درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۶۶۱ تا ۵٬۶۸۰ مورد از کل ۵۲٬۵۲۲ مورد.
۵۶۶۱.

تحلیل مضمون گورانی های عاشقانه ی هورامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم مهر و آبان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 125-155

کلیدواژه‌ها: هورامی گورانی عشق سروده های هورامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۶ تعداد دانلود : ۵۹۴
دلدادگی از مفاهیمی است که در تمام اعصار و نزد تمام اقوام جایگاهی ویژه و در ادبیات فولکلور آن ها نقشی محوری داشته است. در این پژوهش، منظور از گورانی، بوم سروده های هورامی است و تعریف خاصِ ترانه مدنظر نیست. قالب و فرم گورانی ها بیشتر تک بیتی است. هر بیت به تنهایی دارای تمام مفهوم خود است. دلدادگی در کنار احساس ناب طبیعت ستایی و تا حدودی حماسه های وطنی، موضوع تاریخ ادبیات هورامی است. روش مطالعه حاضر توصیفی تحلیلی و بر اساس پیمایش داده های بومی و تحلیل تک بیت های فولکلور هورامی است. هدف این تحقیق، بررسی مضمون غالب در گورانی های عاشقانه هورامی است. در این روش 50 تک بیت برای نمونه از شهر نودشه انتخاب و بر اساس موضوع پژوهش تحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد که سهم زنانِ هورامی در سرایش تعداد زیادی از گورانی های عاشقانه، چنان برجسته است و نمودی عینی دارد که برخی اوقات با اشعار هم تراز مردان در این خصوص پهلو می زند. غم هجران و دوری از یار گوشه ای جدانشدنی از محتوای ابیات گورانی های موردبحث است. زنان در این بومی سروده ها، با سر دادن عاشقانه های تلخ و سوزناک در آشفتگی فضایی بومی، فرهنگ خاصِ هورامان را به تصویر کشیده اند. در این تک بیت ها عشق و مفهوم آن بیشتر جنبه مادی و زمینی دارد. شاعر با توصیف محبوب، اگرچه گاهی به درجه ای می رسد که خالق محبوب را می ستاید؛ اما این ستایش تنها برای محبوب زمینی است. این مسئله بیانگر نکته های ریزِ پنهان در روابط اجتماعی و جلوه ای از فرهنگ حاکم در بافت جامعه است.
۵۶۶۲.

قصه های حیوان داماد در فرهنگ افسانه های مردم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم آذر و دی ۱۳۹۹ شماره ۳۵ 93-132

کلیدواژه‌ها: حیوان داماد ساختار دیوداماد فرهنگ افسانه های مردم ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۵۳۱
حیوان داماد یکی از بن مایه های قصه های عامه است. در این قصه ها، قهرمان (دختر) در کشاکش پیوند یا گریز از ازدواج با موجودی با عنوان حیوان داماد حوادثی را از سر می گذراند. این پژوهش با روش تحلیل محتوا و رویکرد تحلیلی توصیفی قصه های حیوان داماد را از نظر ساختاری مقایسه می کند. در این مقایسه، فراوانی انواع حیوان داماد، الگوی ساختاری این گونه از قصه ها و تحلیل برخی داده های به دست آمده تبیین می شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد، در مجموعِ 89 قصه حیوان داماد، دیو با 42 مورد بیشترین فراوانی را در میان انواع حیوان داماد دارد و این قصه ها از مجموع 18 گروه قصه های مشابه، از 7 الگوی یکسان پیروی می کنند.
۵۶۶۳.

تحلیل و بررسی سوره مبارکه «ق» با تکیه بر مفاهیم آشنایی زدایی و برجسته سازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 97-123

