۱.
کلیدواژه‌ها:
پیشینه های کتابشناختی عناصر داده ای کارکردهای پیشینه های کتابشناختی فهرستهای رایانه ای پایگاه های کتابشناختی
پیشینه های کتابشناختی، کارکردهای گوناگونی در نظامهای رایانه ای کتابخانه ها دارند. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی، ماهیت و کارکردهای چندگانه هر یک از عناصر داده ای (فیلدهای موجود) در استانداردهای مرتبط با پیشینه های کتابشناختی (قواعد انگلو ـ امریکن، آیاس بیدی، مارک، و فراداده دوبلین کور) را با توجه به تأثیر احتمالی محیط رایانه ای پیوسته بر آنها بررسی میکند. نتایج تحلیل نشان میدهد، پیشینه کتابشناختی در قالب الکترونیکی کارکردهای متنوعی در پاسخ به نیازهای گوناگون در محیط رایانه ای (در حوزه کاری ناشران، کتابفروشان، کتابخانه ها، و کاربران) دارد. این کارکردها در پنج مقولة «بازیابی اطلاعات»، «شناسایی مدارک اطلاعاتی»، «مکان یابی مدارک»، «برقراری پیوند میان مدارک مرتبط به هم»، و «مدیریت پایگاه» دسته بندی شده است. مقاله حاضر در پی توجیه نیاز به سطح هماهنگ تر و کامل تری از توصیف، یعنی افزودن داده های بیشتر و استانداردتر به پیشینه های کتابشناختی در محیط پیوسته است. این رویکرد به منظور توسعه انواع قابلیتهای فهرستهای رایانه ای و نیز بهسازی شیوه میانکنش آنها در شبکه وب است.
۲.
کلیدواژه‌ها:
شبکه عصبی مصنوعی اصطلاحنامه رده بندی خودکار سازماندهی منابع اینترنتی
سازماندهی و مدیریت منابع اینترنتی، همواره یکی از دغدغه های دانشمندان علوم رایانه و اطلاع رسانی است. امروزه همین متخصصان به این نتیجه رسیده اند که علم کتابداری در زمینة رویارویی با وضعیت آشفتة اطلاعات میتواند نقش برجسته ای ایفا کند. از آنجا که رده بندی، فعالیتی وقت گیر و پرهزینه بوده و رده بندی منابع اینترنتی برای فهرست نویسان دشوار میباشد، تحقیقات زیادی برای انجام رده بندی به صورت خودکار صورت گرفته است. کاربرد شبکه های عصبی مصنوعی با توجه به ضعف روشهای آماری و زبانشناسی رایانه ای در عملی کردن فعالیت رده بندی خودکار، رو به افزایش است.
۳.
کلیدواژه‌ها:
علم سنجی تولیدات علمی پژوهشکده مهندسی جهاد کشاورزی پژوهشگران
این پژوهش با هدف بررسی وضعیت کمی تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکدة مهندسی جهاد کشاورزی انجام شده است. بدین منظور، انواع تولیدات علمی ارائه شده در سالهای 1370-1384 مطالعه شده است. روش تحقیق، پیمایشی است و اطلاعات موردنیاز از طریق پرسشنامه و بانک اطلاعات مقالات موجود در کتابخانة پژوهشکده جمع آوری شده است. نتایج نشان میدهد بیشتر تولیدات علمی (3/86%) در کنفرانسهای ملی و بین المللی ارائه شده که از آن میان، 70% مقالات به نشریات و کنفرانسهای داخلی اختصاص دارد. 7/97% تولیدات به صورت تألیف و 1/58% مقالات با همکاری دو یا سه نویسنده نوشته شده است. بیشترین تولیدات در سال 1382 و کمترین تولیدات در سالهای 1371 و 1372 منتشر شده اند. آزمون همبستگی «پیرسون» ارتباطی بین مدرک تحصیلی و تعداد تولیدات پژوهشگران نشان نمیدهد. مهمترین مشکلات پژوهشگران در انتشار آثار علمی, وجود موانع مختلف برای شرکت در گردهماییهای داخلی و خارجی, طولانی بودن مراحل تصویب آثار و کمبود وقت، عنوان شده است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
وب سنجی تحلیل پیوندها وب سایت های انجمن ها و مؤسسات ملی و بین المللی کتابداری و اطلاع رسانی ضریب تأثیرگذاری قابلیت رؤیت وب سایت
در این مقاله وب سایتهای انجمنها و مؤسسات ملی و بینالمللی کتابداری واطلاع رسانی با استفاده از روش وب سنجی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این بررسی، کل پیوندها، پیوندهای دریافتی، هم پیوندیها، تعداد صفحات هر وب سایت و ضریب تأثیر گذاری این وب سایتها به منظور ارزیابی میزان رؤیت، میزان تأثیرگذاری و همکاری گروهی، ملی و بین المللی میان انجمنهای کتابداری و اطلاع رسانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. کل جامعه مورد بررسی، جمعاً 127 وبسایت مربوط به انجمنهای کتابداری است که از فهرست انجمن کتابداران آمریکا(ALA) استخراج شده است. این مجموعه پس از اعمال دو بار برش در مقاطع شمارش پیوندهای دریافتی و همپیوندیها (به منظور انتخاب وبسایتهای پربسامد) به 28 وب سایت کاهش یافت. تجزیه و تحلیل این وب سایتها نشان داد سایتهای انجمن کتابداران آمریکا، انجمن کتابخانههای تخصصی، فدراسیون بین المللی انجمنها و مؤسسات کتابداری وانجمن کتابداری پزشکی آمریکا از نظر تعداد کل پیوندها و پیوندهای دریافتی در بالاترین سطح قرار داشتند و در بین وب سایتهای مورد بررسی دارای بیشترین میزان رؤیت در محیط وب بودند، به همین دلیل ضریب تأثیرگذاری آنها از وب سایتهای انجمنها و مؤسسات دیگر کتابداری و اطلاع رسانی بیشتر بود. همچنین نتایج بررسی نشان داد تعداد سه خوشة ملی، بین المللی و اختصاصی- پژوهشی، در بین وب سایتهای انجمنهای کتابداری و اطلاع رسانی وجود دارد.
۵.
کلیدواژه‌ها:
فهرست رایانه ای پیشینه پژوهش
در این مقاله سعی گردیده به صورت فشرده تحقیقات انجام شده در مورد فهرستهای رایانه ای در ایران و جهان ارائه شود. پس از مقدمه ای کوتاه و بیان تاریخچه ای مجمل در باب اپکها، تحقیقات انجام شده در این حوزه، به تفکیک در سه بخش «بیان وضعیت، چالشها و ارائه راه حل و ارزیابی»، «رفتار استفادهکنندگان» و «نکات فنی مربوط به طراحی اپکها» بیان می شوند. در پایان، ضمن جمع بندی نتایج پژوهشهای انجام شده در ایران و جهان، به جای خالی پژوهش گسترده در زمینة اپکها در جهان و بویژه در ایران اشاره شده است.
۶.
کلیدواژه‌ها:
بازیابی اطلاعات مدل فضای برداری فراوانی اصطلاح وزن اصطلاح رتبه بندی مدارک
بازیابی اطّلاعات، فرایند یافتن اطّلاعات (مدارک) مربوط به جستجوی کاربر در مجموعة مدارک است. با پیاده سازی الگوریتمهای متفاوت، استراتژیهای مختلفی در بازیابی اطّلاعات وجود دارد. وجه مشترک استراتژیهای بازیابی، یافتن مدارک مشابه با موضوع جستجوی کاربر است. یکی از الگوریتمهای مهمی که در بازیابی اطّلاعات، کاربرد بسیار دارد، الگوریتم فضای برداری است که می کوشد تمام مدارک را در مجموعه و جستجوهای کاربر به صورت بردارها نشان دهد و ضریب تشابه میان بردارهای مدرک و بردار جستجو را جهت بازیابی مدرک مربوط، محاسبه نماید
۷.
