درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ اسلام و سیره

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
تاریخ و سیره شناسی کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۶۱ تا ۴۸۰ مورد از کل ۷٬۷۰۹ مورد.
۴۶۱.

تحلیلی بر روایات عاشورایی قمقام زخّار و صمصام بتّار

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 19-45

کلیدواژه‌ها: فرهادمیرزا معتمد الدوله قمقام زخار و صمصام بتّار امام حسین (ع) روایات عاشورایی تحریف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۶ تعداد دانلود : ۳۱۴
بازتاب مقتل الحسین(ع) در کتاب قمقام زخار و صمصام بتّار با وجود مشابهت هایی که با دیگر گزارش های عاشورایی دارد، دارای تفاوت هایی با دیگر مقتل ها است که واکاوی و بازخوانی آن را ضروری می سازد. از آنجا که قمقام زخار از سوی چهره ای سیاسی در عهد قاجار نگارش شده است، می تواند منشأ اثر برای جامعه علمی و عمومی تلقی شود. اخبار منفرد این کتاب درباره عاشورا، در برخی موارد با وقایع حتمی و گزارش های تاریخی ناسازگار است و در مواردی می تواند اساسی برای سخن علمای شیعی و یا سنّی در قرن های بعد شده است. در این مقاله تلاش می شود با روش کتا بخانه ای و رویکردی تحلیلی، پس از ارزیابی شخصیت نویسنده و توضیحاتی درباره کتاب وی، گزارش های قابل توجهی که نخستین بار در این کتاب آمده است، واکاوی شوند.
۴۶۲.

بازشناخت سیره نگاران شیعی و بررسی عوامل رشد نگارش سیره نبوی (ص) در بین شیعیان در قرن سوم و چهارم هجری

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 51 - 74

کلیدواژه‌ها: سیره سیره نگاری سیره نبوی شیعیان سیره نگار قرن سوم قرن چهارم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۴
نگارش سیره نبوی، از جمله علایق نگارشی مسلمانان در قرون نخستین اسلام به شمار می رود که همواره تحت تأثیر عوامل و زمینه های تاریخی گوناگون بوده است. مسئله مورد توجه در تحقیق حاضر، بررسی کتب سیره نبوی و شخصیت شیعیان سیره نگار در قرون سوم و چهارم و میزان تأثیرپذیری از دستگاه عباسیان در زمینه های اجتماعی و فرهنگی است. انتخاب این بازه زمانی، به دلیل اهمّیت تعدد سیره نویسی نبوی در این دوره است که بعدها منبعی برای ارجاعات نویسندگان پسین گردید. مقاله حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که چه عواملی در قرن سوم و چهارم، در رشد سیره نگاری نبوی در بین شیعیان تأثیرگذار بوده است. یافته های پژوهش نشان می دهد اقدامات و نگرش های برخی خلفای عباسی  از جمله مأمون، معتصم و واثق  در سال های 198 تا232ق، که در عصر اقتدار و اوج قدرتمندی بودند، توانست فضای مناسبی برای نویسندگان سیره فراهم سازد و این حاکی از رشد فرهنگ و تمدن در این دوران است. از سویی دیگر، دوران حکومت آل بویه، نقش بسزایی در رونق و جذب عالمان و نویسندگان داشته و حمایت آنان، باعث نشر بیشتر کتب و ترویج فرهنگی در قالب مذهبی است. در این میان شورش ها و جدال های سیاسی و نیز نفوذ ترکان در قلمرو خلافت عباسی، تأثیر مهمی در ضعف و افول تمدن و فرهنگ اسلامی نهاد و پایه های حکومت را سست کرد و سرانجام، سرنگونی آن را سرعت بخشید.
۴۶۳.

پوشش و آراستگی در سیره امام حسن عسکری(ع)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 109 - 129

کلیدواژه‌ها: امام عسکری (ع) سیره فردی پوشش آراستگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۹۷
پوشش مناسب و آراستگی ظاهری، یکی از موضوعات مهم سبک زندگی است که انسان ها در فطرت خود به آن علاقمندند. پوشش، از مولفه های مهم ارتباطات انسانی نیز به شمار می رود که در استحکام و انسجام افراد جامعه موثر است. دین مبین اسلام به این موضوع بسیار تاکید دارد و روایات نسبتا زیادی از معصومان(ع) در این باره نقل شده است. در میراث اسلامی، به پوشیدن برخی از لباس ها تشویق و از پوشیدن برخی دیگر نهی شده است. همچنین در زمینه رنگ، جنس، نوع، مکان و زمان مناسب پوشش، توصیه هایی وجود دارد که مسلمانان را به انجام این دستورات، ترغیب کرده است. امامان معصوم(ع) به عنوان اسوه و الگو در همه امور و مسائل زندگی، بنا بر اقتضای دستور اسلام، در دوره خود، پوششی را انتخاب کرده اند. با بررسی این گونه روایات و تحلیل رفتارشناسانه آنها می توان به علل، عوامل و اصول مهمی پی برد که در تعیین نوع پوشش، تاثیرگذار بوده اند. این مقاله، با روش تاریخی – تحلیلی، درصدد است با بررسی گزارش ها و روایات مربوط به پوشش در دوره امام حسن عسکری(ع)، وضعیت لباس و پوشش آن حضرت را بررسی کرده و اصول حاکم بر انتخاب نوع پوشش را با تاکید بر پوشش و آراستگی تحلیل کند.
۴۶۴.

ساختار نامه های امام حسین (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 29 - 52

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) تحلیل محتوا سیره علمی امام حسین (ع) عاشورا کوفیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۳۶۹
نامههای تاریخی به عنوان اسناد قابل اتکا برای اعتمادسازی، همواره مورد استفاده قرار گرفتهاند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که ساختار نامههای امام حسین(ع) چگونه بودهاست؟ از امام حسین(ع) 28 نامه بر جای مانده است که برای پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، نامهها از جهت ساختار بررسی شدند. ساختار نامهها ذیل سیزده عنواناز جمله: نوع نامه، فرستنده، گیرنده، کاتب، ناقل اصلی، منبع نقل، نوشت افزار، شروع نامه، مستندات درونی (قرآن و حدیث)، پایانِ نامه، حجم نامه، سیستم ارسال نامهها و موضوعات اصلی و فرعی نامههای امام حسین(ع) بررسی شدهاست. این پژوهش با هدف تطبیق ادبیات گفتاری و نوشتاری امام حسین(ع) با قرآن مجید و بهرهگیری امام از معدن فصاحت و بلاغت کلام وحی الهی انجام شدهاست.
۴۶۶.

تجلی وفاداری و فداکاری در سپاه سیدالشهدا (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 123 - 132

کلیدواژه‌ها: اسوه اصحاب سیدالشهدا (ع) عاشورا فداکاری وفاداری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۴۵
امام حسین(ع) در وصف یارانش میفرماید: «من اصحابی با وفاتر و بهتر از اصحاب خود نمیشناسم». این ستایش امام(ع)، منزلت بیبدیلی به آنان بخشیده است. نگارنده در پرتو این سخن سیدالشهدا(ع)، با رویکرد تاریخی و روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عملکرد اصحاب آن حضرت پرداخته و چنین نتیجه گرفته است که آن بزرگواران در شب عاشورا یکصدا از امام حسین(ع) حمایت کرده و وفاداریشان را اعلام کردند؛ سپس در روز عاشورا و صحنه نبرد، وعدههایشان را در عمل تحقق بخشیدند. آنان با عشق و اخلاص به عرصه نبرد رفتند و حتی در رفتن به میدان جنگ از یکدیگر سبقت گرفتند. چنین رفتار فداکارانه یاران سیدالشهدا، آنان را اسوههای وفاداری و الگوهای فداکاری ساخته و نام و یادشان را جاودانه کرده است.
۴۶۷.

