شبکه من وتو

اطلاع رسانی سرگرم کننده که به نحوی فزاینده در حال تبدیل شدن به یک پدیده مهم در عرصه سیاسی و رسانه ای دنیاست، در سال های اخیر در تلویزیون های فارسی زبان نیز رواج پیدا کرده است. در این مقاله به گونه شناسی ساختاری و محتوایی شش برنامه «شبکه نیم»، «دکتر کپی»، «آنتن»، «پارازیت»، «صرفاً جهت اطلاع» و «حساس نشو» در سه رسانه من وتو، صدای امریکا و صداوسیما با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی پرداخته شده است. بر اساس نتایج تحلیل، سه گونه کلان ساختاری قابل تفکیک است: سرگرمی محور، اطلاعات محور و ترکیبی. این برنامه ها اجزای ساختاری مشترکی نظیر استفاده از ادبیات خودمانی و پیگیری آگاهی بخشی در قالب های غیر سرگرم کننده دارند. به لحاظ محتوایی نیز سه نوع گونه شناسی قابل ارائه است: نوع جهت گیری سیاسی و انتقادی، سطوح نقد و میزان توجه به جنبه های ساختاری و ریشه ای و میزان پیگیری موضوعات غیرسیاسی. این برنامه ها به طور عمده، ویژگی های محتوایی مشترکی نظیر توجه و تأکید بر مشکلات اقتصادی و رفاهی مردم و توجه و تأکید بر رفتارهای نادرست و سخنان متناقض مسئولان کشور دارند.

در سال های اخیر سهم شبکه های تلویزیونی ماهواره ای در سبد مصرفی مخاطبان به ویژه جوانان افزایش زیادی را نشان می دهد و همین امر مسئولان و سیاست گذاران را به جستجوی پاسخ این سؤال واداشته که چه دلایلی باعث جذابیت برنامه های این شبکه ها به ویژه شبکه من وتو، به عنوان پربیننده ترین شبکه ماهواره ای در حال حاضر، و تماشای آن توسط مخاطبان شده است. این تحقیق باهدف پاسخ به این دغدغه طراحی و به روش مصاحبه فردی و گروهی با جوانان تهرانی اجرا شده است. مصاحبه های انجام شده به روش تحلیل مضمونی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج حاصل از مصاحبه ها نشان می دهد که جوانان برای تماشای شبکه های ماهواره ای و جذابیت آن ها از پانزده دلیل مشخص نام می برند که می توان آن ها را ذیل چهار مفهوم اصلی شامل بازنمایی ممنوعه ها، صمیمیت و جوانی، قدرت بخشیدن به مخاطب و اطلاعات سرگرمی دسته بندی کرد. به نظر می رسد، من و تو فضاهایی را پیش روی مخاطب ایرانی باز می کند که در شبکه های داخلی مسکوت گذاشته شده است.