مدیریت صنعتی

این نوشتار، ترکیب نظریه مجموعه های فازی با شبیه سازی گسسته پیشامد را مطرح کرده و آن را برای مدل سازیِ مدت زمان نامطمئنِ فعالیت در شبیه سازی یک سیستم واقعی، به کار می گیرد. هدف این مقاله، ارزیابی سودمندی شبیه سازی فازی برای مدل سازیِ مدت زمان نامطمئن فعالیت است؛ به ویژه زمانی که داده نمونه ای موجود نبوده یا داده های موجود کافی نباشند. در این پژوهش، برای توصیف مدت زمان نامطمئن فعالیت ها از اعداد فازی استفاده شده که بیانگر ابهام، عدم دقت و ذهنیت گرایی در تخمین آنهاست. ابتدا یک مدل شبیه سازی برمبنای رویکرد کلاسیک (مبتنی بر توابع توزیع احتمال) طراحی شده و سپس با استفاده از مدت زمان های تخمینی خبرگان، به صورت مدل فازی درمی آید. چند مدل شبیه سازی نیز برمبنای تعدادی از توابع توزیع احتمال رایج، طراحی شده و نتایج آنها با نتیجه مدل شبیه سازی فازی مقایسه می شود. نتایج نشان می دهد که اول خروجی های شبیه سازی فازی، تنها با یک مرتبه اجرای شبیه سازی گسسته پیشامد فازی قابل حصول است و دوم اینکه بازه خروجی های شبیه سازی فازی، نتایج حاصل از چندین مرتبه اجرای مدل های مبتنی بر توابع توزیع احتمال را در بردارد. بنابراین، شبیه سازی فازی، رویکرد پذیرفتنی برای نمایش سیستم واقعی به شمار می آید؛ به ویژه در شرایط عدم اطمینان که داده نمونه ای وجود نداشته یا داده های موجود ناکافی و غیرقابل اتکا هستند.

هدف این نوشتار، بهبود روابط زنجیره تأمین در شرکت های کوچک و متوسط صنعت قطعه سازی خودرو کشور است. رویکرد مورد استفاده، تحلیل اهمیت عملکرد و شیوه گردآوری اطلاعات پرسش نامه بوده است. پس از مطالعه پیشینه پژوهش، سیزده عامل مهم در روابط زنجیره تأمین شرکت های مورد مطالعه، شناسایی شده که همگی به تأیید خبرگان رسیده اند. سپس با توجه به پیشینه پژوهش، برای هر عامل شاخص های مناسب تعیین شده است. در ادامه، پرسش نامه ای در اختیار 175 شرکت کوچک و متوسط فعال در صنعت قطعه سازی خودرو قرار گرفته و با روش تحلیل عاملی تأییدی، میزان اهمیت هر عامل اندازه گیری شده است. برای تحلیل عملکرد شرکت ها نیز از آزمون یک جامعه میانگین تی. استفاده شده است. سرانجام، شاخص های روابط زنجیره تأمین در ماتریس اهمیت عملکرد، دسته بندی شده و پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت شرکت های ارائه شده است.

پیچیدگی های ساختاری و محیطی و همچنین فشارهای رقابتی، باعث شده تا تعیین اولویت های توسعه تکنولوژی یک صنعت برای سیاست گذاران، مدیران و برنامه ریزان آن، از اهمیت خاصی برخوردار شود. با وجود ضرورت این مهم که مورد تأکید محققان نیز قرار دارد، فرایندی وجود ندارد که با توجه به اقتضائات خاص سطح صنعت، به برنامه ریزی تکنولوژی بپردازد. این شکاف تئوریک، باعث شده تا مطالعات دانشگاهی و صنعتی برای تدوین راهبرد تکنولوژی یک صنعت با توسعه مدل های برنامه ریزی تکنولوژی بنگاه یا با تغییر در مدل های سیاست گذاری تکنولوژی سطح کلان، به شناسایی و انتخاب تکنولوژی های کلیدی یک صنعت بپردازند که هر دو این رویکردها از ضعف ها و نقایصی برخوردارند. در این مقاله با رویکردی کیفی و با استفاده از روش نظریه برخاسته از داده ها، مدلی سه سطحی برای برنامه ریزی تکنولوژی در سطح صنعت ارائه شده است که در سطح مرجع، خطوط کلان توسعه تکنولوژی انتخاب می شود و در سطح میانی، مدل سبد حوزه های تکنولوژی که پاسخ مناسب به نیازمندی های کلیدی سیستم می دهند، تعیین می شود. در سطح خرد مدل نیز گزینه های تکنولوژی که پتانسیل لازم برای دست یابی به اهداف عملکردی مورد نیاز را دارند، انتخاب می شوند. در ادامه مقاله و پس از تحلیل مدل توسعه یافته، پیشنهادهایی برای پژوهش های بعدی ارائه شده است.

