نمایه سازی و چکیده نویسی

نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۴۰ مورد.

۱.

نمایه کتاب در ایران از دیدگاه ناشران و خوانندگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا تهوری مرضیه خان سفید زینب فری زاده

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۶ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۰۴

کلیدواژه‌ها: ایران نمایه سازی نشر ناشر نمایه کتاب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۳۳۸

هدف: بررسی وضعیت نمایه کتاب در ایران از سه جنبه وجود نمایه در کتاب های منتشرشده، میزان آشنایی خوانندگان، و دیدگاه ناشران درباره نمایه کتاب است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی در سه بخش انجام شده است: 1) بررسی وجود نمایه در 382 عنوان کتاب؛ 2) مصاحبه ای کوتاه با 150 نفر از اعضای کتابخانه ملی ایران؛ و 3) نظرسنجی از 365 ناشر درباره نمایه کتاب از طریق پرسشنامه و سیاهه وارسی. یافته ها: فقط 12% کتاب های منتشرشده نمایه دارند؛ میزان آشنایی خوانندگان با نمایه انتهای کتاب 40% است؛ 57% ناشران برای کتاب های خود نمایه تهیه می کنند؛ نیمی از ناشران دارای نمایه ساز متخصص؛ و 55% آنها دارای شیوه نامه برای نمایه سازی هستند. از نظر بیشتر ناشران همه کتاب ها نیاز به نمایه ندارد. ناشران، دلایل نداشتن نمایه را هزینه، کمبود متخصص، و عدم آشنایی خوانندگان با نمایه اشاره کرده اند. نتیجه گیری: نمایه کتاب در ایران وضعیت مطلوبی ندارد. البته مقایسه پژوهش حاضر با پژوهش های مشابه خارج از کشور نشان داد که این وضعیت محدود به ایران نیست. پیشنهاد می شود برای بهبودی این وضعیت کارگاه های آموزشی برای ناشران برگزار شود؛ دستنامه و شیوه نامه نمایه کتاب تدوین گردد؛ و درج نمایه در کتاب از سوی مسئولان نشر الزامی شود.

۲.

بررسی تازگی اطلاعات فارسی: مطالعه موردی روزنامه های فارسی نمایه شده در پایگاه های گوگل، یاهو و بینگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم یقطین زهره هنرجویان هاجر ستوده

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۸۱)

کلیدواژه‌ها: گوگل یاهو روزنامه فارسی بینگ نرخ تازگی سرعت روزآمدسازی روزآمدسازی بی درنگ

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۲۵۳

پژوهش حاضر که به هدف بررسی تازگی اطلاعات فارسی انجام شده است، می کوشد تا سرعت نمایه سازی روزنامه های فارسی را در سه موتور کاوش گوگل، یاهو و بینگ مطالعه و مقایسه کند. این پژوهش به روش وب سنجی انجام شده و جامعه آن را کلیه روزنامه های فارسی پیوسته تشکیل می دهد. نمونه پژوهش به روش هدفمند شناسایی شد و شامل آن دسته از روزنامه های فارسی زبان بود که فهرست آن ها در پایگاه «مگ ایران» آمده و نسخه الکترونیکی آن ها به طور منظم بر وب سایت مربوطه منتشر می شود. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد موتور کاوش گوگل به لحاظ سرعت روزآمدسازی روزنامه های فارسی رتبه بالاتری نسبت به موتورهای کاوش یاهو و بینگ دارد. علاوه بر این، گوگل به طور کلی از الگوی روزآمدسازی منظم تری پیروی می کند. دو موتور کاوش یاهو و بینگ نه تنها از سرعت کمتری نسبت به گوگل برخوردارند، بلکه الگوی روزآمدسازی نامنظم تری دارند. دو موتور کاوش یاهو و بینگ به لحاظ سرعت روزآمدسازی تفاوتی با یکدیگر ندارند. این پژوهش برای نخستین بار وضعیت نمایه سازی روزنامه های فارسی زبان را در موتورهای کاوش وب مورد بررسی قرار داد و نشان داد که جستجوگرانی که به کمک موتورهای کاوش به این روزنامه ها دست می یابند، در گوگل از بخت بالاتری برای دستیابی به نسخه روزآمد این روزنامه ها برخوردارند.

۳.

کلیدواژه های مقالات پزشکی فارسی تا چه حد با اصطلاحنامه پزشکی فارسی همخوانی دارند؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زاهد بیگدلی آنیتا اسلامی عبدالحمید معرف زاده

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۶ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۰۱

کلیدواژه‌ها: پزشکی مقاله فارسی کلیدواژه اصطلاحنامه پزشکی فارسی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۸

هدف: میزان همخوانی واژگان کلیدی مقاله های چاپ شده در مجله های پزشکی فارسی با اصطلاحنامه پزشکی فارسی طی سال های 1387-1388 است. روش/رویکرد پژوهش: با روش تحلیل محتوا و با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته تعداد 1005 کلیدواژه از 269 مقاله در 58 عنوان مجله پزشکی فارسی دارای درجه علمی پژوهشی 1 و 2 از کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) از 1387 تا پایان 1388 بررسی شده است. یافته ها: در دو حوزه علوم پایه و بالینی، 5/38 درصد همخوانی کامل، 41 درصد همخوانی نسبی و 5/20 درصد فاقد همخوانی است؛ از نظر همخوانی کامل و نبود همخوانی میان کلیدواژه های مقاله های مجله های پزشکی فارسی با اصطلاحنامه پزشکی فارسی، تفاوت معناداری وجود ندارد، اما از نظر همخوانی نسبی تفاوت معنادار است؛ همخوانی نسبی کلیدواژه های مقاله های مجله های پزشکی فارسی با اصطلاحنامه پزشکی فارسی بیش از همخوانی کامل است. نتیجه گیری: وجود ناهماهنگی میان اصطلاحات مورد استفاده نویسندگان، نمایه سازان و جستجوگران اطلاعات ناشی از عوامل متعددی است که در مقاله به آن اشاره شده است.

