علوم اجتماعی

ارتباطات سلامت نقش مهم و تاثیر گذاری در اطلاع رسانی و آگاه سازی ، تشویق افراد به خود مراقبتی و تغییر سبک زندگی در جهت پیشگیری از بیماری ها و ارتقای سطح سواد سلامت جامعه ایفا می کند. رسانه ها تاثیر جدی بر شکل دهی به واقعیت اجتماعی دارند و از طریق چارچوب بندی مباحث سلامت، نقشی حیاتی در شکل گیری افکار عمومی ایفا می کنند. مقاله حاضر با بررسی برنامه ضربان – به عنوان برنامه گفتگومحور شاخص شبکه سلامت- به دنبال پاسخ به این سوال است که سلامت در برنامه های تلویزیونی چگونه چارچوب بندی شده است؟ در این مطالعه، چارچوب ها با روش تحلیل محتوای کمی استخراج شد. انتخاب برنامه ها بر اساس نمونه گیری مطبق دو هفته آماری، در شش ماهه اول سال 1397 صورت گرفت. در این مطالعه، واحد تحلیل سکانس است و تمام سکانس ها در برنامه های منتخب، تحلیل شده اند. نتایج نشان می دهد برنامه ضربان، سلامت را در دو قالب درمان و پیشگیری چارچوب بندی کرده است. چارچوب درمان با طور قابل ملاحظه ای برجسته تر و پررنگ تر از چارچوب پیشگیری است. بررسی زیر چارچوب های بخش درمان حاکی از آن است که اطلاعات عمومی در مورد بیماری از اولویت بالاتری نسبت به سایر زیرچارچوب ها نظیر مفاهیم علمی، اشاره به علت بیماری، تشریح فرایند بیماری و امثال آن برخوردار است. همچنین، در چارچوب پیشگیری، توصیه های رفتاری برای پیشگیری از بیماری در مقایسه با توصیه های غذایی، روان شناختی، ورزشی و توصیه مربوط به دخانیات یا الکل، اولویت بالاتری دارد. یافته های تحقیق با توجه به ابعاد و سطوح سواد سلامت و نیز خط مشی رسانه ای صداوسیما مورد بحث و تبیین قرار گرفتند.

۶۱۴۳.

آسیب شناسی اجتماعی در محلات کم برخوردار؛ مطالعه موردی: محله انجیراب گرگان

نویسنده: یونس پیری

منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۸) جلد اول 37-48

کلیدواژه‌ها: آسیب های اجتماعی داراDی محلی خشونت آسیب جنسی حاشیه نشینی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۸۶

موضوع مقاله، شناسایی وجود انواع گونه های آسیب های اجتماعی و میزان شیوع و مبتلابودن محله به این آسیب ها می باشد. روش نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای با حجم نمونه، 406 نفر است. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمع آوری و استخراج گردیده است. جهت بررسی تفاوت میانگین شاخص های پنج گانه در بین مردان و زنان از آزمون t.test و در مورد گروه های سنی مختلف، از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است که تفاوت معناداری را نشان نمی دهد. میانگین به دست آمده برای شاخص آسیب اجتماعی برابر با 28/30 بوده که در سطح کم قرار می گیرد. میانگین شاخص مواد مخدر و مشروبات الکلی 23/14و در سطح متوسط، شاخص خشونت 83/9 و در سطح کم، میانگین شاخص آسیب جنسی 18/1 و در سطح کم و شاخص آسیب اجتماعی حوزه کودکان برابر با 03/5 می باشد که در سطح کم قرار دارد. به جز شاخص مواد مخدر و مشروبات الکلی که به سطح متوسط نزدیک است سایر شاخص ها در سطح پایینی قرار دارد. توانمندسازی جامعه محلی، ارتقاء مشارکت اجتماعی و ارتقاء سرمایه اجتماعی از جمله راهکارهای موثر در کاهش آسیب های اجتماعی در این محله است

۶۱۴۴.

نوسازی و تغییرات اجتماعیِ نهادی ناشی از آن در ایران از اواخر حکومت قاجار تا اواخر پهلوی اول

نویسنده: سعید مبین شهیر علی عبداللهی ترکمانی

منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۸) جلد اول 57-68

کلیدواژه‌ها: نوسازی پهلوی اول قاجار تغییرات اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۶

این مقاله با روش تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به بررسی نوسازی و تغییرات نهادی آن در عصر پهلوی اول می پردازد. نوسازی اغلب مفهوم تغییر را به ذهن متبادر می کند. این نوشتار سعی می کند ابتدا به مفهوم نوسازی و چگونگی پیدایش آن در غرب بپردازد و سپس عناصر بنیادین نوسازی در ایران را بیان کند. این مقاله در پی پاسخ دادن به این سوالات است که تغییرات ناشی از نوسازی در ایران چه تغییراتی بوده است، چگونه و توسط چه کسانی انجام شده است و نهایتا تا چه اندازه موفق بوده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که نوسازی راه های متفاوتی را در غرب و ایران طی کرده است. به گونه ای که در ایران بانیان نوسازی گاه در تضاد با بنیان های فکری نوسازی قرار می گرفتند.

۶۱۴۵.

بررسی بازتاب هویت ملی در طراحی بسته بندی ایران با تأکید بر مؤلفه خط فارسی (مطالعه موردی: بسته بندی های برگزیده محصولات مواد غذایی دو سالانه طراحی گرافیک ایران "سرو نقره ای")(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد زریابی حسین عابددوست

منبع: جامعه شناسی هنر و ادبیات دوره ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 179 - 207

کلیدواژه‌ها: ایران خط فارسی رویکرد بازتاب سرو نقره ای طراحی بسته بندی هویت ملی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی

تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۲۳۳

هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی بازتاب هویت ملی در طراحی بسته بندی ایران با تأکید بر مؤلفه خط فارسی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان هویت ملی ایرانیان است. پرسش اصلی تحقیق این است که موضع و گرایش طراحان بسته بندی برگزیده محصولات مواد غذایی دوسالانه طراحی گرافیک ایران "سرو نقره ای" در رابطه با بازتاب نوشتار فارسی و اعمال معیارها و هنجارهای خط و خوشنویسی فارسی در آثارشان چیست. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری داده ها ترکیبی از شیوه فیش برداری و تصویرخوانی و همچنین مشاهدات میدانی از طریق ارائه پرسش نامه باز و مصاحبه با مخاطبان است. تجزیه و تحلیل یافته ها نیز کیفی است. نتایج پژوهش نشان می دهد، در نمونه های موفق حروف نگاری بسته بندی ها ضمن بازتاب هویت برند، معرّف مؤلفه مهمِ هویت فرهنگی ایرانیان یعنی خط فارسی و هنجارها و خصوصیات زیبایی شناسانه آن است. ولیکن در تقابل با آن چالش هایی انتقال مفاهیم و معانی موردنظر را تحت تأثیر قرار داده و ارتباط خط و حروف نگاری فارسی با مخاطبان ایرانیِ فارسی زبان را با اختلال روبرو ساخته، که بدین شرح است: 1. فقدان (و یا) ضعف بهره گیری از خط و نوشتار فارسی در طرح و ارجحیت استفاده از نوشتار لاتین؛ 2. استفاده از قلم هایی با کیفیات بصریِ متأثر از هندسه، تناسبات و روحیه خط و خوشنویسی عربی؛ 3. شباهت بسته بندی ها و حروف نگاری آن ها به نمونه های دیگر و نداشتن هویت مستقل.

۶۱۴۶.

تبیین جامعه شناختی مدارا و ابعاد آن (مورد مطالعه: شهروندان هجده سال به بالای استان کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یعقوب احمدی وکیل احمدی سعید گودرزی پروانه عبدالمالکی

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 379 - 408

کلیدواژه‌ها: انواع سرمایه مدارای اجتماعی مدارای اخلاقی مدارای سیاسی مدارای عقیدتی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۴۶۶

مدارا وضعیتی پارادوکسیکال است که در آن، افراد باید اموری را که قابل پذیرش نیست یا حتی مورد تنفر و ناپسند است، تحمل کنند. این وضعیت پارادوکسیکال، تبدیل مدارا یا تساهل به نوعی ملکه ذهنی را برای بسیاری از جوامع و شهروندان مسئله ساز کرده است. در جهان معاصر که درهم تنیدگی و تراکم اخلاقی (حقیقی و مجازی) کنش ها ویژگی برجسته آن است، مدارا برای تداوم ارتباط بدون تنش و مسالمت آمیز میان افراد و جوامع محلی و جهانی دارای اهمیت بسیاری تلقی می شود. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی وضعیت مدارا و ابعاد آن در بین شهروندان هجده سال به بالای استان کرمانشاه که دارای بافت فرهنگی، قومی و مذهبی ناهمگون است، انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و به شیوه پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل همه شهروندان بالای هجده سال در استان است و براساس فرمول کوکران، 855 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای ارزیابی می شوند. یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین های مدارا در استان کرمانشاه 68/2 (از دامنه 1 تا 5) بوده است و پاسخگویان دارای بیشترین مدارا به ترتیب در ابعاد اجتماعی (03/3)، عقیدتی (48/2)، سیاسی (47/2) و اخلاقی-رفتاری (38/2) هستند. همچنین مطابق یافته ها، متغیرهای تحصیلات، جنس، وضعیت تأهل، سرمایه و ابعاد آن بر مدارا تأثیر دارند، اما متغیرهای سن، قومیت، مذهب و شهر محل سکونت تأثیری بر مدارا ندارند. در حقیقت، با توجه به نتایج مطالعه به نظر می رسد اقوام و مذاهب در استان کرمانشاه فارغ از تنوع، آثاری منفی بر تساهل شهروندان استان بر جای نهاده اند؛ چرا که نوع مبتذلی از هویت خواهی از سالیان گذشته و به ویژه در چهار دهه اخیر در سطح استان رواج داشته است که عموماً در پی طرد هویت مقابل و برجسته سازی نمودهایی است که عمدتاً تقابلی و مروج خشونت (کلامی-رفتاری) هستند تا گفت وگویی و ارتباطی.

۶۱۴۷.

تغییرات فرهنگی و تحول خانواده معاصر با تاکید بر ازدواج و فرزند آوری

نویسنده: شهلا کاظمی پور

منبع: رهپویه ارتباطات و فرهنگ دوره اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ 7 - 22

کلیدواژه‌ها: تغییرات فرهنگی ارزش ها و نگرش ها فردگرایی ارزش های خانوادگی ازدواج فرزند آوری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۱۰۳۶ تعداد دانلود : ۴۸۹

طی چند دهه اخیر نهاد خانواده در ایران ، با تغییرات مهمی،. مانند: تغییر در شکل گیری ازدواج و تشکیل خانواده، افزایش سن ازدواج، کاهش میزان ازدواج، افزایش تجرد قطعی، تغییر در دایره همسر گزینی ، تغییر در معیارهای همسر گزینی و تغییر در ایستارهای فرزند آوری روبرو بوده است. بسیاری از صاحبنظران، تغییرات نهاد خانواده را تنها نتیجه تغییر در وضعیت اقتصادی و ساختار نهادی جامعه ندانسته ، بلکه معتقدند، این تحولات از تغییرات فرهنگی و دگرگونی در روند ارزشها و سنت ها سر چشمه می گیرند. مبنای نظری این پژوهش متکی بر نظریات ایده ای و نگرشی است. که بر اساس نظریه تحول فرهنگی و ارزشی اینگلهارت و نظریه وندوکا و لستاق در چارچوب نظریه گذار جمعیتی دوم، دو جنبه از تغییرات ارزشی و نگرشی در کشور شامل فردگرایی و ارزشهای خانوادگی و تاثیر آنها بر دگرگونی در معیارهای و شیوه های همسر گزینی، نگرش به سن مناسب ازدواج و تعداد فرزند مطلوب، مد نظر قرار گرفته است. داده های مورد نیاز بر گرفته از یافته های دو پیمایش ملی خانواده( 1398) و موج سوم ارزشها و نگرشهای ایرانیان ( 1394) است که به روش تحلیل ثانوی، مورد ارزیابی قرار گرفته اند. یافته های تحقیق نشان داد که میزان فرزند آوری در ایران طی چهار دهه اخیر از میزان باروری در حد طبیعی ( 1/7 فرزند)، به باروری ارادی و به زیر سطح جانشینی ( ۱.۷ فرزند) رسیده و میانگین سن ازدواج پسران و دختران با حدود 5 سال افزایش همراه بوده است. ارزشها و نگرش ها در مورد ازدواج و فرزند آوری و میزان فردگرایی در سه نسل جوان، میانسال و مسن تفاوت داشته است. از طرف دیگر نگرش به فرزند دلخواه و سن مناسب ازدواج ، با میزان فردگرایی همبستگی معنی دار دارند. لذا می توان تاثیر عوامل فرهنگی بر تغییرات ازدواج و فرزند آوری در ایران را مورد تأیید قرار داد. و می بایست جهت تجدید نظر در سیاستهای جمعیتی بر عوامل فرهنگی بیشتر تأکید شود.

۶۱۴۸.

بررسی تاثیر بکارگیری شبکه های اجتماعی در روابط عمومی شهرداری بر مشارکت شهروندان بابل

نویسنده: جلال ذکریا نتاج

منبع: جامعه شناسی ارتباطات سال دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵ 19-32

کلیدواژه‌ها: شبکه های اجتماعی مشارکت شهروندان روابط عمومی شهرداری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات

تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۷

با توجه به رشد روزافزون شبکه های اجتماعی مجازی در عرصه ی ارتباطات رسمی و سازمانی با مردم ضرورت بررسی بهتر چگونگی تاثیرگذاری این شبکه ها بر نحوه ارتباطات و مشارکت شهروندان در امور مهمی همچون مدیریت شهری از طریق روابط عمومی ها، احساس می شود. با توجه به این امر این تحقیق با هدف بررسی تاثیر بکارگیری شبکه های اجتماعی در روابط عمومی شهرداری بر مشارکت شهروندان انجام شده است. روش تحقیق توصیفی پیمایشی است. داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه ی بسته ی محقق ساخته ای که از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار بوده است،در بین نمونه ای شامل 384 شهروند بابلی، به روش تصادفی ساده، جمع آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمونهای نرمالیته و رگرسیون خطی در نرم افزار اس.پی.اس.اس22 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که؛ پیگیری مطالبات و خواسته های مردمی(447/0) اولین و مهمترین دلیل مشارکت شهروندان از طریق بپگیری خواسته هایشان از طریق شبکه های اجتماعی مجازی متعلق به روابط عمومی شهرداری بابل بوده است. بعد از متغیرهای افکار سنجی و نظر سنجی و تحقیقات روابط عمومی(343/0)، پاسخگویی مسئولان روابط عمومی(287/0)، فعالیت های خبری و اطلاع رسانی(222/0) به ترتیب رتبه های دوم تا چهارم را از لحاظ تاثیر گذاری بکارگیری شبکه های اجتماعی در روابط عمومی شهرداری بر مشارکت شهروندان داشتند.

۶۱۴۹.

سنّت گرایان و مسئله علم در تمدن اسلامی ( مطالعه موردی آرای علم شناختی دکتر سید حسین نصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مالک شجاعی جشوقانی

منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 61 - 95

کلیدواژه‌ها: سنت گرایی علم جدید هرمنوتیک تمدن اسلامی دکتر نصر دین تجدد

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۲۱۶

سنّت گرایی جریانی فکری در نقد تجدد است که توسط رنه گنون اندیشمند فرانسوی (1951 1886) بنیادگذاری شد و توسط کوماراسوامی (1947 1877) صورتبندی مفهومی خود را یافت و با مطالعات فریتیوف شووان، تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز، و دکتر سید حسین نصر به عنوان یک جریان فکری معاصر مطرح شد .موضوع این مقاله ، طرح و تحلیل و نقد آرای « علم شناختی » سنت گرایان در باب مقوله « علم» در تمدن اسلامی با تاکید بر آثار دکتر سید حسین نصر به عنوان پرکارترین متفکر سنت گرا در زمینه فلسفه و تاریخ علم است.هدف ما ، تحلیل مبانی و لوازم آرای علم شناختی دکتر نصر و تحلیل دستاورد وی در زمینه مواجهه با علم جدید و استلزامات تمدنی آن می باشد. بدین منظور با اتخاذ تلفیقی از روش های کیفی1-هرمنوتیکی ( هرمنوتیک روش شناختی و نه هرمنوتیک فلسفیِ نسبیت گرا) و 2- تحلیلی ، ضمن تلاش برای فهم نظریات دکتر نصر از طریق بازخوانی آثار مکتوب وی ، به تحلیل مبانی و لوازم این نظریات می پردازیم . دستاورد و نتیجه این مقاله هم رویکردی انتقادی به ارتباط وثیق میان تجدد شناسی و فلسفه شناسی دکتر نصر از سویی و تلقی وی از مناسبات علم و دین در تمدن اسلامی و ارائه تقریری جدید از نظریه علم شناختیِ نصر ذیل عنوان« هرمنوتیکِ دینیِ طبیعت» می باشد

۶۱۵۰.

تناظر اصل قوم مداری روش شناختی ماکس وبر با جامعه شناسی بومی-تمدنی: پردازشی مفهومی برای« تمدن - جامعه شناسی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ایمان عرفان منش

منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 169 - 190

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی بومی قوم مداری تمدن فرهنگ تحول علوم انسانی معرفت و روش ماکس وبر

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۲۱۲

در سنت و میراث جامعه شناسی تفسیری «ماکس وبر»، به موضوعات معرفتی و روشی برجسته ای حاصل از تلائم ذهن و واقعیت تجربی توجه شده است. با بازخوانی آرای وبر، اصلی منکشف می شود که می توان آن را به عنوان اصل «قوم مداری روش شناختی» صورت بندی کرد. این اصل واجد ظرفیت های مهمی هم برای زایش و هم برای تحول علوم اجتماعی(فرهنگی) است. این مقاله تلاش کرده است تا با استفاده از روش پژوهش اسنادی و رویکرد نظری «دنی کوش»، مؤلفه های اصل مذکور را در پنج محور استخراج و تحلیل کند که آن محورها عبارت اند از: «خوانشی دیگر از ربط ارزشی و علاقه فرهنگی»، «تجربی-واقعی بودن علوم فرهنگی»، «عزیمت از ارزش فرهنگی به ارزش های فرهنگی»، «جهان شمول گریزی علوم اجتماعی» و «عقلانی شدن های گوناگون در بستر فرهنگ ها». نتایج نیز شامل سه محور «مفروضات جهان شناختی»، «مخاطره معرفتی» و «سلطه علمی برآمده از خطای روش شناختی» هستند.

۶۱۵۱.

بررسی تأثیرات منفی رسانه های اینترنتی در زمینه های فردی و فرهنگی از دو منظر عصب شناسی و پدیدارشناسی

نویسنده: پوریا آیینی

منبع: صیانت فرهنگی و سرمایه اجتماعی سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 214 - 185

کلیدواژه‌ها: اینترنت رسانه شبکه های اجتماعی فرهنگ بودریار

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۳۳۸

رسانه ها یکی از مهم ترین پدیده هایی هستند که اثرات اجتماعی تولید می کنند و بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره انسان ها و ایفاگر نقشی اساسی در شکل دادن به سبک زندگی و فرهنگ ما هستند و امکان ندارد در مطالعات اجتماعی، نقش رسانه را نادیده گرفت. رسانه ها صرف نظر از اینکه چه محتوایی را انتقال می دهند، به صورتبندی های خاص فرهنگی، اجتماعی و سیاسی منجر می شوند. به عبارتی، شیوه ی انتقال فرهنگ بر محتوای آن فرهنگ تأثیر می گذارد. یک رسانه ی ارتباطی، تأثیر مهمی بر انتشار دانش در مکان و زمان دارد و مطالعه ی ویژگی های آن برای ارزیابی تأثیرش بر محیط فرهنگی ضروری است. پدیده ای همچون اینترنت، مانند سایر رسانه ها، فرصت ها و تهدیدهایی –به صورت توأمان– با خود به همراه داشته باشد و اندیشمندان مختلف هر یک از منظری به موضوع نگریسته اند و تحلیل خاص خود را ارائه داده اند. این مقاله تلاش می کند گزارشی مختصر از تأثیرات منفی و مخرب رسانه های اینترنتی، از دو منظر و در دو چهارچوب تحلیلی ارائه دهد. یکی از منظر تأثیرات عصب شناختی، و دو دیگر از نگاه فلسفی یا پدیدارشناختی، با تکیه بر نظریات ژان بودریار.

۶۱۵۲.

پیامدهای رفاه زدگی مسئولین و راه های برون رفت از آن از نگاه اسلام

نویسنده: مسلم نظری سرحانی

منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال چهارم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 107-128

کلیدواژه‌ها: اسلام مسئول پیامدها رفاه زدگی راه های برون رفت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات

تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۹۸

با توّجه به این که رفاه و برخورداری یک جامعه، از نشانه های شکوفایی یک تمدّن است؛ نیل به آن از اولویت های هر جامعه ای در طول تاریخ بوده است. امّا در مقابل رفاه گری که در قرآن به «اتراف» از آن یاد می شود، یکی از موانع مهم رشد انسان به سوی کمال بوده است. هر چند رفاه گری سبب اصلاح معاش می شود، امّا فسادِ نفس انسان و دور شدن از اخلاقیات را نیز به همراه دارد. این پدیده ی اجتماعی که معلول علت هایی هم چون میل طبیعی انسان و راحت طلبی، استفاده ی نادرست و نابجا از ثروت، قدرت و مدیریت غلط، هر دو، می باشد، در میان بعضی از جوامع ایجاد شده و آن را دچار انحراف در مسائل اخلاقی، سیاسی و اجتماعی می کند. بعد از رحلت پیامبرصلی الله علیه و آله شاهد ظهور چنین پدیده ای در میان عده ای از خواص و حاکمان اسلامی بودیم.

۶۱۵۳.

مطالعه و واکاوی عوامل مؤثر بر نزاع و درگیری پس از تصادفات رانندگی در شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ناصر ویسی علی عبدی

منبع: انتظام اجتماعی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 217 - 244

کلیدواژه‌ها: نزاع و درگیری تصادف رانندگی رانندگان

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی

تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۲۷۲

زمینه و هدف: تصادفات رانندگی امری اجتناب ناپذیر است اما نزاع و درگیری پس از تصادف و مقصر جلوه دادن همدیگر ازجمله مسائلی است که علاوه بر اینکه نظم و امنیّت جامعه را خدشه دار می کند، هزینه ها و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ناگواری نیز در پی دارد و نیازمند بررسی است. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بررسی عوامل تأثیرگذار بر نزاع و درگیری رانندگان مرد پس از تصادفات در شهر کرمانشاه انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه پژوهش شامل رانندگان مرد شهر کرمانشاه است که از این جامعه بر اساس فرمول کوکران، تعداد 280 نفر با روش تصادفی و در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته و برای روایی گویه های مربوط به متغیرها از روایی صوری (مراجعه به متخصصان و خبرگان) استفاده شده است و پایایی تحقیق بر اساس تکنیک آلفای کرونباخ برای تمام متغیرها در حد مطلوب (73%) بوده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای، رگرسیون خطی و با استفاده از نرم افزار spss انجام گرفت.یافته ها: تجزیه وتحلیل داده های پژوهش حکایت از این دارد که متغیرهای مالی – بیمه ای با مقدار (t=27/10)، روانی -شخصیتی (t=25/09)، قانونی - آموزشی (t=23/85) و اجتماعی - فرهنگی (t=27/77) در سطح معناداری 000/0 بر نزاع و درگیری تأثیر دارند. نتایج رگرسیون نیز نشان داد که متغیر مالی - بیمه ای با مقدار (β=%14)، روانی - شخصیتی (β=%21)، قانونی - آموزشی (β=%25) و اجتماعی- فرهنگی (β=%19) به عنوان متغیر مستقل، نزاع و درگیری را پیش بینی می کنند.نتیجه گیری: نزاع و درگیری پس از تصادفات رانندگی به عنوان یک رفتار نامناسب اجتماعی معلول عوامل مختلفی است؛ بنابراین طراحی و اجرای برنامه ریزی آموزشی دقیق درزمینه نزاع و پیامدهای آن و همچنین توجه به بُعد رفتاری در آموزشگاه های رانندگی، بازبینی قوانین بیمه در تعیین خسارات مالی، حضور به موقع پلیس در صحنه تصادف، بازبینی قوانین مجازات درگیری و اعمال محدودیت های رانندگی می تواند گامی مهم و مؤثر درزمینه کاهش این بیماری اجتماعی باشد.

۶۱۵۴.

جدال با بی قدرتی در تجربه بیماری: روایت پژوهی مصرف کنندگان طب مکمل و جایگزین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا شهرزاد سوسن باستانی ابوعلی ودادهیر

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 999 - 1028

کلیدواژه‌ها: بی قدرتی طب مکمل و جایگزین بازاندیشی مخاطرات سلامت روایت پژوهی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۳۹۹

اقبال مصرف کنندگان خدمات سلامت به انواع طب های مکمل و جایگزین موجب تغییراتی شگرف در تجربه بیماری و پیوست های اجتماعی اقتصادی آن شده است. رفتارهای بازاندیشانه ای که با بهنجارترشدن طب بدیل، مشاهده می شود؛ در ایران کمتر موضوع پژوهش های اجتماعی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با به کارگیری روش روایت پژوهی، روند این رفتارها را در بازگویی تجربه بیماران، مطالعه می کند. بدین منظور، بیست ونه مصاحبه روایی با بیمارانی که تجربه مفصلی در این زمینه داشته اند انجام و پس از بازنویسی به صورت روایت های خطی منسجم، با روش تحلیل تماتیک کدگذاری شدند. بنا به یافته ها، «احساس بی قدرتی» یکی از مضامین پرطنین در تجربه بیماری است که در سه مقوله «بی قدرتی نهادی»، «بی قدرتی در روایت بیماری» و «بی قدرتی در فرآیند تجویز» بازنمایی می شود. بخشی از این احساس، بازنمودی ناگزیر از بی قدرتی پزشکان به واسطه تزلزل جایگاه علم است. نتایج نشان می دهد که اعمال اقتدار ناهمگن نهادهای بالادستی حوزه سلامت، بدون در نظرگرفتن فهم بیماران از فرآیند درمان، زمینه ساز ناکامی سیاستگذاری های سلامت در قبال طب های غیررایج شده است. مدیریت این میدان به نفع سلامت حداکثری، تنها از مسیر به رسمیت شناختن نیاز بیماران به داشتن رابطه ای متوازن با کادر درمان و اهتمام به توجیه بیمار نسبت به عوارض داروهای تجویز شده میسر است.

۶۱۵۵.

بررسی عوامل اجتماعی موثر بر توسعه شهر تبریز با رویکرد کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عاطفه محمدی محمد عباس زاده محمدباقر علیزاده اقدم فاطمه گلابی

منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 130 - 166

کلیدواژه‌ها: توسعه شهری بی تفاوتی اجتماعی جامعه پذیری همگرایی اجتماعی - سیاسی ضعف حکمرانی اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری

تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۵۱۷

با توجه به نقش به سزای توسعه شهری در عصر حاضر دست یابی به آن جزو اهداف تمام کشورها است. با این حال بررسی ها نشان می دهد که شهر تبریز راه طولانی برای دست یابی به توسعه در پیش دارد. هدف مقاله حاضر شناسایی مفاهیم اجتماعی مرتبط با توسعه در شهر تبریز می باشد. روش مورد استفاده این پژوهش، کیفی و استراتژی داده بنیاد می باشد. داده ها با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش متخصصین شهر تبریز می باشند که دارای سمت اجرایی، تجربه یا سواد در حیطه توسعه شهر تبریز می باشند. نمونه این پژوهش شامل45 نفر از متخصصین توسعه و مسئولین شهری دارای سمت اجرایی (مدیران عالی رتبه شهرداری و استانداری، فرمانداری، اعضای شورای شهر، اساتید دانشگاه، موسسان و فعالان سازمان های مردم نهاد (سمن ها) و مسئولین ذیربط) می باشد. روش نمونه گیری بر اساس روش مورد استفاده و هدف پژوهش، هدف مند بود. یافته های پژوهش نشان داد؛ 5 مفهوم اجتماعی که تاثیر زیادی بر توسعه شهر تبریز دارند عبارتند از؛«اختلال در مجاری جامعه پذیری»، «فرسایش اعتماد اجتماعی»، «ضعف همگرایی اجتماعی و سیاسی»، «ضعف ارتباط متقابل احزاب و گروه های واسط با مردم» و «گسترش بی تفاوتی اجتماعی». از دیدگاه متخصصین رابطه این 5 مفهوم با توسعه شهری رابطه ای معکوس می باشد؛ به این معنی که با گسترش هر یک از این مفاهیم، روند دست یابی به توسعه شهری در تبریز کند تر می شود. نهایتا «ضعف حکمرانی اجتماعی(اختلال در کارکرد خرده نظام اجتماعی)» به عنوان هسته مرکزی پژوهش انتخاب شد. یافته های این پژوهش همسو با نظریات گیدنز، مک للند، لیپست، هیگن و نورث و یافته های پژوهش های تجربی می باشد.

۶۱۵۶.

مطالعه جامعه شناختی سلامت سازمانی کارکنان دانشگاه تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید سلطانی بهرام محمدباقر علیزاده اقدم

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۷) 145 - 174

کلیدواژه‌ها: دانشگاه تبریز سلامت روان سلامت سازمانی فرهنگ سازمانی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۸۸

سلامت سازمانی به معنای قابلیت یک سازمان از لحاظ رقابت پذیری، کارایی و سازگاری آن با پویایی های محیط داخلی و خارجی و روحیه کارکنان و یکی از عوامل تعیین کننده اثربخشی سازمانی است. با درنظرگرفتن اهمیت کارکرد دانشگاه در آموزش و پرورش نیروی انسانی مورد نیاز جامعه، اهمیت بررسی سلامت سازمانی در دانشگاه برجسته تر می شود. این پژوهش به بررسی سلامت سازمانی و مؤلفه های تشکیل دهنده آن در ارتباط با متغیرهای فرهنگ سازمانی و سلامت روانی کارکنان دانشگاه تبریز پرداخته است. روش پژوهش پیمایشی بوده که داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه های استاندارد سلامت سازمانی، فرهنگ سازمانی و سلامت روان گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش کارکنان دانشگاه تبریز بودند که 182 نفر آنان به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد، میانگین سلامت سازمانی در دامنه 80 تا 189 برابر با 64/142 است که نشان می دهد سلامت سازمانی کارکنان در حد متوسط به بالایی قرار دارد. همچنین در میان ابعاد هفتگانه سلامت سازمانی، بعد ساخت دهی با 40/74 درصد، بیشترین میزان و بعد یگانگی نهادی با 66/57 درصد کمترین مقدار میانگین محاسبه شده را دارد. نتایج آزمون فرضیات نیز نشان می دهد که رابطه مثبت و معنا داری میان سلامت سازمانی و فرهنگ سازمانی و ابعاد آن (به جز بعد توجه به ره آورد) وجود دارد، ولی سلامت سازمانی با متغیر سلامت روان و ابعاد آن ارتباط معنا داری ندارد. نتایج تحلیل رگرسیونی سلامت سازمانی نشان می دهد که چهار متغیر خلاقیت و نوآوری، پایداری، توجه به ره آورد و توجه به اعضای سازمان درمجموع حدود 63 درصد تغییرات سلامت سازمانی کارکنان دانشگاه تبریز را تبیین می کنند.

۶۱۵۷.

اثربخشی امید درمانی بر راهبردهای مقابله با استرس و اضطراب کرونا در زنان مبتلا به سرطان پستان در دوران اپیدمی کووید-19

نویسنده: ساره رسایی

منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال چهارم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) جلد دوم 47-56

کلیدواژه‌ها: امیددرمانی راهبردهای مقابله با استرس اضطراب کروناویروس (کووید-19) سرطان پستان

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۳۷۱

پژوهش حپژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی امیددرمانی به واسطه اینترنت بر راهبردهای مقابله با استرس و اضطراب کرونا در زنان مبتلا به سرطان پستان در دوران اپیدمی (کووید-19) اجرا شد. پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی با پیشآزمون، پسآزمون و گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش را زنان مبتلا به سرطان شهر همدان در سال 1399 که تعداد آنها 240 نفر میباشد، تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، نمونه انتخاب شد. حجم نمونه 30 نفر بود که در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. دادهها با استفاده از مقیاس اضطراب کرونا ویروس (1398)، سیاهه مقابله با موقعیت استرسزا (اندلر و پارکر، 1990) جمعآوری شدند و با استفاده از روش تحلیل کواریانس چندمتغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان دادند که اضطراب کرونا ویروس و راهبردهای مقابله با استرس در مرحله پس آزمون در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه کاهش معنی داری داشته است (01/0>P). نتیجهگیری: بنابراین، با توجه به نتایج پژوهش حاضر امیددرمانی میتواند در جهت کاهش پیامدهای روانشناختی منفی و افزایش راهبردهای موثر مقابله با استرس در دوران همهگیری کرونا ویروس مورد استفاده قرار گیرد.

۶۱۵۸.

درتحلیل اجتماعی درگیرهای ناشی از مسئله آب در روستاهای شهرستان کهگیلویه با رویکردی جامعه شناسانه

نویسنده: ناصر کمال پور خوب

منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال چهارم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) جلد دوم 57-67

کلیدواژه‌ها: درگیری مسئله آب درگیری آبی اقتصاد آبی فرهنگ مصرف آبی رویکرد جامعه شناسانه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۳۲۰

این جستار یک مطالعه توصیفی-تحلیلی است که با روش کمی و با راهبرد پیمایش انجام گرفت. هدف اصلی آن، بررسی رابطه درگیری های اجتماعی در روستاهای شهرستان کهگیلویه با مسئله آب بود. جامعه آماری تمامی افراد ساکن در روستاهای شهرستان کهگیلویه بود. نمونه ها با کمک نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی ساده مشخص شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بسته با کمک مصاحبه ی حضوری بود. پرسشنامه از دو بخش گویه های شناختی و اصلی تهیه شد. پایایایی پرسشنامه با کمک آلفای کرونباخ برابر با 865. بدست آمد. روایی پرسسنامه با کمک نحلیل عامل سنجش شد که نتایج آن از همبستگی درون گروهی بالایی برخوردار بود. تجزیه و تحلیل داده ها باکمک نرم افزار spss و آماره های جدول فراوانی ، میانگین، درصد، تحلیل عامل، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون معناداری استفاده شد. در نتیجه آنالیز داده ها، سه مقوله ی درگیری آبی، اقتصاد آبی و فرهنگ مصرف آب مفهوم سازی شد. برای بررسی فرضیه اصلی پژوهش از همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن نشان داد که بین درگیری های روستایی و مسائل آب همبستگی مثبت، مستقیم و قوی برابر با 907/ برخوردار است. P<0.05این نتایج نشاد داد که اگر بتوان مشکلات و مسائل آب را در محیط روستایی برطرف کرد می توان جلوی درگیری های زیادی را گرفت.

۶۱۵۹.

ثبت و تحلیل نقش ستارگان موسیقی پاپ و رپ ایرانی در هویت یابی و جامعه پذیری هواخواهان نوجوان ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام (موردمطالعه: امیرحسین تتلو و سید حسین موسوی (ملقب به تهی))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرید عزیزی حمید عزیزی

منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 101 - 126

کلیدواژه‌ها: هواخواه سلبریتی قوم نگاری مجازی اینستاگرام تتلو

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۴۰۷

در ایران ستارگان موسیقی پاپ و رپ تأثیرات خاصی بر جماعت های هواخواه جوان و نوجوان از حیث هویت یابی، سبک زندگی و الگوهای مصرفی بر جای گذاشته اند. هدف پژوهش پیش رو ثبت و تحلیل نقش ستارگان موسیقی پاپ و رپ ایرانی در هویت یابی و جامعه پذیری هواخواهان نوجوان ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام بود. این پژوهش از نوع کیفی و با رویکرد کیفی قوم نگاری مجازی صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که به طورکلی تتلو و تهی از شگردهای رسانه ای متفاوتی برای اثرگذاری بر هواخواهان نوجوان استفاده کرده اند. نمایش زندگی خصوصی خود در اینستاگرام و مورد خطاب قرار دادن فالوورهایش به عنوان تتلیتی، به کاربردن الفاظ زشت و خارج از عرف و کنش های هنجارگریز بخشی از شگردهای رسانه ای «تتلو» برای اثرگذاری بر جماعت هواخواه بوده است. این در حالی است که «تهی» به میانجی شگردهای رسانه ای دیگری نظیر برقراری ارتباط گرم و صمیمی با هواخواهان و در معرض دید گذاشتن قلمرو خصوصی زندگی خویش سعی کرده است بر هواخواهان خویش اثر بگذارد. یافته های پژوهش همچنین نشان داد که پاسخگویی هواخواهان به نیازهای روان شناختی و عاطفی از مهم ترین علل هواخواهان برای گرایش به موسیقی پاپ و رپ و ستاره های موسیقی در این ژانر است. ذائقه موسیقایی جوانان به تأسی از عادت واره شان به دنبال برطرف کردن خلأهای روانی است که این امر در جهان موسیقای خیالی به امری ممکن و در دسترس بدل می شود. درواقع، علاقه جوانان به سبک موسیقی خاص و آهنگ های خاص، درنهایت، به خود ستاره موسیقی تسری پیدا می کند و در درازمدت این امر به پیروی از کنش ها و گفتارهای ستاره موسیقی محبوب خود منجر می شود.

۶۱۶۰.

بدن زنان در تصاویر کتاب های درسی پس از انقلاب: بازنمایی و سیاست(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی جعفری

منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 41 - 67

کلیدواژه‌ها: بازنمایی بدن زنانه تصویر جنسیت رؤیت پذیری گفتمان سیاسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۰۰

نظام آموزشی ایران برای تربیت انسان مطلوب خود رویکردی جنسیتی و عمدتا مبتنی بر گفتمان مسلط مردانه در پیش گرفته است. این رویکرد، تقابل های دوگانه را در نحوه بازنمایی جنسیتی کاملا طبیعی و بحق نشان داده است. نظام آموزشی از رهگذر برنامه درسی، به دنبال هژمونی هویتی به لحاظ اجتماعی برساخته از زنانگی بوده که از مهمترین ویژگی های آن، بدن زنانه است. نظر به اهمیت روزافزون تصویر در فرایند بازنمایی، معناسازی و هویت بخشی، توجه این مقاله به تصاویر کتاب های درسی معطوف شده است. با تکیه بر روش پژوهش و گفتمان فوکو، نظریه و مفهوم بازنمایی هال، نظریه گفتمان لاکلائو و موف، رویکرد و مطالعات جنسیت و نحوه روئیت پذیری، در این مقاله سعی شده تا بازنمایی بدن زنانه را در کتاب های درسی بعد از انقلاب در ارتباط با گفتمان های مسلط این چهار دهه دنبال کنیم. کوشش این مقاله بر این بوده تا نظام های بازنمایی بدن زنانه در دوره های گفتمانی بعد از انقلاب را نقد و تفسیر کند. و به این پرسش پاسخ دهد که چه نظام روئیت پذیری، بدن زنانه را در این دوره ها نمایندگی و بازنمایی می کرده تا از طریق آن نماینده و عامل مطلوب خود را تصویر و ارائه کرده باشد. بر اساس یافته های این مقاله، در منظومه بازنمایی صورت گرفته از بدن زنانه در تصاویر کتاب های درسی، با نظام «رؤیت پذیری» چندلایه تبعیض آمیزی روبرو هستیم؛ از جمله بخش عمده ای از زنان و دخترانی که از نظر پوشش، انتخابی متفاوت از پوشش مطلوب دارند، حذف شده اند. از سوی دیگر این نظام عمدتا تابع گفتمان مسلط جذابیت جنسی بوده، بدن هایی با پوست روشن، کشیده و لاغر، صورت های زیبا، بینی های کوچک و سربالا را نمایندگی می کند که با واقعیت جامعه فاصله دارد.

درخت حوزه‌های تخصصی