک ضرورت غیر قابل انکار است. در دنیای رقابت پذیر عصر بیست و یکم دانشگاه ها، مؤسسه های آموزش عالی و واحدهای تابعه آن یکی از مهم ترین سازمان ها ی خدماتی هر جامعه شمرده می شوند که می توانند نقش مهمی را در رشد و توسعه یافتگی جوامع ایفا کنند، مسلماً ارزیابی عملکرد نظام آموزش عالی مستلزم وجود یک مدل مناسب ارزیابی عملکرد است تا بتواند تصویر روشنی از میزان کارایی و عملکرد آن ارائه کند. مدل تحلیل پوششی داده ها یکی از شناخته شده ترین روش های اندازه گیری کارایی سازمان ها  بخصوص سازمان ها ی خدماتی است اما تعریف ورودی ها و خروجی های مدل با توجه به اختلاف نظر بین ذینفعان کلیدی و انتخاب یک مدل مورد توافق در سازمان کار آسانی نیست. لذا در این تحقیق با استفاده از هفت مرحله روش شناسی سیستم های نرم پیتر چکلند شاخص های مناسب برای ارزیابی عملکرد گروه های آموزشی (گروه های آموزشی به عنوان یک زیرنظام از آموزش عالی می توانند نقش مهمی را در بهبود کیفیت نظام آموزش عالی ایفا کنند). دانشکده مدیریت دانشگاه تهران شناسایی شد و سپس اهمیت نسبی شاخص های مناسب برای ورودی ها و خروجی های مدل تحلیل پوششی داده ها با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مشخص شد.