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سوره «ق» آشنایی زدایی برجسته سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۳۴۸
آشنایی زدایی، شیوه های بیانی متفاوت از زبان معمول با هدف تشخّص، برجسته سازی و زیبایی آفرینی در متن ادبی است. از آنجا که قرآن کریم به عنوان معجزه الهی، سرشار از ظرافت های ادبی، زبانی و معنایی است، پرداختن به زوایای ظاهر و پنهان آن، همواره یک ضرورت محسوب می شود. نوشتار حاضر می کوشد تا با بررسی سوره «ق» از منظر آشنایی زدایی و برجسته سازی، نمونه هایی از هنجارگریزی و قاعده افزایی در این سوره را به شیوه توصیفی-تحلیلی ارائه دهد و از این طریق، ضمن آن که بخشی از زیبایی ها و اعجاز ادبی قرآن کریم را به تصویر می کشد، تأثیر شگرف چنین نگرشی در کلام وحی را در نزدیک شدن به معنای مقصود و کسب التذاذ بیشتر از هم نشینی با این آیات نورانی بیان کند. حاصل پژوهش، بیانگر آن است که بهره گیری از تکنیک های قاعده کاهی، نظیر حذف، تقدیم و تأخیر، التفات، استعاره، کنایه و ... در این سوره در راستای آشنایی زدایی و برجسته سازی مضامین سوره برای تأثیرگذاری بیشتر و عمیق تر بر مخاطبین بوده است. به کارگیری اصول قاعده افزایی نیز با تکرار و توازن در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی آیات با فضای کلّی سوره، اعم از هشدار و تهدید منکران معاد و اثبات مسأله حشر و رد استبعاد آن از سوی معاندان، متناسب و هم سو است.
۵۶۶۴.

معرفی کتاب: ادبیات و حقوق / فیلیپ مالوری

تهیه، تدوین و تنظیم کننده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 133-134

کلیدواژه‌ها: نقد نقد ترجمه (از عربی به فارسی) گزارش گفت وگو و

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۶۳۴
معرّفی و نقد کتاب نقدِ نقد ترجمه (از عربی به فارسی) گزارش گفت وگو و...
۵۶۶۵.

بررسی زبانی مونس العشاق سهروردی و عربشاه یزدی از رهگذر بینامتنیت ژنت

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷ 60-80

کلیدواژه‌ها: مونس العشاق سهروردی عربشاه یزدی فی حقیقه العشق ساختار نحوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۰ تعداد دانلود : ۶۹۹
شهاب الدین سهروردی (شیخ اشراق) از بزرگ ترین حکمای فلسفه و عارفان قرن ششم است که رسایل رمزی او تأثیر گسترده ای بر نویسندگان و شاعران بعد از خود، گذاشته است بطوری که عماد الدین عربشاه یزدی از شاعران قرن هشتم با تأثیر پذیری از رساله مونس العشاق (فی حقیقه العشق) سهروردی، منظومه ای با همین عنوان سروده است که در واژگان، ترکیبات، جمله، ساختار نحوی و آوایی مشترکات فراوانی دارند. هدف ما در اینجا بررسی زبانی مونس العشاق منظوم و منثور براساس بینامتنیت ژنت است که در بخش های جداگانه به هر یک از موارد یاد شده پرداخته و از هر کدام چند نمونه شاهد آورده ایم و مابقی نمونه ها را در جدول با مشخص کردن صفحات در هر دو مونس العشاق و بیت مورد نظر مشخص کرده ایم. به لحاظ وجود زیرشاخه های بینامتنیت ژرار ژنت در هر دو مونس العشاق سعی نمودیم تا بر اساس نظریه ژنت به بررسی بپردازیم. دستاور ما در این پژوهش اثبات تبعیت عربشاه یزدی از تفکر و واژگان ابتکاری سهروردی است که تنها از رهگذر بینامتنیت ژنت قابل بررسی است. این دو اثر با وجود اشتراک فراوان، چند وجه افتراق نیز دارند که در متن مقاله به آنها نیز اشاره نموده ایم.
۵۶۶۶.

بررسی تطبیقی مفهوم ماورایی «دیو» در شاهنامه فردوسی و حدیقه سنایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۱ 1-15

