درخت حوزه‌های تخصصی

مقاله حاضر مبتنی بر دیدگاه نویسنده بوده و به برخی ابعاد شکاف دیجیتال که با خدمات و مسئولیت کتابخانه­ها و کتابداران در ارتباطند می­پردازد و تأکید می­کند بخش اطلاعات که در آن کتابداران و اطلاع رسانان، ایفاگر نقشهای قابل توجهی در راستای تحقق جامعه دموکراتیک و پویا هستند، می­تواند به پر کردن یا دست کم، کاهش شکاف دیجیتال و شکاف اطلاعاتی موجود کمک کند. در این میان، برای پشتیبانی از ایده اصلی مقاله، از متون مرتبط موجود استفاده شده و در پایان، به مهارتهای مورد نیاز کتابداران و نیز، برخی راهکارهای دوگانه خطاب به حرفه­مندان بخش اطلاعات و سیاستگذاران، اشاره شده است

موتورهای خوشه بندی، به موازات دو روش جستجوی کلیدواژه ای و مروری، برای کمک به بازیابی اطلاعات مرتبط موجود در وب، در سطح وسیعی، به کار میروند. در این نظام ها، رابط کاربر، به عنوان نقطه تماس با کاربران و برای استفاده از بازخورد در بهبود پرسش کاربر، از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این مقاله، شناسایی عناصر و مؤلفه های مهم رابط کاربر نظام های خوشه بندی است. ابتدا، در مورد ضرورت استفاده از خوشه بندی در نظام های بازیابی اطلاعات، مبانی نظری، الگوریتم ها، کاربردها، و معیارهای ارزیابی خوشه بندی بحث شده است. سپس، ضمن شناسایی 10 موتور خوشه بندی بیان شده در متون حوزه بازیابی اطلاعات در وب، عناصر و مؤلفه های رابط کاربر این گونه نظام ها و عملکرد هر کدام، به تفکیک، توضیح داده شده است. در پایان، میزان استفاده از عناصر و مؤلفه های شناسایی شده در موتورهای خوشه بندی مورد مطالعه، بیان شده است.

هدف: این پژوهش به بررسی الزامات و ویژگی های لازم برای قصه گویی دیجیتالی در وب سایت های کودکان و نوجوانان ایران می پردازد. روش: در این پژوهش از روش پیمایشی و ابزار سیاهه وارسی شامل 5 مؤلفه و 67 مورد از الزامات برگرفته از مطالعه ادبیات پژوهش و مشاهده استفاده شد. همچنین در این پژوهش، 21 وب سایت ایرانی کودکان و نوجوانان که دربرگیرنده بخش قصه گویی بودند انتخاب شدند. یافته ها: وب سایت های کودکان و نوجوانان ایران، از نظر رعایت الزامات قصه گویی دیجیتالی، پایین تر از سطح متوسط قرار دارند. الزاماتی چون استفاده از یک بازی برای ساخت قصه، امکان هدایت شخصیت قصه ها، امکان انتخاب و افزودن افکت های صوتی، امکان انتخاب و افزودن افکت های تصویری، امکان رنگ آمیزی، و امکان انتخاب شخصیت ها، که حدود 26.86 درصد الزامات را به خود اختصاص می دهند، در هیچکدام از وب سایت ها وجود نداشتند. استفاده از عکس و تصاویر گرافیکی، امکان جستجوی قصه ها بر اساس اطلاعات کتابشناختی، و امکان جستجو از طریق انتخاب تصاویر ، جزء سه رتبه ی اول الزامات موجود در وب سایت های کودکان و نوجوانان ایران بودند. اصالت / ارزش: به دلیل عدم پرداختن به مفهوم قصه گویی دیجیتالی در ایران تاکنون، آگاهی دست اندرکاران کتابخانه های کودکان و نوجوانان از شرایط پیاده سازی قصه گویی دیجیتالی در محیط اینترنت، موضوعی قابل پرداخت است. این پژوهش ضمن فراهم ساختن آشنایی با این مفهوم، قصه گویی دیجیتالی را به عنوان ابزاری در جهت افزایش مطالعه و کتابخوانی مطرح می سازد.

این تحقیق نشان می دهد چگونه سازمان ها می توانند از مدیریت دانش در زمان رویارویی با بحران ها و کاهش آسیب پذیری استفاده کنند. از این رو، مدل مدیریت جامع بحران و چارچوب مدیریت دانش ایرل2 را بررسی کرده و چارچوبی ترکیبی ارائه نموده است که نقش مدیریت دانش را در توسعه فازهای چهارگانه مدیریت جامع بحران نشان می دهد و تدابیر لازم را قبل و حین و بعد از زلزله ارائه می کند. جهت تأیید صحت چارچوب و اثبات فرضیه ها، پرسشنامه ای توزیع و توسط خبرگان امر در زمینه مدیریت دانش و مدیریت بحران تکمیل گردید. براساس نتایج تحقیق، راهکارهای مدیریت دانش به مدیریت بحران، جهت کنترل بحران کمک می کند. در ادامه، راهکارهای مکاتب فکری هفت گانه مدیریت دانش ایرل در کمک به مدیریت بحران مقایسه و بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد که راهکارهای مکتب سیستمی، بیشترین تأثیر را در کمک به مدیریت بحران در زمان وقوع زلزله و راهکارهای مکاتب مهندسی و سازمانی نیز به ترتیب دارای اولویت های بعدی هستند. سایر مکاتب نیز، به میزان تقریبی مساوی بر عامل بیان شده تأثیر داشته اند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و ارزیابی مهارت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات مورد نیاز کتابداران، ارزیابی نگرش کتابداران در خصوص فن آوری اطلاعات و بررسی عوامل مرتبط با مهارت آنان در این زمینه صورت پذیرفته است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری مورد بررسی شامل کتابداران کتابخانه های عمومی شهرستان یزد بوده و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که به منظور بررسی مهارت های فن آوری اطلاعات کتابداران در 4 زمینه اصلی مهارت در نرمافزارهای عمومی، مهارت های سختافزاری، مهارت در نرمافزارهای کاربردی و تخصصی، و مهارت های ارتباطاتی و جست وجوگری تدوین شده است. برای ارزیابی اهمیت و رتبه بندی مهارت های فن آوری اطلاعات از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی و جهت بررسی فرضیه ها از آزمون های میانگین یک نمونه ای، همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس استفاده گردیده است. یافته ها: بر اساس نتایج این پژوهش، مهارت در نرمافزارهای کاربردی و تخصصی، مهارت در نرمافزارهای عمومی، مهارت های ارتباطاتی و جست وجوگری و مهارت های سخت افزاری به ترتیب به عنوان مهمترین مهارت های مورد نیاز کتابداران شناسایی شده اند. یافته ها نشان دهنده نگرش مطلوب کتابداران نسبت به فن آوری اطلاعات بوده و در بین 4 مهارت فن آوری اطلاعاتی مورد مطالعه، تنها در مهارت های سخت افزاری وضعیت مناسبی مشاهده گردید. سطح تحصیلات، آشنایی با زبان انگلیسی و نوع نگرش کتابداران نسبت به فن آوری اطلاعات نیز به عنوان عوامل تأثیرگذار بر مهارت های فن آوری اطلاعات کتابداران شناخته شدند. اصالت/ارزش: پایش مهارت های فن آوری اطلاعات کتابداران و بررسی عوامل مرتبط با آن می تواند مبنای شناخت دانش فنی و رفتار حرفه ای کارکنان قرار گرفته؛ گزینش، استخدام، آموزش، سیستم های پاداش، مشاوره و ارزیابی عملکرد کارکنان را بهبود بخشیده؛ و در نهایت، ارائه خدمات مطلوب تر را در پی داشته باشد.

هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی و اولویتبندی موانع و مشکلات پیش روی جوانان شهرستان سمنان در گرایش به استفاده از خدمات کتابخانههای عمومی است. روش: پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات پیمایشی توصیفی است. جامعه آماری تحقیق حاضر جوانان شهرستان سمنان بودند. روش نمونهگیری مورد استفاده در این پژوهش نمونهگیری تصادفی ساده است. به منظور جمعآوری دادهها، حدود 450 پرسشنامه میان جوانان توزیع گردید که از این تعداد 38 پرسشنامه عودت داده شد و در تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل آماری، علاوه بر شاخصهای آمار توصیفی و جداول و نمودارهای فراوانی، جهت اولویتبندی موانع از تکنیکAHP استفاده گردید. یافته ها: با توجه به رتبهبندی صورت گرفته «کمبود کتابهای مورد نیاز جوانان» مهمترین مانع حضور آنها در کتابخانهها دانسته شد. همچنین «به روز نبودن منابع کتابخانه»، «نبود انگیزه و زمان کافی برای مطالعه» و «مناسب نبودن شرایط فیزیکی کتابخانهها» در رتبههای بعدی قرار گرفتند. اصالت/ارزش: نتایج حاصل از این پژوهش میتواند سازمان ذیربط را در رفع موانع و ایجاد شرایط مساعد بهمنظور جذب بیشتر جوانان به کتابخانه ها و استفاده از امکانات آنها یاری نماید.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کتاب های مرجع تخصصی فارسی و لاتین کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد، به روش پیمایشی و با استفاده از شیوة کتابسنجی انجام شد. برای انجام این پژوهش سیاهه های وارسی از منابع مرجع تخصصی فارسی و لاتین کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد به تفکیک دانشکده ها تهیه شدند. سپس سیاهة مراجع تخصصی فارسی با پایگاه «کتیبه» و «کتابشناسی ملی ایران»، و سیاهة مراجع تخصصی لاتین با راهنمای «والفورد» و سایت «آمازون» مقایسه شدند. نتایج نشان داد: 91 درصد منابع مرجع تخصصی فارسی و 23/85 درصد منابع مرجع تخصصی لاتین موجود در کتابخانه ها روزآمد هستند، میزان جامعیت کتابخانه های این دانشگاه نسبت به بازار نشر 61 درصد میباشد و 30درصد از منابع مرجع تخصصی لاتین این کتابخانه ها در راهنمای «والفورد» معرفی شده اند.همچنین، از نظر موضوعی بین منابع مرجع تخصصی فارسی انتشاریافته در ایران و منابع مرجع تخصصی فارسی موجود در کتابخانه ها و حوزه های موضوعی مورد توجه این دانشگاه تعادل نسبی وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر، اعتباریابی پرسشنامه تدوین مدل شایستگی آموزشِ علم اطلاعات و دانش شناسیِ مبتنی بر فن آوری اطلاعات بر اساس تحلیل سرفصل ها و نیازهای بازار کار است. در پژوهش حاضر از روش پیمایشی استفاده شده است. ابزار تحقیق برای گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. نمونه آماری به صورت هدفمند و به تعداد 315 از میان اعضای هیات علمی، دانشجویان دکتری، و کارشناسان مراکز اطلاع رسانی در ایران انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که با حذف 17 گویه از کل پرسشنامه و تحلیل عاملی بقیه آن ها و چرخش نتایج با روش واریماکس، هشت مؤلفه آشکار می شوند. مؤلفه های به دست آمده و نیز گویه هایی که با این مؤلفه ها بار عاملی بالایی داشتند تا حد زیادی با دسته بندی اولیه انجام گرفته در پرسشنامه و نیز تا اندازه ای با یافته های برخی پژوهش های دیگر همخوان است. 76 شاخص شایستگی (دانش، مهارت و نگرش) در قالب هشت مولفه اصلی شامل ""کاربری کامپیوتر""؛ ""کاربری پایگاه های اطلاعاتی، مجموعه سازی منابع دیجیتالی، و مدیریت کتابخانه دیجیتالی""؛ ""مبانی شبکه های کامپیوتری""؛ ""مبانی برنامه نویسی و طراحی پایگاه اطلاعاتی""؛ ""اصول طراحی وب سایت و تحلیل اطلاعات وب""؛ ""نرم افزارهای کتابخانه ای و سازماندهی رایانه ای""؛ آرشیویست منابع دیجیتالی؛ و نگرش، اعتباریابی و دسته بندی شدند. بر این اساس و با توجه به تحلیل بازار کار و تحلیل محتوای سرفصل های برنامه های آموزشی کارشناسی ارشد و کارشناسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پرداختن به مباحث"" اصول ایجاد و مدیریت شبکه های ساده کامپیوتری"" را می توان حلقه مفقوده اساسی برنامه های آموزشی فعلی علم اطلاعات و دانش شناسی عنوان نمود.

در متون تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، در خصوص اهمیت پرداختن به موضوع سواد اطلاعاتی درکتابخانه های آموزشگاهی در عصر حاکمیت فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی سخن ها به میان آمده است. با وجود این، کمتر مقاله یا نوشته ای را می توان یافت که به کم و کیف و نحوه اجرای این موضوع نظر افکنده و راهکاری برای آن ارائه کرده باشد. راهکاری که نوشته حاضر بر آن تاکید دارد، برگزاری جلسات آموزش سواد اطلاعاتی در قالب کارگاههای کارامد است. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن تشریح دلایل ضرورت پرداختن به کارگاههای آموزشی در ارتقا مهارتهای سواد اطلاعاتی، مهم ترین اصول و مراحل برگزاری اینگونه کارگاهها را به شکل گام به گام معرفی نماید.