تحلیل پنجره ای، روش شناخته شده ای برای ارزیابی عملکرد در طول دوره های زمانی بر مبنای تحلیل پوششی داده ها است. در کاربرد تحلیل پنجره، فرض می شود که مرزهای کارا در طول دوره های مورد بررسی تغییر نکرده اند. بر خلاف تحلیل پنجره، شاخص مالم کوئیست تلاش می کند تفاوت مرزهای کارا را شناسایی و تفکیک کند. اما منظور از تفاوت مرزها از دیدگاه تحلیل پنجره، تغییرات کلی آنهاست که با روش های آماری قابل مطالعه است؛ در حالی که از دیدگاه مالم کوئیست، منظور میزان افتراق در نقاط محدودی از مرزهاست که با روش های ریاضی قابل تفکیک است. در این پژوهش با توجه به انطباق مجموعه امکان تولید در دو نوع شاخص مالم کوئیست با تحلیل پنجره ای با عرض های برابر با 2 یا بیشتر، چارچوبی پیشنهاد می شود که کاربر را قادر می کند با تعیین طول مناسب پنجره، از نقض فرض اساسی آن اجتناب کند و با به کارگیری نوع مناسب شاخص مالم کوئیست، تفاوت های نقطه ای در مرزها را در محاسبات عملکرد محاسبه کند. 

مفهوم هماهنگی در مدیریت زنجیره تأمین، از دیدگاه نقش آفرینان این زنجیره با همدیگر متفاوت است؛ به طوری که این اختلافِ دیدگاه میان آنها، سبب ناهماهنگی بیشتر در کل زنجیره تأمین شده است. بنابراین با توجه به اهمیت این مقوله در عملکرد زنجیره تأمین، لزوم تبیین مفهوم هماهنگی در قالب مدلی علّی ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش با به کارگیری رویکرد نگاشت شناختی و استفاده از نرم افزار مرورگر تصمیم، به مدل کردن محتوای ذهنی خبرگان برگزیده شده در صنعت خودروسازی کشور پرداخته شده است. سپس با بهره گیری از نرم افزار یو.سی.ای.نت، همبستگی میان نقشه های خبرگان متفاوت، تحلیل شده و در صورت تأیید، نقشه های این خبرگان برای دست یابی به نقشه اجماعی صنعت خودروسازی کشور تلفیق شده اند. در ادامه نقشه های تفاوت 60، 70 و 100 درصد توافق خبرگان، به همراه تعیین میزان روابط میان آنها پرداخته شده است. در انتها آزمون های حاصل از تحلیل های بلوکی بر اعتبار این تقسیم بندی ها صحه گذاشته است.

اگرچه موضوع بهره وری از دیرباز مورد مطالعه قرار گرفته است، اما تنها در مطالعات اندکی بهره وری به اجزای آن تجزیه گردیده و سهم هریک در میزان تغییرات آن بررسی شده است. بر این اساس، نوشتار پیش رو می کوشد تا این موضوع را در صنایع تولید کانی غیرفلزی، به منزله یکی از عمده ترین صنایع در سطح کدهای ISIC و با استفاده از داده هایی خُرد، بررسی کند. با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و شاخص مالم کوئیست و وارد کردن خروجی این روش ها به مدل داده های ادغام شده (پنل دیتا) با تأکید بر نتایج به دست آمده در سطح کدهای چهار رقمی، تغییرات فناوری در سه صنعت تولید سیمان و آهک وگچ، تولید محصولات ساخته شده از بتن، سیمان و گچ و تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی طبقه بندی نشده، دارای بالاترین تأثیر بر تغییرات بهره وری بوده و کارایی مقیاس بالاترین تأثیر را در صنعت تولید آجر داشته است. کارایی مدیریتی نیز بالاترین تأثیر را در تغییرات بهره وری صنعت بریدن، شکل دادن و تکمیل سنگ از خود نشان داده است. از دید سیاست گذاری، این نتایج مبین آن است که برای رشد بهره وری صنعتی، راهکارهای یکسان، قابل اجرا نبوده و هر صنعت متناسب با ساختار اختصاصی به تغییرات متفاوتی برای این رشد نیازمند است.

چابکی وسیله رقابتی برای همه سازمان ها است که در محیط نامطمئن و درحال تغییر امروز مطرح است. بسیاری از شرکت ها در محیط رقابتی کنونی، نیازمند برنامه ریزی راهبردی برای رسیدن به چابکی هستند. در این برنامه ریزی آنها می بایستی راهبرد هایی را برای سرمایه گذاری روی قابلیت ها و توانمندسازنده های چابکی شناسایی و تدوبن کنند. در واقع هر شرکتی برای رسیدن به چابکی، نیازمند داشتن میزان متفاوتی از قابلیت ها و سرمایه گذاری روی توانمندسازنده هایی برای رسیدن به این قابلیت ها است. هدف اصلی این نوشتار، به کارگیری روش های تصمیم گیری چندمعیاره برای رتبه بندی و انتخاب توانمندسازنده های تولیدی برای ارتقای چابکی شرکت ها است. برای این امر، پژوهش پیش رو از یک روش تصمیم گیری چندمعیاره با ترکیب روش های ای.ان.پی و دیماتیل استفاده کرده است. طی فرایند اجرایی پژوهش، بعد از شناسایی قابلیت ها و توانمندسازنده های چابکی در صنعت خودرو، به تعیین روابط شبکه ای بین قابلیت ها و سپس اولویت بندی توانمندسازنده ها خواهیم پرداخت. توانمندسازنده های انتخاب شده بر اساس مطالعات گسترده ای است که محققان در پژوهش های دیگر آن را توانمندسازنده های راهبردی شناسایی کرده اند. در پایان نیز برای تشریح بهتر روش پیشنهادی به یک مطالعه موردی نیز اشاره خواهد شد و پیشنهادهایی نیز در این مورد برای ارتقای سطح چابکی ارائه می شود.

با افزایش پیچیدگی، سطح عدم اطمینان و ریسک موجود در زنجیره تأمین نیز افزایش می یابد. از این رو مدیریت ریسک زنجیره تأمین، یکی از موضوعاتی است که مورد توجه سازمان ها قرار گرفته است. در این پژوهش به دلیل اهمیت تأمین کنندگان در زنجیره تأمین، موضوع مدیریت ریسک زنجیره تأمین از این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه از ترکیب تحلیل رابطه ای خاکستری و VIKOR فازی، به منظور ایجاد مدل ارزیابی برای رتبه بندی عوامل مؤثر بر ریسک تأمین کننده استفاده شده است. نوآوری پژوهش در تلفیق روش های دلفی فازی، تحلیل رابطه ای خاکستری و VIKOR فازی در شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر ریسک های وارده از سوی تأمین کنندگان است. این پژوهش برای نخستین بار در صنعت فولاد آلیاژی انجام شده است. برای این امر، عوامل مؤثر بر ریسک های وارده از سوی تأمین کنندگان بر صنعت فولاد آلیاژی، با استفاده از روش دلفی فازی شناسایی و با استفاده از تلفیق دو رویکرد تحلیل رابطه ای خاکستری و VIKOR فازی، رتبه بندی شدند. پس از تجزیه و تحلیل، "منبع یابی منفرد یا محدود" و "محدودیت ظرفیت تأمین کننده" مهم ترین عوامل شناخته شدند. با شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر بر ریسک، راهبرد های لازم برای کاهش این عوامل ارائه شده است.