درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: در مقاله حاضر با استفاده از پایگاه Web of Science به بررسی دانشگاه های ایران در بازه زمانی 2002-2006 بر اساس تعداد انتشارات علمی نمایه شده در این پایگاه پرداخته شده است. روش: در این پژوهش از روش تجزیه و تحلیل استنادی استفاده شده است. در واقع با استفاده از داده های موجود در پایگاه IsI براساس سال، نام مؤسسات، نوع مدرک منتشره ، زبان و میزان همکاری با سایر کشورها به تحلیل این داده ها پرداخته شده است. یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در طی سال های مورد بررسی، دانشگاه تهران بالاترین انتشارات را در بین دانشگاه های کشور دارا بوده است. مجله PHOSPHORUS"" ""SULFUR AND SILICON AND THE RELATED ELEMENTS بیشترین تعداد مدارک تولید شده دانشگاه های ایران را منتشر نموده است. بیشترین حجم مدارک ایرانی نمایه شده در پایگاه Web of Science، مربوط به موضوع شیمی بوده است. مقالات با 23/88درصد بالاترین نوع مدارک منتشره در مجلات آی.اس.آی را تشکیل داده و زبان عمده مدارک منتشر کرده انگلیسی با 91/99درصد بوده است. بیشترین میزان مشارکت دانشگاه های ایران در زمینه انتشار مدارک علمی با کشورهای آمریکا و سپس کانادا بوده است.

هدف: تحلیل محتوای روزنامه های کثیرالانتشار اطلاعات، ایران، و جمهوری اسلامی در دوره های هشتم و نهم ریاست جمهوری اسلامی ایران از نظر انتشار مطالب مرتبط با کتاب و کتاب خوانی است. روش: پژوهش از نوع کاربردی است و با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعة آماری، گزارش، معرفی، و نقدهای مرتبط با کتاب و کتاب خوانی در روزنامه های مورد نظر از خرداد 1380 تا مرداد 1388 (جمعاً 297 ماه و 8782 شماره) بود. ابزار مورد استفاده، کاربرگ و سیاهة وارسی بود و داده ها با استفاده از نرم افزار اکسل و SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: کل مطالب منتشرشده در روزنامه های مورد بررسی در دورة هشتم ریاست جمهوری کشور 70 مقاله، 2138 گزارش، 2553 معرفی کتاب، و 475 نقد بود. تعداد کل مطالب در دورة نهم 37 مقاله، 2164 گزارش، 2220 معرفی کتاب، و 253 نقد بود. فعالیت های فرهنگی مربوط به مقاله، گزارش، معرفی، و نقدهای مرتبط با کتاب و کتاب خوانی در دورة هشتم نسبت به دورة نهم افزایش بیشتری را نشان می دهد. روزنامة ایران با فعالیت فرهنگی 67/47 درصد در دورة هشتم نسبت به سایر روزنامه ها و نسبت به دورة نهم پیشی گرفته است. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت کتاب و کتاب خوانی در جامعه و رسالت روزنامه ها به عنوان یک رسانة عمومی و ملی، نتایج به دست آمده رضایت مند نیست، زیرا روزنامه های کثیرالانتشار باید نقش فعال و پررنگ تری نسبت به انتشار مطالب مرتبط با کتاب و کتاب خوانی داشته باشند.

«ارزیابی درونی» یا «خود ارزیابی» یکی از روشهای ارزیابی مورد استفاده در مراکز آموزشی و پژوهشی است که توسط افراد متخصص در واحدهای آموزشی و پژوهشی صورت میپذیرد. هدف از این نوع ارزیابی، نگاه از درون به وضعیت موجود مجموعه و تلاش در جهت بهبود وضعیت واحدهای آموزشی و پژوهشی است. مقاله حاضر بعد از ارائه مقدمه ای کوتاه در خصوص ارزیابی درونی و ارزیابی بیرونی، به ارائه سؤالهای پژوهش پرداخته و در ادامه یافته های پژوهش را مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار داده است. این مقاله با ارائه یک روش برای ارزیابی درونی کتابخانه های دانشگاهی، به مدیران و برنامه ریزاناین گونه مراکز در راستای شناخت و بهبود وضعیت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاه یاری میرساند

هدف: بررسی رابطه بین سبک های تفکر و رفتار اطلاع جویی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دو دانشکده علوم پایه و ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد هدف این تحقیق بوده است. روش: این تحقیق به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری 1532 نفر، و حجمِ نمونه 306 نفر بوده که به روش طبقه ای تصادفی متناسب با حجم انتخاب شده است. داده ها با استفاده از دو پرسش نامه سبک های تفکر و رفتار اطلاع جویی گردآوری، و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و درصد)، و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون Z فیشر و رگرسیون چندگانه) مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: مقادیر همبستگی در سطح 05/0> P نشان داد که بین سبک های تفکر و رفتار اطلاع جویی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دو دانشکده رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. این رابطه ها بین دانشجویان دختر و پسر نیز مورد بررسی قرار گرفت. بر مبنای یافته ها این نتیجه حاصل شد که با توجه به مؤلفه های سبک تفکر، با تعیین سبک های قانونی،آنارشیست و امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی وجود دارد.

مقدمه: سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک مفهوم جدید مطرح شده از طرف یونسکو، کاربران را قادر می سازد تا در هنگام استفاده از اطلاعات و رسانه ها قضاوت و تفسیر درست داشته باشند و در خلق و تولید اطلاعات حق مؤلف را نیز رعایت کنند. هدف این پژوهش تعیین میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده که بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو و متون علمی معتبر و نیز نیاز پژوهشگران تهیه و بومی سازی گردیده است. روایی توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 75 صدم به دست آمد. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 375 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای می باشد. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی ( Independent T-test و ANOVA) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان 338/0±86/3 می باشد که بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. بیشترین میانگین مربوط به ارج نهادن به تولیدات علمی دیگران با 775/0±40/4 و کمترین میانگین ها مربوط به انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی با 23/1±15/3 می باشد. میانگین بعد رعایت حق مؤلف با 466/0±22/4 بیشتر از سایر ابعاد (ارزشیابی اطلاعات رسانه ها، شیوه استفاده از رسانه ها، استفاده هدفمند از رسانه ها، ترکیب اطلاعات، تبادل اطلاعات) و کمترین بعد مربوط به تبادل اطلاعات 744/0±62/3 می باشد. مقایسه بین جنسیت و وضعیت تأهل و میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی نشان داد که بین سواد اطلاعاتی و متغیرهای مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما با متغیر مقطع تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. با این وجود دانشجویان در زمینه انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی، ارائه دانسته های علمی به شکل نوشتاری و شروع فعالیت های جدید با اطلاعات کم وضعیت مطلوبی ندارند. در مجموع لازم است هم دانشجویان و هم دست اندرکاران امر آموزش به عوامل مؤثر در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک قابلیت اساسی در استفاده از رسانه های چاپی و الکترونیکی توجه ویژه نمایند.

ادواریهای علمی در تبادل و اشتراک یافته های علمی در جامعة دانشگاهی از ابزارهای اصلی به شمار میآیند و در سالهای اخیر در وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری اهمیتی ویژه یافته اند. از این رو در این مقاله، پس از ارائة سابقه و نقش ادواریهای علمی در ایران، وضعیت آنها در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با نگرش سیستمی بررسی میشود. بر این اساس، ادواریها، با هفت موجودیت خارجی درگیر و خود دارای شش زیرسیستم اصلیِ منابع، قالب، محتوا، انتشار، داوری و ساختارند. در ادامه، رابطة این ادواریها با هر موجودیت خارجی و نیز وضعیت هر زیرسیستم، بررسی و وضعیت آنها تبیین میشوند. بررسی کاستیهای موجود پیرامون این ادواریها نشان میدهد جهت گیری اصلی این سیستم بر گسترش ارتباطهای علمی از این کانال، تسهیل ورود نشریه های جدید، و نیز تقویت جریان طبیعی برای رشد این گونه ادواریها قرار ندارد و بدین ترتیب دچار ناکارآمدیهایی شده است که آن را از هدفهای اصلیاش دور نگه میدارد و موجب افت کارایی و اثربخشی این سیستم در کشور میشود. به همین دلیل نیز در پایان مقاله پیشنهادهایی برای برای بهبود وضعیت ادواریهای علمی ارائه شده است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان ناشنوا و کم شنوای مدارس استثنائی شهر شیراز از دیدگاه معلمان آنان و نقش کتابخانه های مدارس استثنائی شیراز در برآوردن این نیازها انجام شده است. روش: در این پژوهش که در آن از روش پیمایشی استفاده شده است، نظرات 44 نفر از معلمان مدارس ناشنوا و کم شنوا از طریق پرسشنامه گردآوری شد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم-افزار اِس. پی. اِس. اِس انجام شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان ناشنوا و کم شنوای مدارس استثنائی شیراز شامل: اطلاعات عمومی، منابع اطلاعاتی کمک درسی، و تفریح و سرگرمی می-باشد و از نظر معلمان، مناسب ترین شکل تأمین منابع اطلاعاتی، کتاب به همراه سی دی یا دی وی دی همراه با زبان اشاره می باشد. از نظر معلمان، منابع اطلاعاتی موجود چندان تأثیری در رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا ندارد و دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا قادر به خرید و استفاده از منابع اطلاعاتی موجود نیستند. 2/52 درصد از معلمان معتقدند که دستگاه های ارتباطی مناسب (تله تکست، چت نوشتاری و ....) برای استفاده دانش آموزان وجود ندارد، و میزان استفاده دانش آموزان از کتابخانه مدرسه بسیار کم است و دانش آموزان از وجود منابع اطلاعاتی در کتابخانه مدرسه خود آگاهی کافی ندارند وکیفیت کتابخانه های مدرسه پایین است. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان امور در شناسائی نیازهای اطلاعاتی گروه ویژه ای از افراد جامعه و تلاش برای رفع این نیازها، و همچنین به والدین و معلمان دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا کمک کند تا با اشتراک مساعی به رفع نیازهای اطلاعاتی این گروه خاص از دانش آموزان بپردازند.

هدف: فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی به منزله ابزاری استاندارد و ملی جهت بازنمایی موضوعی کتاب های فارسی از سوی کتابخانه ملی ایران و سایر کتابخانه ها در ایران مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از انجام این پژوهش، بازشناسی عمیق ویژگی های سرعنوان های موضوعی فارسی در دو حیطه ساختار زبانی و شبکه معنایی است. روش: پژوهش از نوع کاربردی است و به روش تحلیل محتوا انجام پذیرفته است. دستور کار کدگذاری مطابق با پرسش های پژوهش، چارچوب تعریف شده، مبانی نظری به ویژه در حوزه زبان و بازنگری متخصصان آن حوزه تدوین شد. فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی ویرایش سوم و دو پیوست آن (11233 رکورد) و سرعنوان های موضوعی مشترک در فهرست کنگره و فارسی (9519 رکورد) به منزله جامعه آماری قرار گرفت. بخشی از داده ها از سطح جامعه آماری و بخشی دیگر از طریق نمونه تصادفی گردآوری شد. یافته ها: طبق یافته ها از نظر ساختار زبانی، سرعنوان های موضوعی فارسی با 17/86 درصد از زبان طبیعی پیروی کرده اند و 87/79 درصد از سرعنوان ها پیش همارای طبیعی هستند. از نظر دستوری شکل غالب سرعنوان ها به صورت اسم (1/96 درصد) و گروه اسمی (87 درصد) است. تفاوت معناداری میان دو فهرست از نظر طبیعی یا مصنوعی بودن زبان، وجود یادداشت دامنه و وجود شماره رده برقرار است. از نظر شبکه معنایی، تفاوتی اساسی و معنادار میان دو فهرست سرعنوانی موضوعی فارسی و کنگره قابل مشاهده است. با توجه به ضعف و اشکال در شبکه روابط معنایی فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی لازم است این فهرست در جهت اصلاح و غنی سازی شبکه معنایی میان سرعنوان ها مورد بازنگری قرار گیرد.

میزان آمادگی یک جامعه یا سازمان برای مشارکت و بهره مندی از توسعه فنّاوری های اطلاعات و ارتباطات، آمادگی الکترونیکی تعریف می شود. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائه شاخص هایی برای سنجش سطح آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی است. در همین رابطه، متون و منابع منتشرشده در حوزه آمادگی الکترونیکی مورد بررسی قرار گرفت که درنهایت مدل IUP (Information Utilization Potential ) به عنوان مرجع مورد استناد قرار گرفت. سپس، با استفاده از روش دلفی و با بهره گیری از نظر خبرگان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، شاخص های سنجش آمادگی الکترونیکی متناسب با کتابخانه های دانشگاهی ارائه شد. پس از مناسب سازی و انجام تجزیه و تحلیل های آماری، شاخص هایی در قالب 5 بعد اصلی (شامل سازمان و مدیریت، نیروی انسانی، اطلاعات، فنّاوری های اطلاعات و ارتباطات، و ارتباط با محیط ) شامل 82 شاخص فرعی مورد تأیید قرار گرفت. امید است نتایج حاصل از یافته های پژوهش حاضر بتواند ابزار مناسبی را برای متولیان و پژوهشگران حوزه فراهم بیاورد.

هدف: هدف از این پژوهش علاوه بر شناسایی مؤلفه های مؤثر در سنجش سرانه مطالعه با بررسی متون و استفاده از نظرات خبرگان، ارائه مؤلفه های نهایی سنجش سرانه مطالعه در ایران است. روش: گردآوری اطلاعات برای شناسایی مؤلفه ها در ابتدا با استفاده از روش کتابخانه ای صورت گرفت و سپس برای اجماع گروهی، از تکنیک دلفی در قالب پرسشنامه دو مرحله ای به صورت حضوری و اینترنتی و ارسال آن به 16 نفر از صاحب نظران به عنوان اعضای پنل جهت اظهار نظر استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که علاوه بر مطالعه انواع منابع چاپی، جزوه، بروشور، اعلامیه، نقشه، سند (چاپی، خطی و...)، بریده جراید، اسلاید، شفاف برگه، ریز فیلم، ریز برگه، کره جغرافیایی، بازدید از وب گاه اطلاعاتی، بازدید از وب گاه خبری، بازدید از وب گاه شخصی، بازدید از وب گاه سیاسی، بازدید از وب گاه ویکی، بازدید از وب نوشت (وبلاگ)، قصه گویی (عضوی از خانواده- پرستار- مربی) برای کودک، داستان خوانی (عضوی از خانواده- پرستار- مربی) برای کودک، کتاب خوانی گروهی (قرآن خوانی، شاهنامه خوانی و...)، رجوع موردی به لغت نامه ها و به طور کلی منابع مرجع، کتاب های الکترونیکی (ebook) در قالب لوح فشرده (CD)، لوح ویدیوئی دیجیتال (DVD)، فایل های اینترنتی و فایل های تلفن همراه، چک کردن پست های الکترونیکی (email) با محتوای نوشتاری علمی، ادبی، هنری، فرهنگی، گوش دادن به برنامه های مستند رادیو/ فایل های صوتی (به جز تفریحی و سرگرمی)، تماشای برنامه های مستند تلویزیون/ ماهواره و فایل های صوتی- تصویری (به جز تفریحی و سرگرمی) می توانند به عنوان مؤلفه های سنجش سرانه مطالعه قرار گیرند. اصالت/ارزش: به علت فقدان چارچوبی برای سنجش سرانه مطالعه در ایران، این پژوهش با پیشنهاد مؤلفه های توافقی اعضای پنل دلفی می تواند به عنوان چارچوبی برای سنجش سرانه مطالعه در نظر گرفته شود.

این تحقیق با توجه به تحولات مداوم رشته کتابداری و در نتیجه تغییر نیازهای آموزشی کتابداران، به بررسی وضعیت نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی استان خوزستان پرداخته است. در این پژوهش، تعداد 172 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی استان خوزستان، مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد در حال حاضر بیشترین دوره های مورد نیاز این کتابداران، فناوریهای نوین است و آنها برای اینکه خود را با این تغییر و تحولات حاصل از فناوریهای مدرن هماهنگ سازند و بتوانند بهترین و مفیدترین خدمات را در کمترین زمان ممکن به شکلی مطلوب ارائه دهند، باید در این زمینه ها آموزشهای لازم را ببینند؛ که لازمه آن برنامه ریزی و تدارک این آموزشها توسط مسئولان ذیربط میباشد.