۴.

نگرش های رایج در نمایه سازی و بازیابی منابع دیداری در محیط وب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صالح رحیمی

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۶ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۰۱

کلیدواژه‌ها: وب نمایه سازی تصویر ذخیره و بازیابی نمایه سازی مفهومی نمایه سازی محتوایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۶ تعداد دانلود : ۷۷۰

هدف: بررسی اهمیت تصاویر و نمایه سازی آن با تأکید بر نمایه سازی مفهوم- محور و محتوا- محور است. روش پژوهش: این مقاله با بررسی و مرور متون حوزه نمایه سازی تصاویر بر اساس روش اسنادی کتابخانه ای، رویکردهای مختلف در نمایه سازی تصاویر را مورد مداقه قرار داده است. یافته ها: در مقایسه با نمایه سازی متون، نمایه سازی تصاویر دارای پیچیدگی های بیشتری است؛ زیرا هنگام توصیف تصاویر، چشمان بیننده از قدرت بیشتری نسبت به زمانی هک متن را می خواند، برخوردار است. تصاویر دارای ویژگی های مختلف و سطوح معنایی متعدد هستند. تصویر نه تنها برای نشان دادن شیء مشخص بلکه برای بیان احساس خاصی نیز به کار می رود. این موارد و پیشرفت های حاصل از فناوری های اطلاعاتی سبب تفاوت در رویکردها و روش های به نمایه سازی تصاویر و بازیابی آنها می گردد.

۵.

بررسی میزان بازیابی تصاویر بر اساس عملگر سایت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صالح رحیمی مهران فرهادی

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۱ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۳)

کلیدواژه‌ها: نمایه سازی تصاویر ذخیره و بازیابی تصاویر نمایه سازی مفهومی عملگر سایت موتور جستجوی گوگل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۰۷

هدف از نگارش این مقاله بررسی تأثیر نمایه سازی مفهوم-محور بر بهینه سازی بازیابی تصاویر با استفاده از عملگر سایت است. با توجه به اهمیت روزافزون تصاویر در دنیای کنونی؛ این مقاله پیرامون ویژگی های مورد توجه عملگر سایت در بازیابی تصاویر بحث می کند. پژوهش حاضر از نوع پژوهش کاربردی است و بر میزان بازیابی تصاویر در عملگر سایت تمرکز دارد. روش پژوهش مورد استفاده در آن از نوع پژوهش مبتنی بر فناوری و نیمه تجربی است. تعداد تصاویر بازیابی شده براساس عملگر سایت (site:) 151 تصویر از کل تصاویر مجموعه که تعداد 900 تصویر با 9 پیوند (صفحه) بوده است است. آماره خی دو جهت بررسی تفاوت فراوانی تعداد تصاویر بازیابی شده بر اساس کدهای مختلف معنی دار بوده است و نشان می دهد که تعداد تصاویر بازیابی شده در کدهای مختلف، متفاوت بوده است. تخصیص عنوان و شرح حاشیه تصویر به زبان فارسی به ترتیب باعت افزایش رتبه و تعداد بازیابی تصاویر در مرحله بازیابی از طریق عملگر فوق می شود. آزمون کروسکال والیس برای تفاوت میانگین رتبه های بازیابی تصاویر در 9 گروه معنی داری است و از این رو میانگین رتبه بازیابی تصاویر در گروه های نه گانه متفاوت است. بنابراین، توجه به برخی متغیرها، بر بهبود سازماندهی تصاویر یک وبگاه تاثیر دارد و لازم است نمایه سازان و مدیران وبگاه ها در استفاده از تصاویر آن ها را مد نظر قرار دهند. این مقاله با تاکید بر نمایه سازی مفهوم-محور تصاویر، ویژگی ها و محدودیت های نمایه سازی تصاویر از طریق عملگر سایت را مورد بررسی قرار داده است.

۶.

مدل دو مرحله ای شکاف- گلچین برای نمایه سازی خودکار متون فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد توکلی زاده راوری

منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۱ بهار ۱۳۹۴ شماره ۸۰

کلیدواژه‌ها: زبان فارسی نمایه سازی خودکار مدل شکاف – گلچین.

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم کتابداری نمایه سازی و چکیده نویسی

تعداد بازدید : ۱۰۴۱ تعداد دانلود : ۴۹۴

هدف: به علت خاص بودن برخی از مسائل زبانی، لازم است که مدل های بومی نمایه سازی خودکار را با توجه به ویژگی های هر زبان طراحی کرد. این مدل ها باید به گونه ای طراحی شود که جامعیت و مانعیت نمایه سازی مورد توجه باشد. هدف این مقاله معرفی و سنجش توانمندی مدل دو مرحله ای شکاف – گلچین برای نمایه سازی خودکار مقالات فارسی است. ابتدا الگوریتم کار به تفصیل توضیح داده می شود و سپس همخوانی نتایج حاصل از این الگوریتم با کلیدواژه های نویسنده سنجیده خواهد شد. روش: مدل نمایه سازی خودکار فارسی به همراه توضیح مراحل و مسائل مرتبط با آن معرفی خواهد شد. ارزیابی مدل از طریق شاخص دربردارندگی انجام می شود که برای تعیین درصد همخوانی بین نمایه سازان مورد استفاده قرار می گیرد. برای این کار، میزان همخوانی اصطلاحات نمایه ای که از پیاده سازی الگوریتم این مدل حاصل شده اند، با کلیدواژه های نویسندگان مقالات بررسی می گردد. یافته ها: یافته ها نشان داد که در 90 درصد از موارد، اصطلاحی که این مدل در یک مقاله به عنوان پروزن ترین اصطلاح تشخیص داده است، مشابه اولین کلیدواژه نویسنده آن مقاله است. در کل، بین نتایج این مدل و کلیدواژه های نویسندگان 76 درصد همخوانی وجود داشت که در مقایسه با کارهای قبلی، قابل قبول به نظر می رسد. اصالت/ارزش: ارزش اولیه این کار پرداختن به نمایه سازی خودکار با توجه به ویژگی های زبان فارسی است. برای پیاده سازی مدل ارائه شده، فرض بر استفاده از زبان عبارات الگودار است که توسط بسیاری از زبان های برنامه نویسی پشتیبانی می شود و نیاز به نصب و استفاده از جدول های بانک اطلاعاتی را برای پردازش متن کاهش می دهد. همچنین، مشکل تعیین آستانه بالایی اصطلاحات اصلی را حل می کند. علاوه بر آن، با الگوریتمی خاص، حد پایینی را نیز تعیین می کند؛ به گونه ای که دیگر تعداد اصطلاحات گلچین شده به طول متن بستگی ندارد. این امکان، جامعیت و مانعیت نمایه سازی را تضمین می کند.