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی حدیقه الحقیقه سنایی دیو شاهنامه فردوسی مفهوم ماورایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۴۵۸
شاهنامه و حدیقه به عنوان دو اثر مهم ادبی در دو موضوع متفاوت حماسی و عرفانی، واجد وجوه شباهت بسیاری اند. یکی از وجوه شباهت این دو، مفاهیم ماورایی دیو است که در هر دو اثر، به کار رفته است و باعث می شود که این دو اثر از وجهی، قرابت خاصی پیدا کنند. بن مایه ها و مضامین ماورایی و اندیشه های فراواقعی ریشه های آن را می توان در باورهای اساطیری، اعتقادات دینی و سنت های فکری زمانه و حتی اندیشه های عرفانی جستجو کرد. نمودهای عینی دیو بر پایه باورهای اساطیری است که گاه در خدمت نمادپردازی فردوسی قرار گرفته است. واژه دیو پیش از اسلام در فرهنگ ایرانی رایج بود و پس از ورود اسلام تغییر کرد و جای خود را به جن داد. در این پژوهش که به شیوه توصیفی – تحلیلی و با روش کتابخانه ای است؛ مفهوم فرا طبیعی دیو در شاهنامه به عنوان مهم ترین اثر حماسی و حدیقه الحقیقه به عنوان مقدّم ترین اثر رسمی عرفانی با ذکر شواهد و قرائن و مقایسه بسامد آن ها، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این جستار نشان می دهد که در شاهنامه، دیو جایگاه پیشین خود را از دست داده است و از اقتدار دیوان و تأثیری که در هستی داشته اند به شدت کاسته شده است و به جایگاه فروتری نزدیک شده اند. در حالی که سنایی به صبغه های عرفانی آن تأکید می نماید؛ گاه آن را در معنای جن و گاه در معنای اهریمنِ درون به کار می گیرد؛ در مواردی نیز با معنای ابلیس، یکسان می پندارد و گاه با بهره برداری استعاری از آن پای تأویل و تفسیر را به این مفهوم باز می کند.
۵۶۶۷.

هویّت اسطوره گونه سمک عیّار؛ بررسی تطبیقی سمک عیّار با دو اسطوره هندو ایرانی، ایندرا و مهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۱ 251 - 279

کلیدواژه‌ها: سمک عیار خدایان اسطوره ای پیکرگردانی ایندرا مهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۴۲۰
بسیاری از خدایان اساطیری، از جهان اسطوره ها بیرون آمده و در حماسه ها به صورت پهلوانانی نامی و یا شاهانی بزرگ نشان داده شده اند. یکی از آن پهلوانان حماسی، سمک، در داستان منثور حماسی پهلوانی سمکِ عیّار است. این پهلوان با داشتن برخی ویژگی های اساطیری، همچون ایزدان اسطوره ای، ایندرا و مهر، پنداشته می شود. از جمله ویژگی های اساطیری سمک، می توان به این موارد اشاره کرد: آزاد ساختن مادینگان شهریاران از چنگال ربایندگان اهریمنی، داشتن پیوندی ناگسستنی با خورشیدشاه، نابودکننده دیوان و پریان و همراهیِ مداوم با مادینه ای که تجلی گر خدای بانوان است. بر اساس این فرضیه، نگارندگان این جستار با رویکردی تحلیلی تطبیقی و با توجّه به متون مقدس هند و ایرانی، ریگ ودا و اوستا ، و اندیشه های اسطوره پژوهانی همچون مهرداد بهار کوشیده اند خویشکاری های این دو ایزد را با کارکردهای این پهلوان حماسی مقایسه و تطبیق دهند و این فرضیه را به اثبات برسانند. حاصل پژوهش حاضر نشان می دهد که سَمَک، پهلوان برجسته حماسه منثور سمک عیّار ، برآیند و ادغامی از دو فرهنگ اسطوره ای هندو ایرانی است که در ریختی نو پیکرگردانی شده است.   
۵۶۶۸.

پژوهشی در قدمت و اصالت جنگنامه های محمد حنفیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۵) 159 - 186

کلیدواژه‌ها: انتقامیه جنگ نامه طرسوسی غلات مبرد محمد حنفیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۳۱۰
محمدبن علی بن ابی طالب، مشهور به محمدبن الحنفیه، به طور ناخواسته تبدیل به شخصیت محوری شماری از فرقه های غالیانه و افراطی از تشیع اعتدالی شده است. نخستین این فرقه ها، فرقه ی کیسانیه است. فرقه های بعدی از این فرقه در مسایل عقیدتی الگو گرفته اند. آثار منظوم و منثور متعددی درباره ی سرگذشت داستانی محمد بن حنفیه در دست است که با عنوان کلی جنگ نامه های محمد حنفیه شناخته می شوند. نسخه های خطی این آثار بسیار متأخرند و حتی قراین موجود در متن آن ها نیز از روزگار صفوی فراتر نمی رود. با توجه به این نکته و نیز تحول های فرهنگی عصر صفوی، به گمان پژوهشگران، شکل گیری و رواج این گونه آثار معمولاً در عصر صفوی بوده است. با این حال، در متون تاریخیِ فرقه نگاری و ادبی کهن، شواهد و منقولاتی دیده می شود که پیشینه ی داستان های محمد حنفیه را به چند سده پیش از صفویان می رساند. جستار حاضر در پی بررسی این شواهد و دیرینگی آن ها خواهد بود. به نظر نویسندگان دستاورد فعالیت فرقه های غلات، در پیوند آن ها با فرهنگ و ادبیات عامیانه مشخص می شود.  
۵۶۶۹.

