درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۶۱ تا ۱۸۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۱۶۱.

تحلیل ساختاری فرم در آثار سنگ صابونی حوزل تاریخی هلیل رود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال ۲۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۶ 549 - 570

کلیدواژه‌ها: هلیل رود جیرفت فرم سنگ صابون تمدن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۶۰
زمینه/هدف: هدف از انجام این پژوهش واکاوی ساختاری، طبقه بندی و تحلیل فرم ظروف سنگ کلریت (سنگ صابون) در حوزه تاریخی هلیل رود و پی بردن به چگونگی شکل گیری و نوع تفکر ساخت در این اشیاست. روش/رویکرد: روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای است. یافته ها/نتایج: کاوش ها در منطقه هلیل رود در سال 2001 میلادی (1382 شمسی) از کشف تمدنی خبر داد که می تواند نقطه آغازی برای تمدن شرق باشد. این ناحیه از بزرگترین مراکز تجاری و صنعتی در شرق باستان است و در زمینه تولید و صدور صنایع دستی از جنس سنگ صابون، مرمر و مفرغ به سایر مناطق، چون بین النهرین، شهره بوده است. در این میان، آثار ساخته شده از سنگ کلریت توجه بسیاری از محققان حوزه هنر و تمدن را به خود جلب کرده است؛ اما با وجود اهمیت این منطقه تاریخی، بسیاری از جنبه های آثار به دست آمده از این منطقه کمتر شناخته شده و یا ناشناخته باقی مانده و نیاز به بررسی بیشتر و مطالعات دقیق تری دارد. فرم اشیای سنگ صابونی نشان از تنوع انبوهی در حجم سه بُعدی و شکل این آثار و تزیینات دارد. بررسی رابطه فرم اشیا با عملکرد، ابزار و متریال، تناسب اجزا با کل اثر و سایر ویژگی ها و تناسبات نشان می دهد که ساخت اشیای سنگ صابونی در این منطقه، توسط انسان هلیل رود کاملا هوشمندانه و هدفمند صورت گرفته است و بین فرم های متنوع در بدنه اشیا و عملکرد آن ها ارتباطی معنادار وجود دارد.
۱۶۲.

نگاهی به کارکرد تولیتِ صدقات و سازمان وکالت در جنبش اجتماعی شیعه امامیه، در قرون نخستین هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 131 - 156

کلیدواژه‌ها: تولیت صدقات جنبش اجتماعی سازمان وکالت شیعه امامیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۷۲
شیعه در تعریف یک جنبش اجتماعی، به تدریج از زمان خلیفه سوّم به بعد موجودیت خود را نشان داد. جنبش اجتماعی شیعه در قرون نخستین هجری به شبکه ای منسجم نیازمند بود. از سویی در شیعه امامیه قرون نخستین، دو پدیدار سازمانیِ تولیتِ صدقات و سازمانِ وکالت را شاهد هستیم که وظیفه دریافت وجوهاتِ اختیاری و شرعی را داشتند. در این پژوهش، با تأکید بر معیار شبکه در تعریف رونالد روت و دیتر روخت از جنبش اجتماعی و با توصیف و تحلیل داده های تاریخی به کارکرد تولیتِ صدقات و سازمانِ وکالت در نیازمندی شبکه اجتماعی منسجم برای شیعه امامیه پرداخته شده است. پژوهش حاضر، کوشیده است با رویکرد جامعه شناسی تاریخی به این پرسش پاسخ دهد که صورت بندیِ قاعده مندی از دریافت وجوهات در جهت گیری شیعه امامیه نسبت به چه فرایندهایی در جامعه اسلامی وقت بود؟ این پژوهش با بررسی منابع اسلامی به این نتیجه رسیده است که جنبش اجتماعی شیعه امامیه توانست با سازمان دهی دریافت وجوهات به شبکه ای همگون و منسجم دست یابد.
۱۶۳.

تحلیل اسناد موقوفات شاه زادگان ایالت مازندران در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۵) 82 - 111

کلیدواژه‌ها: دوره قاجار ایالت مازندران وقف اسناد موقوفات شاه زادگان واقف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۷
هدف: بررسی محتوای اسناد موقوفات شاه زادگان قاجاری ایالت مازندران در دوره قاجار با هدف پی بردن به انواع موقوفات و چگونگی مصارف آن ها.روش: برای بررسی و تحلیل تعداد و نوع موقوفات، و اهداف و نیات واقفان از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. این روش به ما امکان می دهد تا به درک عمیق تری از تاریخ اجتماعی ایران و شناسایی الگوهای مشابه در دوره های تاریخی دیگر دست یابیم.یافته ها: موقوفات شاه زادگان قاجاری ایالت مازندران به ترتیب فراوانی شامل زمین، دکان و حمام بوده است. این موقوفات برای مصارفی چون عزاداری، تأمین هزینه های اولاد، اعانت به فقرا، سادات و مساکین، خیرات و مَبَرّات، اداره مدرسه علمیه، خرید کتب علمیه، تعمیر بقاع مشرفه و امکنه متبرکه، تعمیر قنطره و رباط، تعمیر آب انبار و تأمین روشنایی حرم حضرت عباس (ع) هزینه می شده اند. ازنظر ترتیب زمانی، 30 درصد از وقف های این شاه زادگان مربوط به دوره محمدشاه (1249-1264ق)، 60 درصد مربوط به دوره ناصرالدین شاه (1264-1313ق) و 10 درصد مربوط به دوره مظفرالدین شاه (1313-1324ق) است. ازنظر مکانی 8 وقف نامه مربوط به شهر ساری و 2 وقف نامه مربوط به شهر بارفروش (بابل امروزی) است.نتیجه گیری: از یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت که شاه زادگان قاجاری در مازندران نقشی به سزا در توسعه امور خیریه و عام المنفعه ایفا کرده اند و تنوع مصارف موقوفات آنان نشان از توجه به نیازهای گوناگون جامعه ازجمله زمینه های مذهبی، اجتماعی، آموزشی، و زیرساختی داشته است. تعداد بیشتر وقف در دوره ناصرالدین شاه احتمالاً با ثبات نسبی و رونق اقتصادی آن دوره مرتبط بوده است و تعداد بیشتر وقف ها در ساری نیز اهمیت این شهر در آن زمان را نمایان می کند. درمجموع، این پژوهش تصویری از فعالیت های وقفی شاه زادگان قاجاری در مازندران و تأثیرات آن بر جامعه آن دوره را ارائه می دهد.
۱۶۴.