۷.

سنجش رضایتمندی کاربران از اصطلاحنامه علوم اسلامی به عنوان ابزار بازیابی اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نجلا حریری ساینا هراتی زاده

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۶ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۰۲

کلیدواژه‌ها: ارزیابی کاربران بازیابی اطلاعات اصطلاحنامه علوم اسلامی رضایتمندی نمایه سازان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۸۳ تعداد دانلود : ۷۳۲

هدف: آگاهی از میزان رضایتمندی کاربران در استفاده از اصطلاحنامه علوم اسلامی به عنوان ابزار بازیابی اطلاعات است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی - تحلیلی است و جامعة کاربران اصطلاحنامه علوم اسلامی از دو گروه تشکیل شده اند که به ترتیب تعداد 128 نفر از کاربران نهایی و 62 نفر از نمایه سازان مراکز اطلاع رسانی استفاده کننده از اصطلاحنامه فوق بوده اند. ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه پژوهشگرساخته برای کاربران نهایی و نمایه سازان است. یافته ها: یافته ها نشان داد که وضعیت ساختار اصطلاحنامه علوم اسلامی و نظام ارجاعات در این اصطلاحنامه، متوسط و میزان تطابق تدوین اصطلاحنامه علوم اسلامی با نیازهای کاربران، میزان کاربرپسند بودن، روابط معنایی، ارائه محتوا، و صحت محتوا بالاتر از متوسط است. میزان رضایت کاربران از نه اصطلاحنامه تشکیل دهنده اصطلاحنامه علوم اسلامی تفاوت معناداری دارد. بیشترین رضایت کاربران نهایی مربوط به اصطلاحنامه علوم قرآنی، و بیشترین رضایت نمایه سازان از اصطلاحنامه فلسفه اسلامی است. نتیجه گیری: اصطلاحنامه علوم اسلامی به میزان زیاد در مدیریت اطلاعات اسلامی مؤثر است و کاربران نهایی به میزان متوسط مراجعه به آن را قبل از اقدام به جستجوی اطلاعات برای بازیابی بهتر اطلاعات لازم و ضروری می دانند. اعتماد کاربران نهایی به یافتن اصطلاحات مناسب و هماهنگ با نیاز اطلاعاتی شان در این اصطلاحنامه زیاد است.

۸.

دوگان سازی کامل در زبان فارسی: بررسی پیکره بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهروز محمودی بختیاری زهره ذوالفقار کندری

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۱ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۳)

کلیدواژه‌ها: ساختواژه تکرار کامل لغتنامه ی دهخدا زبانشناسی پیکره ای صورت و معنا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۹۳ تعداد دانلود : ۸۸۰

فرایند تکرار یکی از فرایند های صرفی زایا ست که درباره ی آن در زبانهای مختلف و در چهار چوب نظریات مختلف زبانشناختی (دستور زایشی ، نظریه بهینگی و برنامه کمینگی ) مطالعات جامعی صورت گرفته است.اکنون با رشد زبانشناسی پیکره ای و مطالعات پیکره بنیاد می توان پژوهش های صرفی از این دست را دقیق تر به سامان رساند. تکرار در دونوع کامل و ناقص از سوی زبانشناسان (شقاقی 1389، هسپلمت 2002 و بائر 2003) بررسی شده است. تکرار کامل به معنای تکرار کامل یک پایه موسوم به جزء دو گانی است و تکرار ناقص به معنای افزودن جزئی به آغاز یا پایان یکی از پایه هاست. در این مقاله نوع کامل این فرایند زایای صرفی رادر زبان فارسی مورد بررسی قرار داده ایم تا به معانی و ساختار های غالب حاصل از آن و ویژگی های معنایی جزء دوگانی دست یابیم. برای دستیابی به این ویژگی ها به کمک زبانشناسی پیکره ای به پیکره ای جامع و قابل قبول در زبان فارسی نیاز بود که برای برای پژوهش حاضر لغتنامه متوسط دهخدا انتخاب شد. نخست کلیه ی دوگانی های کامل موجود در فرهنگ متوسط دهخدا به همراه توضیحات مربوط به ساخت آنها و معانی اشان استخراج شدند. تعداد دوگانی ها ی استخراج شده 299 مورد بود و آنگاه این داده ها بر اساس ساختار ، معنا و ویژگی های جزء دوگانی دسته بندی شدند. پس از بررسی معانی و ساختار ها نتایج جالبی به دست آمد. نتایج حاصل از بررسی و طبقه بندی داده ها نشان می دهند که به غیر از اصوات ساخت غالب در دوگان سازی ها قید است و به لحاظ معنا ، معنای غالب معنای قلت است و درصد غالب ساختها از عناصر معنا دار تشکیل شده اند. دیگر آنکه حتی اجزاء بی معنا نیز در ایجاد ساخت دو گانی شرکت کرده اند و در موارد متعددی معنای ساخت حاصل ربطی به معنای اجزاء دو گانی ندارد و معنایی کاملا جدید و متفاوت ایجاد شده است. در این میان تعداد نام آواها یا اصوات یک سوم ساختهارا تشکیل می دهند که حتی اصوات نیز نوعی معنا از خود ارائه می دهند و همه ی آنها فاقد معنا نیستند.نتایج حاصل از این پژوهش پیکره بنیاد در آموزش زبان فارسی ، تهیه پیکره های دوزبانه و نیز تسهیل فرایند ترجمه ماشینی کار آمد باشد و نخستین حاصل آن پیکره ای نسبتا جامع از دو گانی های کامل در زبان فارسی است که در شبکه های واژگانی بسیار کار آمد است.

