ساختار شکلی

اصطلاح نامه ها به عنوان ابزارهای واسط در ذخیره و بازیابی اطلاعات از اهمیت و جایگاه ویژه ای در سازماندهی اطلاعات برخوردارند. این ابزارها نخست باید در درون خود از نظم ،یکدستی ، دقت و درستی برخوردار باشند تا بتوانند به عنوان نظام دهنده سیستم های اطلاعاتی، درست عمل کنند. در این راستا استاندارد ANSI /NISO z39.19 2005 به ضوابط و اصول تدوین واژگان کنترل شده از جمله اصطلاح نامه ها درچهار بخش کلی، ساختار شکلی، روابط معنایی ،نحوه ارائه و سیستم های مدیریت ، پرداخته است . دراین مقاله سه اصطلاح نامه علوم انسانی منتشر شده در ایران (به استثنای اصطلاح نامه های علوم اسلامی) شامل اصطلاح نامه های یونسکو، جامعه شناسی و اصفا با استاندارد مذکور در چهار بخش کلی یاد شده، ارزیابی شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان رعایت استانداردهای روابط معنایی در اصفا 93% و در اصطلاح نامه های جامعه شناسی و یونسکو 99% است.در بخش ساختار شکلی ،میزان رعایت استانداردها در اصفا99% ،جامعه شناسی 96% و یونسکو 5/99% بدست آمد.میزان رعایت استانداردهای نحوه ارائه در اصطلاح نامه های اصفا، جامعه شناسی و یونسکو به ترتیب 84%، 5/54% و 43% است. در بخش مدیریت سیستم اصطلاح نامه ها، میزان رعایت استاندارد ها در اصفا 82% و در اصطلاح نامه های جامعه شناسی و یونسکو 14% است. توجه و به کارگیری استانداردهای مربوط در مرحله تهیه و حتی پیش از تهیه این گونه ابزار ها می تواند به انتشار اصطلاح نامه هایی با کیفیت بالاتر منجر شود.

هدف: اصطلاحنامه ها به عنوان ابزارهای کمکی بازیابی اطلاعات نقش مهمی در بهینه سازی جستجوها در پایگاه های اطلاعاتی علوم دارند و تألیف و انتشار آن ها مستلزم برخورداری از شرایطی استاندارد است. پژوهش حاضر، به بررسی مقایسه ای روابط معنایی، ساختار شکلی و سیستم مدیریت اصطلاحنامه های فنی و مهندسی و نما بر اساس استاندارد ANSI/NISO z39.19 2005 می پردازد. روش: پژوهش حاضر به روش ارزیابانه انجام شده و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش شامل آخرین ویرایش اصطلاحنامه های فنی مهندسی و نما است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش سیاهه وارسی است که در فضای نرم افزار اکسل در 4 بخش روابط معنایی، ساختار شکلی، نحوه ارائه و سیستم مدیریت اصطلاحنامه بر اساس بندهای موجود در استاندارد ANSI/NISO z39.19 2005 تنظیم شده است. از آمار توصیفی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میانگین رعایت استاندارد در روابط معنایی اصطلاحنامه فنی و مهندسی 5/97 درصد و در اصطلاحنامه نما 93 درصد است. در بخش ساختار شکلی میزان رعایت استانداردها در دو اصطلاحنامه مذکور به ترتیب 86 درصد و 97 است. در نحوه ارائه اصطلاحنامه میزان برخورداری دو ابزار از استانداردها به ترتیب 5/54 درصد و 57 درصد و در سیستم مدیریت، دو اصطلاحنامه یاد شده به میزان 14 درصد و 18 درصد استانداردهای مذکور را رعایت کرده اند. می توان نتیجه گرفت که میزان رعایت استانداردها در بخش روابط معنایی و ساختار شکلی اصطلاحنامه ها مطلوب است. کمترین میزان رعایت استانداردها، در سیستم مدیریت اصطلاحنامه و سپس در بخش نحوه ارائه بوده است. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه اصطلاحنامه ها یکی از منابع اطلاعاتی مهم در امر بازیابی اطلاعات در عصر حاضر هستند و تهیه و تدوین آن ها، برنامه های مدون و سرمایه گذاری های بسیاری را می طلبد، انجام پژوهش هایی که کیفیت اصطلاح نامه ها را بر اساس استانداردهای نوین بسنجد، ضروری به نظر می رسد. ارزش مقاله حاضر در نشان دادن ضعف اصطلاحنامه ها در سیستم مدیریت اصطلاحنامه و در نحوه ارائه اصطلاحات و نیاز به استفاده از ابزارهای نو برای بازنمایی است.

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی اصطلاحنامه های علوم اسلامی از چهار جنبه روابط معنایی، ساختار شکلی، نحوه ارائه و سیستمهای مدیریت و نگهداری بر اساس آخرین ویرایش استاندارد ANSI/NISO z39.19 2005  است.مواد و روشها: پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی انجام گردید و با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک، نمونه ای از اصطلاحات آخرین ویرایش اصطلاحنامه های علوم اسلامی، شامل هفت اصطلاحنامه اخلاق اسلامی، اصول فقه، کلام اسلامی، فلسفه اسلامی، علوم قرآنی، معارف قرآن و منطق، مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پژوهش سیاهه وارسی بود که در فضای نرم افزار اکسل تعریف گردید.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد در هفت اصطلاحنامه مورد بررسی، بیشترین میزان رعایت استاندارد، مربوط به بخش روابط معنایی با میانگین 97% و پس از آن در بخش ساختار شکلی با میانگین 5/95% است. در نحوه ارائه اصطلاحنامه، رعایت استانداردها به طور میانگین 77% بوده است. کمترین میزان رعایت استاندارد مربوط به سیستم مدیریت اصطلاحنامه ها با میانگین 46% است.نتیجه گیری: توجه به استانداردهای اصطلاحنامه نویسی قبل از تدوین، آگاهی، دانش و تخصص تهیه کنندگان اصطلاحنامه ها، اتخاذ الگوی مناسب، پایبندی به اصول و قوانین در ایجاد اصطلاحنامه ها وتوجه به نیاز استفاده کنندگان نهایی اصطلاحنامه، از پیشنهادهای پژوهش حاضر بررسی تهیه اصطلاحنامه های کارآمد و مؤثر است.

اهداف: تاکنون معماری ایرانی از جنبه های تاریخی، فلسفی، شکلی و فضایی موردمطالعه قرارگرفته است. دستور زبان شکل ابزاری تحلیلی برای مطالعه سبک ها و تاریخ معماری است که توانایی ارائه یک زبان مشترک و چهارچوب مفهومی، شکلی منسجم و یکپارچه برای بررسی تفاوت های جغرافیایی و تحولات زمانی معماری ایرانی دارد. در این پژوهش گام نخست برای تدوین این دستور زبان مشترک معماری ایرانی، با تدوین یک دستور زبان شکل اختصاصی مربوط به خانه های سنتی کاشان، برداشته شده است. روش ها: از صد خانه میراثی شناسایی شده، تعداد 19 نمونه به روش نمونه گیری اتفاقی/قضاوتی انتخاب شده اند. با تحلیل شکلی و فضایی نمونه ها، قواعدی حداقلی برای تولید ساختارهای شکلی و فضایی ارائه شده است. یافته ها: دستور زبان ارائه شده در 4 مرحله، ساختار شکلی و روابط فضایی میان اشکال را تولید می کند. دامنه معتبر متغیرها و بیان جبری ارائه شده است. هم چنین به کمک دستور زبان، فضاهای موجود در نمونه ها گونه شناسی شده اند. در خانه های کاشان مهم ترین فضاها، فضاهایی با عرض 5 پیمون، بر اساس ساختار شکلی به 8 گونه شکلی قابل افراز هستند. ازنظر روابط فضایی میان اجزا نیز می توان 6 گونه ی مشخص از روابط میان اجزای داخلی هر یک از ساختارهای شکلی پیشین شناسایی کرد که در بخش یافته ها شرح داده شده اند. نتیجه گیری: دستور زبان ارائه شده می تواند ساختار منسجمی برای مطالعه ی معماری ایرانی باشد. همچنین می تواند به عنوان ابزاری مناسب برای مطالعه ی گونه شناسی های شکلی مورداستفاده قرار گیرد. امکان مقایسه و همچنین ارتباط میان گونه های مختلف شکلی را فراهم و مطالعات را انسجام بخشد.