تحلیلی بر علل شکل گیری، اهداف و عملکرد لژیون خدمت گزاران بشر (1349ش-1357ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۵) 144 - 196

کلیدواژه‌ها: پهلوی دوم لژیون خدمت گزاران بشر روستا داوطلبان مردمی فعالیت اجتماعی-فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۸
شش سال پس از اجرای اصول انقلاب سفید، محمدرضا پهلوی در سخنرانی خود در دانشگاه هاروارد در 1347ش، دیدگاه خود مبنی بر لزوم تشکیل سازمانی جهانی به نام لژیون خدمت گزاران بشر را ارائه داد. کمک رسانی به جوامع عقب مانده و درحال توسعه ازطریق نیروهای داوطلب، رسالت این سازمان عنوان شد.هدف: بیان رویکرد پهلوی دوم در تأسیس نهاد لژیون خدمت گزاران بشر، و توجه به آرمان مدنظر آن و نتایج فعالیت های آن.روش/رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتاب خانه ای با تأکید بر اسناد و با رویکرد توصیفی-تحلیلی تدوین شده است.یافته ها و نتایج: انگاره های روان شناختی پهلوی دوم در قامت مُصلحی جهانی، و تقلید از برنامه های اصل چهار ترومن و سپاهیان صلح کندی در شکل گیری این سازمان نقشی مهم داشت. فعالیت های این سازمان باوجودِ برخی تلاش ها، به دلیل کمبود بودجه، تداخل با اقدامات سایر ادارات به ویژه با سپاهیان سه گانه انقلاب سفید و حتی سپاهیان صلح کندی در ایران، و جدی گرفته نشدن فعالیت های آن ازسوی سازمان برنامه، چندان راه به جایی نبرد. هم چنین نادیده گرفته شدن این نهاد ازسوی رهبران کشورهای جهان، سبب توسعه نیافتن فعالیت های این نهاد در عرصه بین المللی شد.
۱۶۵.

بررسی رابطه سازمان وکالت و مسأله خمس از عصر امام کاظم (ع) تا پایان غیبت صغری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۶ 58 - 78

کلیدواژه‌ها: خمس سازمان وکالت ائمه علیهم السلام غیبت صغری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۹
سازمان وکالت شبکه ای است که توسط امام صادق علیه السلام با اهداف خاصی تشکیل شد. در این شبکه امام(ع) به عنوان رهبر سازمان، در نقاط مختلف جهان اسلام وکلائی داشت که یکی از وظایف آنان جمع آوری خمس از شیعیان و تحویل آن به امام معصوم(ع) بوده است. مسأله این پژوهش رابطه میان سازمان وکالت و خمس از زمان امام کاظم (ع) تا پایان غیبت صغری است. حاصل پژوهش بیانگر این است که یکی از اهداف سازمان وکالت جمع آوری خمس بوده که در عصر امام کاظم (ع) به دلیل گسترش قلمرو جغرافیایی شیعیان توجه ویژه ای به خمس گردید و تعداد وکلای آن حضرت در مناطق مختلف بیشتر شد. در دوره امام رضا (ع) و امام جواد (ع) نیز اهداف سازمان وکالت با نظم و انسجام بیشتری تعقیب گردید. در عصر امام جواد تا امام عسکری (ع) به خاطر جوّ خفقان علیه شیعیان و عدم دسترسی به امام، شبکه وکالت بر تعقیب اهداف ائمه پیشین از جمله اخذ و تحویل خمس و آماده کردن مردم برای عصر غیبت تأکید داشت. در عصر غیبت صغرا نیز نوّاب خاص امام زمان (عج) در جغرافیای تشیع به جمع آوری و ساماندهی وجوهات از جمله خمس پرداختند و از رهگذر آن رابطه امام با شیعیان محفوظ ماند. این مقاله با گردآوری داده های کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی رابطه میان سازمان وکالت و خمس را مورد بررسی قرار داده است. پیشینه پژوهش نشان می دهد نقش سازمان وکالت در دریافت خمس با این رویکرد کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
۱۶۶.

Reading Architectural Spaces Based on Historical Dialectical Models (Case study: Bernard Tschumi's architecture)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۳, Issue ۱ - Serial Number ۹, June ۲۰۲۴ 71 - 89

کلیدواژه‌ها: Bernard Tschoumi Event Space Text reading Dialectics

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۴۶
This research focuses on the role of dialectics in architectural design and the interpretation of text and architectural spaces based on this approach. In today's constantly changing post-modern life, the issue of meaningful and identity-based design in architecture is a topic of discussion. Dialectics necessitates the creation of spaces derived from fundamental concepts of existence for human interaction with the environment and the continuous creation of events. As one of the acts of existence, dialectics can serve as a concept in phenomena and explain the method in categories. The research is conducted using descriptive, analytical, and phenomenological methods, and the various layers of conceptual existence are analyzed through analogical and inductive approaches. The concepts are then reviewed using the dialectical method, and the different modes of interaction between component layers are analyzed. The Swiss architect Bernard Tschoumi's works are examined and interpreted as a case study, and the three-level component concepts are explored. The case study is analyzed, and the results are extracted hermeneutically. The components of architectural design derived from dialectics are then read, and an effective dialectical model for text reading is developed, which has the ability to adapt and visualize the conceptual components that are influential in design. This process has the potential to provide identity to architectural spaces in today's continuously evolving life.
۱۶۷.

Tepe Hissar in the Fourth Millennium BCE(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۳, Issue ۳ - Serial Number ۱۱, December ۲۰۲۴ 49 - 66

کلیدواژه‌ها: Tepe Hissar Fourth Millennium BCE Cultural Interactions Pottery

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۷۷
The fourth millennium BCE in northeastern Iran was marked by intricate interactions at both regional and trans-regional levels. During this time, Tepe Hissar’s inhabitants engaged in significant cultural exchanges involving pottery, figurines, and metal objects with various regions of central Iran. In the latter half of the millennium, these connections shifted towards northeastern Iran and the Gorgan Plain. Hissar became a hub for large-scale, centrally organized industries, particularly in metalworking and gemstone craftsmanship, such as lapis lazuli, which contributed to greater social stratification, evidenced by wealth accumulation in elite burials.New pottery chronologies offer a revised understanding of the cultural developments at the Hissar settlement and their social and cultural consequences, as seen in the material culture of settlements and burials. The primary goal of this research is to present the quantitative and qualitative changes in pottery and the influence of Tepe Hissar throughout the fourth millennium BCE. These changes indicate the formation of extensive internal and external cultural relationships, reflecting the cultural dynamism of Hissar during the fourth and third millennia BCE. It can likely be concluded that despite environmental heterogeneity in northeastern Iran, there were cultural homogeneities and similarities in this region. These can be observed in the resemblance of pottery styles and unified management techniques, which are attributed to cultural interactions between these communities within geographic and cultural frameworks.
۱۶۸.

مسئله انتخابات مجلس شورای ملی در منطقه بهبهان و کهگیلویه پیش از اصلاحات ارضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 29-57

کلیدواژه‌ها: انتخابات مجلس شورای ملی کهگیلویه بهبهان مشارکت سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۱۰۴
انتخابات مجلس شورای ملی ازجمله رویدادها و جریاناتی بود که مردم منطقه کهگیلویه و بهبهان که بر پایه سلسله مراتبی خاص در ساختار ایلی و نوعی نظام اجتماعی محلی گذران زندگی می کردند با آن مواجه شدند. ساختار ایلی-عشیره ای، نظام ارباب رعیتی و توجه مردم عادی به بزرگان باعث می شد تا پیش از اصلاحات ارضی برگزاری انتخابات بر سه محور تأثیرگذار حکومت مرکزی، خوانین و متنفذین محلی صورت پذیرد. بر این اساس پژوهش حاضر درصدد است با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و آرشیوی ماهیت مشارکت مردم در انتخابات دوره های سوم تا بیستم مجلس شورای ملی در منطقه بهبهان و کهگیلویه را تبیین کند. پرسش اصلی این است که: ساخت قومی- قبیله ای و نظام اجتماعی و سیاسی حاکم بر منطقه، در سیر تحول انتخابات این حوزه انتخابیه پیش از اصلاحات ارضی چه تأثیری داشته است؟ دستاورد پژوهش حاکی از این است که به سبب آشنا نبودن بسیاری از مردم با ماهیت و کارکرد انتخابات، این مهم توسط خوانین، متنفذین محلی و دخالت دولت مرکزی صورت می گرفت و رفتار انتخاباتی مردم به واسطه این سبک زندگی و عدم شناخت کافی از کارکرد مجلس شورای ملی، تحت تأثیر وابستگی های قومی و قبیله ای و تحت نفوذ قدرت های محلی حاکمِ در نظام ایلی بود. ازاین رو، مطابق با نظریه گابریل آلموند، فرهنگ سیاسی مشارکتی در مناطق کهگیلویه محدود و در منطقه بهبهان تبعی بود و موجبات انزوا و عدم کارایی مردم منطقه در تصمیم گیری ها و دگرگونی های سیاسی اثرگذار می شد. کلیدواژه: انتخابات، مجلس شورای ملی، پهلوی، کهگیلویه، بهبهان، مشارکت سیاسی.
۱۶۹.

تحلیلی بر سفال شیاردار خراسان جنوبی

نویسنده:
منبع: Sinus Persicus, Volume ۱, Issue ۲, July ۲۰۲۴ 17 - 52

کلیدواژه‌ها: دوران تاریخی اشکانی و ساسانی سفال شیاردار جنوب خراسان سیستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۹۲
سفال فراوان ترین یافته ای است که در محوطه های باستانی به دست می آید. به همین دلیل بیشترین شناخت و آگاهی درباره برهمکنش های انسانی و تعاملات فرهنگی را نیز می توان از این داده فرهنگی به دست آورد، چرا که بسیاری از دوره بندی های تاریخی صورت گرفته، براساس مطالعه سفالینه های هر دوره انجام می شود. سفال های تولید شده در مناطق مختلف، تفاوت های اساسی با یکدیگر از نظر خمیره، نقش، نوع ساخت، حرارت و ... داشته و در دوره های مختلف نیز متنوع هستند، که بدون پیوند و یا تحت تأثیر مناطق پیرامونی بوده اند. جنوب خراسان و شرق ایران یکی از مناطقی است که با توجه به گستردگی مطالعات باستان شناختی در غرب ایران، کمتر بررسی  شده است. در برخی از محوطه های جنوب خراسان، نوع خاصی از سفال که بیشتر به دوران تاریخی نسبت داده می شود و با نام سفال شیاردار سیستان شناخته می شود، رایج است. به نظر می رسد، گونه سفالی مورد مطالعه، تنها در محدوده سیستان (ایران و افغانستان) و بخش هایی از جنوب خراسان گسترش نیافته، بلکه دارای تنوع زیادی از لحاظ شکل و نوع اجرای شیار بر سفال است. سفال شیاردار در انواع مختلف و در یک بازه زمانی طولانی از پیش از تاریخ تا دوران اسلامی در منطقه رواج داشته است. هدف از این پژوهش، مطالعه، بررسی و معرفی انواع مختلف سفال شیاردار در پهنه فعلی خراسان جنوبی و سپس مطالعه پراکنش این گونه سفالی در مناطق پیرامونی و محدوده ایران فرهنگی است.
۱۷۰.

پیامدهای مهاجرت قبایل عرب جنوبی، به بخش هایی از نواحی مرکز و شمالی جزیرة العرب (با تأکید بر نقش حارث بن عَمْرو کِنْدی در حمله نظامی به ایران ساسانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۹) 60 - 78

کلیدواژه‌ها: مهاجرت قبایل عرب جنوبی حارث بن عَمْرو کِنْدی جاده بخور (عطریات) پیشروی نظامی سنگ نبشته های حمیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۰۸
پاره ای از گزارش های تاریخی، بیانگر نوعی همکاری نظامی میان برخی پادشاهان تبابعه حمیری و بعضی ملوک قبایل جنوبی جزیره العرب، همچون حارث بن عَمْرو کِنْدی است که به منظور پیشروی در بخش هایی از مرزهای غربی ساسانیان با یکدیگر متّحد شده اند. از آن جا که برخی پژوهشگران معتقدند، نسبت دادنِ یک چنین اقداماتی به این دسته از پادشاهان حمیری، آن هم در روزگاری که امپراطوری مقتدری چون ساسانیان بر ایران حاکمیت داشته، افسانه هایی است که عرب های جنوبی ساخته اند، نگارندگان بر آنند تا با روش توصیفی- تحلیلی و مراجعه به منابع تاریخی - جغرافیایی و توجه به پاره ای از جدیدترین پژوهش ها، به این سؤالات پاسخ دهند که آیا دامنه این پیشروی ها به ایران دوره ی ساسانی هم رسیده است؛ و اگر چنین بوده، در چه زمان و مکانی واقع شده و چه نتایجی را به دنبال داشته است؟ در پاسخ می توان گفت، برخلاف برداشت های ناتمام گذشته، اگر از فرضیه هایی که پیشروی های نظامی تبابعه را تا حدود مرزهای تبّت و چین نادرست شمرده بتوان صرف نظر کرد، به احتمال بسیار، از پیشروی های موقّتی در بخش هایی از مرزهای غربی ایران نمی توان به سهولت گذشت. همچنین نشان می دهد که پیشروی های نظامی این دسته از قبایل عرب در قسمت هایی از نجف و بعضی روستاهای کوفه و حیره تا رومیه صورت گرفته و از مدائن سبعه ایران ساسانی نیز فراتر رفته و تا زمان انوشیروان (579-531م) در بخش های وسیعی از مرزهای غربی ساسانیان، پیوسته به عنوان یک عامل تهدید و تخریب مطرح بوده است.
۱۷۱.

مفهوم شورش[ی] در کتیبه بیستون؛ واژگان و عبارات رسمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 85 - 104

کلیدواژه‌ها: اریکه دروغ کتیبه بیستون مفهوم شورش[ی] پیمان شکن[ی]

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۰۰
کتیبه بیستون داستان پادشاهی داریوش بزرگ و نبردهای پیروزمندانه او بر شورشیان را از زبان خود وی گزارش می کند. بیستون، باتوجه به موضوع خود به گونه ای کلیدی و پرکاربرد مفهوم شورش[ی] را به کار می گیرد؛ اما این مفهوم در درازای تاریخ اجتماعی - سیاسی ایران دچار دگرگونی شده و همواره به یک معنی فهم نمی شده است. ازاین رو، مسئله اصلی پژوهش پیش رو چیستیِ مفهوم شورش[ی] در اندیشه سیاسی شاهنشاهی هخامنشی در متن کتیبه بیستون است. این پژوهش برای پاسخ به این پرسش، با بهره گیری از روش تاریخ مفهومی بر پایه تحلیل متن پارسی باستان کتیبه بیستون، بر واژگان و یا عباراتی که برای اشاره به مفهوم شورش[ی] به کار رفته اند تمرکز می کند. همچنین، چگونگی کارکرد آنان را در کتیبه در نظر گرفته و آنها را با معادل های خود، به ویژه در نسخه اکدی و برای نشان دادن بستر تاریخی و دامنه های معناشناختی، با برخی نمونه های مشابه در اسناد شاهان میان رودان می سنجد. یافته های پژوهش نشان می دهد، بیستون برای مفهوم شورش[ی] از واژگان و عباراتی استفاده می کند که درک معنا و مفهوم پاره ای از آنها بدون توجه به پیشینه استفاده از آنان در سنت شاهان میان رودان به ویژه آشور نو، آسان نیست؛ اما، حذف برخی از این موارد و هم زمان استفاده از عباراتی نو در ستون پنجم، گونه ای تحول را در اندیشه سیاسی هخامنشیان نسبت به چگونگی بازنمایی مفهوم شورش[ی] نشان می دهد. بااین وجود، همه واژگان و عبارات بازنمایی کننده مفهوم شورش[ی] در بیستون، یک ویژگی مشترک از چیستیِ این مفهوم در اندیشه سیاسی هخامنشیان را بازنمایی می کنند و آن، مسئله شکسته شدن پیمان وفاداری نسبت به شاه هخامنشی است؛ «پیمان شکن[ی]».
۱۷۲.

ا رزیابی چالش ها و تحولات مسئله کنکور در ایران (1342-1357) بر اساس داده های روزنامه اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 65-92

کلیدواژه‌ها: کنکور نظام آموزشی معضلات روزنامه اطلاعات پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
در این مقاله، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و با استناد به اسناد آرشیوی و منابع تاریخی، نظام آموزشی ایران و معضل کنکور در دوره زمانی 1342-1357 مورد بررسی قرار می گیرد. در دوره مذکور، نظام آموزشی ایران با تأثیر کنکور سراسری و افزایش تقاضا برای تحصیل، با چالش هایی مواجه شد. چرا که ایجاد مراکز آموزش عالی در دوران پهلوی، نیاز به غربالگری و آزمون ورودی را به وجود آورد. این موضوع باعث شد که کنکور به عنوان یک آزمون سنگین و تعیین کننده برای ورود به دانشگاه ها شناخته شود.مقاله حاضر با تمرکز بر تحولات و چالش های مسئله کنکور در ایران، از بدو تأسیس آن تا پایان حکومت پهلوی، به بررسی نظام آموزشی کشور می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که علی رغم تلاش های دولت برای حذف کنکور و جایگزینی آن با روش های دیگر، به دلیل عدم وجود جایگزین مناسب و نقص سازوکارهای معین، این تلاش ها هرگز به موفقیت نرسیده و مشکلات کنکور هر سال بیشتر شده است.
۱۷۳.

Archaeometric Study of Pottery Finds Obtained From the Surface Survey of Naderi Tepe (Southeast of Mashhad)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۳, Issue ۳ - Serial Number ۱۱, December ۲۰۲۴ 29 - 47

کلیدواژه‌ها: Mashhad Plain Naderi Tepe Archaeometric Chalcolithic Bronze Pottery

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۶۲
Naderi Tepe is located in the southeast of Mashhad and is located next to a communication route. According to the typology, the wares of this site include the variety of species and the quantity of pottery pieces from the Chalcolithic to the historical period. During the study of this site, based on the obtained wares, 10 pieces of the sherds and two pieces of stone quern were analyzed by petrography and their thin sections were examined in order to find the minerals in them. The purpose of this experiment was to identify the components of each sherd, the difference in composition and materials between samples, determine the percentage of each composition, determine the temperature of pottery firing according to the available minerals, and investigate the origin of the raw materials that make up wares. In the laboratory, a thin section was prepared from the pottery and then studied with an optical microscope. The results of the studies show that the mineralogy of the sherds from the site shows the better quality and purer paste of the sherds produced from the middle Bronze Age to the end of this period, which shows the high skill of the potter in making and knowing the raw materials in the production of pottery. The results of this research can be the basis for the comparison of ware types in terms of construction techniques and compounds used in them in the surrounding areas, especially in the Mashhad Plain.
۱۷۴.

فرآیند زیست تخریب پذیری منسوجات فرهنگی-تاریخی و اثر نانومواد در حفاظت از آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۸ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۰ ۴۱۲-۳۹۱

کلیدواژه‌ها: موزه منسوجات فرهنگی-تاریخی حفاظت میکروارگانیسم ها نانومواد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۷۹
در سراسر جهان مواد گران بهایی که از منسوجات مختلف تهیه شده اند، در موزه ها، گالری ها و کتابخانه ها نگه داری می شوند. این منسوجات، ازجمله مهم ترین عناصر میراث فرهنگی در دوره های مختلف تاریخ یک کشور بوده و مبیّن زندگی بشر در گذشته، خلاقیت های هنری، تجارت بین الملل، توسعه کشاورزی، تحولات فناوری و ارزش های فرهنگی و اجتماعی آن ها بوده است؛ بنابراین مطالعه آن ها و استفاده از روش های مناسب برای حفاظت و نگه داری از این منسوجات که میراث منحصربه فرد برای نسل های آینده می باشند، ضروری است. نحوه حفاظت و نگه داری از این منسوجات فرهنگی-تاریخی که یکی از متنوع ترین شاخه های حفاظت محسوب می شود، به عوامل متعددی ازقبیل: شرایط ذخیره سازی، سن منسوجات، نوع الیاف تشکیل دهنده آن ها و هم چنین دوره تاریخی استفاده از آن ها بستگی دارد. نمونه های متعدد منسوجات فرهنگی-تاریخی که تحت تخریب زیستی قرار گرفته اند و هم چنین اثرات مخرب انواع روش های حفاظت فیزیکی و شیمایی برروی این اشیاء، سلامتی انسان و محیط زیست، نشان می دهند که نیاز به مطالعه سازوکار تخریب انواع میکروارگانیسم ها روی این منسوجات و جدیدترین روش های حفاظت از آن ها وجود دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی زیست تخریب پذیری منسوجات فرهنگی-تاریخی و آخرین روش های حفاظت از آن ها می باشد. برای نیل به هدف پژوهش، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. پرسش های پژوهش عبارتنداز: فرآیند و سازوکار زیست تخریب پذیری منسوجات چیست؟ فناوری های نانو در محافظت از منسوجات تاریخی از چه جایگاهی برخوردار می باشند؟ نتایج نشان داد که یکی از جدیدترین و کارآمدترین روش های حفاظت از منسوجات فرهنگی-تاریخی در مقابل فرسایش ناشی از عوامل زیستی، استفاده از نانومواد می باشد. این ذرات دارای خواص چندگان ه ای ازقبیل: خ ود پ اک کنندگ ی، آزادس ازی چ رک، حفاظت در براب ر اشعه ماورای بنفش، ضدمیکروبی و عملکرد طولانی مدت بدون به خطر انداختن خواص ذاتی منسوج می باشند، که می توانند در حفاظت از منسوجات فرهنگی-تاریخی و آهسته کردن فرآیندهای تخریب آن ها مفید باشند.
۱۷۵.

"ﺑﺮﮔﯽ ﭘﻨﻬﺎن از تاریخ معاصر" ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺸﻘﺎﯾﯽ ﻫﺎ و امور در هم آمیخته

نویسنده: مترجم:
منبع: مطالعات تاریخ آذربایجان و ترک سال ۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 173 - 185

کلیدواژه‌ها: فشفایی جنگ جهانی دوم ایران ترکیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۴۳
 قتل و عام 150 هزار قشقایی در زمان اشغال ایران توسط متفقین می توانست ایل قشقایی را از صحنه روزگار محو کند و نام قشقایی را در لابه لای صفحات تاریخ قرار دهد. زمان به سرعت می گذشت، هواپیماهای نظامی پر مواد منفجره بود و قوای مسلح به فرماندهی سپهبد جهانبانی برای محاصره قشقایی ها آماده بودند. لحظه ای درنگ کافی بود تا سرنوشت یکی از طوایف ترک دگرگون شود. جمال حسنو تارای برای جلوگیری از کشتار، به سفیر انگلیس در تهران پیشنهاد می دهد ما قشقایی ها را می توانیم در سرزمین ترکیه اسکان دهیم. اما بنا به دلایلی این پیشنهاد منتفی شده و حمله نظامی در دستور کار قرار میگیرد. سفیر ترکیه بواسطه روابط صمیمی که با سپهبد جهانبانی و برخی مقامات داشت و همچنین متقاعد کردن خسروخان قشقایی جهت سازش با سفیر انگلیس مانع به وقوع پیوستن این فاجعه عظیم شد.  سفیر ترکیه در سال 1963 خاطرات خود را تحت عنوان "برگی پنهان از تاریخ معاصر" در روزنامه جمهوریت به رشته تحریر در آورده است. آنچه را که در پیش رو خواهید خواند برگی ناشناخته ای از تاریخ قشقایی و البته شرح مختصر وضیعت سیاسی ایران سال 1943 است.  
۱۷۶.

زوال و انحطاط جایگاه مرجعیت سیاسی و دینیِ خاندان میرزایی در جامعه زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۳۳) 78 - 114

کلیدواژه‌ها: قاجار میرزاابوالقاسم مشروطه میرزاابوالمکارم میرزاابوطالب میرزامهدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۲۴۵
خاندان میرزایی هم سو با سیاست های صفویان و با مهاجرت از عراق، به زنجان وارد شدند. درادامه دولت صفوی با اعطای زمین های فراوان، علمای این خاندان را پشتیبانی کرد. خاندان میرزایی در دوره های بعد تا اواخر عصر قاجار در اجتماع حضوری مؤثر داشتند و به عنوان یکی از خاندان های مهم زنجانی شناخته می شدند؛ ولی در دهه های بعد به تدریج مرجعیت و اعتبارشان رو به افول گذاشت و امروزه نقش و جایگاهی در جامعه زنجان ندارند.هدف: در پژوهش حاضر با بررسی و تبیین موقعیت سیاسی و مذهبی و علل زوال جایگاه خاندان میرزایی، به این پرسش می پردازیم که جایگاه دینی و سیاسی خاندان میرزایی در زنجان چگونه ازبین رفت؟ و چه مسائلی موجب زوال اعتبار و جایگاه این خاندان شد؟روش/ رویکرد پژوهش: روش مقاله، پژوهش تاریخی است که با رویکرد توصیفی-تبیینی و براساس منابع کتاب خانه ای، مقاله، مصاحبه و اسناد خاندان میرزایی در سازمان های دولتی و خصوصی، به موضوع پرداخته است.یافته ها و نتیجه گیری: میرزاابوالقاسم مجتهد در دوره ناصرالدین شاه قاجار طرف مشورت دربار قرار داشت و از جایگاهی بالا درمیان گروه های مختلف برخوردار بود. با مرگ او، بازماندگانش به ریاست بخشی از جامعه زنجان رسیدند و صاحب بزرگ ترین محاکم شرع شدند؛ ولی چند سال بعد با مهاجرت میرزاابوطالب فرزند دوم میرزاابوالقاسم به تهران و مرگ زودهنگام میرزاابوعبدالله فرزند کوچک تر میرزاابوالقاسم و نیز عدم اقتدار، ثبات و شجاعت لازم میرزاابوالمکارم در جریان های مختلف اجتماعی و سیاسی به عنوان جانشین پدر -بزرگ خاندان و عالم طرازاول در زنجان- به موقعیت و جایگاه میرزایی ها خدشه وارد آمد. جنبش مشروطه نیز به ضرر خاندان میرزایی تمام شد و آن ها بنابه خصایل اخلاقی و کنش های سیاسی، این زوال را تسریع کردند. مرگ زودهنگام برخی از اعضای خاندان میرزایی، همگامی بازماندگان با نوسازی های عصر رضاشاه، رقابت های مالی بر سر میراث اجدادی، مهاجرت از زنجان و کسب پیشه غیردینی، موجب انحطاط جایگاه مذهبی و سیاسی خاندان میرزایی شد.
۱۷۷.

علل تلاش برای صادرات چای چین به ایران در دوره رضاشاه و دستاوردهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 129 - 148

کلیدواژه‌ها: ایران چین پهلوی اول تجارت چای شانگهای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۳۵
در دوره پهلوی اول انتظار می رفت روابط ایران و چین، پس از چند قرن وقفه نسبی، به دلایلی از سر گرفته شود. بازرگانان و حکومت های دو سرزمین برای احیای مناسبات در این مقطع، بهبود روابط اقتصادی، به ویژه تجارت چای، را محور تلاش های خود قرار دادند. این پژوهش براساس رویکرد توصیفی تحلیلی و مبتنی بر اسناد منتشرنشده وزارت امور خارجه و مرکز اسناد ملی و نیز برخی منابع و تحقیقات در پی پاسخ به این پرسش است که تلاش ها برای احیای روابط اقتصادی ایران و چین در دوره پهلوی اول، خاصه تجارت چای، بر پایه چه عواملی شکل گرفت و چگونه ادامه یافت و چه دستاوردی در پی داشت؟ یافته های تحقیق گویای آن است که تلاش ها و تکاپوها برای برقراری روابط میان دو کشور متأثر از عواملی چون قدرت یابی دو شخصیت نظامی در ایران و چین (رضاشاه و چیانگ کای شک) و نیاز آنها به کسب اعتبار بین المللی و منافع اقتصادی شماری از تجار ایرانی و چینی بود. تلاش برای برقراری روابط دو سرزمین با اقداماتی چون استخدام متخصصان چینی در صنعت چای ایران، تلاش برای رونق مجدد صادرات چای چینی به ایران و مجاب کردن مسئولان دو کشور به تسهیل روابط تجاری به جریان افتاد. اما این تکاپوها به دلایلی چون دوری مسافت دو سرزمین، عدم احساس نیاز مسئولان دو کشور به یکدیگر و نقش قدرت های ثالث اقتصادی، تنها به ایجاد اتاق بازرگانی ایران در شهر شانگهای انجامید.  
۱۷۸.

تبیین نقش دولت جعفر شریف امامی در «وضعیت انقلابی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۵) 52 - 81

کلیدواژه‌ها: شریف امامی سرکوب امتیازات سیاست باج و نیرنگ 17شهریور1357 وضعیت انقلابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۷
مقدمه: وضعیت انقلابی به شرایطی در جامعه گفته می شود که وضعیت سیاسی-اجتماعی نشان دهنده انقلابی قریب الوقوع است. در این شرایط حکومت در رفتار خود دچار پارادوکس و استاندارد دوگانه می شود. مقصود از استاندارد دوگانه این است که حاکمیت برای پاسخگویی به مطالبات انقلابیون، از تسهیل و مماشات استفاده می کند؛ ولی ازطرف دیگر برای حفظ حکومت به سرکوب متوسل می شود.هدف: تبیین تبعات دولت شریف امامی در «وضعیت انقلابیِ» ایران.مسئله پژوهش: شناخت عوامل مؤثر بر شکل گیری وضعیت انقلابی و تأثیر آن در فروپاشی حکومت پهلوی.پرسش پژوهش: چه عواملی سبب توسعه و تعمیق وضعیت انقلابی شد و زمینه های این وضعیت انقلابی چه بود؟ روش/رویکرد: توصیفی-تحلیلی از نوع تاریخی است و براساس نظریه «وضعیت انقلابی» چارلز تیلی انجام شده است.یافته ها: مهم ترین شاخص های مؤلفه سرکوب عبارت بود از: کشتار 17 شهریور؛ اعلان حکومت نظامی؛ کشتار مسجد جامع کرمان؛ سرکوب تظاهرات 13 آبان و سرکوب دانش آموزان در مهرماه همان سال. مهم ترین متغیرهای تسهیل کننده هم عبارت بود از: کاهش مالیات؛ افزایش حقوق؛ بازگرداندن مبنای تقویم از شاهنشاهی به هجری شمسی؛ انحلال حزب رستاخیز؛ بازگرداندن استادان اخراجی دانشگاه؛ برکنارکردن منسوبان به فرقه بهاییت؛ چاپ عکس امام خمینی (ره) در روزنامه اطلاعات.عوامل دخیل در مماشات هم عبارت بود از: برگزاری نماز عید فطر در 13 شهریور؛ اعتصاب سه روزه مطبوعات؛ احضار و عزل مقامات دولتی؛ پذیرش استعفای مقامات عالی رتبه؛ توسعه سخنرانی مساجد و منابر.نتیجه: به کارگیری خشونت با استفاده از ابزارهای سرکوب، و ناکارآمدی ترفند جدید حکومت در بازکردن مقطعی فضا و دادن امتیازات، و تأخیر در مماشات سیاسی، وضعیت انقلابی را توسعه داد و فروپاشی را شتاب بخشید.
۱۷۹.

رویارویی مردم و بلدیه در خیابان کشی های اقتدارگرایانه شیراز دوره پهلوی اوّل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۳۶) 68 - 101

کلیدواژه‌ها: خیابان کشی شیراز مدرنیزاسیون اقتدارگرایانه هویت تاریخی اعتراضات مردمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۱۲
هدف: بررسی روند خیابان کشی های شیراز در دوران پهلوی اول و ارزیابی تأثیر مدرنیزاسیون اقتدارگرایانه بر بافت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این شهر.روش/رویکرد پژوهش: مطالعه مبتنی بر بازخوانی اسناد تاریخی، مکاتبات رسمی و تحلیل رویدادهای مرتبط با اجرای طرح های خیابان کشی به منظور بررسی پیامدهای اجتماعی و واکنش های عمومی به این تغییرات.یافته ها: اجرای طرح های خیابان کشی با هدف مدرن سازی، به تخریب گسترده منازل و اماکن کسب، و تهدید بناهای مذهبی منجر شد و نارضایتی عمومی را به ویژه در میان اقشار کم درآمد برانگیخت. اعتراضات ناشی از نگرانی های مربوط به نقض حقوق مالکیت، تهدید هویت تاریخی و از بین رفتن انسجام شهری بود. این اعتراضات توانست در مواردی باعث کاهش ابعاد تخریب و تعدیل برخی طرح ها شود.نتیجه گیری: خیابان کشی های شیراز نمادی از مدرنیزاسیون تحمیلی بودند که علاوه بر تغییرات کالبدی، شکاف عمیقی میان طرح های توسعه و نیازهای واقعی جامعه ایجاد کردند. پژوهش حاضر با تأکید بر تعامل و تقابل میان مقامات و مردم، ابعاد مختلف این تحولات و پیامدهای آن بر هویت شهری شیراز را روشن می سازد.
۱۸۰.

برنامه های توسعه ای بنیاد فورد در ایران دوره محمدرضا پهلوی (1332-1343.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۲ 323 - 361

کلیدواژه‌ها: بنیاد فورد نفوذ کمونیسم توسعه روستایی سیاست خارجی آمریکا سازمان برنامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۲۰
موقعیت ویژه ایران در جنگ جهانی دوم و همسایگی با شوروی کمونیستی، ایران را در معرض نفوذ کمونیسم قرار داده و منافع آمریکا در خاورمیانه را دچار تهدید می کرد. خواست دوسویه ای در حکومت غرب گرای پهلوی دوم و آمریکای پس از جنگ جهانی، برای رساندن کمک های اقتصادی و سیاسی آمریکا به ایران و نفوذ سرمایه داری به ایران و منطقه، برای مقابله با شوروی کمونیستی وجود داشت. بنیادهای آمریکایی ازجمله بنیاد فورد در عرصه جنگ سرد به عنوان سربازان جنگ های ترکیبی و فرهنگی، وارد کشورهای در معرض نفوذ کمونیسم گردیدند تا طرح های اقتصادی و اجتماعی مختلفی را اجرایی نمایند. مسئله این پژوهش، بررسی فعالیت های بنیاد فورد، اهداف و نتیجه فعالیت های این بنیاد در ایران و همچنین بررسی نسبت سیاست ها و فعالیت های این بنیاد با سیاست خارجی دولت آمریکا در ایران می باشد که با روش تحلیل تحقیق تاریخی و برپایه منابع اسنادی انجام گرفته است. برپایه یافته های این پژوهش، برنامه ها و اهداف بنیاد فورد برای توسعه ایران در بُعد اقتصادی، حول محور توسعه اجتماعی و روستایی و خودکفایی و توسعه اقتصاد ارضی ایران و در بُعد سیاسی، ایجاد ثبات از طریق گسترش دموکراسی بود؛ درصورتی که هدف اصلی دولت آمریکا در کمک های مستمر مالی به رژیم پهلوی، تکیه بر انجام پروژه های پرزرق وبرق و ظاهری، برای گذار از بحران ها و جلب توجه طبقه متوسط مدرن شهری به حکومت پهلوی و ایجاد ثبات از هر طریق ممکن بود. این تناقض در سیاست رسمی دولت آمریکا و اهداف بنیاد فورد در ایران به خروج این بنیاد از ایران منتج گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان