درخت حوزه‌های تخصصی

شناخت نسخه های خطی اصل یکی از عوامل اصلی در جریان گردآوری وتصحیح متون است .از اینرو محققان تلاش گسترده ای در به دست آوردن نسخه های خطی اصل دارند تا بتوانند جریان علمی عصر مولف را بهتر شناخته وشیوه ی تفکر مولف را ازاصل دستنوشته اودریابند.بدین جهت فهرست نویسان با توجه به علایم ونشانه های متعدد ،سعی درشناسایی نسخه های اصل داشته ودارند. درتحقیق حاضر سعی برآن شده تابخشی ازاین نشانه ها که ازفهرست های نسخ خطی وبررسی مستقیم نسخ بویژه نسخه های خطی کتابخانه مرکزی ،به دست امده بررسی وارائه شود.

پژوهش حاضر با مطالعه وضعیت پراکندگی «ثروت علمی» در ایران، به بررسی چگونگی مصورسازی تولید و مصرف علم کشور با استفاده از نقشه های جغرافیایی می پردازد. در بخش نخست، مدل های مفهومی مطلوب برای طراحی یک سامانه مکانی برای نمایش چگونگی تولید و توزیع علم در کشور بر اساس پایگاه های داده کتابشناختی ارائه و تبیین شده است. سپس ساختار اولیه یک سامانه پیشنهادی و نتایج به دست آمده بر اساس نمونه هایی از مصورسازی اطلاعات بر روی نقشه ارائه شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که نقشه های جغرافیایی تعاملی مانند گوگل مپز و گوگل ارت توانایی بازنمایی پراکندگی علم در سطح کشور را دارند و از سوی دیگر، بیشتر منابع تولید و نمایه شده علمی به دلیل داشنن بار مکانی، می توانند مورد تحلیل جغرافیایی قرار گیرند. یافته های پژوهش حاضر می تواند در ایجاد یک سامانه تحلیلی مکانمحور برای مطالعه روندهای توزیع و بهره گیری از ثروت علمی به کار رود.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی وضعیت روند انتشار آثار حوزه مطالعه، وضعیت اقشار اجتماعی و جنبه های مورد توجه پژوهشگران در زمینه مطالعه صورت گرفته است. همچنین به شناخت عوامل بازدارنده و کاهنده امر مطالعه، شناخت عوامل مشوق و تسهیل کننده امر مطالعه و شناخت راهکارهای ترویج و توسعه امر مطالعه از دیدگاه آثار مؤلفان جامعه مورد بررسی پرداخته است. روش: این مقاله به بررسی 95 منبع (اثر شامل مقاله های علمی و پایان نامه ها و طرح های پژوهشی) در حوزه مطالعه در طول چهار دهه از 1350 تا 1390با روش تحلیل متون و مطالعه کتابخانه ای پرداخته است. اطلاعات این پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، گردآوری شده است. یافته ها: مروری بر نوشتار تحقیق در چهار دهه در ایران نشان داد بیشتر مطالعات در باره وضعیت مطالعه دانش آموزان و جامعه انجام شده است و کمتر در مورد وضعیت مطالعه سایر اقشار اجتماعی تحقیق صورت گرفته است. علاوه بر آن بیشتر پژوهش ها به بررسی وضعیت مطالعه منابع غیردرسی دانش آموزان، بررسی فرهنگ و عادت مطالعه و راه های ترویج آن در جامعه پرداخته شده است. همچنین پژوهشگران بیشترین عوامل بازدارنده مطالعه را ناشی از نبود فرهنگ مطالعه در خانواده و نظام آموزش و پرورش می دانند.

پژوهش حاضر به منظور آگاهی از نظر دانشجویان دربارة خواندن به قصد یادگیری، خواندن به قصد تصمیم گیری، خواندن به قصد لذت، و همچنین دربارة دو اصل «معقول اندیشی» و «کمترین کوشش»، در دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. جامعة آماری این پژوهش پیمایشی، دانشجویان سال سوم و چهارم مقطع کارشناسی بودند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که 253 نفر به آن پاسخ دادند. نتایج به دست آمده از آزمون هشت فرضیه نشان داد که: 1) دانشجویان بر «خواندن به قصد یادگیری» بیشتر از «خواندن به قصد تصمیم گیری» تأکید دارند؛ 2) دانشجویان مؤنث رشته های روانشناسی و علوم تربیتی بیشتر از دانشجویان مذکر همین رشته ها بر «خواندن به قصد لذت» تأکید دارند؛ 3) دانشجویان مؤنث رشته علوم تربیتی و روانشناسی بیشتر از دانشجویان مذکر همین رشته ها بر «خواندن به قصد تصمیم گیری»تأکید دارند، ولی بین دانشجویان مؤنث و مذکر رشتة کتابداری در این مورد تفاوت معناداری وجود ندارد؛ 4) بین میزان تأکید بر «خواندن به قصد یادگیری» دانشجویان مؤنث و مذکر رشته های علوم تربیتی و روانشناسی تفاوت معناداری وجود دارد. اما بین دانشجویان مؤنث و مذکر رشتة کتابداری در این مورد تفاوتی مشاهده نمیشود؛ 5) تفاوت معناداری بین رشتة تحصیلی دانشجویان و مقاصد خواندن آن ها وجود ندارد؛ 6) اصل «کمترین کوشش»برای هر نوع خواندنی، مورد تأکید دانشجویان میباشد؛ 7) تفاوت معناداری بین رشتة تحصیلی دانشجویان و اصل کمترین کوشش وجود ندارد؛ 8) «معقول اندیشی» شکل دهندة رفتارهای مطالعاتی دانشجویان است.

هدف: شناسایی میزان همگونی عناصر اطلاعاتی در رکوردهای فیپای الکترونیکی در بانک کتابشناختی کتابخانه ملی و فرم چاپ شده توسط ناشران، شمار عناوین فیپاهای جعلی، و اشتباهات چاپی ناشران در صفحه حقوق کتاب هاست. روش/رویکرد پژوهش: عناصر اطلاعاتی (سرشناسه، عنوان، وضعیت نشر، مشخصات ظاهری، موضوع، رده بندی، شناسه های افزوده) رکوردهای کتابشناختی تمام کتاب های فارسی در نرم افزار رسا در کتابخانه ملی از ابتدای تهیه فیپای الکترونیکی تا سال1390، با عناصر اطلاعاتی چاپ شده در صفحه حقوق کتاب ها با یکدیگر مقایسه شدند. برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی استفاده شده است. یافته ها: بیشترین همگونی در قسمت توصیفی مربوط به عنصر سرشناسه با 100 درصد، در دو حوزه فلسفه و روان شناسی، و هنر است؛ عنصر عنوان با ۹۹ درصد همگونی دربیشتر حوزه ها، وضعیت نشر بالای 90 درصد در کل حوزه ها همگونی داشته اند. در قسمت تحلیلی، بیشترین همگونی درعنصر رده بندی با 100 درصد در رده کلیات و فلسفه ؛ عنصر موضوع با 2/98 درصد در موضوع دین و ادبیات؛ و عنصر شناسه افزوده با 70 درصد در موضوع کلیات همگونی داشته اند. از مجموع 1219 نمونه رکورد که به طور تصادفی بررسی شدند، 219 مورد از فهرست ها جعلی بود؛ بدین معنی که ناشر برای فهرستنویسی پیش از انتشار اقدام نکرده است، نتیجه گیری: میزان همگونی در سرشناسه و عنوان، بیشترین و در شناسه افزوده، کمترین بود. بیش از 70 درصد اطلاعات فیپای چاپ شده در صفحه حقوق کتاب با فیپای الکترونیکی تهیه شده در کتابخانه ملی همگونی دارد. میزان همگونی فیپای چاپ شده در صفحه حقوق کتاب با فییای الکترونیکی در قسمت توصیفی کمتر از قسمت تحلیلی است. میزان اشکالات تایپی عناصر اطلاعاتی در صفحه حقوق کتاب کمتر از ۷۰ درصد است.