درخت حوزه‌های تخصصی

تلفن همراه به عنوان انقلاب ارتباطی و مخابراتی سالهای اخیر، تأثیرهای بسیار زیادی برحیات فردی و جمعی جوامعی داشته است. این ابزار توانمند ارتباطی، تأثیری انکارناپذیر بر همه شئون زندگی، اعم از اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و ... گذاشته است، به طوری که نادیده گرفتن آن در طراحی، پیاده سازی و اجرای هیچ سیستمی خردمندانه نیست. بنابراین، در این مقاله سعی شده است با معرفی ظرفیتهای این ابزار ارتباطی در راستای بهره گیری در خدمات کتابخانه، زمینه برای استفاده گسترده از این قابلیتها در کتابخانه ها، به جامعه کتابداری کشورمان شناسانده شود

هدف: پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربست مؤلفههای منشور اخلاق حرفه ای نهاد کتابخانه های عمومی کشور در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان یزد میپردازد. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه پژوهش، تمام کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان یزد در سال 1389- 1390 را شامل میشود. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران بهره گرفته شد و تعداد 111 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محققساخته است و روایی پرسشنامه توسط استادان متخصص مورد تأیید قرار گرفت و ضریب پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 86/0 محاسبه گردید. یافتهها: نتایج نشان داد که در میان مؤلفه های نُه گانه پژوهش حاضر، بیشترین میانگین ها مربوط به گویه های «با رفتار خود به مراجعان احترام می گذارم» با میانگین 56/4، «از کار در کتابخانه احساس ارزشمندی دارم» با میانگین 63/4، و «در حفظ وسایل کتابخانه کوشا هستم» با میانگین 65/4 بوده است. اصالت/ارزش: موضوع اخلاق و سنجش عملکرد آن به تازگی در متون کتابداری و اطلاعرسانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. پیش از این بهطور نظری مؤلفه های اصول اخلاق حرفهای و اخلاق سازمانی از سوی پژوهشگران داخلی و خارجی مورد توجه واقع گردیده است اما در این مقاله سعی شده است تا مؤلفه های مصوب نهاد کتابخانه های عمومی کشور به منزله ابزارهای نوین اخلاقی مورد توجه واقع گیرد تا جنبه های اخلاق سازمانی را توسعه دهد.

به منظور ارزیابی میزان رضایت استفادهکنندگان ازمنابع موجود و خدمات ارائه شده در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در یک مطالعه توصیفی – پیمایشی 400 پرسشنامه توسط پژوهشگر، بین استادان و دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری مراجعهکننده به کتابخانه مرکزی توزیع گردید. این مطالعه در شهریور و مهرماه 1383 انجام پذیرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. یافته­­های پژوهش نشان داد منابع موجود در کتابخانه مرکزی جوابگوی نیازهای اطلاعاتی مراجعان نیست و به روز نبودن این منابع بیش از تعداد آنها موجب نارضایتی افراد مورد پژوهش می­باشد. ضمناً از منابع موجود نیز به دلیل ناتوانی برخی ازاعضای هیئت علمی و دانشجویان در انجام جستجوهای رایانه ای و یا دسترسی به منابع الکترونیک و احتمالاً دریافت نکردن کمک کافی، استفاده بهینه نمی­شود. لذا به منظور ارتقای بهره­وری در کتابخانه مرکزی و جلب رضایت مراجعه کنندگان، توصیه می­شود ضمن اصلاًح فرایندهای کاری، دوره­های کوتاه مدت آموزشی برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان و در زمینه آشنایی با منابع و امکانات موجود در کتابخانه و چگونگی جستجوهای رایانه ای برگزار گردد. همچنین، آموزش کتابداران و دستیاران آنها در کمک رسانی مؤثرتر به استادان و دانشجویان در زمینه جستجوهای رایانه ای توصیه میگردد.

فناوری اطلاعات موجب تغییراتی شگرف در صنعت نشر شده است که از آن به نشر الکترونیکی یاد میشود. توسعة اینترنت و آسانی استفاده از آن، در دسترس بودن کتابخانه های الکترونیکی و پیشرفتهای زیاد در فناوری اطلاعات باعث تغییر دادن راه و روش خواندن افراد و شیوة انتشار مطالب ناشران شده است. در این مقاله، به مباحثی چون چرخة نشر سنتی، چرخة نشر الکترونیکی، تفاوت فرآیندهای دو نشر و مزیتهای نشر الکترونیکی بر نشر سنتی میپردازیم.

اشتراک منابع به عنوان یکی از راههای ضروری غلبه بر محدودیتهای کتابخانه ها در پاسخگویی به نیاز مراجعان، در قالب برنامه ها و اقدامهایگوناگون و براساس محورهای مختلفی قابل انجام است، اما آنچه پیش از طراحی و اجرای هر گونه برنامه ای باید از آن اطمینان حاصل کرد، میزان موفقیت این برنامه ها و آگاهی از عواملی است که بر میزان موفقیت آنها تأثیرگذار هستند. در این مقاله ابتدا عوامل موفقیت اشتراک منابع و همکاری بین کتابخانـه ها که در نوشته ها به آنها اشاره شده است ارائه گردیده اند و سپس برای شناخت و تحلیل بهتر، این عوامل با دید سیستمی و استراتژیک دسته بندی و تحلیل شده اند.

از هوش مصنوعی برای طراحی نظام های هوشمند استفاده میشود، با این هدف که رفتار هوشمندانة بشر را تقلید نمایند و به او در کارها کمک کنند. با گذشت زمان به سمت نظام های هوشمندتر پیش میرویم. در حوزة کتابداری و اطلاع رسانی نیز نظام های هوشمندی طراحی شده اند، اما هنوز ساده و مبتدیاند و اکثراً توسط افراد غیرکتابدار تهیه شده اند. از این نظام ها میتوان در بسیاری از فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی از جمله امانت، بازیابی اطلاعات، خدمات مرجع، و ... بهره گرفت. لازم است که کتابداران با طراحان نظام های هوشمند همکاری کنند تا به نظام هایی منطبق با نیازهای کتابخانة خود دست یابند.

تحقیق حاضر به روش پیمایشی نیازهای اطلاعاتی کارکنان ادارة کل استان خراسان و شعب پنجگانه تأمین اجتماعی مشهد را بررسی کرده است. دادههای مورد نیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه، از حجم نمونه ای به میزان 225 نفر از کارکنان در سه سطح (مدیریت عالی، میانی و عملیاتی) جامعة آماری تحقیق گردآوری شد. در پاسخ به سؤالات پژوهش نتایج زیر به دست آمد: 1) بین نیازهای اطلاعاتی کارکنان سازمان تأمین اجتماعی در سطوح سه گانة مدیریت تفاوت وجود دارد؛ 2) بین برخی نیازهای اطلاعاتی کارکنان صف و ستاد، تفاوت معنادار وجود دارد؛  3) سطوح سه گانة مدیریت در استفاده از منابع اطلاعاتی درونسازمانی و برونسازمانی با یکدیگر تفاوتی ندارند؛ 4) آن دسته از کارکنان سازمان تأمین اجتماعی که دارای مراجعان بیشتری میباشند نسبت به دیگر کارکنان، دارای نیازهای اطلاعاتی بیشتری هستند؛ 5) کارکنان واحدهای شغلی مختلف نیازهای اطلاعاتی متفاوتی دارند، ولی نیازهای اطلاعاتی خود را از منابع اطلاعاتی درونسازمانی و برونسازمانی واحدی تأمین میکنند؛ 6) اطلاعات مدیران ارشد دربارة نیازهای اطلاعاتی کارکنان زیردستشان، متناسب با نیازهای واقعی آنان نمیباشد.

در سال 1910، «نورمن آنجل» اد ّعا نمود که وابستگی متقابل اقتصادی، وقوع جنگ را نامعقول میکند و به روزی که جنگ منسوخ شود خوشبین بود. به عقیدة برخی نظریه پردازان، انقلاب اطلاعاتی، امروزه به دیوانسالاریهای سلسله مراتبی پایان میدهد و به ملوکالطوایفی الکترونیکی جدیدی با اجتماعات و حوزه های قضایی همپوشان که مد ّعی طبقات چندگانة هویّت و مشروعیّت شهروندان میباشند منجر میشود. نهادهای بین المللی که برمبنای اصول چندجانبه تشکیل شده اند به بازارها و اطلاعات اهمیت میدهند و از رقابت نظامی تأکیدزدایی کرده اند. دانش قدرت است و این قدرت امروز از طریق دسترسی به اطلاعات رایگان، اطلاعات قابل خرید و اطلاعات استراتژیک کسب میشود. بخش اعظم آنچه در شبکه ها در جریان است اطلاعات رایگان است. این گونه اطلاعات با هدف ایجاد باور در دیگران، به وفور توزیع میشود، زیرا دریافته شده که در شرایط کنونی گرچه گاهی زور برای تسلط لازم است، اما ادامة تسلط از طریق اطلاعات رایگان است که افراد را متقاعد به رفتاری میکند که صاحبان اطلاعات، خواهان آن هستند.

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی رابط کاربر نرم افزارهای علوم اسلامی شهر قم در سه حوزه قرآن، حدیث، و فقه و احکام بر اساس معیارهای ارزیابی استخراج شده از متون مرتبط است. این پژوهش، به روش ارزیابانه و با استفاده از 12 شاخص استخراج شده از منابع گوناگون فارسی و انگلیسی انجام گرفته است. ابزار استفاده شده در پژوهش حاضر، سیاهه وارسی است و تجزیه و تحلیل اطلاعات به وسیله نرم افزارهای SPSS و Excel صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که وضعیت نرم افزارهای علوم اسلامی شهر قم از نظر رعایت شاخص های رابط کاربری در مقیاس لیکرت پایین تر از سطح متوسط (63/2) قرار دارد. برترین نرم افزارها، در دسته های قرآن، حدیث، و فقه و احکام، از نظر رابط کاربری آنها، به ترتیب «جامع التفاسیر نور» و «معجم موضوعی بحارالانوار» و «نورالفقاهه 3» بود و ضعیف ترین نرم افزارها در این دسته بندی، به ترتیب «مشکات»، «معجم احادیث الامام المهدی (عج)» و «طوبا» بود. مراکز تولید نرم افزارهای علوم اسلامی نیز در این پژوهش، از نظر تولید نرم افزارهایی با رابط کاربر مناسب، ارزیابی و بهترین تولیدکننده نرم افزارها به ترتیب «مرکز تحقیقات کامپیوتری نور» و «مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی» و «دارالحدیث» معرفی شدند. امتیاز رابط کاربری نرم افزارها در مقیاس لیکرت پایین تر از امتیاز حداکثری، یعنی امتیاز کامل ارزیابی، بود. میانگین کل امتیاز نرم افزارهای فقه و احکام، حدیث، و قرآن با یکدیگر یکسان نبودند. همچنین، بین محصولات مختلف سازمان های تولیدکننده نرم افزارهای علوم اسلامی، از نظر رابط کاربر، تفاوت معنی داری وجود داشت.

شناسایی میزان بهکارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در سند ملی آموزش و پرورش میتواند بیانگر برنامه ریزیهای آتی در این زمینه باشد. در پژوهش حاضر با تکیه بر روشهای کتابخانه ای و تحلیل محتوا و با استفاده از یافته های تحقیقات مرتبط و همچنین با انجام مطالعه بر روی سند ملی چشم انداز آموزش و پرورش، میزان بهکارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در دو ساحت علمی ـ فناوری و فرهنگی ـ هنری تا پایان دیماه 1386 مطالعه شده است. برای جمع آوری داده ها از سیاهه وارسی و برای تجزیه و تحلیل یافته های کمّی تحقیق، از آزمون تحلیل «تی ـ استیودنت» استفاده شده است. نتایج نشان میدهد میزان بهکارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در ساحت علمی فناوری سند ملی نسبتاً زیاد و در ساحت فرهنگی ـ هنری سند پایین تر از متوسط است و تعداد مقوله های مرتبط با استانداردها در سند ملی به میزان پایین تر از متوسط است. گنجاندن سواد اطلاعاتی برای آموزش مادام العمر و در سیاستهای کلان آموزش و پرورش و سند ملی و توجه به سواد اطلاعاتی به عنوان عنصر کلیدی برای توسعه توانمندیهای عمومی مورد نیاز برای اعتبارگذاری به همه برنامه های مهارت آموزی و آموزشی، پیشنهاد شده است

تحقیق حاضر قصد دارد با استفاده از روش اتفاق نظر (اجماع) متخصصان و تحلیل رتبه بندی های نظرات، به گزینش از بین مدل های مدیریت تغییر بپردازد تا در نهایت به مدل تغییری که با ابعاد گوناگون و مسائل مطرح در کتابخانه های دانشگاهی ایران تناسب داشته باشد، دست یابد. در نتیجه، این کتابخانه ها خواهند توانست این مدل را در راستای غلبه نسبی بر چالش های ناشی از تغییر و بهبود مدیریت تغییر به کار گیرند. با استفاده از روش اتفاق نظر، پرسشنامه پژوهش شامل سه مدل تغییر انتخاب شده از ادبیات و شاخص هایی برای رتبه بندی آنها، به تعدادی از خبرگان علم کتابداری و اطلاع رسانی و علم مدیریت ارائه شد. تحلیل نظرات خبرگان و انتخاب گزینه برتر، با استفاده از دو روش مدل های تصمیم گیری چندشاخصه انجام شد. یافته های به دست آمده، گزینش مدل تغییر برای خدمات اطلاع رسانی را توسط خبرگان تایید کرد.

این پژوهش با هدف سنجش امکانات موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی، اعم از منابع اطلاعاتی، برنامه های نرم افزاری مناسب جهت ارائه خدمات، «اشاعه اطلاعات گزینشی» از طریق پست الکترونیکی به اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز، با روش «پیمایشی ـ توصیفی» انجام گردید. برای گردآوری داده ها از روشهای مشاهده و پرسشنامه استفاده شد.جامعه پژوهش عبارت بودند از کلیه منابع چاپی و غیرچاپی کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی و اعضای هیئت علمی دانشگاه شیرازکه در مرتبه های علمی استادی، دانشیاری و استادیاری مشغول به کار هستند. از این تعداد 100 نفر از طریق نمونه گیری طبقه ای با تخصیص متناسب به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه در میان آنان توزیع گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که کل منابع فارسی و لاتین موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و هیئت تکنولوژی شیراز از طریق صفحه خانگی قابل جستجو و بازیابی میباشند.(www.srlst.com) کل اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز برای بازیابی اطلاعات مورد نیاز خود از اینترنت استفاده میکنند و 99% جامعه پژوهش نیز آدرس پست الکترونیکی دارند. 4/42% از جامعه پژوهش، در گذشته از خدمات SDI استفاده کرده اند و 6/55% مایلند با ساخت پروفایل پژوهشی، از این خدمات به صورت تمام خودکار استفاده کنند. در این راستا، 8/77% از اعضای هیئت علمی ترجیح میدادند که ابتدا چکیده مدارک بازیابی شده را دریافت و مطالعه کنند و سپس اصل مدارک مرتبط را درخواست نمایند. با در نظر گرفتن یافته های پژوهش و تمایلات اعضای هیئت علمی و نیز با مطالعه چندین سیستم ارسال خودکار اطلاعات گزینشی، الگوی مفهومی نرم افزاری برای ارائه این خدمات در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز طراحی گردید.