تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی

تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی

تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و یکم تابستان 1400 شماره 61 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

آینده پژوهی بحران افزایش دمای سطح زمین و کاهش آسایش اقلیمی شهروندان در کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی بحران افزایش دمای سطح فقدان آسایش اقلیمی بهبود میکرو اقلیم شهری کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۳۹۱
پیش بینی های اقلیمی در قالب شبیه سازی در سطح جهانی ،منطقه ای و محلی بهمراه مشخص کردن تغییرات پارامترهای اقلیمی در قالب روندها و مدل ها در علم اقلیم شناسی از دیرباز مطرح بوده است اما آینده پژوهی و آینده سازی وچشم اندازسازی در ادبیات و متون اقلیم شناسی کمتر به چشم می خورد این درحالیست که برنامه ریزی محیطی و تحلیل های آینده پژوهی، تلاشی نظام مند برای نگاه به آینده بلندمدت در حوزه علم اقلیم شناسی است؛ امروزه یکی ازمهم ترین چالش های حال و آینده ، مسئله افزایش دما و در مواردی بحران فقدان آسایش اقلیمی است. باید پذیرفت که با رشد جمعیت کلانشهر تهران، ارتقای سطح زندگی و بهداشت،گسترش شهرنشینی و صنایع ، آسایش اقلیمی و بحران کمبود انرژی دارای اهمیت است. تحلیل های این پژوهش از نظرات نخبگان اقلیم شناسی و مدیران و مسئولین شهر تهران درقالب فرمهای نظرسنجی، تهیه،و برای تجزیه تحلیل داده ها از تکنیکهای آینده پژوهی ازجمله سناریونویسی استفاده شده است. ابزار تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش نرم افزار MICMAC بوده است. در فرآیند تحقیق مهم ترین عوامل کلیدی و پیشران در رابطه با آینده پژوهی بحران افزایش دمای سطح شهر تهران شناسایی گردید و سپس با توجه به عوامل کلیدی شناخته شده مینی سناریوها و سناریو جامع در سه حالت، (بهبود وضعیت میکرواقلیمی شهر تهران+ آسایش اقلیمی شهروندان)، (عدم بهبود وضعیت میکرو اقلیمی شهر تهران+ آسایش اقلیمی نسبی شهروندان)،( عدم بهبود وضعیت میکرو اقلیمی شهر تهران+فقدان آسایش اقلیمی شهروندان و افزایش مصرف انرژی)در سطح کلانشهر تهران داستان سرایی شد.با توجه به نتایج تحقیق به عنوان مهم ترین عوامل ایجاد بحران دمای سطح فقدان نگرش به مفهوم بهبود میکرو اقلیم و مدیریت شهری هستند. و اینکه چالش های فقدان آسایش اقلیمی در رابطه با بحران افزایش دمای سطح،در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی طبقه بندی می شوند.
۲.

مکان یابی تاسیسات و تجهیزات نظامی بر اساس عناصر محیطی مطالعه موردی: سواحل دریای عمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پدافند غیرعامل سواحل عمان فعالیت های نظامی عوامل طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۴۸۸
سواحل با دارا بودن تنوع جغرافیایی از نواحی مهم در جذب جمعیت و فعالیت های اقتصادی به ویژه نظامی می باشند. شناخت رفتارهای محیط طبیعی در سواحل می تواند به برنامه ریزی ها و استقرار فعالیت های نظامی کمک شایانی کند. بنابراین این پژوهش به ارزیابی نقش عوامل طبیعی (آب و هوا و ژئومورفولوژی) در مکان گزینی فعالیت های نظامی می پردازد. برای این منظور مهمترین متغیرهای تاثیر گذار در مکانیابی فعالیت های نظامی انتخاب و سپس داده های ماهانه 4 ایستگاههای هواشناسی منطقه برای دوره 30 ساله(1395-1365) جهت ایجاد پایگاه داده های اقلیمی و لایه های ویژگی های سطح زمین از جمله شیب، جهت شیب، توپوگرافی، برای شکل گیری پایگاه داده های طبیعی انتخاب و در محیط GIS ساماندهی شدند. سپس با استفاده از روش های تصمیم گیری(AHP,ANP) به ارزش گذاری معیارهای تاثیرگذر در فرایند مکانیابی پرداخته شد. در نهایت با استفاده از مدل روی هم گذاری فازی نقشه نهایی بهترین مکان های استقرار تاسیسات و تجهیزات نظامی در سواحل دریای عمان مهیا گردید. نتایج نشان داد که مکان های مناسب استقرار بیشتر در نوار ساحلی شرقی و برخی از نقاط غربی قرار دارد. هرچند می توان مکان های پراکنده ای که حداقل آسیب پذیری را داشته و در جهت اصول پدافند غیر عامل باشند،در سرار مناطق ساحلی در نقشه نهایی مشاهده نمود.
۳.

طیف بندی و بهینه سازی پراکنش تاب آوری شهری با استفاده از شبیه سازی عددی نمونه موردی شهر ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تاب آوری مدلسازی زلزله ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۲۶۵
تاب آوری در شرایط بحرانی ناشی از زلزله اهمیت دوچندانی دارد؛ به عبارتی تاب آوری شهری یکی از مهم ترین موضوعات برای رسیدن به پایداری است. به منزله راهی برای تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت های آن ها مطرح می شود. بر اساس ضرورت موضوع در شهر زلزله خیر ایلام تحقیق حاضر از نظر ماهیت دارای رویکرد توصیفی – تحلیلی و از نظر روش نیز توسعه ای - کاربردی می باشد. و هدف کلی تحقیق برنامه ریزی فضایی مدیریت بحران شهری از منظر تاب آوری شهری ایلام می باشد. از نظر آماره فضایی VIKOR و شبیه سازی بوت استرپ استفاده گردیده و جهت تکمیل تحقیق از نرم افزارهای Visio، Grafer، SPSS، MINITAB و GIS استفاده شده است. نتایج یافته ها براساس شبیه سازی بوت استرپ و براساس 196 سلول مورد مطالعه که بین 14 ناحیه شهری توزیع گردیده است؛ حداقل سلول تاب آوری در شهر ایلام حدود 07/0 درصد را نشان داده است. لذا پراکندگی و وضعیت موجود متغیرهای شهر ایلام نمی تواند در سطح اطمینان 95 درصد به تاب آوری شهری تائید نمایند. بر اساس مدل VIKOR ناحیه چهار-2 کمترین تاب آوری و ناحیه دو-1 بیشترین تاب آوری شهر ایلام را دارا می باشد. همچنین محاسبات مدل رگرسیون نشان داده است مدل به کار رفته، پیش بینی کننده خوبی برای متغیر تاب آوری شهری می باشد. چراکه میزان معناداری در تحقیق حاضر کمتر از میزان 0.05 را نشان داده است.
۴.