۹.

شناسایی و تعیین چهریزه ها در شبکه روابط همبسته درون و برون حوزه ای اصطلاحنامه اخلاق اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رقیه محمدی پیله رود عصمت مؤمنی سید مهدی طاهری

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۰ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۸۲)

کلیدواژه‌ها: تعیین چهریزه ها اصطلاحنامه اخلاق اسلامی روابط همبسته درون حوزه ای روابط همبسته برون حوزه ای

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم کتابداری نمایه سازی و چکیده نویسی اصطلاح نامه ها و هستی شناسی ها

تعداد بازدید : ۹۸۸ تعداد دانلود : ۷۹۴

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تعیین چهریزه ها در شبکه روابط همبسته درون و برون حوزه ای اصطلاحنامه اخلاق اسلامی با روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه پژوهش را 3316 اصطلاح منتشر شده در اصطلاحنامه اخلاق اسلامی تشکیل می دادند که با یکدیگر رابطه همبسته دارند و روش گردآوری داده ها، روش اسنادی (کتابخانه ای) بود. بر اساس یافته های پژوهش چهریزه ""ماهیت و ذات"" با 23 چهریزه فرعی و زیرمجموعه، و 78.55 درصد استفاده، بیشترین کاربرد در روابط همبسته اصطلاحنامه اخلاق اسلامی را دارد؛ و چهریزه مکان بدون چهریزه زیرمجموعه و 0.05 درصد استفاده، کمترین کاربرد در روابط همبسته اصطلاحنامه اخلاق اسلامی را دارد. در نتیجه می توان بیان کرد که چهریزه ""ماهیت و ذات"" بیشترین بسامد، و چهریزه مکان کمترین بسامد را در میان چهریزه های شبکه روابط همبسته میان مفاهیم درون و برون حوزه ای اصطلاحنامه اخلاق اسلامی دارند. در این پژوهش مطابق با نیاز اصطلاحنامه اخلاق اسلامی 6 چهریزه تعریف شد که عبارتند از چهریزه حب و دوستی، چهریزه پایه و اساس/رکن، چهریزه آفت ها و آسیب ها، چهریزه صفات درونی/ احساس، و چهریزه علایم و نشانه ها.

۱۰.

ساختارهای داده نمایه سازی و توالی های ژنوم و پروتئینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عادله اسعدی شالی

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۱ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۸۴)

کلیدواژه‌ها: نمایه سازی ساختار داده ژنوم درخت پسوندی آرایه پسوندی نمودار مارپیچ مستقیم کلمه فایل مقلوب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۶۸۹

ساختار داده ابزاری برای ذخیره و بازیابی بوده و به طور کلی، روش منطقی و ریاضی یک سازماندهی خاص از داده ها نامیده می شود. کشف توالی های مختلف ژنوم و پروتئین در جانداران مختلف نیاز به نمایه سازی آن و نوع ساختار داده متناسب، در جهت بازیابی سریعتر را افزایش داده است. ساختارهای داده رشته ای در طول سال های اخیر پرکاربردترین ساختارهای داده نمایه سازی ژنوم بوده است. به لحاظ روش پژوهش این مقاله حاضر مروری بوده و با بررسی مقالات مختلف مرتبط، سه نوع ساختار داده نمایه سازی پایگاههای ژنوم از جمله رشته ای، درخت پسوندی، آرایه پسوندی و نمودار مارپیچ مستقیم کلمه را معرفی می نماید. نتایج پژوهش نشان می دهد که درخت پسوندی و نمودار مارپیچ مستقیم کلمه ساختارهایی با حجم بالا و آرایه پسوندی حجم کمتری را در حافظه اشغال می کنند. درخت پسوندی و نمودار مارپیچ مستقیم کلمه، نسبتا پویا بوده اما آرایه پسوندی ساختاری مرتب شده بوده و تغیر داده ها در این ساختار به سختی صورت می گیرد. آرایه پسوندی می تواند بر روی حافظه های جانبی ذخیره پیاده سازی شود با وجود اینکه بازیابی داده ها در آن به کندی صورت می گیرد. اما در مورد نمودار مارپیچ مستقیم کلمه امکان ذخیره سازی در حافظه جانبی امکان نداشته و درخت های پسوندی نیز ناکارآمد می باشد.

۱۱.

طراحی و پیاده سازی هستی شناسی علوم پایه بر اساس مفاهیم و روابط موجود در اصطلاحنامه های مرتبط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ملوک السادات حسینی بهشتی فاطمه اژه ای

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۸۱)

کلیدواژه‌ها: هستی شناسی تبدیل اصطلاحنامه مهندسی هستی شناسی بازیابی دانش

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۶۱ تعداد دانلود : ۱۳۲۱

هستی شناسی، واژگان و مفاهیم مشترک مورد استفاده برای توصیف و ارائه یک حوزه از دانش را معین می کند و می تواند مبنایی برای سازماندهی و مدیریت دانش در یک حوزه خاص باشد. با این وجود ساخت هستی شناسی کاری دشوار و زمان بر است. به منظور تسهیل و سرعت بخشیدن به این امر، می وان منابع دیگر دانش نظیر اصطلاحنامه ها را مورد استفاده قرار داد. اصطلاحنامه به لحاظ دارا بودن اطلاعات معنایی و ساختار سلسله مراتبی مفاهیم و نیز نشان دادن روابط میان آنها منبع مناسبی برای ساخت هستی شناسی به حساب می آید. ما با هدف شکل گیری هستی شناسی در حوزه علوم پایه، اصطلاحنامه هایی که پیش از این در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در حوزه های مختلف شیمی، فیزیک، زیست شناسی، زمین شناسی و ریاضی تدوین شده بود را مبنای ساخت هستی شناسی قرار دادیم. برای این منظور، ابتدا مغایرت ها و هم پوشانی های مفاهیم مشترک حوزه های مختلف علوم پایه در اصطلاحنامه های مختلف را برطرف ساختیم تا بتوان از آن ها در یک هستی شناسی واحد بهره برد. پس از آن کلیه اصطلاحنامه ها با یکدیگر تلفیق و اصطلاحنامه جامع تولید شد. سپس طراحی مفهومی هستی شناسی با استفاده از روش «مت آنتولوژی» بر اساس مفاهیم و روابط موجود در اصطلاحنامه ی جامع صورت گرفت. در نهایت هستی شناسی علوم پایه بر اساس طراحی صورت گرفته پیاده سازی شد تا به عنوان ابزاری استاندارد جهت ذخیره و بازیابی اطلاعات به کار گرفته شود.

۱۲.

کاربرد شبکه معنایی در بازیابی شعر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سودابه نوذری

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۱ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۳)

کلیدواژه‌ها: شبکه های معنایی؛ بازیابی شعر؛ مقوله بندی غزل های حافظ؛ تلمیحات حافظ

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۳۰

ایجاد ارتباط معنایی میان مفاهیم موجود در متون می تواند راه حلی در بازنمانی هرچه بیشتر و دقیق تر محتوای متون، در کنار شیوه های مرسوم نمایه سازی باشد. ترسیم شبکه های معنایی گامی در این راه است. این شبکه ها، نقش یک زبان صوری را برای بیان خصوصیات بازی می کنند و در بازیابی اطلاعات کاربرد دارند. این پژوهش تلاش کرده است تا با پرداختن به یک نمونه از ارزشمندترین آثار قدیمی ایران، غزل های حافظ، شبکه های معنایی تلمیحات در اشعار او را ترسیم نماید. روش پژوهش ترکیبی است: روش تحلیل محتوای کمّی برای تعیین فراونی مفاهیم اصلی و فرعی اشعار و تحلیل محتوای کیفی شامل استخراج معنای ابیات، دسته بندی مفاهیم و ایجاد رابطه میان آنها و ترسیم شبکه معنایی. عناصر مربوط به تلمیحات در سطح و لایه زیرین ابیات 250غزل حافظ در 6 شرح پراستناد، با در نظر گرفتن وجود اشتراک میان حداقل دو شرح از شش شرح، انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد، در ابیات جامعه پژوهش تعداد 221 تلمیح (نزدیک به 56درصد لفظی و بیش از 44درصد ضمنی) وجود دارد. قرآن و پیامبران، پربسامدترین مقوله و 3زیرمقوله ""حضرت آدم(ع)""، ""حضرت سلیمان(ع)"" و ""شاه شجاع"" پربسامدترین عناصر فرعی شعر حافظ در حوزه تلمیحات هستند. تسهیل بازیابی اشعار مهم ترین کاربرد این شبکه ها است. در واقع کاربر با جستجو در این شبکه ها، می تواند: الف)به ابیات حاوی موضوع مورد نیاز خود دست یابد؛ ب)جایگاه موضوع خود را در کل موضوعات مشاهده کند و ج) ارتباط موضوع را با موضوع های دیگر و در نتیجه با اشعار دیگر مشاهده کند.

۱۳.

شناسایی و اعتبارسنجی شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی در حوزه های موضوعی علوم پایه، مهندسی، کشاورزی، علوم انسانی، علوم پزشکی و هنر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرضا نوروزی چاکلی آمنه راه جو

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۲۹ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۸)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی اعتبارسنجی شاخص ها نمایه های تخصصی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۱ تعداد دانلود : ۷۸۶

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی معتبر در شش حوزه موضوعی فنی و مهندسی، علوم کشاورزی، علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی و هنر انجام شده است. برای شناسایی شاخص ها، ابتدا مطالعات کتابخانه ای جامعی بر متون صورت پذیرفت و شاخص های مرتبط شناسایی شد. سپس، این شاخص ها به دو گروه شاخص های مربوط به ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی ""چاپی"" و ""الکترونیکی"" تقسیم شد. در مجموع ۴۶ شاخص برای ارزیابی کیفیت نمایه-های تخصصی چاپی و ۹۱ شاخص برای ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی الکترونیکی به دست آمد که برخی از این شاخص ها در هر دو شکل نمایه ها (چاپی و الکترونیکی) مشترک بود. سپس با مطالعه متون و بهره گیری از نظرات صاحبنظران، ابعاد و قابلیت های هر یک از این شاخص ها شناسایی شد. پس از شناسایی این ابعاد، کلیه شاخص ها با توجه به ابعاد و قابلیت هایشان در طبقات جداگانه ای قرار گرفت و از شاخص های شناسایی شده، پرسشنامه هایی تدوین شد و جهت اولویت بندی بر اساس میزان اهمیت، در اختیار تعدادی از افراد در هر یک از حوزه های موضوعی شش گانه قرار گرفت. نتایج این پیمایش به صورت جداول و نمودار ارائه شد. بررسی ها نتایج نشان داد، بین امتیازاتی که به وسیله صاحب نظرانِ شش حوزه موضوعی فنی و مهندسی، علوم کشاورزی، علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی و هنر در خصوص میزان اعتبار شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصّصی ""چاپی"" و ""الکترونیکی"" داده شده, تفاوت معنی داری وجود ندارد. این در حالی است که بین نظرات این شش گروه صاحب نظران در خصوص میزان اهمیّت شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصّصی چاپی و الکترونیکی تفاوت معنی داری وجود دارد.

۱۴.

مقایسه MCQ با JIF2 و JIF5 برای مجلات ریاضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شهربانو صادقی گورجی محمدصال مصلحیان

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۲۹ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۸)

کلیدواژه‌ها: ضریب تأثیر مجلات ضریب استناد ریاضیات استنادسنجی مجلات ریاضی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۰۰ تعداد دانلود : ۵۴۵

عنوان ابزار « ام سی کیو » چکیده: هدف این مقاله مقایسه ضریب استناد ریاضیات در دو بخش « جی آی اف » استنادسنجی موضوعی ریاضی با ضریب تأثیر مجلات ضریب تأثیر 2 ساله و 5 ساله است. مقایسه هم پوشانی نسبی نشان م ی دهد که درصد معادل « جی سی آر » در مجلات « آر ال جی » هم پوشانی نسبی مجلات فهرست مرجع « ام سی کیو » 72/2 درصد است. همچنین، مقایسه میانگین ضریب تأثیر مجلات فهرست به دو شکل کلی و دهک بندی شده نشان می دهد « جی آی اف 5 » و « جی آی اف 2 » با همواره « جی آی اف 5 » و « جی آی اف 2 » که میانگین ضریب تأثیر مجلات در فهرست است . مقایسه ضریب « ام سی کیو » بیشتر از میانگین ضریب تأثیر مجلات فهرست همبستگی کلی و دهک بندی شده نیز حاکی از این است که میزان همبستگی کل قوی و مستقیم بوده، اما « جی آی اف 5 » و « جی آی اف 2 » با « ام سی کیو » ضریب تأثیر همین شاخص با دهک بندی مجلات تغییر می کند و نشان می دهد که ضریب همبستگی در بسیاری از دهک ها به طرز محسوسی « جی آی اف 5 » و « جی آی اف 2 » با « ام سی کیو » تغییر کرده و حتی منفی نیز می شود.

۱۵.

بدیلی برای اف .آر.بی.آر؟

نویسنده: غلامرضا فدایی

منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۰ بهار ۱۳۹۳ شماره ۷۶

کلیدواژه‌ها: هستی شناسی سازماندهی اطلاعات اف .آر.بی.آر نگاه رویکردی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۳ تعداد دانلود : ۵۶۰

هدف: هدف این مقاله، ارائه طرحی پیشنهادی به عنوان جایگذینی برای اف. آر. بی. آر. است. روش: مقاله حاضر به روش مطالعه سندی انجام گرفته است. یافته ها: در این طرح، هر پدیده از جمله پدیده های کتابشناختی از طریق چند رویکرد مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد. ابتدا موجودیت هر پدیده مطرح می شود و طبیعی است که موجودیت هر پدیده نیازی به استدلال ندارد بلکه واقعیتی است که با سه عنصرِ عنوان، مؤلف (تنالگان) و موضوع در عالم معرفت شناسی قوام و موضوعیت می یابد. آنگاه با رویکرد پنداری به توصیف و بیانِ بیشتر درباره هر سه عنصر فوق پرداخته می شود و چنانچه شناسه های اضافی در مسیر سه عنصر وجود داشته باشد ذکر می گردد. در ادامه با توجه به رویکرد مکانی و زمانی، زمینه حضور و ظهور پدیده مورد بررسی قرار می گیرد و شناسه ها و مطالبی که روشنگر این دو ویژگی پدیده است ذکر می شود. آنگاه به اصلی ترین رویکرد درباره پدیده که همانا ویژگی ها و چگونگی حضور و ظهور آن است پرداخته می گردد و اینکه با توجه به مخاطبان نوع جلوه اثر ( متن اثر، ترجمه، چکیده، گزیده، ویرایش، شرح و حاشیه) و مسیر تحول آن مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین نحوه برخورد مخاطبان با آن از قبیل اقبال و یا اِدبار، نمایه شدن، ضریب تأثیر و هر آنچه که ویژگی این موجودیت را بهتر می نمایاند مطرح می شود. در ادامه در تأثیر و تأثری که پدیده کتابشناختی در فرد و جمع داشته است، ذکر می گردد. در آخرین بخش، دو رویکرد ساختاری و مقداری که حاوی دقیق ترین اطلاعات ساختاری و مقداری به لحاظ نوع، سبک، کم و کیف و مانند آن است، مطالعه می شود. اصالت/ارزش: انواع قالب های سازماندهی و رده بندی چون دابلین کور، مارک، تی. آی. ای. و مودس، تاکسونومی ها، فولکسونومی ها به بازار آمده اند که هر یک گوشه ای از مشکلات را حل نموده اند و مشکلات و محدودیت هایی هم به همراه دارند. اف .آر. بی. آر نیز نمونه ای از آن است که آن هم به دلیل مشکلات اجرایی کمتر عملیاتی شده و مجریان رغبتی اندک برای استفاده از آن از خود نشان داده اند. نویسنده در این مقاله رویکردی جدید به مسئله هستی شناسی ها و یا بهتر است گفته شود هستی نگاشت ها دارد که می تواند جایگزینی برای اف آربی آر باشد.

۱۶.

بررسی کاربرد روش ""جزیره داده ها"" در تولید پیشینه های فراداده ای با قابلیت نمایه پذیری و پیدانمایی نام های برچسب عناصر در محیط موتورهای کاوش وب: بهبود دسترسی به اشیای محتوایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نجلا حریری سید مهدی طاهری

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: موتورهای کاوش نمایه سازی پیدا نمایی روش جزیره داده ها طرح های فراداده ای نام های برچسب عناصر

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۸۹ تعداد دانلود : ۶۷۷

هدف:پژوهش حاضر با هدف تبیین کاربرد روش جزیره داده ها در تولید پیشینه های فراداده ای مبتنی بر طرح های فراداده ای هسته دوبلین، مارک 21، و طرح فراداده ای توصیف شیء در قالب زبان نشانه گذاری گسترش پذیر با قابلیت نمایه پذیری و پیدانمایی نام های برچسب عناصر در محیط موتورهای کاوش انجام شد. روش:پژوهش با روش تجربی انجام شد.جامعه پژوهش را 600پیشینه فراداده ای در قالب دو گروه گواه و آزمون تشکیل می دادند.گروه گواه دارای 300 پیشینه، کاملاً مبتنی بر فرانماهای استاندارد طرح های فراداد ه ای مورد مطالعه، و گروه آزمون، مبتنی بر فرانماهای یاد شده اما با ویژگی های خاص، دارای 300 پیشینه جاسازی شده در برچسب زبان نشانه گذاری فرا متن بر اساس شیوه ""جزیره داده ها""بودند. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که نام های برچسب تمامی عناصر فراداده ای مربوط به پیشینه های عضو گروه آزمون که بر اساس روش جزیره داده ها تولیدشده بودند، توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو نمایه شده، و در نتایج جست وجو پدیدار می شوند .اما گروه گواه فاقد این ویژگی بود.بر خلاف گروه گواه، امکان بازیابی پیشینه های فراداده ای گروه از طریق نام های برچسب آن ها در موتورهای کاوش وجود دارد.

۱۷.

تحلیل وضعیت اصطلاح نامه های اصفا، جامعه شناسی و یونسکو از نظر ساختار شکلی، روابط معنایی، نحوه ارائه و سیستم مدیریت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم کازرانی نجلا حریری

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۲۹ بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۷۷)

کلیدواژه‌ها: روابط معنایی ساختار شکلی نحوه ارائه اصطلاح نامه سیستم مدیریت اصطلاح نامه اصفا اصطلاح نامه جامعه شناسی اصطلاح نامه یونسکو

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم کتابداری نمایه سازی و چکیده نویسی اصطلاح نامه ها و هستی شناسی ها

تعداد بازدید : ۱۷۱۱ تعداد دانلود : ۸۶۹

اصطلاح نامه ها به عنوان ابزارهای واسط در ذخیره و بازیابی اطلاعات از اهمیت و جایگاه ویژه ای در سازماندهی اطلاعات برخوردارند. این ابزارها نخست باید در درون خود از نظم ،یکدستی ، دقت و درستی برخوردار باشند تا بتوانند به عنوان نظام دهنده سیستم های اطلاعاتی، درست عمل کنند. در این راستا استاندارد ANSI /NISO z39.19 2005 به ضوابط و اصول تدوین واژگان کنترل شده از جمله اصطلاح نامه ها درچهار بخش کلی، ساختار شکلی، روابط معنایی ،نحوه ارائه و سیستم های مدیریت ، پرداخته است . دراین مقاله سه اصطلاح نامه علوم انسانی منتشر شده در ایران (به استثنای اصطلاح نامه های علوم اسلامی) شامل اصطلاح نامه های یونسکو، جامعه شناسی و اصفا با استاندارد مذکور در چهار بخش کلی یاد شده، ارزیابی شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان رعایت استانداردهای روابط معنایی در اصفا 93% و در اصطلاح نامه های جامعه شناسی و یونسکو 99% است.در بخش ساختار شکلی ،میزان رعایت استانداردها در اصفا99% ،جامعه شناسی 96% و یونسکو 5/99% بدست آمد.میزان رعایت استانداردهای نحوه ارائه در اصطلاح نامه های اصفا، جامعه شناسی و یونسکو به ترتیب 84%، 5/54% و 43% است. در بخش مدیریت سیستم اصطلاح نامه ها، میزان رعایت استاندارد ها در اصفا 82% و در اصطلاح نامه های جامعه شناسی و یونسکو 14% است. توجه و به کارگیری استانداردهای مربوط در مرحله تهیه و حتی پیش از تهیه این گونه ابزار ها می تواند به انتشار اصطلاح نامه هایی با کیفیت بالاتر منجر شود.

۱۸.

بررسی تأثیر نمایه سازی مفهوم-محور تصاویر بر بازیابی آن ها با استفاده از موتور جستجوی گوگل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صالح رحیمی مهران فرهادی

منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۰ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۷۹

کلیدواژه‌ها: بازیابی تصاویر نمایه سازی مفهوم محور موتور جست وجوی گوگل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۲۰ تعداد دانلود : ۴۸۷

هدف: هدف از نگارش این مقاله ارزیابی تأثیر شیوه نمایه سازی مفهوم-محور بر بهینه سازی بازیابی تصاویر با استفاده از موتور جست جوی گوگل است و روی ویژگی های مورد توجه موتور جست وجوی گوگل در بازیابی تصاویر بحث می کند. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی می باشد و روش آن، پژوهش مبتنی بر فن آوری و نیمه تجربی است. یافته ها: نمونه پژوهش این پژوهش شامل 900 تصویر بود که بر روی سایتی اختصاصی بارنهاده شد. سایت اختصاص یافته شامل 9 صفحه با کدهای مختلف بود؛ به این معنی که برای هر گروه از تصاویر ویژگی های خاص مفهومی منظور گردید. از 9 کد بازیابی (عنصر فراداه ای توصیف کننده تصاویر) در 4 کد که شامل: «عنوان تصویر»، «متن جایگزین تصویر»، «اطلاعات قالب تصویر» و «تصاویری که هیچ تغییری روی آنها اعمال نشده»، هیچ گونه تصویری بازیابی نشد و بنابراین تحلیل روی 5 کد باقیمانده شامل: «شرح حاشیه تصویر به زبان انگلیسی»، «شرح حاشیه تصویر به زبان فارسی»، «اسم فایل»، «اصطلاحات اختصاص یافته بر اساس زبان نمایه سازی آزاد» و «زبان نمایه سازی مهارشده» صورت گرفت. تعداد تصاویر بازیابی شده در این بخش شامل 417 تصویر بود. از بین 5 کدی که تصاویر آنها بازیابی شد، اختصاص شرح حاشیه تصویر بیشترین تأثیر را در بازیابی تصاویر از نظر تعداد داشت، یعنی تصاویر دارای کد فوق بیشتر از سایر کدها توسط گوگل نمایه سازی شدند. بنابراین در بارنهادن تصاویر به وبگاه های مختلف توجه به این نکته باعث بازیابی بیشتر تصاویر از طریق موتور جست وجوی گوگل می گردد. آزمون خی دو برای تفاوت فراوانی تصاویر بازیابی شده در 5 کد مذکور معنی دار بود و نشان داد که در کدهای مختلف به طور معنی-داری تعداد متفاوتی تصویر بازیابی شده اند. تخصیص شرح حاشیه تصویر به زبان انگلیسی بهترین و تخصیص اسم فایل به تصاویر کمترین تأثیر را در رتبه بازیابی تصاویر در نمونه پژوهشی داشت. آزمون کروسکال والیس برای سنجش تفاوت رتبه های گروه های پنج گانه، معنی دار بود که یعنی میانگین رتبه بازیابی تصاویر در گروه های پنج گانه متفاوت بوده است. اصالت/ارزش: شناخت شیوه ها، ویژگی ها و محدودیت های نمایه سازی تصاویر از طریق موتور جست وجوی گوگل می تواند به کاربران اینترنت و نمایه سازان تصاویر در بازیابی و نمایه سازی تصاویر مورد نظر آنها کمک کند.

۱۹.

تحلیل و مقایسه شبکه مفهومی سرعنوان موضوعی فارسی و مقایسه آن با سرعنوان موضوعی کتابخانه کنگره ، سرعنوان موضوعی سیرز و چکیده نامه کتابداری و اطلاع رسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم اخوتی محمدرضا داورپناه محمدحسین دیانی بختیار شعبانی ورکی

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: شبکه مفهومی سرعنوان موضوعی فارسی سرعنوان موضوعی کتابخانه کنگره سرعنوان موضوعی سیرز و چکیده نامه کتابداری و اطلاع رسانی (لیزا)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۳۳ تعداد دانلود : ۸۸۴

هدف: هدف نظام های سازماندهی دانش کمک به بازیابی مؤثر اطلاعات است، بنابراین، ابزارهای ذخیره و بازیابی از جمله سرعنوان های موضوعی باید متناسب با پیشرفت های علمی پیش روند. مفایسه شبکه مفهومی حاکم بر سرعنوان موضوعی فارسی و روابط بین واژه ها با شبکه مفهومی سرعنوان های موضوعی کتابخانه کنگره و سیرز در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و لیزا هدف این مقاله است. روش: به منظور انجام این مطالعه تطبیقی اصطلاحات مرتبط با حوزه کتابداری و اطلاع رسانی از ابزارهای مورد بررسی استخراج و مقایسه گردیدند. یافته ها: سرعنوان موضوعی فارسی در سطح نسبتاً پایینی مفاهیم مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی را پوشش می دهد، روابط بین مفهوم-واژگان را به اندازه کافی نمایش نمی دهد. لیزا بیشترین میزان مفهوم-واژگان را به خود اختصاص داده است (5088 مفهوم-واژه). سرعنوان موضوعی کتابخانه کنگره با 829 مفهوم-واژه در مرتبه دوم قرار داشت و سپس سرعنوان موضوعی سیرز (391). بنابراین لازم است ابزارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات ضمن روزآمد شدن، بتوانند پاسخگوی نیازهای کاربران در هر حوزه از علم باشند.

۲۰.

شناسایی نظام مفهومی حاکم بر فهرست سرعنوان ها و تطابق آن با نظام رده بندی کنگره و نظام دانشی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عاطفه شریف محمدرضا داورپناه اعظم صنعت جو

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۲۸ تابستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۷۴)

کلیدواژه‌ها: رده بندی کنگره فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی نظام مفهومی نظام دانشی ایران

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۹ تعداد دانلود : ۷۱۱

پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با هدف کشف نظام مفهومی حاکم بر سرعنوان های موضوعی فارسی و ویژگی های آن، به روش تحلیل محتوا انجام پذیرفته است. در شناسایی نظام مفهومی حاکم بر سرعنوان های موضوعی فارسی 84545 رکورد سرعنوانی مورد بررسی قرار گرفت و 241 درخت سلسله مراتبی شناسایی شد. نظام مفهومی شناسایی شده، با نظام دانشی موجود در ایران و نظام رده بندی کنگره مطابقت داده شد. بیشترین ارتباط میان نظام موضوعی و رده بندی کنگره در رده های علوم (5/19%)، فناوری (4/14 %)، علوم اجتماعی (6/10 %)، پزشکی (5/9 %) و فلسفه و روان شناسی (6/6 %) است. نیمی از سرعنوان های رأس با عنوان رشته های تحصیلی تطابق واژگانی ندارد و تنها 05/21 درصد از سرعنوان ها در تطابق کامل اند. در بررسی تطابق واژگانی سرعنوان های رأس با رده بندی کنگره مشخص گردید که 05/71 درصد از سرعنوان های رأس عیناً با همان واژگان در دو ابزار وجود دارند. در مجموع، نظام مفهومی فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی تنها در تعداد معدودی از حوزه ها نظم یافته اند و در سایر حوزه ها پیوند سلسله مراتبی میان موضوعات، آن گونه که انتظار می رود، برقرار نشده است. پیشنهاد میشود این فهرست، در جهت غنی سازی شبکه معنایی میان سرعنوان ها و پوشش تمامی حوزه های دانش در ایران مورد بازنگری قرار گیرد.

درخت حوزه‌های تخصصی