درخت حوزه‌های تخصصی

میان متنیّت اندیشه‌ای است که در دوران اخیر، اهمیت بیش‌تری در تحلیل رسانه‌ها یافته است. استفادة فزاینده از این اصطلاح تا حد زیادی مدیون تأثیر نظریه‌های فرانوگرا بر طرز تفکر موجود در مورد، محصولات رسانه‌ای معاصر و تحلیل آن‌ها بوده است. اما با این حال همة رویکردهایی که در آن‌ها از مفهوم میان متنیّت استفاده می‌شود، در چهارچوب فرانوگرایی قرار نمی‌گیرند. به همین خاطر در این بخش، پیش از پرداختن به معرفی و کند و کاو اندیشه‌های فرانوگرا، شماری از تعاریف میان متنیّت ارائه خواهد شد و میزان سودمندی این اندیشه‌ها و رویکردهای مربوط به آن در تحلیل متون رسانه‌ای، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پس از آن نیز بحث در مورد اندیشه میان متنیّت، در ارتباط با نمونه‌ها و مثال‌هایی از رسانه‌های مختلف: تبلیغات تجاری، موسیقی‌های ویدئویی (پاپ) و فیلم‌های معاصر هالیوود، ادامه خواهد یافت.

این مقاله به تجزیه و تحلیل برنامه شخصیت هفته شبکه تلویزیونی ای‌ بی ‌سی در بخش خبر شامگاهی این شبکه در دوره‌ای 5 ساله اختصاص دارد که هدف از آن معرفی شخصیت‌های برجسته و ارزش‌هایی است که رسانه‌های جریان اصلی (Mainstream)در امریکا آنها آنها را تائید و تبلیغ می‌کنند. بیشتر افراد و شخصیت‌هایی که در این برنامه‌ها معرفی‌ شده‌اند در آمریکا زندگی می‌کنند و اغلب سیاستمدار یا شخصیت‌های عرصه هنر هستند و بیشتر آنها را مردان سفیدپوست و افراد سرشناس تشکیل می‌دهند. ارزش‌های امریکایی، همچون فردگرایی، قهرمان پروروی، سرمایه‌داری و میهن‌دوستی در برنامه‌های شخصیت هفته مورد تجلیل قرار گرفته‌اند. زنانی که برای معرفی در برنامه شخصیت هفته برگزیده شده‌اند در مقایسه با مردان از شهرت کمتری برخوردار بوده و بیشتر درزمینه فعالیت‌های اجتماعی و مراقبت از دیگران فعال بوده‌اند. افراد سیاه پوست در مقایسه با سفیدپوستان از طبقات محروم جامعه برخاسته‌اند و ازجمله افرادی هستند که برای اولین بار رتبه خاص را به دست آورده و بیشتر مشغول فعالیت‌های اجتماعی هستند. از خود گذشتگی به ویژه در مواقعی که زنان دارای این ویژگی بوده‌اند یکی از ارزش‌های برجسته به حساب آمده است.

چگونگى رشد اخلاقى، ارزشى و دینى در نوجوانان و جوانان از موضوعات مهم روان‏شناسى رشد است که روان‏شناسان بزرگ درباره آن به تحقیق و نظریه‏پردازى پرداخته‏اند. این تحقیق تلاشى دیگر در این راستا است که مى‏کوشد تا چگونگى رشد و پرورش اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان را هم بر پایه دانش روان‏شناسى رشد و هم با تکیه بر یافته‏هاى دانش روان‏شناسى تربیتى، تبیین نماید. سعى بر این است که با نگرشى نو چگونگى رشد اخلاقى و ارزشى نوجوانان و جوانان را بررسى و نظریه تازه‏اى را درباب مراحل شکل‏گیرى و رشد دینى ارائه دهد. کیفیت تعامل اجتماعى با دیگران و پیامهاى اخلاقى که دراین ارتباطها به نوجوانان و جوانان داده مى‏شود بسیار قویتر از آموزشهاى مستقیم اخلاقى است که معلم یااستاد در کلاس درس ارائه مى‏کند. براى آنکه معلمان و والدین سهم مثبتى در رشد اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان داشته باشند باید روابط محترمانه‏اى رابا آنان ایجاد کنند. نوجوانان و جوانان نیاز به راهنمایى دارند و این راهنمایى باید در جریان یک ارتباط متقابل محترمانه به آنان ارائه شود، چراکه رشد اخلاقى و دینى نه فقط ناشى از تواناییهاى فکرى بلکه همچنین حاصل چگونگى روابط با والدین و مربیان و معلمان و همسالان و نوع ارزشهاى اجتماعى - فرهنگى و عواطفى است که در این ارتباطها با نوجوانان و جوانان مبادله مى‏شود. ترکیب پویاى ویژگیهاى انگیزشى، شناختى، عاطفى، اجتماعى و فرهنگى باعث مى‏شود وى پذیراى رفتار اخلاقى باشد، یعنى هم به ارزشهاى اخلاقى اولویت بدهد و هم به خداوند و جاودانگى خیر و فضیلت و ارزش انسانى خود و دیگران ایمان داشته باشد. لازم به یادآورى است، به دلیل حجم زیاد مقاله، بخش نخست آن در این شماره و بخش دوم آن در شماره بعدى ویژه روان‏شناسى از نظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت.

این مقاله در پاسخ به این سؤال «که اساسى‏ترین چالش‏هاى فراروى رویکردهاى پژوهش و تحقیق در تربیت اسلامى کدامند»، ضمن بر شمردن چالشهاى موجود، به تبیین و تحلیل آن موارد مى‏پردازد. این موارد عبارتنداز: چالش بین مقام اکتشاف و داورى، کمیّت‏گرایى یا کیفیّت‏گرایى، اصالت ماهیت یا اصالت تسمیه، رویکرد تفهّمى یا تبیینى و توجه به دستاوردها یا منابع.