کلیدواژه‌ها:
جامعه اطلاعاتی شاخصهای سنجش
در ادبیات جامعة اطلاعاتی، وجود سه رویکرد فکری متفاوت، در تبیین علل و شرایط شکل گیری این جامعه، قابل تشخیص است: رویکرد بازار ـ محور که تغییر بافت نیروی کار در جوامع صنعتی و تغییر ساختار اقتصادی را عامل شکل گیری جامعه اطلاعاتی می داند؛ رویکرد فناورانه، عواملی مانند رایانه و فناوریهای متعلق به آن را به عنوان عامل اصلی دگرگونی اجتماعی اعلام میدارد؛ در رویکرد سوم، دانش اساس تغییر در شکل تولید از کالا به ارائة خدمات در جوامع فراصنعتی معرفی و اطلاعات، مبنای اصلی شکل گیری جامعة اطلاعاتی شناخته می شود. در نهایت، انگیزه های دستیابی به جامعة اطلاعاتی در جوامع مختلف، این عوامل هستند: نیروهای گستردة فراملی برخاسته از شرایط اقتصاد جهانی و رقابت در بازارهای بین المللی، برنامه ریزیهای ملی دولتها برای حفظ موقعیت مناسب اقتصادی و تأثیرگذاری جهانی (برای کشورهای پیشرفته) و نیز رسیدن به رشد و توسعة اقتصادی بلندمدت (برای کشورهای کمتر توسعه یافته). شاخصهایی که در طبقه بندیهای مختلف برای سنجش و تعیین فاصله و رتبه کشورها نسبت به هم در جامعة اطلاعاتی استفاده میشوند، عبارتند از: سطح آموزش و درصد باسوادی، میزان بهره برداری و سهولت دسترسی به رسانه های ارتباط جمعی مثل اینترنت، تلفن، تلویزیون، روزنامه و کتاب، ساختارهای نظامیافته برای تولید، پردازش و گردش اطلاعات در جامعه، برنامه ریزی دولتها برای تحقق جامعه اطلاعاتی، شاغلان بخش اطلاعات، دانش آموختگان علوم رایانه و رشته های مهندسی و زیرساختهای ارتباطی و شبکه ای.
۸.
کلیدواژه‌ها:
اصول اخلاقی خدمات کتابخانه منابع کتابخانه نیروی انسانی کتابخانه دسترسی به منابع ارزیابی خدمات
در این راهنما خدمات اطلاع رسانی کتابخانه ها با عناوین خدمات، منابع، دسترسی، نیروی انسانی، ارزیابی و اصول اخلاق مورد توجه قرار گرفته است. این خدمات در پیوند با وظیفه اصلی کتابخانه ها که عبارت است از برآورده ساختن نیازهای آموزشی، تفریحی، شخصی و اقتصادی کلیه افراد جامعه تبیین شده است. تأکید شده است که خدمات اطلاع رسانی نه تنها باید نیازهای کاربر را برآورده سازد، بلکه آن نیازها را باید پیشیبینی کند تا از این طریق منابع مناسب را گردآوری و در دسترس قرار دهد. خدمات باید بر اساس رفتارها و عادات جستجوی اطلاعات، نیازهای اطلاعاتی و خدمات مورد انتظار افراد آن جامعه طراحی شوند. در این متن 31 رهنمود ارائه شده است که بیشترین آن به خدمات مربوط است.
۹.
کلیدواژه‌ها:
تحلیل استنادی فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی مقالات تألیفی
به منظور ارزیابی دقیق وضعیت مقاله های فصلنامه «کتابداری و اطلاع رسانی» و تبیین الگوی رفتاری محققان این حوزه، تحقیقی با استفاده از روش تحلیل استنادی صورت گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که 219 مقاله (165 مقالة تألیفی و 54 مقالة ترجمه ای) با میانگین 3/7 برای هر شماره در قالب 104مقالة نظری و 61 مقالة پیمایشی منتشر شده اند که 165مورد آنها را یک نفر، 29 مورد را دو نفر و 2 مورد را 3 نفر نوشته بودند. 198 نفر محقق در نوشتن این مقالات همکاری داشتند. مقطع تحصیلی نویسندگان 74 مقاله، کارشناسی ارشد و 63 مقاله، دکتری بود. 1748 استناد در این مقاله ها به کار رفته بود که میانگین 9/11 برای هر مقاله تعیین شد. در بین محملهای اطلاعاتی، مقاله ها قبل از کتابها و پایان نامه ها قرار گرفت و نشان داد که محققان این حوزه بیشتر مقاله محور هستند. منابع زبان انگلیسی در استنادها با اندکی اختلاف، بالاتر از زبان فارسی قرار گرفت. تعیین نیم عمر داده ها نشان داد که کتابهای لاتین با 14 سال و 2 ماه و منابع اینترنتی با 4 سال و 5 ماه بیشترین و کمترین نیم عمر را به خود اختصاص داده بودند. به «دانشنامه کتابداری» در بین کتابها و «عباس حری» و «محمدحسین دیانی» در بین پدیدآورندگان کتابها، «دیانی» و «فتاحی» در بخش مقاله ها و پایان نامة «عصاره» در بخش پایان نامه ها بیش از همه استناد شده بود. فصلنامه های کتابداری و اطلاع رسانی با «فصلنامه کتاب» در کنار 3 مجلة دیگر به عنوان مجلات هستة این رشته در فارسی انتخاب شدند.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
استاندارد ایزو 214 مقاله ها مجله های علمی پژوهشی چکیدة راهنما چکیدة تمام نما چکیده فارسی
هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تعیین میزان انطباق چکیدة فارسی مقاله های مجلّه های علمی ـ پژوهشی حوزة علوم انسانی با عناصر مندرج در استاندارد ایزو 214 است . روش پژوهش، پیمایشی است. به دلیل تنوّع چکیده ها در این حوزه، چکیده ها به دو دسته کلّی تقسیم شد: 1. چکیده های راهنما 2. چکیده های تمام نما. دو سیاهة استخراج شده از عناصر مندرج در استاندارد ایزو 214 به عنوان ابزار پژوهش برای دو نوع چکیده موجود انتخاب گردید. جامعة پژوهش حاضر، شامل 270 چکیده فارسی از آخرین دوره مجلّه های علمی ـ پژوهشی در دسترس در حوزة علوم انسانی بود که تا قبل از سال 1383 موفّق به کسب رتبة علمی ـ پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شده بودند. این تعداد نمونه به روش تصادفی انتخاب شد. یافته ها نشان داد 37/60 % چکیده های جامعه پژوهش از نوع چکیده راهنما و 63/39% از آنها از نوع چکیدة تمام نماست، همچنین، یافته ها نشان داد میانگین درصد همخوانی چکیده های راهنما با عناصر استخراج شده از استاندارد ایزو 214، 14/83 % و میانگین درصد همخوانی چکیده های تمام نما با عناصر مذکور70/78% است. در ادامه اطّلاعات الگوی ارائه شده برای نوشتن چکیده در بخش «راهنمای نویسندگان مقاله ها» در هر مجلّه بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد: 1. چکیده های حوزه علوم انسانی بیشتر از نوع چکیده راهنماست 2. در حوزه علوم انسانی، چکیده های راهنما بیشتر از چکیده های تمام نما با استاندارد ایزو 214 مطابقت دارند 3. اطّلاعات ارائه شده در الگوی مجلّه برای نوشتن چکیده، عناصر محدودی از استاندارد ایزو 214 را منعکس میکند.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
اینترنت فناوری اطلاعات نشر الکترونیکی نشر سنتی
فناوری اطلاعات موجب تغییراتی شگرف در صنعت نشر شده است که از آن به نشر الکترونیکی یاد میشود. توسعة اینترنت و آسانی استفاده از آن، در دسترس بودن کتابخانه های الکترونیکی و پیشرفتهای زیاد در فناوری اطلاعات باعث تغییر دادن راه و روش خواندن افراد و شیوة انتشار مطالب ناشران شده است. در این مقاله، به مباحثی چون چرخة نشر سنتی، چرخة نشر الکترونیکی، تفاوت فرآیندهای دو نشر و مزیتهای نشر الکترونیکی بر نشر سنتی میپردازیم.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
مجلات دسترسی آزاد قیمت مجلات بحران مجلات ارتباطهای علمی
این مقاله ابتدا به اهمیت مجلات در ارتباطهای علمی و بحران پیش روی کتابخانهها برای اشتراک این مجلات میپردازد. سپس رویکرد به مجلات دسترسی آزاد را به عنوان روشی جدید در ارتباطهای علمی مورد توجه قرار میدهد، پیش زمینة ظهور این مجلات را بررسی میکند، مسائل مرتبط به آنها را ارائه میدهد و در نهایت نگرانیهای مربوط به آنها را بیان مینماید و میپذیرد که جنبش دسترسی آزاد با وجود تاریخچة اندک خود، تأثیری بسزا در وضعیت ارتباطهای علمی در سطوح علمی، دانشگاهی و جوامع انتشاراتی داشته است.
۱۳.
کلیدواژه‌ها:
سیستم های پشتیبان تصمیم سیستم های اطلاعات ارزش اطلاعات تحلیل هزینه ـ منفعت مدل فضای اطلاعاتی
استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در سازمان و مدیریت، مستلزم صرف هزینه هایی است که باید با برآورد منافع آنها، توجیه شوند. توجیه این سیستمها در ابتدا که تمرکز آنها بر داده ها و خودکارسازی عملیات دستی بود، به آسانی انجام میگرفت اما با محور شدن اطلاعات در آنها، کار توجیه سرمایه گذاری لازم نیز به پیچیدگی گرایید. به همین دلیل، تحلیل هزینه ـ منفعت به یکی از مراحل توسعه سیستمهای اطلاعاتی مبدل گردید. این تحلیل بویژه درباره سیستمهای پشتیبان تصمیم، با دشواریهای بیشتری روبه روست. پیچیدگی و تعامل منافع و ناممکن بودن کمّی کردن بسیاری از آنها به علاوه مشکل تعیین ارزش اقتصادی برای اطلاعات به عنوان خروجی اصلی این سیستمها، اصلیترین این دشواریها به شمار میروند. در این مقاله، پس از بررسی سیر تحول سیستمهای اطلاعاتی و ماهیت متغیر منافع آنها، توصیف سیستمهای پشتیبان تصمیم و منافع آنها، مشکل تعیین ارزش اقتصادی برای اطلاعات مطرح و سپس با بررسی مفهوم ارزش در علم اقتصاد، مشکلات تعیین ارزش اطلاعات از دیدگاه اقتصاد اطلاعات بیان میشوند. در پایان نیز با ارائة مدل فضای اطلاعاتی، کاربرد آن در تعیین ارزش اطلاعات ارائه میگردد.
۱۴.
کلیدواژه‌ها:
وب بازیابی اطلاعات ابرداده دابلین کور ابرنشانه های اچ تی ام ال رتبه بندی نتایج کاوش موتورهای کاوش عمومی قابلیت دسترسی صفحات وب
پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان اثربخشی عناصر ابرداده ای بر رتبه بندی صفحات وب توسط سه موتور کاوش عمومی «گوگل»، «یاهو»، و «ام اس ان» انجام پذیرفت. اثربخشی پنج عنصر ابرداده ای نشانه عنوان زبان «اچ .تی. ام. ال»، ابرنشانه های کلیدواژه ها و توصیف زبان «اچ.تی.ام.ال»، ابرداده های عنوان و موضوع از قالب ابرداده ای «دابلین کور» که بر بازنمون موضوعی صفحات وب متمرکزند، با روش تجربی آزموده شد. 84 صفحة وب در گروههای گواه و آزمون به عنوان جامعة مورد مطالعه تحت دامنة فرعی http://metadata.irandoc.ac.ir منتشر شد. از میان موتورهای کاوش انتخابی، دو موتور کاوش یاهو و گوگل، صفحات را نمایه سازی کردند. کلیدواژه های منحصر به فرد و تکرار شونده که در مرحله طراحی در قالب عناصر ابرداده ای به صفحات گروه آزمون افزوده شده بود، بررسی شد و میزان معنیداری تفاوت رتبه صفحات دو گروه با استفاده از آزمون غیرپارامتری «یو.من.وایتنی» محاسبه گردید. نتایج، نشانگر اثربخشی دو عنصر «عنوان» و «توصیف زبان اچ.تی.ام.ال» در هر دو موتور کاوش مورد مطالعه است. کلیدواژه های منحصر به فرد در ابرنشانه کلیدواژه های «اچ.تی.ام.ال» و ابرداده موضوع دابلین کور به بهبود رتبه صفحات در یاهو انجامید. در حالی که تکرار کلیدواژه ها در بخش سرآیند صفحه وب، باعث بهبود رتبه در موتور کاوش یاهو شد، گوگل عملکردی معکوس داشت