رستم در قرن بیست ودوم کندوکاوی در شناخت ژانر و مخاطب این اثر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۲ 111-138

کلیدواژه‌ها: نووم بیگانگی و شناخت علمی تخیلی رستم در قرن بیست ودوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۴۵۲
​ رستم در قرن بیست ودوم نوشته صنعتی زاده کرمانی نخستین رمان علمی تخیلی ایران است. از آنجا که ژانر علمی تخیلی در ایران بیشتر متعلق به ادبیات کودک و نوجوان شمرده می شود، نگارندگان برآن شدند تا جایگاه این رمان را در ژانر مذکور مشخص کنند و مخاطب اولین متن علمی تخیلی ایران را بازشناسند. بدین منظور، مؤلفه های اصلی ژانر علمی تخیلی یعنی علم، تخیل، ماده گرایی، نُووم، پیشگویی و نوستالوژی از میان کتب و مقالات استخراج شد و با افزودن سه مؤلفه دیگر، یعنی تابوشکنی، امیدبخشی و توانمندسازی که حاصل پژوهش نگارندگان است، به بررسی متن پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان داد این رمان به دلیل پرداختن به مباحثی همچون جست وجوی خوشبختی در مدرنیته، اثبات توانایی و قدرت انسان مدرن و حتی زنده کردن مردگان به منظور قیاس بین سنت و مدرنیته که بیشتر ذهن انسان بزرگ سال را هدف گرفته، در زمان انتشار متن، یعنی قرن بیستم، برای مخاطب بزرگ سال نگاشته شده؛ ولی در قرن بیست ویکم که زندگی مخاطب نوجوان با تکنولوژی عجین است و حتی گاه به قیاس رفاه حاصل از تکنولوژی زمان خود با سنت های زندگی پدران خویش می اندیشد، برای مخاطب نوجوان نیز مناسب است. از سوی دیگر با پرداختن به وجه علمی و تخیلی اثر مشخص شد گرچه این رمان توجیه علمی مشخصی برای امر ممکن الوقوع ندارد و از روش علمی بهره مند نیست، از آنجا که تخیل خود را به یکی از دشوارترین حوزه های خارج از توان و قدرت بشر برده، نُوومی خلق کرده که مخاطب را به نوعی از بیگانگی و شناخت رسانده است؛ بنابراین نمی توان آن را از حیطه علمی تخیلی خارج دانست.
۵۶۷۰.

جستاری در شناخت مؤلف راستین مرزبان نامه تبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۸۶ 189 - 205

کلیدواژه‌ها: مرزبان نامه مؤلف مرزبان نامه مرزبان بن رستم بن شروین مرزبان بن شروین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۳۸۷
مرزبان نامه کتابی است مشتمل بر حکایت ها و تمثیل ها که مرزبان آن را به زبان قدیم تبرستان نوشت. در سال 598 ه .ق. محمدبن غازی ملطیوی و در نیمه نخست قرن هفتم، سعدالدین وراوینی آن را به فارسی برگرداندند و یکی از مهم ترین آثار ادب فارسی ساختند. اثری که با وجود ارزش و شهرت فراوان، همچنان در هویت نگارنده آن جای تردید است؛ عنصرالمعالی کیکاوس، صاحب قابوس نامه و ابن اسفندیار، صاحب تاریخ تبرستان، مؤلف مرزبان نامه را «مرزبان بن رستم بن شروین» می دانند اما سعدالدین وراوینی، مؤلف آن را «مرزبان بن شروین» ذکر می کند که داعیه سلطنت نداشت اما پدرش شروین همان پادشاه پنجم باوندیه کیوسیّه است. قدما و متأخرین نیز هریک نظراتی در این باب داده اند. پژوهش حاضر که به روش کتابخانه ای انجام شده، پس از تحلیل و نقد نظریات مطرح شده، با استناد به منابع تاریخ تبرستان به اثبات می رساند که گفته وراوینی در ذکر نام مؤلف مرزبان نامه درست است؛ نه قول عنصرالمعالی کیکاوس و ابن اسفندیار.
۵۶۷۱.