پیدایی شخصیت علمی حضرت زینب سلام الله علیها در واقعه ی عاشورا و رخدادهای پس از آن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 113-139

کلیدواژه‌ها: زینب (س) مقام علمی عاشورا فصاحت و بلاغت بینش سیاسی مخاطب شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۷ تعداد دانلود : ۳۹۲
حضرت زینب کبری سلام الله علیها از بانوان اثرگذار در تاریخ اسلام به شمار می رود که نقش مهمی در ثمربخشی قیام امام حسین علیه السلام داشته است. از آنجا که بیشترین توجه محققان معطوف به حضور حضرت در کربلا بوده و از برخی ابعاد دیگر مانند شخصیت علمی ایشان غفلت شده است، نوشتار پیشرو می کوشد تا با روشی توصیفی-تحلیلی ابعاد مختلف شخصیت علمی ایشان و ظهور آن ها در واقعهی عاشورا و پس از آن را بررسی نماید. جایگاه علمی این بانوی بزرگ را می توان در اموری چون اندیشه ورزی، آگاهی به معارف قرآنی، روایت حدیث، تفقه در دین و نیابت خاصه از سوی معصوم، فصاحت و بلاغت، آگاهی روزآمد سیاسی و بهره گیری درست از فنون روانشناسی و مخاطبشناسی پیجویی کرد.
۴۶۸.

شخصیت اخلاقی امام حسین(ع)در منابع اهل سنت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 23 - 42

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) تقریب زیارت ناحیه مقدسه منابع اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۵۰۴
شخصیت اخلاقی پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت ایشان، منبع ارزشمندی برای آشنایی با مکارم اخلاق و الگوپذیری در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان (شیعه و سنی) است. مسئله اساسی این پژوهش، بررسی نمودهای شخصیت اخلاقی امام حسین(ع) در منابع اهل سنت است. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی، برخی وجوه شخصیت اخلاقی آن حضرت را در منابع سُنّی، مورد کنکاش قرار داده و دریافته است آنچه در منابع تسنُّن در مورد شخصیت اخلاقی اباعبدالله ثبت و ضبط شده است، مؤید اعتقادات شیعه در مورد آن حضرت است که به ویژه در زیارت ناحیه مقدسه، مورد تأکید قرار گرفته است.
۴۶۹.

کاربست منابع اسلامی در تواریخ قرون وسطی اسپانیا: مطالعه موردی تاریخ عرب و تاریخ گوت با تأکید بر واقعه فتح اندلس و زندگانی محمد(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۴ ۲۸-۵

کلیدواژه‌ها: اندلس تاریخ عرب تاریخ گوت رازی رودریگو خمنیز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۸۰
تاریخ عرب و تاریخ گوت، به قلم اسقف برجسته اسپانیایی، رودریگو خمینز دی رادا، از برجسته ترین آثار تاریخی قرون وسطی به شمار می آیند. تاریخ عرب به سبب توجه به تاریخ اسلام، اولین اثر غربی درباره تاریخ اسلام است که موجب اهمیت خمینز در میان مورخان شد. پرسش اصلی مقاله این است که منابع اسلامی چقدر بر تاریخ های نوشته شده در اسپانیای قرون وسطی تأثیر گذاشته است؟ این مقاله درصدد است تا با بررسی تطبیقی آثار رودریگو و متون اسلامی به میزان اتکای رودریگو بر منابع اسلامی پی ببرد. تاریخ گوت نیز درباره حمله اعراب به اسپانیا نکاتی جالب دارد که در تصحیح اطلاعات اروپای قرون وسطی درباره چگونگی سقوط اسپانیا کمک بسیاری کرد. اطلاعات هر دو اثر رودریگو درباره وقایع مشرق زمین و جهان اسلام تا قرن سیزدهم میلادی به طور شگفت آوری با اطلاعات کلیشه ای موجود در تواریخ لاتین پیش از خود تفاوت دارد و دربردارنده نکته های جدید و مهمی است.
۴۷۰.

تحلیل اعتقادی گزیدههایی از زیارتنامه حضرت عباس (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 133 - 150

کلیدواژه‌ها: ایمان تسلیم تولی و تبری رجعت زیارتنامه حضرت عباس (ع) سلام شهادت لعن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۴۱۲
حضرت عباس(ٔع) یکی از شخصیتهای برجسته قیام امام حسین(ع) و برادر بزرگوار سالار شهیدان است و همواره مورد احترام و تکریم امامان شیعه(ع) بودهاست. گواه این سخن، زیارتنامه حضرت عباس(ع) روایت شده در منابع معتبر کهن همچون کامل الزیارات ابن قولویه و المزار مشهدی از امام صادق(ع) است. برای شناخت شخصیت والای حضرت ابوالفضل(ع) لازم است زیارتنامه ایشان تحلیل شود. نوشتار حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی و شیوه کتابخانهای و با تحلیل اعتقادی مهمترین مؤلفههای این زیارتنامه نشان داده است که نور معرفت الهی به قلب آن حضرت تابیده و ایشان به درجه مؤمن حقیقی رسیدهاند. ثمرات و برکات این ایمان واقعی درگفتار و رفتار آن حضرت نمایان گشته و شایسته دریافت سلام خداوند، ملائکه، انبیاء و اولیاء الهی شدهاست. او تسلیم اوامر الهی و ولی خدا، امام حسین(ع) بود و مؤمنان بر این امر شهادت میدهند. قاتلان او تا قیامت ملعونِ خداوند، ملائکه و اولیاء الهی خواهند بود و این که قمر بنیهاشم از جمله رجعت کنندگان زمان ظهور خواهد بود.
۴۷۱.

مقایسه رسوم اجتماعی ایرانی و هندی منعکس شده در دیوان شاعران ایرانی مهاجر به هند در دوره صفوی

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی تاریخ و فرهنگ اسلامی سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 141 - 179

کلیدواژه‌ها: هند ایران رسوم اجتماعی شعر ادیبان ایرانی مهاجر به هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۷۰
مهاج رت ش اعران ایران ی ب ه هن د در دوره صف وی ای ن ام کان را پدی د آورد ت ا آداب و رس وم اجتماع ی دو کش ور در منابع ی بیط رف در قال ب دی وان اش عار ب ه تصوی ر کش یده ش ود. ش اعران ایران ی مهاج ر ب ه هن د، از مش اهده روزان ه خ ود در هن د تصاوی ر ادب ی در اش عار خود ایج اد کردهان د ک ه ه م انعکاسدهن ده رس وم اجتماع ی ب وده و ه م محق ق میتوان د ب ا ق رار دادن آنه ا در کن ار توصیفات ی ک ه از رس وم اجتماع ی در ای ران در اش عار آم ده ب ه تمای زات و ش باهتهای فرهنگ ی دو جامع ه پ ی بب رد. ازای نرو ای ن پژوه ش در ت اش پاس خگویی ب ه ای ن پرس ش اس ت ک ه ک دام رس وم اجتماع ی ای ن دو کش ور در دی وان اش عار منعک س ش ده اس ت؟ ای ن بررس ی می زان آ گاه ی اجتماع ی ش اعران از جامع ه ای ران و هن د را آش کار میکن د. ب ا بررس ی دی وان ش اعران ایران ی مهاج رت ک رده ب ه هن د میت وان اس تنباط نم ود ک ه آنه ا در م ورد هن د بیش تر رس وم اجتماع ی س نتی و فرامذهب ی و در م ورد ای ران بیش تر رس وم س نتی و مذهب ی را انع کاس دادهان د. ای ن پژوه ش ب ا تکی ه ب ر روش توصیی-تحلیل ی و اس تناد ب ه کت ب ادب ی ص ورت پذیرفت ه اس ت.
۴۷۲.

امام حسین(ع) مصداق آیه مودت از منظر روایات تفسیری اهل سنت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 97 - 124

کلیدواژه‌ها: امام حسین(ع) اهل بیت اهل سنت آیه مودّت ذوی القربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۳۷۹
در آیه مودت خداوند متعال، دوستی اهل بیت: را برای مسلمانان واجب کرده است. در این مقاله مصادیق این آیه در منابع روایی اهل سنت بحث و بررسی خواهد شد. روشن کردن مصادیق ذوی القربی در روایات اهل سنت، از حیث علمی به حل مسئله تاریخی و قرآنی یاری می رساند و از حیث عملی نیز موجب وحدت بین مسلمین و تقریب مذهبی خواهد شد. دوستی مصادیق ذوی القربی، موجب دلبستگی و متابعت از سخنان و سیره آنها خواهد شد. روش تحقیق در این مقاله روش روایی و تحلیلی است. در این روش با تکیه بر روایات تفسیری اهل سنت، روشن شد که مصداق بارز «ذوی القربی» درآیه مودت، اهل بیت پیامبر(ص) و به ویژه حضرت علی(ع) ، فاطمه زهرا(س)، امام حسن(ع)  و امام حسین(ع) است.
۴۷۳.

نکته هایی از معارف حسینی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 125 - 130
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۳۶۹
در کتاب ابصارالعین فی انصارالحسین ، نکاتی در مورد عاشورا و پیرامون آن آمده است که به سبب اهمیت، مواردی از آنها را بیان می کنیم.
۴۷۴.

منقبت نگاری و یادکرد اهل بیت(ع) در آثار سیوطی

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 63 - 78

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) سیره پژوهی سیوطی منقبت نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۳۷۵
گزارش های روایی، تفسیری و تاریخی سیوطی شافعی مذهب درباره سیره و فضایل اهل بیت(ع) در بسیاری از نوشته های وی قابل مشاهده است. این نوشتار بر اساس منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی-تحلیلی، گزارش های سیوطی درباره فضایل اهل بیت(ع) را استخراج و تحلیل کرده است. نگارش نوشتارهای مستقل درباره برتری های اهل بیت(ع)، یادکرد مثالب مخالفان ایشان، ثمرات محبت به معصومین(ع) و بیان جایگاه دوستداران آنان در نگاه سیوطی بسیار برجسته است. رویکرد قرآنی- روایی نسبت به حضرت علی، فاطمه و حسنین(ع) نشان از ارادت و دل سپاری ویژه سیوطی نسبت به خمسه طیّبه دارد. امام سجاد، امام رضا و بقیه الله(ع) نیز مورد توجه روایی وی قرار گرفته اند. سکوت معنادار وی نسبت به صادقین و سایر اهل بیت(ع) برآمده از انگاره های یک سویه زمامداران و نوع مرزبندیهای مذهبی عصر سیوطی است.
۴۷۵.

بررسی امکان پیروی برخی از اعراب دوره پیشااسلامی از آئین مزدک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۴ ۶۴-۴۹

کلیدواژه‌ها: آئین مزدک جاهلیت حیره زندقه مانویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۲۴۵
ابن کلبی در مثالب العرب، به هنگام برشمردن ادیان موجود در میان قبائل اعراب، از ظهور زندقه در میان برخی از قریشیان خبر می دهد و بیان می کند که مسیحیان حیره، به تاجران قبیله قریش زندقه را تعلیم می دادند. او همچنین اسامی زندیقان قریش را ذکر کرده است. با توجه به شواهد تاریخی در به کار رفتن زندقه در معنای مزدک گرایی، در این مقاله به این پرسش پرداخته می شود که آیا زندقه ای که ابن کلبی از رواج آن در میان قریش سخن گفته است، می تواند به معنای مزدک گرایی باشد یا خیر؟ از این رو، با رویکردی تاریخی با روش کتابخانه ای، سعی در کشف شواهدی دالّ بر حضور آئین مزدک در عربستان شده است. تدقیق در گزارش ابن کلبی و تحلیل شواهد کتابخانه ای نشان می دهد که زندقه مزبور به معنای مزدک گرایی نیست و برای شناخت معنای زندقه مورد گزارش ابن کلبی، باید احتمال های دیگر را مورد بررسی قرار داد.
۴۷۶.

مقایسه تطبیقی رویکرد آیت الله کاشف الغطاء و آیت الله کاشانی نسبت به بحران فلسطین

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی تاریخ و فرهنگ اسلامی سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 7 - 36

کلیدواژه‌ها: مطالعه تطبیقی محمدحسین کاشف الغطاء سید ابوالقاسم کاشانی اسلام وحدت فلسطین صهیونیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۵۸
مطالعات تطبیقی و بررسی های مقایسه ای از جمله روش ها و عرصه های مطالعات تاریخی هستند که معرفت و دانش ما نسبت به ادوار مختلف و مسائل گوناگون تاریخی را افزایش می دهند. این مطالعات خاصه در تاریخ معاصر کاربرد ویژه ای دارد. مقاله حاضر در صدد است با بررسی، مقایسه و تطبیق دیدگاه و عملکرد آیت الله محمدحسین کاشف الغطاء و آیت الله سیدابوالقاسم کاشان در بحران فلسطین، بخشی از میراث علمای شیعه در حفظ و صیانت از اسلام و مسلمین را ایضاح کند. روش مقاله حاضر کیفی و روش جمع آوری اسنادی و کتابخانه ای است، به این معنا که متکی به کاوش در اسناد و منابع، آراء و عملکرد علمای مورد نظر در مسئله و بحران فلسطین را احصاء و با ارزیابی آن ها، مقایسه تطبیقی اندیشه و عملکرد ایشان در مسئله مذکور را انجام داده است. از جمله نتایج پژوهش حاضر از این قرار است: کاشف الغطاء بحران فلسطین را مسئله جهان اسلام و دنیای عرب می دید و برای حل آن بیشتر به مراودات نخبگانی اتکا داشت. در مقابل آیت الله کاشانی مسئله فلسطین را در کنار مسایل ملی عرصه ای برای مبارزه با استعمار می دید و به شدت به همدلی عموم مردم برای مقابله با استعمار و همراهی با فلسطینیان تأکید داشت. با وجود این وجه مشترک رویکرد علمای مورد نظر در بحران فلسطین آن است که آن ها قدس و فلسطین را امانت الهی و قلب جهان اسلامی می دیدند که حمایت از آن دربرابر صهیونیست ها نه تنها وظیفه ای شیعی و اسلامی بلکه امری انسانی و بشری است.
۴۷۷.

جایگاه «زمان و مکان» در سیره امام حسن عسکری(ع) از «منش فرازمانی» تا «سیره عصری»

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ششم پاایز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱ 37 - 55

کلیدواژه‌ها: امام حسن عسکری (ع) تأثیر زمان و مکان بر سیره رویکرد فرازمانی در سیره سیره عصری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۴۹۰
ساخت سامرا و انتقال پایتخت خلافت عباسی از بغداد به سامرا در حدود سال 223، موجب شد تا ترکیب جمعیتی و بافتار فکری آن از دیگر شهرهای جهان اسلام متفاوت شود. حکومت نظامیان ترک تبار، رسمی شدن جریان اهل حدیث و وجود سنت های بنی هاشمی از عوامل اصلی تشکیل دهنده بافتار فکری و فرهنگی شهر سامرا بود. بر این اساس این پرسش مطرح می شود که حضور امام حسن عسکری(ع) در این شهر، چه تأثیری بر سیره سیاسی- اجتماعی ایشان داشت؟ این پژوهش بر اساس نظریه تأثیر زمان و مکان بر سبک زندگی به بررسی سیره آن حضرت پرداخته و نشان داده است که شرایط فکری و فرهنگی سامرا موجب شده تا زندگی امام حسن(ع) در دو بعد «فرازمانی» و «عصری» نمود پیدا کند. در بعد «فرازمانی»، نشان داده شد که امام در اموری مانند سیره عبادی مانند امامان پیشین رفتار کردند اما در بعد «عصری»، رفتار ایشان در اثر عناصر زمان و مکان دچار دگرگونی شده است.
۴۷۸.

راهکارهای امام سجاد(ع) برای حفظ حماسه عاشورا و دستاوردهای آن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 31 - 52

کلیدواژه‌ها: امام حسین(ع) امام سجاد (ع) واقعه عاشورا تبلیغ حکمت موعظه مجادله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۴۸
امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) در حساس ترین دوره مسئولیت سنگین امامت و رهبری جهان تشیع را برعهده گرفت  و  سعی نمود دستاوردهای عاشورا را از گزند تحریف و نابودی حفظ کند. امام سجاد(ع) در حفظ دستاوردها عاشورا و تبلیغ آن از روش ها مختلف بهره برد، ایشان در روش "حکمت" با راهکارهای برهان و استدلال، مخاطب شناسی و رعایت مقتضیات حال توانست حقایق عاشورا را برملا کند. امام(ع) در شهر شام با بکارگیری دو روش "همراهی" و "مناظره" شامیان را از توطئه یزید آگاه نمود و فتنه خارجی نامیدن اهل بیت(ع) را خنثی نمود. امام(ع) در ایام اسارت با فرصت شناسی خویش بوسیله روش "موعظه و خطابه" و "پرسش و پاسخ" نهایت استفاده را کرد که نتایج آن، وقوع قیام های توابین و مختار و رسوایی یزیدیان می باشد.
۴۷۹.

حضرت رقیه (سلام الله علیها) در آینه شعر معاصر عربی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 69-88

کلیدواژه‌ها: ادبیات عاشورایی حضرت رقیه (س) شعر معاصر عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۶ تعداد دانلود : ۵۶۵
شعر و ادبیات عاشورایی موضوعات و زمینه های متنوع و متعددی را دربرمی گیرد و در دوران معاصر از چنان گستره و عمقی برخوردار شده که همت مضاعف پژوهشگران را برای بررسی می طلبد. در میان قهرمانان عاشورایی، دخت خردسال امام حسین(ع) نیز حجم قابل توجهی از اشعار شاعران معاصر فارسی و عربی را به خود اختصاص داده که در پژوهش ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در مقاله حاضر سعی شده با جستاری در اشعار شاعران معاصر عرب، در حد توان و مجال، مهمترین مدایح و مراثی حضرت رقیه(س)، تحلیل محتوایی گردد و چگونگی بازتاب شخصیت ایشان در قصاید شاعران برای خوانندگان تبیین شود. در یک نگاه کلی می توان گفت اشعار پیرامون حضرت، مضامین مختلفی را شامل می شود و آمیزه ای است از مدح، رثاء، احساس، حماسه و عبرت. این اشعار هم شامل مرثیه های جانسوز با تعابیر و تصاویر احساسی و عاطفی است و هم به برخی فضایل خاندان نبوی می پردازد و هم به مقام رفیع دختر خردسال امام حسین (ع)و کرامات ایشان اشاره دارد و گاه نکته های اخلاقی و پند و عبرت را برای خوانندگان به همراه دارد.
۴۸۰.

آسیب شناسی عدم توجه به اسلوب بیانی امام (ع) در رفع اختلاف و تعارض روایات

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 25 - 40

کلیدواژه‌ها: اختلاف روایات اسلوب بیانی اسلوب فتوایی تعارض روایات درایه الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۴۳
حدیث از منابع مهم شیعیان برای استخراج و استنباط احکام شرعی است. برخی از احادیث با یکدیگر از نظر ظاهر اختلاف و تعارض دارند. از این رو بی توجهی به این تعارضات ظاهری یکی از آسیب های حدیث پژوهی است. اغلب اختلافات و تعارضات ظاهری احادیث با توجه به محتوا، فضای صدور و راوی مرتفع می شود. توجه به اسلوب بیانی معصوم(ع) نیز می تواند پاره ای از اختلافات و تعارضات روایات را رفع کند. سؤال اصلی پژوهش این است که اسلوب بیانی معصوم(ع) چه تأثیری بر رفع اختلافات ظاهری روایات دارد؟ در این نوشتار نشان داده شد که توجه به دو اسلوب «فتوا» و «تعلیم» در بیان امام(ع) در قالب صدور حکم و نوع مخاطب در رفع اختلاف ظاهری روایات مؤثر خواهد بود. اسلوب تعلیم مختص فقهاء و مفتی های صحابه است. توجه به تدریجی بودن تبیین حکم، تغییر حکم به واسطه نسخ و مخیر بودن در گزینش هر کدام از احکام بیان شده در اسلوب تعلیم موجب رفع تعارض خواهد شد. در اسلوب فتوایی، مخاطب امام(ع) افرادی هستند که برای طرح سؤال جزیی و شخصی به امام مراجعه می کنند. توجه به شرایط، ویژگی، زبان و لهجه سؤال کننده می تواند در رفع تعارضات ظاهری از روایات مؤثر باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان