ارتفاعات جغتای

هدف از پژوهش حاضر، بررسی روابط کمّی بین حجم مخروط افکنه و ارتباط آن با تکتونیک فعال در دامنه جنوبی ارتفاعات جغتای است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا محدوده مخروط افکنه ها، زاویه جاروب (S) و شعاع مخروط افکنه ها (R) با بهره گیری از نقشه های رقومی شده در محیط نرم افزار Arc/Gis و مدل رقومی ارتفاع (DEM) مشخص شد؛ سپس اختلاف ارتفاع رأس و قاعده مخروط افکنه ها (h) به دست آمد و براساس پارامترهای بالا حجم مخروط افکنه ها محاسبه شد. به منظور بررسی تأثیر سایر متغیرها مانند تکتونیک و لیتولوژی، بعضی شاخص های ژئومورفیک مانند شاخص انتگرال فرازنما (Hi)، شاخص سینوسیته جبهه کوهستان (Smf)، شاخص قرینگی حوضه (Af)، تقارن توپوگرافی عرضی (T)، شاخص (SL)، (BS) و شاخص نسبت پهنای کف دره به عمق دره (Vf) به کار رفت. نتایج به دست آمده از میانگین همه شاخص ها نشان می دهد 61.55درصد منطقه در وضعیت فعال تا نیمه فعال تکتونیکی قرار دارد که نقش عوامل تکتونیکی را در تأمین رسوب و افزایش حجم مخروط افکنه های منطقه آشکار می سازد؛ علاوه بر این نقش مشترک و توأم عوامل سنگ شناسی و نیروهای تکتونیکی با توجه به ماهیت بعضی گسل های رورانده در منطقه باعث روراندگی رسوبات نرم و سست شامل فلیش و مارن های نئوژن روی سازند سخت کنگلومرا شده و بار رسوبی بیشتری در اختیار جریان های سطحی و اتفاقی منطقه قرار گرفته و به توسعه مخروط افکنه های منطقه کمک کرده است؛ همچنین بالاآمدگی رسوبات مخروط افکنه و تغییر سطح اساس محلی درنتیجه فعالیت گسل ها، حفر عمقی بستر رودخانه ها را در پی داشته است؛ این مسئله ضمن اینکه باعث توسعه حجم مخروط افکنه ها درنتیجه حفر بستر و افزایش بار جامد می شود، منجر به پیدایش مخروط های چندبخشی و قطعه قطعه نیز شده است. به منظور همگن سازی، حوضه ها از نظر مساحت به سه گروه تقسیم بندی و این روابط در هر گروه تحلیل شد. نتایج نشان می دهد بین مساحت حوضه آبریز تغذیه کننده و حجم مخروط افکنه رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد؛ در حالی که بین شیب حوضه و حجم مخروط چنین رابطه ای وجود ندارد

یکی از حیاتی ترین نیازهای بشر آب است. عنصر کروم یکی از فلزات سنگین است که موجب آلودگی آب در مناطق مختلف می شود. منطقه مورد مطالعه ارتفاعات جغتای و دشت های داورزن، خوشاب، جغتای، جوین و سبزوار در استان خراسان رضوی می باشد. در این پژوهش آلودگی آب به عنصر کروم و نیز تاثیر سنگ شناسی ارتفاعات جغتای برکیفیت آب منطقه از حیث کرومیت، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. در این تحقیق تعداد 13 نمونه، جمع آوری و با روش طیف سنج اتمی آزمایش گردیده و با مقایسه آنالیز داده های ژئوشیمی و حدود استاندارد، میزان کروم موجود در آنها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که مقدار کروم در منابع آبی انتخاب شده بین 3/0-1/2 میلی گرم در لیتر متغیر است. نمونه های ژئوشیمی از ppm210 تا ppm 4700 متغیر است. سنگ شناسی منطقه بالاخص معادن کرومیت بر کیفیت آب تاثیر گذاشته است. اما تراکم گسلها و مخروط افکنه ها بر مقدار کروم حل شده تاثیری نداشته است. تاثیر شیب لایه های زمین شناسی مثبت است و نقش میزان اسیدیته در آلودگی آب به کروم ضعیف می باشد. در نهایت مقدار کروم در برخی نمونه ها بیش از حد استاندارد است و باید از سوی متولیان امر مد نظر قرار بگیرد.

گسل کمایستان یکی از گسل های مهم دامنه های شمالی ارتفاعات جغتای است که از لحاظ داده های ساختمانی به ایران مرکزی تعلق دارد. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر تکتونیک بر شبکه زهکشی و مخروط افکنه های منطقه و مقایسه نتایج حاصله بر اساس شاخص ها و شواهد ژئومرفولوژیکی است. در این تحقیق از برخی از شاخص های کمی ژئومرفیک از قبیل انتگرال فراز نمای منحنی هیپسومتری حوضه های آبریز، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (VF)، نسبت (V)، عدم تقارن حوضه ها (AF)، شاخص گرادیان- طول رودخانه (SL)، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی (T) و شاخص وسع ت مخروط افکنه استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه از نظر شاخص (AF) در وضعیت بسیار فعال، شاخص های (VF) و نسبت (V) در وضعیت فعال و نیمه فعال، شاخص (SL) در وضعیت نیمه فعال تا غیرفعال و شاخص (T) در وضعیت غیر فعال به لحاظ تکتونیکی قرار می گیرند. نتایج حاصل از تلفیق کلیه شاخص ها، منطقه مورد مطالعه را از لحاظ تکتونیک در وضعیت نیمه فعال متمایل به غیر فعال (بالغ مایل به پیر) قرار می دهد.