بررسی تأثیر ویژگی های صرفی اسم فارسی و عربی در ادبیت شعر با تکیه بر ملمعات حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی) سال بیست و هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ (پیاپی ۸۹) ۲۰۷-۲۲۳

کلیدواژه‌ها: علم صرف واژه ابهام ادبی حافظ شیرازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۵۲۶
در مقاله حاضر، مشخصه های صَرف اسم عربی مانع برداشت های گوناگون از متون ادبی دانسته شده است. ساختمان اسم عربی از ویژگی هایی ذاتی چون تذکیر و تأنیث، جامد و مشتق، وزن، تثنیه، انواع جمع، ضمایر دقیق، موصول، اسم های اشاره و... برخوردار است که تعیّن و تداعی دقیق معانی در ذهن مخاطب را به همراه دارد. هرچند دقت صَرف عربی در نثر علمی و فلسفی امتیاز به شمار می رود و دانشمندان می توانند مقصود خود را به کمک آن به روشنی بیان کنند، در متون ادبی، نقص به نظر می رسد و از چندپهلویی و لطف هنری اثر می کاهد. مسکوت بودن برخی از این ویژگی ها در صرف اسم های فارسی، به ابهام و ادبیت شعر کمک می کند. در دیوان حافظ هفت غزل ملمع وجود دارد که امکان چنین مقایسه ای را فراهم می آورد. وجود مصراع هایی به زبان فارسی و عربی در یک غزل حافظ به خوبی تفاوت امکانات صرفی در زبان فارسی و عربی را نشان می دهد. فقدان چنین مشخصه هایی یا وجود آن به صورت کلی در واژه فارسی طیف بیشتری از مخاطبان را با خود همراه می سازد و دامنه برداشت های گوناگون را وسعت می دهد.
۵۶۷۲.

رخدادهای ادبی در عناوین «خبر بیست و سی» (از سطوح بلاغیِ عبارات تا ظرافت های ادبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۱ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 117 - 137

کلیدواژه‌ها: ادبیات و رسانه خبر بیست و سی بلاغت ادبی عناوین خبری شبکه دوم سیما

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۸۰
سال هاست که «بخش خبری بیست و سی» از طریق آنتنِ شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران، میهمان منازل ایرانیان است. از قسمت های مهم و حسّاسِ این بخش خبری «عناوینِ» آن است. این مقاله تلاش دارد از دریچه بحث های ادبی، به این دو پرسش که «مهمترین رخدادهای ادبی در عناوین این بخش خبری چیست؟ و کاربستِ تدابیر یاد شده چه اهداف و نتایجی با خود دارد؟» پاسخ دهد. مقاله در محور نخست، مفاهیمِ «خبر»، «عنوان خبر»، «بخش خبری بیست و سی» و ساختار آن را روشن می سازد و در محور دوم، در دو قسمت، به تشریح پاسخ پژوهش می پردازد؛ ابتدا بنا بر اهمیتِ «جمله» در عناوین مورد بحث، نکاتِ بلاغیِ مرتبط با «جمله» را برمی شمارد و در قسمت دوم با تکیه بر علوم «بدیع و بیان»، «ظرافت های ادبیِ» موجود در عناوین و کارکردهایشان را به عنوان گوشه ای از رخدادهای ادبی ارائه می دهد. پژوهش حاضر با روشی تحلیلی – توصیفی و با استخراج بیش از 800 عنوان خبر، طیِ شست و پنج نوبتِ خبری (به صورت متناوب) از ابتدای آبان 1392 تا پایان آبان 1396 شکل گرفته است.
۵۶۷۳.

بررسی تطبیقی مضامین منظومه غنایی «هشت بهشت» امیرخسرو دهلوی و «جواهر الأسمار» الثغری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 475 - 494

