درخت حوزه‌های تخصصی

با استقرار حکومت تیموری در ایران و رویکرد آنان به نقش بانوان در عرصه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جایگاه بانوان ایرانی نیز دستخوش نوعی تحول و دگرگونی شد که این تأثیرات و حضور آنان را می توان در نگاره های مصور شده در این دوره مشاهده نمود. نگارگر با ترسیم بانوان در پوشش و لایه های متنوع سعی در نشان دادن موقعیت و جایگاه اجتماعی آنان در این عصر دارد. هدف مقاله حاضر شناخت جایگاه اجتماعی بانوان در دوره تیموری بر اساس پوشش بانوان در نگاره های مصور شده است. این پژوهش با گردآوری مطالب کتابخانه ای به روش توصیفی و تحلیلی و استخراج اطلاعات از نگاره های این دوره ارتباط میان ویژگی ها و شاخصه های پوششی بانوان مصور شده و جایگاه و طبقه اجتماعی آنان در این دوره را ترسیم کرده است. نتایج پژوهش حاکی است که بانوان در این دوره بر اساس جایگاه و طبقه اجتماعی خود با تن پوش و سرپوش های مختلفی به تصویر درآمدند. خاتون ها و بانوان درباری با پوشش های بسیار شکیل و فاخر و ندیمه ها و زنان عامه با تن پوش های ساده و بدون نقش و نگار در قاب نگاره ها نقش بسته اند.

این پژوهش به تحلیل جایگاه و حقوق زن در نهج البلاغه پرداخته است. یکی از منابعی که از دیرباز در مباحث انتقادی درباره «جایگاه و منزلت زن در نگرش دینی» مورد استفاده قرار گرفته، کلام امیرالمومنین (علیه السلام) در نهج البلاغه است. برخی با تمسّک به ظاهر کلام حضرت، کمال پذیری زن و وجود ارزش های والای انسانی او را انکار کرده و وی را موجودی دون و بی پایه انگاشته اند، و دسته ای دیگر با تاکید بر منزلت و کرامت والای زن، کلام حضرت را منافی با منزلت و جایگاه حقیقی اش پنداشته اند. این بررسی در سیره حضرت ثابت می کند که ایشان علی رغم سنت جاهلیت، به شخصیت و مقام زن احترام بسیار می گذاشته اند. در بیان کرامت و منزلت زن همین بس که او را مظهر جمال و عطوفت الهی معرفی نموده اند. در کلامی دیگر از زن به عنوان امانت الهی یاد شده است که همچون امانت های دیگر خداوند، ارزشمند و قابل احترام می باشد و باید آنچنان که شایسته امانت گذاری است از او محافظت و نگهداری شود. حضرت به احیای حقوق زن از جمله سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و تربیتی، اجتماعی… توجه خاصی مبذول می فرمود. افزون برآن که مردان را به رعایت حقوق زنان توصیه کرده است.

هدف ازپژوهش حاضر، تحلیل شخصیت گرد آفرید نخستین بانوی حماسه ملی ایران بارویکرد روان شناسی مثبت نگر مارتین سلیگمن بود. جامعه مورد تحلیل شخصیت های زنان شاهنامه به ویژه گرد آفرید می باشد. طرح پژوهش توصیفی- تحلیلی بود که دربخش توصیفی، اطلاعات با شیوه مطالعه کتابخانه ای جمع آوری شده است؛ سپس در حوزه ی روان شناسی به تحلیل شخصیت گرد آفرید طبق آرای مارتین سلیگمن پرداخته شد . که بر این اساس چند دسته از ویژگی ها ی روان شناسی مثبت نگر که در شخصیت گرد آفرید بوداز جمله خرد، شجاعت، تعالی ،اعتماد به نفس و خودباوری مورد مطالعه قرار گرفت. یافته های به دست آمده بیان گر این است که روان شناسی مثبت نگر علمی است که در پی یافتن راهکارهایی مناسب برای زندگی مطلوب بشرامروزی است .در این رویکرد ب ه نق اط ق وت و توان من دی ه ای انسان از قبی ل ش جاعت، سعادت، خرد ودانایی توجه می شود و این که انسان ها می توانند با کمک اراده و تحت تأثیر بسیاری ازفضایل ذکر شده در روان شناسی مثبت نگربه منظور مبارزه با مشکلات، اقدام کنند تادرمسیرزندگی ایده آل و مطلوب خود قرار گیرند، همان گونه که گرد آفرید نماد نخستین زن حماسی ایران،برخلاف حماسه های اروپایی باشجاعت ودانایی خردمندانه تر از فرمانروایان بزرگ جنگ ،عمل کرد.

هدف این پژوهش تعیین جایگاه همدلی همسران به عنوان متغیر واسطه ای در ارتباط بین فعالیتهای فراغتی با شادی و ثبات ازدواج بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود؛ بدین منظور270 نفر از متأهلان شهرستان کرمانشاه مشروط به گذشت چهار سال از زندگی مشترک آنها به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. مقیاس راهبردهای حفظ رابطه (RMSM)، شادکامی زناشویی (MHM)، نیمرخ فراغت خانواده (FLAP) و ثبات ازدواج ابزار استفاده شده در این پژوهش بودند. برای تحلیل داده ها از تحلیل مسیر استفاده شد. تحلیل داده ها نشان داد که الگوهای تعادلی و هسته ای فراغت با همدلی همسران و همدلی با ثبات ازدواج و رضایتمندی زناشویی رابطه دارد. هم چنین همدلی همسران نقش واسطه ای در ارتباط الگوهای فراغت خانواده با رضایتمندی و ثبات زناشویی ایفا می کند. می توان چنین استنباط کرد که فعالیتهای فراغتی توسط اعضای خانواده طبق ساختار خاص خود، محرک اصلی برانگیزنده حس همدلی طرفین و تبیین کننده کیفیت روابط همسران و نهایتاً ثبات و تداوم ازدواج است.

هدف اصلی این مقاله نوع مواجهة با زن به منزلة سوژة شناسا در سه اثر سینمایی اخیر اصغر فرهادی در چهارچوب گفتمان های غالب اجتماعی حاکم بر جامعة ایران است. بدین منظور با بهره گیری از نظریات میشل فوکو در باب سوژه و قدرت و همچنین نظریات گفتمان لاکلا و موف سعی شده است تحلیلی جامعه شناختی از این سه فیلم ارائه شود. فوکو تأکید دارد که گفتمان با روابط قدرت پیوند خورده است و برای بررسی روابط آدمیان در فضای جامعه، باید به مطالعة گفتمان های اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی مسلط بر آن پرداخت تا بدین وسیله بتوان به شناخت مناسبات قدرت در میان افراد دست یافت. روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف چهارچوبی برای تحلیل متون سینمایی این مقاله بوده است. سه فیلم منتخب برای این پژوهش به زندگی روزمرة اقشار گوناگون جامعة ایرانی نگاهی آسیب شناسانه دارند و بخشی از گفتمان های گوناگون حاکم بر جامعة معاصر ایرانی را منعکس می کنند. همچنین از خلال روابطی که میان پرسوناژ های فیلم ها در جریان است سلطه و استیلای مراجع قدرت بر زندگی فردی و اجتماعی زنان طبقات گوناگون جامعه به تصویر کشیده شده است. درنهایت، از این تحلیل نتیجه گیری می شود که در فیلم های فر هادی زنان در مناسبات اجتماعی نقش پررنگی دارند. او زنان را در سیطره و انقیاد گفتمانی حاکم بر جامعه می بیند که تصمیمات و کردار های فردی و اجتماعی شان، چه در عرصة عمومی و چه در عرصة خصوصی، تحت تأثیر این شبکة گفتمانی است. فر هادی جامعة ایرانی را تحت تسلط روابط و گفتمان قدرتِ مردانه به تصویر می کشد و جهان تصمیمات و اعمال زنان را از پیش مردانه و منفعلانه می داند؛ به حدی که فردیت و سوژگی شان در سایة این گفتمان حاکم به چالش کشیده می شود.

انسان در نهاد خویش هماره رو به سوی کمال دارد و با اشتهایی سیری ناپذیر در تکاپوی صعود به مدارج کمال و تعالی است. در این راستا، یکی از موثرترین نیروهای فطری آدمی، میل به تقلید و اسوه پذیری و یکی از امکانات، سیره و تجریه کمال یافتگان است. زنان نیز به عنوان نوع انسانی، به دنبال اسوه و الگویی برای خود هستند. از این رو، شناخت و معرفی الگوها و مربی های شایسته در تربیت این قشر از جامعه، امری ضروری است و در تربیت آنان تاثیر فراوان دارد. مقاله حاضر با عنوان «ضرورت وجود الگو برای زن مسلمان» و با هدف شناسایی این نیاز فطری و ضرورت معرفی الگو به نگارش در آمده است. این نوشته با استفاده از منابع روایی از جمله کتب تفسیری و حدیثی و کتاب هایی با موضوع علوم تربیتی در قالب زیر تدوین یافته است: ابتدا به بحث تربیت پذیری انسان و اهمیت روش الگویی اشاره نموده، سپس بعد از بیان مبانی، کارکردها و اصول روش الگویی، به بررسی آسیب شناسی این روش و راه کار ارایه شده در مقابل آن پرداخته است و در انتها نیز پس از بیان ضرورت وجود الگو برای زنان به معرفی بانوان اسوه با استفاده از آیات و روایات پرداخته است. به نظر نگارنده، یکی از نیازهای فطری انسان، حس الگوخواهی و تقلیدپذیری است. لذا زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه، نیازمند معرفی الگوهایی شایسته هستند تا از این طریق بتوانند به این خواسته درونی خود پاسخ داده و سهم عظیمی از تربیت صحیح آنان داشته باشد.

اینترنت یکی از مهمترین ابزارهای دسترسی به اطلاعات در عصر اطلاعات به شمار می رود. تحقیق حاضر با هدف شناخت و تحلیل عوامل موثر بر کاربرد اینترنت به وسیله دانشجویان دختر رشته کشاورزی انجام شده است. این تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی می باشد که برای گردآوری اطالعات آن از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل دانشجویان دختر سال سوم و چهارم کارشناسی شاغل به تحصیل در دانشکده های کشاورزی دانشگاههای ایلام، بیرجند، تهران، شهید باهنر کرمان، بوعلی سینا همدان، گیلان و یاسوج است که 153 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. روایی ابزار تحقیق بر اساس نظر تعدادی از اساتید تایید و برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز از روش آزمون مقدماتی استفاده شد که آلفای کرونباخ محاسبه شده بیان کننده اعتبار مناسب آن برای گردآوری داده ها می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهدد کمه بین مهارت اینترنتی، مهارت زبان انگلیسی، تعداد دوره آموزش رایانه و اینترنت، تعداد آثار علمی و هدف استفاده از اینترنت با میزان استفاده دانشجویان دختر از اینترنت رابطه معناداری وجود دارد. افزون بر این تحلیل، رگرسیون نیز نشان می دهد که با مدل آماری به دست آمده می توان از طریق متغیرهای مستقل حدود 51% تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرد.

پژوهش ها نشان می دهند که در کشورهای توسعه یافته از دهه 1980 زنان به تدریج از محافظه کاری سنتی فاصله گرفته و به احزاب لیبرال پیوسته اند؛ حال آنکه در اکثر کشورهای در حال توسعه، زنان هنوز هم از لحاظ سیاسی محافظه کار هستند. مطالعه حاضر، پژوهشی است در زمینه مقایسه نگرش های سیاسی آزادی خواهانه زنان و مردان که بر روی 382 نفر از شهروندان شهر اصفهان در سال 1384 صورت گرفته است. در این پژوهش از یک سو از چارچوب نظری مبتنی بر دیدگاه های توصیفی استفاده شده که اکثر این دیدگاه ها حاکی از آزادی خواه تر شدن زنان نسبت به مردان در سال های اخیر می باشد و از سوی دیگر از نظریات تبیین کننده تفاوت های نگرشی زنان و مردان که می توان آن ها را در دو گروه دسته بندی نمود: گروه اول بر عوامل ساختاری و موقعیتی و گروه دوم بر تفاوت های اجتماعی روان شناختی زنان و مردان تاکید می کنند که منعکس کننده تفاوت در جامعه پذیری این دو گروه در کودکی است. استنباط آماری ما از داده ها نشان داد که در سال های اخیر زنان هم چون مردان نسبت به جهت گیری های سیاسی غیر محافظه کارانه مشتمل بر مولفه های آزادی خواهی و نگرش دموکراتیک نگرش مثبت یافته اند. به عبارتی نوعی هم گرایی در نگرش های سیاسی زنان و مردان به وجود آمده است

ه هدف این پژوهش بررسی تأثیر زوج درمانی اسلامی بر رضایت زناشویی بوده است. روش این پژوهش نیمه تجربی با استفاده از پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بوده است. نمونه این پژوهش، 20 زوج از زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره اصفهان در سال 1388 بودند که به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (10 زوج) و کنترل (10 زوج) جایگزین شدند. فرضیه اصلی پژوهش این بود که: زوج درمانی اسلامی رضایت زناشویی همسران را افزایش می دهد. متغیروابسته این پژوهش، رضایت زناشویی بوده است که با پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ ارزیابی شده است. متغیر مستقل نیز زوج درمانی اسلامی بوده است که در نه جلسه تنظیم و آموزش داده شده است. داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS تحلیل شده است. نتایج نشان داد که آموزه های اسلامی رضایت زناشویی (01/0P<) را افزایش داده است. همچنین آموزه های اسلامی ابعاد رضایت زناشویی (مسائل شخصیتی، ارتباط، حل تعارض، مدیریت مالی، رابطه جنسی، فرزندان و فرزند پروری و رابطه با فامیل و دوستان) را افزایش داده است (01/0P<). تأثیر آموزه های اسلامی بر رضایت زناشویی زنان و مردان یکسان بوده است.

هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین ضوابط و چهارچوب طراحی یا مدول از فضاهای شهری جهت زنان بود. جامعه مورد بررسی زنان است که نیازهای شهری معضلات و کمبودهای فضا در اجتماع آنان در گذر تاریخ مورد توجه قرار نگرفته بود. طرح پژوهشی کاربردی است. ابزار گردآوری با استفاده از داده های کتابخانه ای و پایگاه های پژوهشی مرتبط به حوزه معماری و شهرسازی زنان بود. مبانی نظری جمع آوری شده با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درگذشته جایگاه و فعالیت زنان در عرصه های شهری بیشتر بوده وتعریف مشخص تری داشته است و زنان در آسایش و امنیت به فعالیت های روزمره خود رسیدگی می کردند. برخلاف گذشته در جوامع امروزی عدم توجه به بافت فضای عمومی و اختصاص دادن مکانی اجتماعی مناسب بانوان، فقدان امنیت را به ارمغان آورده است. در دنیای مدرن حاکم بر جامعه نیاز های زنان از برنامه های شهرسازی و معماری کامل حذف شده و محیط به فضای کاملاً مردانه ای تبدیل شده است. مؤلفه های نیاز روحی، جسمی، امنیت و تفاوت های فیزیولوژیکی بین زنان و مردان از عوامل اصلی و بسیار تأثیرگذار در کیفیت فضاهای شهری مناسب بانوان محسوب می شوند. ارتباط این مؤلفه ها با ضوابط طراحی شهری می تواند کمک شایانی به ساخت شهر همسو با بانوان و محرک حضور بیشتر آنها در جامعه باشد.