بررسی فرآیند توسعه کالبدی شهری با تأکید بر مالیات املاک و مستغلات (مورد مطالعه: مناطق 5 گانه شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مالیات املاک و مستغلات توسعه شهری شهرداری درآمد زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۸۵
تقویت و توسعه کالبدی شهری موجب رشد و شکوفایی در سایر زمینه ها می شود. بدون شک توسعه کالبدی یک کشور عامل مهمی در ایجاد پویایی نظام اقتصادی و حتی رفاه افراد آن جامعه دارد. در این راستا دولت های محلی برای ایفای نقش خود در این حوزه نیازمند منابع مالی متنوع، با ثبات و پایدار است. یکی از این منابع مالیات است. تأثیر مالیات در توسعه کالبدی شهری نقش تأثیرگذاری در رشد اقتصادی و اجتماعی آن دارد. در این میان مالیات، بخصوص (مالیات املاک و مستغلات) یکی از مطمئن ترین شیوه های تأمین منابع مورد نیاز توسعه کالبدی است. لذا هدف پژوهش حاضر؛ بررسی فرآیند توسعه کالبدی شهری با تأکید بر مالیات املاک و مستغلات در مناطق شهر زاهدان می باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. در این مورد مطالعات جامعی در خصوص شاخص های تحقیق در محدوده مورد مطالعه انجام و سپس برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از مدل (Fuzzy Mamdani) استفاده شده است. نتایج تابع مدل از رتبه بندی شاخص ها نشان می دهد که شاخص های بهداشت عمومی و محیط در وضعیت مطلوب و شاخص های آموزش، تجاری و سرگرمی و تفریح در سطح نامطلوب می باشند. همچنین نتایج وضعیت شاخص های مورد مطالعه در تعیین توسعه کالبدی هر یک از 5 منطقه ی مورد مطالعه در شهر زاهدان در خروجی سیستم استنتاج فازی در نرم افزار متلب نشان می دهد که منطقه 5 با امتیاز معیار (0.82) و منطقه 1 با امتیاز (0.79) از سطح مطلوب و منطقه ی 4 با امتیاز (0.70) سطح متوسط توسعه کالبدی و همچنین منطقه 2 با امتیاز (0.61) و برای منطقه 3 با امتیاز (0.50) از سطح توسعه کالبدی نامطلوب برخوردار می باشند. پس از تعیین تابع عضویت و نرمال سازی داده ها طیف اهمیت بر اساس ترتیب شاخص های مورد بررسی و وضعیت آنها، بیشترین توسعه کالبدی را در منطقه 5 و کمترین را در منطقه 3 نشان می دهد.
۵.

بررسی تاثیر ویژگی های زمین شناسی و سنگ شناسی بر تغییرات کیفیت آب در محدوده ارتفاعات جغتای خراسان رضوی از حیث کرومیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کرومیت کیفیت آب ارتفاعات جغتای عناصر سنگین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۸۵
یکی از حیاتی ترین نیازهای بشر آب است. عنصر کروم یکی از فلزات سنگین است که موجب آلودگی آب در مناطق مختلف می شود. منطقه مورد مطالعه ارتفاعات جغتای و دشت های داورزن، خوشاب، جغتای، جوین و سبزوار در استان خراسان رضوی می باشد. در این پژوهش آلودگی آب به عنصر کروم و نیز تاثیر سنگ شناسی ارتفاعات جغتای برکیفیت آب منطقه از حیث کرومیت، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. در این تحقیق تعداد 13 نمونه، جمع آوری و با روش طیف سنج اتمی آزمایش گردیده و با مقایسه آنالیز داده های ژئوشیمی و حدود استاندارد، میزان کروم موجود در آنها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که مقدار کروم در منابع آبی انتخاب شده بین 3/0-1/2 میلی گرم در لیتر متغیر است. نمونه های ژئوشیمی از ppm210 تا ppm 4700 متغیر است. سنگ شناسی منطقه بالاخص معادن کرومیت بر کیفیت آب تاثیر گذاشته است. اما تراکم گسلها و مخروط افکنه ها بر مقدار کروم حل شده تاثیری نداشته است. تاثیر شیب لایه های زمین شناسی مثبت است و نقش میزان اسیدیته در آلودگی آب به کروم ضعیف می باشد. در نهایت مقدار کروم در برخی نمونه ها بیش از حد استاندارد است و باید از سوی متولیان امر مد نظر قرار بگیرد.
۶.

نگرش ژئوپلیتیکی در رقابت گردشگری شهری با استفاده از شاخص جاذبه گردشگری (مورد بررسی: تهران با سایر استان ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک رقابت گردشگری شهری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۴۱۵
شهر تهران بر اساس سند چشم انداز 1404 و نیز طرح جامع مصوب 1386، شهری جهانی، پایدار و منسجم با ساختاری مناسب برای فعالیت و فراغت و نیز شهری روان با رفاه عمومی و زیرساخت های متناسب معرفی شده است. در جهت تحقق چنین تعریفی، در اسناد مذکور راهبردهایی چون ارتقاء نقش و جایگاه شهر تهران در سطوح فراملی، ملی و منطقه ای، توسعه اقتصادی و رونق فعالیت شهر تهران، بهبود وضعیت شبکه های ارتباطی، حفاظت از محیط زیست، احیاء و حفاظت فعال از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی شهر تهران، و توسعه فضاهای سبز، عمومی، تفرجگاهی و گردشگری پیش بینی شده است. یکی از مهم ترین عرصه هایی که می توان در جهت عملیاتی کردن راهبردهای فوق بر آن تکیه نمود، عرصه گردشگری شهری در کلانشهر تهران است. از این رو مسئله رقابت در گردشگری شهری عامل مهمی در پیشرفت همه ی شهرهای کشور در رقابت با یکدیگر و در نتیجه رفاه و اعتلای کشور در سطح ملی و سپس در رقابت با کشورهای همسایه و در سطح جهانی باعث پیشرفت سریع و جذب سرمایه بسیار به کشور خواهد شد. هدف اصلی پژوهش؛ بررسی ژئوپلیتیک رقابت در گردشگری شهری است. به دنبال رسیدن به هدف این مقاله، جامعه آماری تحقیق استان های کشور ایران می باشد، که استان تهران به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. در راستای هدف پژوهش، داده های مرتبط با جاذبه های گردشگری با استفاده از سالنامه ی آماری استان ها (سازمان گردشگری، میراث فرهنگی، استانداری در سال 1395 جمع آوری و سپس به منظور رتبه بندی استان ها از روش TOPSIS و همچنین نرم افزار ARC map برای تهیه نقشه استفاده شده است.
۷.

تعیین الگوی پیچان رودی رودخانه قره سو با استفاده از شاخص های ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی (محدوده روستای انزاب تا پل سامیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الگوی پیچان رود ضریب خمیدگی رودخانه قره سو زاویه مرکزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۲۲۳
مطالعه رفتار و الگوی پیچان رودی رودخانه ها به منظور جلوگیری از خطرات احتمالی از جمله سیلاب، ناپایداری بستر و حرکات پیچان رودی امری ضروری است. در این پژوهش رودخانه قره سو واقع در استان اردبیل، بازه مکانی روستای انزاب تا پل سامیان، به طول 70/16 کیلومتر، مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور تعیین الگوی این رودخانه از ضریب خمیدگی (به روش لئوپولد) و نیز زاویه مرکزی (به روش کورنایس)، استفاده شد. باید اشاره شود که تحقیق در این خصوص در منطقه مورد مطالعه انجام نشده است. علاوه بر این رودخانه قره سو، در استان اردبیل به شدت تحت تاثیر فعالیت های انسانی است، لذا مطالعه تغییرات این شاخص ها در بازه های مختلف مکانی می تواند مفید باشد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین ضریب خمیدگی در محدوده مورد مطالعه برابر 47/1 می باشد، که بیانگر بالا بودن نسبت پیچ وخم رودخانه است. اما با توجه به ضرایب به دست آمده با روش های مورد استفاده نشان می دهد که 11/71 درصد مئاندرها با ضریب خمیدگی 5/1-1، به طبقه مئاندری کم تعلق دارند. در حالی که 78/17 درصد از مئاندرها، ضریب خمیدگی 2-5/1 و 11/11 درصد از مئاندرها ضریب خمیدگی بزرگ تر از 2 را نشان می دهد. این بدین معناست که در منطقه مورد مطالعه حداقل 5 مئاندر از 24 مئاندر وجود دارد که مستعد تبدیل شدن به دریاچه نعل اسبی را دارند. لذا ضرورت تثبیت کناره ها و بستر رودخانه مذکور از طریق روش های مدیریتی و مهندسی سازه ایجاب می نماید
۸.

بررسی مسائل و مشکلات طرح بهسازی مسکن روستایی از دید ناظران فنی شهرستان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بهسازی مسکن روستایی ناظران فنی شهرستان کرمانشاه آگاهی مردم کیفیت مصالح ساختمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۲۴۴
در سال های اخیر، طرح بهسازی مسکن روستایی با هدف بهبود وضعیت زندگی روستاییان تدوین و اجرا شده است. با این همه این طرح با مشکلات و چالش هایی روبرو بوده است که هدف از این مقاله بررسی مسائل و مشکلات پیش روی آن است. روش تحقیق کاربردی، غیر آزمایشی از نوع پیمایشی است که از ابزار پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات بهره برده شده است. جامعه آماری شامل 50 نفر از ناظران فنی شهرستان کرمانشاه است که به روش سرشماری تعیین شده اند. پایایی تحقیق از طریق ضریب آلفای کرونباخ تایید شده است که برابر با 82/0 بوده است. روایی تحقیق با کمک نظر متخصصان تحقیق و همچنین ضریبK.M.O(برابر با 74/0) و آزمون بارتلت(معنی داری برابر با 0/0) بررسی و تایید شد. یافته های تحقیق نشان می دهند که ناظران فنی معتقد بودند، آگاهی روستاییان نسبت به طرح کم است، اما انگیزه روستاییان درباره بهسازی مساکن روستایی بالا است، با این همه مشکلات فرهنگی متعددی بر سر راه پروژه بهسازی وجود دارند که بایستی حل شوند. یافته ها نشان می دهند که با افزایش فاصله روستا از شهر کیفیت مصالح ساختمانی خانه ها کاهش یافته است. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهند که 5 مولفه جنبه های فردی مردم و ناظران، تمایل و انگیزه مردم به بهسازی، میزان تاثیر بهسازی بر بهبود وضعیت مردم، چالش های قانونی و نظارتی پیش روی اجرای بهسازی و زمان اجرای پروژه بهسازی توسط مردم روستایی بر دیدگاه آن ها نسبت به بهسازی مسکن روستایی در شهرستان کرمانشاه تاثیرگذار بوده است. همچنین یافته ها نشان می دهند که با گذشت زمان آگاهی مردم به طرح بهسازی افزایش یافته و مخالفت ها نسبت به آن کاهش یافته است.
۹.

تحلیلی بر نابرابری های فضایی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری در نفت شهر آبادان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل نابرابری های فضایی برخورداری کاربری های خدمات شهری نفت شهر آبادان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۵۰
پژوهش حاضر کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی و همبستگی می باشد که جهت گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی و با بکارگیری شاخص های خدماتی و اجتماعی- اقتصادی و همچنین بهره گیری از مدل های کمی و مدل های آمار فضایی در سال 1397 انجام شده است. هدف پژوهش تحلیل و ارزیابی نابرابری های فضایی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری در نفت شهر آبادان می باشد. نتایج نشان داده که نواحی توسعه یافته به لحاظ اقتصادی- اجتماعی و توزیع خدمات شهری عمدتاً نواحی مرکزی اطراف پالایشگاه وابسته به صنعت نفت می باشند که صرفا بخاطر وابسته بودن به کارمندان شرکت نفت و حمایت های شرکت نفت و بهرمندی از استانداردها و امتیازات لازم در آن از بیشتر شاخص های لازم بهره مند هستند و در طرف مقابل دیگر نواحی شهر که به تبع فعالیت های صنعت نفت در کنار آنها به صورت ارگانیک بوجود آمده اند، فاقد و یا محروم از امکانات و خدمات شهری لازم هستند. از دیگر نتایج پژوهش وجود رابطه مثبت، قوی و معنی دار بین توسعه اقتصادی و اجتماعی با توسعه خدمات شهری در شهر آبادان است، به طوریکه وجود نواحی برنامه ریزی شده وابسته صنعت نفت که هم به لحاظ اقتصادی و اجتماعی مترقی تر هستند و هم به لحاظ کالبدی و خدماتی برنامه ریزی شده تر هستند و نیز وجود نواحی حاشیه ای به ویژه در نواحی شرقی شهر آبادان که هم به لحاظ اجتماعی و اقتصادی ضعیف و آسیب پذیر اند و هم به لحاظ توسعه کالبدی کمتر مورد توجه مدیریت شهری بوده اند، تأثیر اینگونه شکل از توسعه و توزیع نامطلوب و ناعادلانه شاخص های خدمات شهری منجر به نوعی جدایی گزینی و نابرابری های فضایی در شهر آبادان گردیده است.
۱۰.

اجرای الگوریتم TSP در بهینه سازی مسیر حرکت آزمایشگاه سیار پزشکی در مقطع زمانی پس از زلزله با استفاده از GIS و الگوریتم های ACO و ICA (مطالعه موردی: شهر گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بهینه سازی الگوریتم TSP الگوریتم ACO الگوریتم ICA زلزله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۲۴۷
فرایند بهینه سازی مسیر، یکی از تحلیل هایی است که می تواند در مواقعی که محدودیت منابع و زمان وجود دارد، از جمله شرایط پسازلزله مورد استفاده قرار گیرد. در این تحقیق، از تحلیل مذکور جهت حل مسأله فروشنده دوره گرد و به منظور بهینه سازی مسیر حرکت آزمایشگاه های سیار پزشکی استفاده شده است. در این مسأله، هدف پیدا کردن کوتاه ترین مسیر حرکت بین یکسری از نقاط بوده و الگوریتم های مورد استفاده سعی در کمینه سازی هزینه های انتقال و تابع هدف را خواهند داشت. جهت اجرای این مسأله با در نظر گرفتن سناریوی سخت گیرانه در دسترسی به منابع، از دو الگوریتم کلونی مورچگان و رقابت استعماری در کنار الگوریتم دایجسترا در محیط GIS استفاده شده است. نقاط بازدید مدل، مناطق مستعد جهت اسکان موقت پسا زلزله در شهر گرگان بوده و از فواصل عملکردی و زمان واقعی در بستر شبکه شهری، به جای فواصل زمانی و مکانی اقلیدوسی استفاده شده است. نتایج اجرای مدل نشان می دهند که الگوریتم کلونی مورچگان در دو ضابطه زمان و فاصله نسبت به دو الگوریتم دایجسترا و رقابت استعماری، بهینه سازی مسیر را به نحو مطلوب تری انجام داده است.
۱۱.

تفاوت های فضایی در تبیین عوامل هویت مندی فضای شهری با استفاده از روش-های لجستیک و تمایزی- مورد مطالعه: مناطق غربی و شرقی مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هویت تحلیل تمایزی تحلیل لجستیک مناطق شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۳۰۴
هویت به عنوان وجه تمایز پدیده ها، یک امر متغیر و متحول است که از شاخص های هویت ساز تأثیر می پذیرد. جایگاه این شاخص ها متأثر از محیط زندگی، فرهنگ و جهانبینی است که متناسب با مکان و زمان تغییر می کنند. در این میان مشهد به عنوان شهری با ویژگی های خاص جغرافیایی و فرهنگی، دارای هویت ویژه ای است. با این حال انتظار می رود جایگاه شاخص های هویت مندی فضا، در مناطق مختلف آن، به دلایل ویژگی های متنوع کالبدی، اقتصادی و فرهنگی، متفاوت باشد. در این پژوهش برای نمایش جایگاه متفاوت شاخص های اثرگذار بر هویت مندی فضای شهر از نظر ساکنان، ضمن انتخاب دو محدوده متفاوت از شهر(مناطق شرقی و غربی)، اقدام به تکمیل 800. پرسشنامه در بین ساکنین این دو منطقه گردید و از پرسش شوندگان خواسته شد تا شاخص های هویت مندی فضا را اولویت بندی نمایند. نتایج این پژوهش با استفاده از روشهای لجستیک و تمایزی نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین مناطق غرب و شرق مشهد در انتخاب شاخص های هویتمندی فضا وجود دارد. به عبارتی تفاوتهای مکانی بین مناطق مختلف شهرها، می تواند سبب رویکردها و ادراکات متفاوتی از شهر توسط شهروندان گردد و انتظار درک یکپارچه از شهر معقول نیست. توجه به این تفاوتها می تواند مدیران و برنامه ریزان شهر را در جهت درک صحیح از شهر ومحیط آن به منظور ارتقای کیفی محیط یاری کند.
۱۲.

آگاهی از زلزله در معماری و تاثیر آن برسازماندهی جغرافیای سکونت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زلزله ناپایداری جغرافیای سکونت پیچیدگی معماری همساز با زلزله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۵۴
زلزله و پدیده های ناشی از آن، اغلب به عنوان عامل ناپایداری و بی نظمی در علوم مهندسی و معماری مطرح بوده که سبب تخریب زیرساخت شهری می گردند؛ این در حالی است که با تغییر نگاه به زلزله یعنی از ضایعه به ظرفیت و از آشوب به سازماندهی، لایه ای دیگر از این پدیده آشکار می شود. زلزله و شبکه گسل را می توان به عنوان یکی از عوامل سازماندهنده سکونت بررسی کرد که در کل جغرافیای سکونت یعنی مکان گزینی شهر و آبادی، شبکه فضایی شهر، توسعه شهر و شبکه فضایی-سازه ای خانه به صورت یک لایه پنهان اما تاثیرگذار نقش مهم داشته باشد؛ در این مقاله سعی شده است با اتکا به رهیافتی کلّ نگر و بینش سیستمی و با روش توصیفی تحلیلی به نقش خودآگاهی و تصویر ذهنی از زلزله و ارتباط و درهمتنیدگی آن با تکنولوژی قنات پرداخته شود. در انتها مدل زلزله- قنات- شهر معرفی و تاثیر آن در سازماندهی معماری و شهرسازی در مقیاسهای مختلف نشان داده می شود. پدیده زلزله در بستر اجتماعی و کالبدی شهر، پدیده ای است پیچیده که مطالعات چند وجهی و به رهیافت بین رشته ای، مابین حوزه علوم جغرافیایی، نظریه های اطلاعات و معماری وشهرسازی نیاز دارد. اهمیت این پژوهش، نگرش نو به پدیده زلزله و چگونگی تحلیل آن از حالت صرفاَ کمّی به کمّی-کیفی و گذر از مباحث مورفولوژیک محض به مباحث سمیو تپولوژیک است. این رهیافت می تواند پارادایم جدیدی را در حوزه معماری همساز با زلزله در مطالعات معاصر بوجود آورد.
۱۳.

بررسی میزان ارتباط حس تعلق به مکان و سطح امنیت اجتماعی شهروندان -مطالعه موردی: شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت جامعه حس تعلق اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۸۱۰
رفتارهای انسانی و فعالیت های افراد در فضاهای شهری ایجاد شده و روابط فرهنگی و اجتماعی نیز در این فضاها شکل می گیرد. با توجه به اینکه منشا اصلی ناامنی شهروندان ریشه در درون شهرها داشته و عوامل مهمی هم چون فرم کالبدی شهر، بناهای شهری و شکل ساختمان ها در این امر دخیل هستند هدف از تحقیق، سنجش میزان تاثیر حس تعلق به مکان در افزایش سطح امنیت اجتماعی شهروندان شهر قم می باشد. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی کمی می باشد. جامعه آماری تحقیق شهر قم بوده و به جهت جمع آوری حاصل از مطالعات میدانی از فن پرسشنامه به تعداد 384 عدد استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روابط و چیدمان های فضایی در فضای محله با نظارت و نابهنجاری های اجتماعی به همراه محیط فیزیکی و کالبدی دارای همبستگی مستقیم و معنادار می باشد. هم چنین نوع فرم و اندازه فضا که دیگر مولفه حس تعلق به مکان محسوب می گردد با نابهنجاری اجتماعی و آزادی حرکت نیز دارای همبستگی مستقیم و معنادار است. بافت و تزئینات فضای محله ها نیز با محیط فیزیکی و کالبدی دارای همبستگی بوده و در میان آنان بیشترین همبستگی در بین ابعاد حس تعلق به مکان و امنیت اجتماعی مربوط به مولفه آزادی حرکت با نوع فرم و اندازه فضا به مقدار 0.980 می باشد.
۱۴.

پایش اقلیمی- ماهواره ای شاخص سطح برگ در استان همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استان همدان پایش اقلیمی- ماهواره ای سنجش از دور شاخص سطح برگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۲۷۵
در این پژوهش به منظور بررسی و پایش وضعیت شاخص سطح برگ در استان همدان از داده های ماهواره ی مودیس در یک بازه ی زمانی 15 ساله بهره گرفته شد. داده های شاخص سطح برگ پس از استخراج از تارنمای مودیس، با کدنویسی در نرم افزار مت لب مورد واکاوی قرار گرفتند و سپس نقشه های آن استخراج شدند. در نهایت، سری زمانی سالانه ی شاخص سطح برگ به دست آمد و ارتباط آن با میزان بارش ها و میانگین دما در طی این سال ها بررسی گردید. به منظور بررسی بهتر نقشه ها، یاخته های بالاتر از یک که نشان دهنده ی وضعیت بهتر و تراکم بیشتر سطح برگ هستند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان، سال های 1381، 1387، 1390 به ترتیب با(01/0 ، 03/0 و 03/0 درصد) پایین ترین یاخته های بالاتر از 1 و سال 1395 با 24/0 و سال های 1393، 1388 و 1389 با 07/0 یاخته ی بالاتر از 1، بالاترین تعداد یاخته را به خود اختصاص داده اند. وجه مشترک تمامی سال ها از نظر یاخته های بالاتر از یک نشان می دهد که باغات جنوب همدان در جنوب دره مرادبیک، کشتزارهای غرب نهاوند، باغات جنوب شرق ملایر، منطقه حفاظت شده لشگردر در جنوب شرق ملایر در تمام سال ها مشترک بوده اند. تنها تفاوتی که در سال های مختلف مشاهده می شود تعداد یاخته هاست. در نهایت سری زمانی داده ها نشان داد که سال 1389 دارای بالاترین و سال 1381 و 1387 دارای پایین ترین میزان سری زمانی سطح برگ هستند.
۱۵.

تحرک و جابجایی هوشمند و پایداری اجتماعی: ارزیابی روابط متقابل (مطالعه موردی: شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر هوشمند جابجایی و تحرک هوشمند توسعه پایدار پایداری اجتماعی شهرشیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۷
کشور ما ایران با تغییرات جهانی شهرها فاصله زیادی ندارد. یکی از این تغییرات ، تحرک هوشمند است که امروزه در مدیریت شهری غیرقابل انکار و اجتناب ناپذیر است. به ویژه در کلانشهرها که با افزایش جمعیت و مشکلات اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی مختلف روبرو هستند. در حقیقت کلانشهرها همیشه مشکلات زیادی دارند ، از همه مهمتر حمل و نقل. شیراز به عنوان یکی از شهرهای بزرگ و یکی از شهرهای مهم کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این موقعیت از جنبه های مختلف فرهنگی ، تاریخی ، سیاسی و جنبه های مختلفی برخوردار است. نرخ رشد جمعیت آن نیز به دلیل موقعیت مکانی آن به طور پیوسته در حال افزایش است. این روند رشد جمعیت طی چند دهه گذشته ، مشکلات و موانعی را برای مدیریت پایدار و مطلوب ایجاد کرده است که مهمترین آنها مشکلاتی در بخش حمل و نقل است. همین روند نیاز به تأکید بر سیستم های هوشمند در این شهر را نشان می دهد. بنابراین ، در این مطالعه سعی شده است تحرک و جابجایی هوشمند و پایداری اجتماعی برای شیراز مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و اصالت است. نتایج نشان می دهد متغیرهای تحرک و جابجایی بر اساس ابعاد مختلف دسترسی ، حمل و نقل پایدار و همچنین فناوری اطلاعات و ارتباطات در شرایط نامساعدی قرار دارند. شاخص های مختلف هر یک از این ابعاد به همین موضوع اشاره دارند ، زیرا سطح ارزیابی آن (سطح معنی داری کمتر از 0.05 و میانگین پایین تر از معیار) به عدم تمایل آنها از دیدگاه شهروندان اشاره دارد. ​
۱۶.

واکاوی ارتباط بین بارش های سنگین جنوب و جنوب غرب ایران با رودخانه های جوی(ARs)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رودخانه های جوی( ARs) بارش های سنگین انتگرال شار قائم بخار آب جنوب و جنوب غرب ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۶ تعداد دانلود : ۴۱۴
در این پژوهش سعی بر آن است تا منابع رطوبت و مسیر حرکت آن برای بارش های سنگین جنوب و جنوب غرب ایران با استفاده از الگوریتم جدیدی مبتنی بر رودخانه ی جوی شناسایی شود. به همین منظور از بارندگی روزانه ی 17 ایستگاه سینوپتیک در بازه ی زمانی 1986 تا 2015 در جنوب و جنوب غرب ایران که بازه ی زمانی مشترک دارند و منطقه ی مورد مطالعه را به طور کامل پوشش می دهند استفاده شده است. همچنین از مجموعه داده های مراکز ملی پیش بینی محیطی/ مرکز ملی تحقیقات جوی (NCEP/NCAR ) مرکز پیش بینی های میان مدت اروپا ​​(ECMWF) و داده های تحلیل مجدد (ERA-interim) با قدرت تفکیک مکانی 75/0 در75/0 طول و عرض جغرافیایی با تفکیک زمانی 6 ساعته استفاده شده است. متغیرهای استفاده شده شامل بخار آب یکپارچه (IWV)، رطوبت ویژه (q) و مولفه های مداری و نصف النهاری باد (u,v) می باشند. در این پژوهش برای شناسایی و مسیریابی رودخانه های جوی از الگوریتمی مبتنی بر محاسبه ی انتگرال قائم انتقال افقی بخار آب (IVT) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که منبع اصلی رطوبت بارندگی در جنوب و جنوب غربی ایران، جنوب دریای سرخ و خلیج عدن می باشد. البته خروجی نقشه ها نشان می دهد که دریای عرب نیز در تامین رطوبت این بارش ها بی تاثیر نبوده است. شبه جزیره عربستان نیز با توجه به میزان بالای انتقال رطوبت، به عنوان مسیر انتقالی، حجم بسیار زیادی از رطوبت را به سمت منطقه ی مورد مطالعه گسیل می کند. در انتها، مسیر رطوبت به منطقه ی مورد مطالعه ترسیم و شناسایی شد و نتیجتا با در نظر گرفتن 3 شرط اصلی برای رودخانه ی جوی، میتوان گفت مسیر به دست آمده، همان مسیر رودخانه ی جوی می باشد.
۱۷.

شناسایی مؤلفه های معنایی مؤثر بر ایجاد و ارتقای حس تعلق به مکان در دبیرستان ها ( نمونه موردی : دبیرستان های پسرانه منطقه ۱ تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حس تعلق مکان سطوح معنایی مکان کاربری آموزشی دبیرستان منطقه 1 شهرداری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۳۶۹
امروزه فرآیند توسعه و ساخت فضاهای آموزشی بیش ازپیش به ابعاد کالبدی تمایل یافته و در مقابل انسان و ویژگی های او رنگ باخته اند.نتیجه این امر گسستگی رابطه دانش آموزان با مدارس به صورت خاص و محیط آموزشی به صورت عام است.بدین ترتیب محصلین خود را هرچه کمتر جزئی از دبیرستان برشمرده و تعلقی به آن احساس نمی کنند،هدف این پژوهش تبیین عوامل موثر برسطوح معنایی حاکم بر فضای محیط آموزشی است که می تواند بر ایجاد حس تعلق به مکان دانش آموزان مؤثر باشد.روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی و پیمایشی با استفاده از نرم افزار spss و Lisrel8.80 انجام شده و حجم نمونه آن دانش آموزان دبیرستان های منطقه1تهران 384 نمونه میباشد.این پژوهش با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی تأییدی درصدد تعیین این مسئله است که آیا تعداد عامل ها و بارهای متغیرها که روی این عامل ها اندازه گیری شده است،با آنچه در تئوری مشخص شده هماهنگ است یا خیر.با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی،ضرایب استانداردشده درسطح قابل قبول و نسبتاً بزرگی هستند.از طریق مدل ساختاری sem نیز این نتیجه برآورد شد که بیشترین ارتباط و پیوستگی بین مؤلفه ذهنی با میزان بار عاملی 0.76 و در رتبه دوم مؤلفه فیزیکی با میزان بار عاملی 0.63 و درآخر مؤلفه آموزشی با ضریب استاندارد 0.58 با ایجاد و ارتقا حس تعلق به مکان در دبیرستانها، برقرار است.در پایان مدل مفهومی تحقیق با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری ترسیم شد واز طریق رگرسیون این نتیجه حاصل شد که مؤلفه های ذهنی، فیزیکی و آموزشی؛ 43 درصد از واریانس ایجاد حس تعلق به مکان در دبیرستانهای منطقه1تهران را پیش بینی می کنند.
۱۸.

بررسی پیامدهای محیطی شهرک صنعتی تالش در زیست بوم های پیرامونی (مورد مطالعه: روستای کشلی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیامد محیطی مدل پاستاکیا شهرک صنعتی زیست بوم تالش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۳۶
در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، ارزیابی پیامدهای محیطی برای رویارویی با آلودگی و تخریب محیط زیست و شناسایی اثرات طرح های توسعه بر رفاه انسان و سلامت محیط زیست از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. این مقاله به بررسی تأثیرات احداث و فعالیت شهرک صنعتی تالش بر محیط کالبدی، زیستی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی پیرامون پرداخته است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده های پیمایشی گردآوری شده از 270 نفر نمونه آماری است. در این مطالعه، 29 تأثیر منتج از شهرک صنعتی در چهار بعد، با استفاده از مدل ارزیابی پاستاکیا مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته های تحقیق نشان دادند که در مجموع، احداث شهرک صنعتی و فعالیت آن واجد جهات مثبت بوده و پیامدهای مثبت حاصل از آن بر اثرات منفی غالب هستند. پیامدهای مثیت در بعد اقتصادی برتری داشته و پیامدهای منفی در بعد محیط زیستی غلبه بیشتری نشان می دهند. در میان تأثیرات 29 گانه مورد ارزیابی، شهرک صنعتی در 16 مورد تأثیر مثبت و در 13مورد تأثیرات منفی برجا گذاشته است.
۱۹.

اعتبار سنجی روش های درون یابی دمای فصل تابستان در شمال شرق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: درون یابی اعتبارسنجی ران تست کریجینگ AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۲۶۸
اساس داده های اقلیمی اندازه گیری هایی است که با نظم زمانی از پیش تعیین شده در ایستگاه های دیده بانی هوا انجام می پذیرد، بنابراین تمامی مقادیر اندازه گیری شده عناصر اقلیمی تنها به نقطه محل اندازه گیری قابل انتساب است. از این رو روش های مختلف درون یابی میتواند به تخمین داده های اقلیمی در نقاط مختلف کمک زیادی بنماید. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش، شمال شرق ایران شامل استان های خراسان رضوی و شمالی می باشد و از داده های دمای ماهانه فصل تابستان برای 21 ایستگاه همدید و تبخیر سنجی شمال شرق متعلق به سازمان هواشناسی و وزارت نیرو با پراکنش مناسب استفاده شد. دوره آماری 21 سال (2017-1997) به عنوان دوره آماری مشترک برای تمامی ایستگاه ها در نظرگرفته شد. سپس به منظور مقایسه روش های درونیابی، چندین روش مختلف، شامل کریجینگ معمولی، اسپیلاین، مجذور معکوس فاصله و تیسن توسط نرم افزار ARCGIS استفاده شد مقایسه کردن انحراف تخمین ها از داده های اندازه گیری شده به روش اعتبار سنجی متقاطع ارزیابی گردید. سپس به منظور بررسی فرض نرمال بودن خطاهای محاسبه شده در هر روش درونیابی، از آزمون ران تست استفاده و در نهایت برای ارزش یابی بهترین روش درون یابی از روش AHP و نرم افزارExpert Choice بهره گرفته شد. نتایج نشان داد بر اساس معیار ریشه میانگین مربعات خطا(RMSE) به ترتیب روش تیسن، کریجینگ، معکوس فاصله و اسپلاین قرار گرفته اند. بر اساس معیار بیشینه مطلق خطا(MAE)، روش کریجینگ بهتر از سایر روش ها دمای تابستان را برآورد کرده است. بر اساس معیار(MBE) نیز روش کریجینگ بهتر از سایر روش ها می باشد و می توان از آن برای درون یابی دما استفاده نمود. با توجه به ضرایب تعیین شده، نرخ سازگاری محاسبه شده03/0 می باشد که از دقت بالای انتخاب وزن ها حکایت دارد.
۲۰.

ارزیابی کارایی پیشنهادی «میز خدمت» در مدیریت کلانشهرها از منظر حکمروایی خوب شهری (نمونه پژوهی: کلانشهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کلانشهر تهران حکمروایی خوب شهری مدیریت شهری نگرش سیستمی میز خدمت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۳۸۴
متولیان کلانشهر تهران همواره کوشیده اند تا کارآترین الگو را برای اداره امور کلانشهر تهران تدوین نمایند. در حال حاضر مدل مدیریت شهری تهران مدل شورا- مدیر شهر می باشد که طبق آن، مردم با رای مستقیم اعضای شورای شهر را انتخاب می نمایند و شورای شهر تهران شهردار را انتخاب می نماید. در طول سالیان گذشته و با توجه به آنکه نهادها و سازمانهای متولی اداره و ارائه خدمات شهری در مواردی دچار موازی کاری و یا حتی تناقض در وظایف شده اند، نیاز به تدوین مدلی در راستای مدیریت یکپارچه شهری دیده شده است. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. این مقاله از نظر هدف مطالعه، کاربردی می باشد. هدف مقاله حاضر رسیدن به مدلی برای مدیریت یکپارچه کلانشهر تهران است. جامعه آماری این تحقیق خبرگان مدیریت شهری تهران است که بدین منظور 34 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات این تحقیق، مصاحبه و پرسشنامه است و داده ها با استفاده از روش مقایسات زوجی و تاپسیس تجزیه تحلیل شده اند. در نتیجه این تحقیق، با توجه به چالش های شناسایی شده و با استفاده از روش تاپسیس کارآیی مدل تدوین شده تحقیق (با نام پیشنهادی میز خدمت) نسبت به مدل جاری مدیریت شهری تهران مورد تایید قرار گرفته است. همچنین مهمترین نتیجه ای که از مطالعات تطبیقی حاصل شد آن است که در کلانشهرهای مورد مطالعه همواره کلیه امور حکمروایی و مدیریتی شهری تحت فرمان یک نهاد می باشد و از موازی کاری پرهیز شده است که این موضوع باید در تهران نیز مدنظر قرار گیرد.
۲۱.

بررسی میزان اثرگذاری شاخص های زیست پذیری با استفاده از رویکرد حداقل مربعات جزئی مورد پژوهش: بخش مرکزی شهر بجنورد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری شهر بجنورد مدل سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۷
امروزه اغلب جمعیت دنیا در شهرها ساکن اند و شهری شدن به عنوان پدیده غالب اسکان زندگی بشر، همواره با روندی رو به رشد ادامه داشته است. اما در سال های اخیر، زندگی ساکنان شهر با مشکلات متعددی مواجه شده است. از این رو، متخصصان شهری در سراسر جهان در جستجوی راه حلی برای این وضعیت هستند. به گونه ای که نظریه ها، دیدگا ه ها، رویکردها و مد ل های متنوعی در این باره مطرح کرد ه اند. یکی از مهمترین این رویکردها، زیست پذیری است که عموما با شاخص ها و ابعاد مختلف مورد سنجش قرار می گیرد. پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه بین شاخص های مختلف زیست پذیری و ماهیت آن و سنجش میزان اثرگذاری آن ها بر زیست پذیری، بخش مرکزی شهر بجنورد را به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب کرده است. تحقیق از نظر هدف کاربردی است و در گردآوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی بهره گیری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم افزارهای مرتبط استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اگرچه بین اکثر شاخص های مورد مطالعه این تحقیق و زیست پذیری ارتباط معناداری وجود دارد؛ شاخص های مشارکت محلی، امکانات آموزشی و امکانات تفریحی و اوقات فراغت بیشترین تاثیر را بر زیست پذیری داشته اند. همچنین مشخص شد که بین متغیر مدت سکونت و هویت (01/0p-value = ) و مدت سکونت و مشارکت فردی (08/0p-value = ) نیز ارتباط معنادار آماری وجود دارد (در سطح اطمینان 90 درصد).
۲۲.

شناسایی و تعیین الگوی سازمان فضایی مراکز کار و فعالیت کلان شهرها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سازمان فضایی مراکز کار و فعالیت مدل دسترسی هنسن کلانشهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۵۶
به طور کلی وجود کلانشهرها با مراکز متعدد کار و فعالیت باعث شده است که حجم بالایی از سفرها به طرف این مراکز گسیل شود. تجمع و پراکندگی این مراکز موجب افزایش و کاهش سفر وسایل نقلیه می شود. اتخاذ سیاست های مکان یابی و ارتباطی مراکز کار و فعالیت شهری باعث می شود که شهرها بتوانند روند توسعه را با لحاظ نمودن توزیع عادلانه خدمات و برابری های فضایی طی نمایند. هدف این پژوهش شناسایی و تعیین الگوی سازمان فضایی مراکز کار و فعالیت و نحوه ارتباط عملکردهای خدماتی آن با یکدیگر می باشد، به نحوی که تک مرکزیتی و چند مرکزیتی بودن شهرها می تواند تاثیر شگرف بر نظام توزیع مراکز خدماتی ایفا نماید و موجب تغییرات گسترده در رفتار سفر شهروندان گردد. روش تجزیه و تحلیل داده ها ترکیبی از دو روش کمی و کیفی می باشد و در بخش کمی آن تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار توصیفی(نمایش هندسی و تصویری پراکندگی، اندازه های گرایش به مرکز) و مدل دسترسی هنسن صورت می گیرد. در حوزه های مورد مطالعه شاهد اختلاف زیاد در سطوح کاربری ها می باشیم، به طوری که کاربری آموزش عالی در حوزه غربی کلانشهر مشهد، 84 درصد از سطح کاربری آموزش عالی را در خود گنجانده است و سهم حوزه شرقی تنها 3 درصد می باشد. در مورد کاربری های درمانی، تجاری و فضای سبز تجهیز شده نیز مسئله به همین شکل می باشد. تنها در مورد سطوح اداری تعادلی نسبی مشاهده می شود.در نهایت شهر به سه حوزه متعادل برنامه ریزی تقسیم گردید و با لحاظ نمودن اشتغال، پتانسیل توسعه و مسافت، میزان سطوح کاربری های تعیین کننده در سازمان فضایی مراکز کار و فعالیت بدست آمد.
۲۳.

واکاوی سازوکار درک از عوامل شهر اسلامی در بین شهروندان منطقه 20 شهر تهران با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خوانش شهری شهر اسلامی ادراک عوامل ارزشی منطقه 20 مدلسازی معادلات ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۱۵۲
مرور تاریخ دوره اسلامی بیان گر این امر است که مفاهیم، ارزش ها و مبانی اسلامی همواره از اصول شکل گیری شهرهای اسلامی بوده است. تجلی گاه برجسته این مفاهیم در شهرهای قرون اولیه اسلام به ظهور رسیده است. این امر سبب شد که شهر اسلامی به عنوان فضایی برای رشد و نمو دیگر مفاهیم و اصول پایه ای اسلامی گردد. با این وجود با پدید آمدن تفکر مدرن و ظهور جنبش های متعدد، شاهد آن هستیم که بسیاری از این مفاهیم با آسیب های قابل توجهی روبرو شده اند. منطقه 20 شهر تهران، با توجه به سابقه تاریخی، ارزش ها و عناصر موجود در خود نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف واکاوی سازوکار چگونگی اثرگذاری هریک از عناصر شهر اسلامی بر درک ساکنان این منطقه تاریخی از شهر تهران پرداخته است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا مدل مفهومی پژوهش با استفاده از ادبیات موضوع و همچنین بستر تحقیق شکل گرفت که در آن سه بعد اصلی کالبدی، اجتماعی و ارزشی را برای شهرسازی اسلامی در نظر گرفته است. سپس در مرحله بعدی، با استفاده از پیمایش پرسشنامه ای و تحلیل آن به روش مدلسازی معادلات ساختاری، چگونگی و تاثیر هریک از این عوامل با توجه به شاخص های آنان به عنوان یافته تحقیق تبیین شد. نتایج ناشی از تحلیل یافته ها بیان گر این امر هستند که عوامل "ارزشی" بیشترین اثر را درک درک افراد از شهر اسلامی دارند، این درحالیست که عوامل "اجتماعی و مدنی" و "کالبدی" هرکدام در درجات بعدی اثرگذاری قرار دارند.
۲۴.

شناسایی موانع تحقق اهداف بازآفرینی در برنامه ریزی قوانین بافت فرسوده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قانون بافت فرسوده بازآفرینی شهرسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۱۸۴
هدف از تحقیق حاضر شناسایی چالش های قانونی جهت اجرای اهداف بازآفرینی در محدوده های دارای ویژگی بافت فرسوده است محله سیروس از جمله محدوده هایی که پس از تصویب قوانین متاخر در حوزه بازآفرینی بعنوان پایلوت اجرای اهداف بازآفرینی انتخاب شد. به منظور بررسی چالش های اجرای اهداف بازآفرینی، ابتدا براساس مبانی نظری پژوهش به تدوین فرآیند لازم در قانونگذاری بافت فرسوده پرداخته شده، سپس براساس شاخص های لازم در هر بعد، پرسشنامه ای تهیه و براساس نظرات 50 نفر از کارشناسان سازمان نوسازی و شرکت بازآفرینی و به روشt تک نمونه ای و آزمون فریدمن به تحلیل میزان تاثیرگذاری ابعاد مختلف در تحقق پذیری اهداف بازآفرینی در قوانین پرداخته و با تدوین معیارهای مطلوب تحقق پذیری اهداف قانونی براساس نظرات اساتید و تحلیل به روش دلفی، سنجش محتوایی قوانین متاخر با معیارهای مطلوب بررسی شده است. نتایج بدست آمده گویای این امر است که اقداماتی که به واسطه قوانین بازآفرینی در محله سیروس انجام شده است، به صورت غیرمستقیم، گروه هایی از ساکنین را به حاشیه شهر رانده اند. این چالش از عدم تعادل میان حق مالکیت و حقوق شهروندی و منافع عمومی نشات می گیرد. تاکید بر تملک و آزادسازی اراضی و اجرای طرحهای بازآفرینی، سبب غفلت از تامین منافع عمومی و جمعی و ایجاد چالش هایی در سایر ابعاد اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی و عدم تحقق اهداف بازآفرینی شده است. لذا پژوهش با ارایه راهکارهایی سعی در تقویت بعد نظری و بنیادی موضوع حقوق شهری ، ایجاد بستر لازم جهت اصلاح فرآیند قانونگذاری و فراهم ساختن بستر اجرای اهداف بازآفرینی دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۱