کلیدواژه‌ها: جواهر الأسمار الثغری امیرخسرو دهلوی هشت بهشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۴
امیرخسرو دهلوی (651- 725ش) از عارفان نامدار پارسی گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنوی های امیرخسرو که به تقلید از «هفت پیکر» نظامی سروده منظومه «هشت بهشت» است. او در تدوین حکایات «هشت بهشت» به کتاب «جواهر الأسمار» عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو چند حکایت «هشت بهشت» را از کتاب «جواهر الأسمار» عیناً نقل کرده و حتی در بخش های زیادی از متن «هشت بهشت»، عبارات و جملات این اثر را وام گرفته و اقتباس کرده است. کتاب «جواهر الأسمار» مشتمل بر یکصد حکایت است که طی پنجاه و دو شب از زبان طوطی بازگو می شود تا زن جوان بازرگانی را از خیانت به شوهر باز دارد. اکثر حکایات و افسانه های «جواهر الأسمار» و «هشت بهشت» بر مکر زنان استوار است. بخشی از درونمایه حکایات هر دو اثر پیمان شکنی زنان و تظاهر آنان به ستر و صلاح است. با توجه به اینکه کتاب «جواهر الأسمار» یکی از مهم ترین الگوهای کار امیرخسرو در «هشت بهشت» بوده و اینکه هر دو اثر در هند تدوین شده اند وجوه مشترک بسیاری با هم دارند. مقاله حاضر می کوشد به بررسی مضامین مشترک هر دو اثر غنایی بپردازد.
۵۶۷۴.

خردورزی های مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی در آیینه نظریه سه بعدی خرد آردلت (3D-WS)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ 23 - 51

کلیدواژه‌ها: سلطان مسعود غزنوی تاریخ بیهقی نظریه های خرد مدل سه بعدی خرد (3D-WS) آردلت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۴۰۲
مفهوم خردمندی در متون فلسفی، دینی و ادبی نظیر اوستا ، مینوی خرد ، شاهنامه ، گلستان ، بوستان ، کلیله ودمنه ، دیوان ناصرخسرو ، تاریخ بیهقی و... قدمتی دیرینه دارد. پیچیدگی مفهوم خرد بر اساس فرهنگ ها به این منجر شده که تاکنون تعریف جامعی از سوی نظریه پردازان بیان نشود؛ با وجود این، در این زمینه که خردمندی مشتمل بر دانش، بینش، تأمل و تلفیق منافع فرد با رفاه دیگران است، نوعی توافق کلی وجود دارد. از آنجا که ادبیات به دلیل ماهیت و حوزه گسترده اش، با سایر رشته های علوم انسانی همچون روان شناسی، تناسب موضوعی دارد و بافت فرهنگی جوامع نقش مهمی در شکل گیری مفهوم خرد و خردمندی ایفا می کند، این پژوهش به بررسی تطبیقی ویژگی های رفتار خردمندانه در شخصیت سلطان مسعود غزنوی در کتاب تاریخ بیهقی بر اساس مدل سه بعدی خرد آردلت، به منظور رسیدن به تعریفی از خرد بر اساس فرهنگ ایرانی پرداخته است. این پژوهش در چهارچوب رویکرد توصیفی و تحلیل کیفی و با توجه به منابع کتابخانه ای انجام شده است. حوادث و ماجرا های تاریخ بیهقی با روش تحلیل محتوا و با استفاده از سه فرایند پیاده سازی، کُدگذاری باز و کُدگذاری انتخابی مورد ارزیابی قرار گرفته است و مشخص شده که در نظر نکته سنج بیهقی، سیاست یا اداره خردمندانه و تدبیرآمیز مُلک و مؤلفه هایی که برای خرداندیشی عملی پادشاه برمی شمارد، با نظریه های جدید روان شناسی و از جمله نظریه خرد سه بعدی آردلت منطبق است.
۵۶۷۵.

تبیین جایگاه قابوس نامه در تاریخ اندرزنامه نویسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ 81 - 109

کلیدواژه‌ها: قابوس نامه اندرزنامه نویسی ایران باستان دوره اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۴ تعداد دانلود : ۴۶۲
اندرزنامه نویسی و تعلیم در ادبیات، سنتی است که سابقه آن به ایران باستان می رسد. نقل تجارب عملی و حِکَم در قالب کلمات قصار، ضرب المثل و حکایات، در آن دوره به صورت گسترده رایج بوده است. این میراث گسترده به صورت های مختلف به دوره اسلامی منتقل شد و رفته رفته با عناصر اسلامی درآمیخت و بنا بر اقتضائات این دوران دچار تحولاتی شد. قابوس نامه یکی از اولین و مهم ترین متون اندرزنامه ای در ادبیات فارسی است که در مسیر این انتقال و تحولات قرار دارد. این مقاله در پی آن است تا با بررسی سبک و درون مایه قابوس نامه و مقایسه آن با اندرزنامه های پیشین و برخی اندرزنامه های معاصرش، آشکار کند این اثر چه نسبتی با سنت اندرزنامه نویسیِ پیش و پس از خود دارد. بررسی ها نشان داد بر اساس تعلق خاطر آل زیار و نویسنده قابوس نامه به ایران باستان و آشنایی این نویسنده با زبان پهلوی، این اثر در سبک و محتوا، قرابت بسیاری به سنت اندرزنامه نویسی پیشین دارد. برخلاف این امر صبغه اسلامی آن در مقایسه با اندرزنامه های معاصرش اندک و دور از انتظار است. ازاین رو قابوس نامه حامل میراث اندرزنامه ای پیشینیان در ادبیات فارسی است و مؤلفه ها و عناصر آن را در دوران اسلامی نمایندگی می کند.
۵۶۷۶.

بررسی مفاهیم انسان شناسی زبان در داستان «رکسانا»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 36 - 59

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی زبان رکسانا ادبیات داستانی اصطلاحات خویشاوندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۴۳۸
زبان، سامانه مرتب و منظمی است که در هر شرایطی می توان از آن بهره برد و انسان را قادر می سازد تا علاقه ها، عقاید و ادراکش را با نشانه ها توجیه کند. زبان در جامعه دارای کارکردهای متفاوتی است که این کارکردها بستگی به نوع جامعه دارد. همه مسائل مربوط به زبان و فرهنگ در شاخه بزرگ و جدیدی به نام «انسان شناسی زبان» که از انسان شناسی، زبان شناسی توصیفی و زبان شناسی تاریخی سرچشمه گرفته، مورد بررسی قرار می گیرد. انسان شناسی زبان به رابطه زبان با جامعه، فرهنگ و رفتار انسان می پردازد و تطور زبان را مورد مطالعه و پژوهش قرار می دهد. در این مقاله تلاش شده است تا آن دسته از مقولاتی که در حوزه انسان شناسی زبان قرار می گیرد و مؤدب پور در نگارش داستان «رکسانا» از آن ها بهره گرفته، مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر بیانگر آن است که: در نگارش این داستان به سبب لحن محاوره ای نویسنده در دیالوگ نویسی کلمات تابو و اصطلاحات خویشاوندی به صورت نابرابر مورد استفاده قرار گرفته و از لهجه های اجتماعی استفاده نشده که نمودار نیز مؤید همین مطلب است. کلمات تابو در این داستان در دو موقعیت عصبیت و پرخاشگری و طنزگونه به کار رفته است.
۵۶۷۷.

مقاله کوتاه: تصحیح و توضیح یک بیت از دیوان رودکی سمرقندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۵) 295 - 306

کلیدواژه‌ها: تصحیح دیوان رودکی رودکی کلیله و دمنه لغت فرس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۸ تعداد دانلود : ۴۰۶
رودکی سمرقندی از جمله شاعران پیشگام و برجسته ی حوزه ی ادبی خراسان است. شعر رودکی به دلیل سادگی و روانی همواره توجّه بسیاری از شاعران هم عصر و دوره های بعد را به خود جلب کرده است. اشعار رودکی به سببِ اشتمال بر لغات کهن دری، سبک شاعری و اندیشه های وی، مورد توجّه پژوهشگران فارسی زبان در ایران، تاجیکستان و افغانستان قرار گرفته است. اگرچه دیوان رودکی در گذر حوادث روزگار به تاراج رفته و جز ابیات اندکی از آن به دست ما نرسیده است، برخی مصححان از جمله: براگینسکی، نفیسی، میرزایف و...، از اشعار پُرشمار این شاعر، مقدار بسیار ناچیزی را از لابه لای متون بیرون آورده اند که بسیاری از آن اشعار به دو یا چند شاعر دیگر نیز منسوب است. به همین دلیل بازیابی یا تصحیح بیت یا ابیاتی از رودکی، در این روزگار برای رودکی پژوهان و دوستداران اشعار وی  بسیار اهمیّت دارد. نگارندگان در پژوهش حاضر سعی دارند ایراد موجود در مصراع نخست این بیت رودکی را: چنان که اشتر ابله سوی کنام شده   ز مکر روبه و زاغ و ز گرگ بی خبرا          که گوشه چشمی به حکایتی از کلیله و دمنه دارد، بررسی کنند و درباره ی ضبط مصراع دوم نیز پیشنهادی ارائه دهند.  
۵۶۷۸.

A comparative study of the Eye of the Heart in Islamic Sufism and the Third Eye in Yoga(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 83 - 92

کلیدواژه‌ها: Islamic Sufism Yoga The Eye of Heart Third eye Zikr

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳ تعداد دانلود : ۳۸۹۸
Trends that have emerged in the epistemological field (of divine and non-divine origin) have commonalities due to the focus on the spiritual dimension of human existence, like the eye of the heart in Islamic Sufism that has similarities with the third eye on Yoga. The most important similarities are the effect of Zikr in the opening of the eye of the heart and the third eye, the need to get Zikr from Sheikh/Guru, solitude, the necessity of observing certain conditions before and during Zikr, steps of Zikr, and the manifestation of the unseen after the opening of the eye of the heart and the third eye. However, there are some differences, too. In Yoga, the physical location of the third eye is determined in the body, but in Islamic Sufism, the eye of the heart is a non-physical concept. In Islamic Sufism, the extent of manifestation of truths that one sees with the eye of the heart is fully described and symbolized, but in Yoga, a brief description is given.
۵۶۷۹.

Ориентальные страницы ранней поэзии В.В. Набокова(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ssledovatel'skiy Zhurnal Russkogo Yazyka i Literatury, vol. ۱۶. ۲۰۲۰ (۲) 165-185

کلیدواژه‌ها: Набоков В.В. Восток Ориентализм Метатема Полигенетичность Родина.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۷۸
В статье рассматривается проблема ориентализма в творчестве В.В. Набокова раннего русскоязычного периода. В связи с этим исследуются произведения, имплицирующие тему и образно-художественную специфику Востока, восточные аллюзии и реминисценции в стихотворениях русского писателя первого периода эмиграции. Актуальность исследования обусловлена необходимостью постановки и освещения проблемы ориентальных традиций в творчестве Набокова, так как его восточные образы, жанры, стилистика стали продолжением ориенталистики Пушкина, Шекспира, Гете, Бунина, Гумилева и, одновременно, новым словом в художественной интерпретации Востока ХХ века. Новизна исследования видится в том, что впервые в литературоведении поднимается проблема восточных традиций в ранней поэзии Набокова. Раскрывается специфика включения Набоковым восточных реминисценций в тексты своих произведений. Представлены результаты сопоставительного анализа «восточных» образов и ключевых лексем в произведениях Пушкина и Набокова, Гумилева и Набокова как поэтический диалог и перекличка поэтов. Выявляется значение этого диалога в построении поэтического мира Набокова.
۵۶۸۰.

سیر تحول ایزد وای از اسطوره به کیکاووس در حماسه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۸ 187 - 218

کلیدواژه‌ها: ایزد وای کیکاووس اسطوره حماسه تحول اساطیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۶۴۴
اشراف بر پیشینه اساطیری شخصیت های حماسی، در تحلیل کارکردهای آنان در آثار ادبی کمک قابل توجهی خواهد کرد. مطالعه خویشکاری های ایزد وای و وجود برخی تشابهات میان این ایزد و کاووس شاهنامه سبب گردید تا به مقایسه تطبیقی میان این دو شخصیت اساطیری بپردازیم. کاووس شاهنامه ، از بزرگ ترین پادشاهان حماسی ایران و برخوردار از پیشینه ای اساطیری است. وای نیز، ایزد باد و هواست که بر فضای تهی میان آسمان و زمین حکمرانی می کند. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی به این نتایج که عبارتند از تشابه در شخصیت متلوّن و ابهام انگیز، فرّه مندی، جادو پزشکی، جنگاوری، پیک مرگ و سرشت بادی، مکان زندگی و پدر نخستین انسان بودن است، دست یافته. هر چند اختلافات جزیی در میان آن ها دیده می شود، اما وجود این گونه همسانی ها میان این دو شخصیت اساطیری و بررسی و مطالعه سیر تحوّل و تنزّل ایزدان اساطیری به عالم حماسه، ما را بر این داشت که گمان کنیم کاووس شاهنامه صورت تحوّل یافته و انسانی وایو، ایزد باد و هوا است که در حماسه ملی ما؛ شاهنامه با حفظ مهم ترین خویشکاری های خود در قالب پادشاهی حماسی نمایان گشته است. هدف از انجام چنین پژوهشی بی شک نمایاندن پیشینه ایزدی کیکاووس و تأثیر در رفتار و کردار حماسی و شخصیت چندی بعدی او در شاهنامه است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان