فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۸۱ تا ۵۰۰ مورد از کل ۶٬۷۷۵ مورد.
زمینه های تاریخی فتوحات اسلامی در ایران: فروپاشی نظم سیاسی دولت ساسانی بر اساس منابع کتبی و داده های سکه-شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
فتوحات اسلامی در ایران در پادشاهی یزدگرد سوم (632-651 م.) و به ویژه تسخیر بخش عمده آن در کمتر از یک دهه، گویای آن است که دولت ساسانی در آن هنگام توان نظامی و دفاعی خود را، آن چنان که در دوره های پیشین می بینیم، از دست داده بوده است. متون تاریخی سده های نخستین اسلامی که از دیرباز منابع پر استناد تاریخ پژوهان معاصر شمرده می شوند، این فرض را تأیید می کنند. این منابع، از یک آشفتگی سیاسی پس از مرگ خسرو دوم (590-628 م.) سخن می گویند که در طی آن، شماری پادشاه و ملکه به مدت کوتاهی به پادشاهی رسیدند. آنچه این منابع نمی گویند، میزان اقتدار سیاسی و حدود قلمرو جغرافیایی آن هاست و این موضوعی است که در سکه های این دوره- که از مراجعه به آن ها غفلت شده است- به روشنی بازتاب یافته است. داده های سکه شناسی و مقایسه آن ها با منابع کتبی در این مقاله، نشان می دهد که پادشاهان این دوره که به کوتاهی و اغلب هم زمان بر چند ایالت فرمان می راندند، به سبب محدودیت منابع انسانی و مالی، قادر به تثبیت اقتدار سیاسی و نظامی خود نبودند. آنگاه که یزدگرد سوم هم زمان با فتوحات مسلمانان به پادشاهی رسید، دولت ساسانی مدت ها بود که بر اثر عوامل گوناگون در حال زوال و فروپاشی بوده و توان سیاسی و نیروی نظامی خود را از داده بود.
آیات قرآن و سجایای اخلاقی امام رضا (ع)
حوزه‌های تخصصی:
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت
نقش سیاسی خاندان یقطین در تاریخ شیعه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
خاندان یقطین، یکی از تأثیرگذارترین خاندان های علمی و سیاسی شیعی کوفه از اواسط قرن دوم تا اواسط قرن سوم هجری است که از سویی در زمره اصحاب ائمه: قرار داشتند و از سوی دیگر، در دستگاه خلافت عباسی از موقعیت ویژه ای برخوردار بودند. این امر، به آنان موقعیتی ویژه برای نقش آفرینی در گسترش سیاسی تشیع داد. با توجه به گستره ارتباطات این خاندان، این پرسش مطرح است که فعالیت های سیاسی آن ها، چه خاستگاهی داشته است؟ یافته های مقاله حاضر که با هدف واکاوی این موضوع نگاشته شده، نشان می دهد که فعالیت سیاسی خاندان یقطین، هرچند در مقیاس خُرد بر ابتکارات شخصی آن ها مبتنی بوده، اما در سطح کلان، بر راهبردهای سیاسی تعیین شده توسط امامان شیعه منطبق بوده است.
روش های برخورد پیامبر صلی الله علیه و آله با خطاکاران
حوزه‌های تخصصی:
این پژوهش روش های پیامبر صلی الله علیه و آله در برخورد با افراد خاطی با اختلاف انواع خطاهایشان را بررسی کرده است. پیامبر صلی الله علیه و آله برای برگشت افراد خاطی به حق و پایبندی به آن، از هیچ گونه تلاشی دریغ نکرد و به خاطر اهتمام و توجّهی که به هدایت خلق داشت، سرلوحه رفتارش در برخورد با خطاکاران، دعوتشان به حق و تعدیل سلوکشان بود تا مجرد طرد آنان و انکار خطاهایشان و این باعث شد با وجود غلبه و سیطره بر خطاکار و مغلوب در برابرشان بشدت متواضع باشد. این پژوهش با هدف تعلیم سیره نبوی در چگونگی دعوت و ارشاد خطاکاران و بررسی احوال خطاکاران و شناخت نقاط ضعف و قوت در نزد آنان صورت گرفته است.
بررسی شاخص های سیره سیاسی و اخلاقی پیامبر اکرم (ص)
حوزه‌های تخصصی:
از منظر پیامبر مکرم اسلام سیاست و حکومت هدف نیست، بلکه وسیله ای جهت خدمت به خدا و بندگان او و رساندن جامعه به سعادت می باشد. پیامبر اسلام مهم ترین هدف سیاست را اجرای عدالت، احقاق حق، اقامه حدود و احیای ارزش های الهی و انسانی می داند. از دیدگاه اندیشمندان اسلامی نیز هدف سیاست و اخلاق همانا خیر آدمیان و رساندن انسان به فضیلت و نیک بخشی می باشد. تقید و پایبندی به مبانی و اصول اخلاقی که بر خواسته از بطن اسلام و ریشه در بعثت نبی مکرم اسلام داشته، در اندیشه و رفتار سیاسی حضرت محمد(ص) جایگاه ویژه ای دارد. در این پژوهش مهم ترین اصول سیاست اخلاقی پیامبر که عبارتند از خدا محوری و غایتمداری، کرامت و عزت انسانی، عدالت محوری، صداقت، مشورت و مشارکت پذیری، وفای به عهد و پیمان، شایسته سالاری و انتخاب شایستگان، نظارت و نقد عملکردها، طرد ریاست طلبی و محور بودن اصالت الهی و اکتفا نمودن به حداقل مواهب دنیوی پرداخته شده است.
بطور کلی از دیدگاه مبارک نبوی تعامل دیانت و سیاست و همگامی سیاست با اخلاق سعادت جامعه انسانی را بدنبال خواهد داشت حضرت با بکارگیری اصول اخلاقی در سیاست این مساله را به خوبی ثابت کرده است.
بررسی رویکردهای سیاسی و معنوی امامت شیعه در زندگی امام کاظم علیه السلام(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله، پس از ارائه تحلیلی درباره پیوستگی تلاش پیگیر سیاسی امام کاظم علیه السلام ، با اهتمام به شئون معنوی امامت که احیاناً با امور فوق عادی بشری همراه است، انگاره تکامل تدریجی مذهب در دوره آن حضرت نقد شده است. بخش اوّل مقاله که ویژه تبیین فعالیت های سیاسی امام هفتم علیه السلام است، این فعالیت ها را با روش تحلیل تاریخی و به کمک یافته های رجالی و حدیثی یک سیاست تهاجمی و تلاش جدی برای انقلاب و قیام عمومی تحلیل می کند و بخش دوم، به اهتمام امام علیه السلام برای تبیین جایگاه معنوی امامت شیعه با تکیه بر منابعی که متهم به غلو نیستند، اختصاص یافته است. بخش پایانی این نوشتار نیز به هم پیوستگی این دو شأن را در نگاهی شیعی ترسیم می کند و به استناد آن، تکامل تدریجی و یا حرکت امامت از رهبری سیاسی به رهبری معنوی و فرابشری را نفی می نماید.
چهرة وفا؛ به یاد شعب ابی طالب و دیدار سیمای زیبای وفاداری و حمایت یاران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
نویسنده (مرحوم آیت الله میرزا خلیل کمره ای) در این گفتار، دشواری های مسلمانان در شعب ابی طالب را بر می شمرد و قصیدة لامیه ابوطالب را سرود حماسی جوانان مسلمان محاصره شده می داند. آنگاه به ترجمة منظوم آن به فارسی توسط غلامرضا دبیران اشاره می کند. نویسنده به دولت های مسلمان پیشنهاد می دهد که این قصیده را به عنوان سند افتخار آن سالهای دشوار، ترویج کنند. همچنین علت مظلومیت ابوطالب را سیاست های بنی امیه در ظلم به اهل بیت: می داند. این نوشتار برای نخستین بار منتشر می شود.
تدابیر اقتصادی رسول خدا در تأمین معیشت همسرانِ خود(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
وضعیت اقتصادی زندگی رسول خدا(ص) و چگونگی معیشت همسران آن حضرت، در شمار موضوعاتی است که با وجود اهمیت آن، تحت تأثیر نوشته های تاریخی مربوط به دعوت، غزوات و اخلاق اجتماعی پیامبر، چندان مورد توجه مورخان قرار نگرفته است. نوشتار حاضر، با هدف بررسی سبک زندگی رسول خدا(ص) در امور مالی خانواده و با استفاده از منابع تاریخی، روایی و تفسیری کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد که تدابیر رسول خدا (ص) در تأمین معیشت همسران خویش چگونه بوده است؟یافته های این پژوهش، حکایتگر آن است که رسول خدا(ص) در کنار ساده زیستی و تلاش برای فراهم آوردن امکانات داخلی زندگی در حد کفاف و حتی توصیه همسران به پرهیز از تجملات و زینت های اضافی، از هیچ کوششی برای تأمین نفقه لازم آنان فروگذار نمی کردند.
بازخوانی مراحل حیات شهری پیامبر (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مدینةالنبی جامع ارکان مادی و معنوی یک شهر اسلامی است. شهری که فرایند سیر و تحول قریه به مدینه را در قالب حیات شهری پیامبر (ص) تجربه کرده و نمایان ساخته است. هرچند طرح شهری مدینةالنبی در راه اجرای کامل پس از رحلت آن حضرت متوقف ماند. لکن با کمک علم تاریخ قابل بازسازی و تجسم بخشی است. حیات شهری پیامبر اسلام (ص) پنج مرحله مجزا را طی کرد: مکه او را راند و حیات شهری مکی او را سلباً سامان داد. یثرب او را خواند و شرایطی که اجابتِ او را به دنبال داشت، حیات شهری دارالهجره را شکل داد. طیبه مدینةالرسول مدینةالنبی، سه مرحله دیگر از حیات شهری پیامبر (ص) است. این مقاله سعی در تبیین ویژگی های هریک از مراحل مذکور و فرایند تحول آن را دارد تا روشن گردد حیات شهری پیامبر (ص) برای وصول به تحقق تمدن اسلامی چه مراحلی را طی کرده و در عرصه های پنج گانه فوق، طرح واره جهان شهرِ آرمانی اسلام را چگونه کامل کرده است که حاصل آن نه صدها شهر تأسیسی و توسعه ای طی چهار قرن پس از رحلت آن حضرت، بلکه طرح واره ای بود که در بستر تاریخ در انتظار اجرای کامل باقی ماند.
مروری بر دیدگاه های عماد عبدالکریم سرور شافعی در باب ایمان ابوطالب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در این گفتار، دیدگاه ها و پژوهش های عماد عبدالکریم سرور دانشمند معاصر سنی سوری در کتاب صحوة الطالب فی ردّ الشبهات عن ابی طالب مرور می شود. نویسنده مقاله، چند آیه و چند حدیث را که منکران ایمان ابوطالب به آنها استناد کرده اند، تبیین می کند. همچنین سخنان و دلائل چهل تن از دانشمندان اهل تسنن را که عقیده به ایمان ابوطالب دارند، می آورد. شعرهایی از یوسف نبهانی و عماد سرور در این زمینه در متن آمده است.
بررسی دوره دعوت پنهانی پیامبر (ص) با تکیه بر مفهوم شناسی عبارت «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَر»(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
از دیدگاه بسیاری از مفسران، عبارت «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ» در آیه نودوچهارم سوره حجر، حاکی از فرمان الهی به پیامبر (ص) در سومین سال بعثت بوده و بر علنی کردن دعوت به اسلام پس از مرحله مخفیانه آن دلالت دارد. مفسران غالباً با تکیه بر معنای واژه ها، استناد به سیاق آیات و بر اساس روایات نقل شده، بر این نظر تأکید می ورزند. این در حالی است که با تأمل در دیگر آیات قرآن، توجه به بحث تاریخ گذاری سوره ها و اشکال های وارد بر احادیث مورد استناد، می توان این دیدگاه را نقد کرد. برخی معتقدند که دعوت رسول خدا (ص) از آغاز نبوت، آشکار، اما با رعایت احتیاط در تشکیل اجتماعات اسلامی برای حفظ جان صحابه بوده است. اما با توجه به سیاق سوره، می توان گفت این آیات به جهت دلداری و تثبیت پیامبر (ص) در ادامه مسیر دعوت نازل شده اند؛ امری که در موارد متعدد دیگری در قرآن کریم مسبوق به سابقه است. علاوه بر این، می توان آیات را با توجه به روحیه مدارای رسول اکرم (ص) و موارد مشابهی که در قرآن آمده، تحلیل کرد.
تأملی بر زمینههای ورود تشیع به خوزستان در قرون نخستین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
گسترش اندیشه تشیع در خارج از شبه جزیره عربستان و عراق معلول
عوامل چندی از جمله مهاجرت شیعیان به سرزمین های دیگر بود و
تقابل آنها با خلفای اموی و عباسی این روند مهاجرت را تسریع کرد.
در خصوص ورود تشیع به ایران، میتوان گفت که اندیشه شیعی
نخست مناطق همجوار با سرزمین عراق را تحتتأثیر قرار داد. اگرچه
گذرگاه های طبیعی غرب فلات ایران یکی از مجاری اصلی ورود
تشیع به ایران بود، اما ولایات خوزستان به قدری اهمیت داشت که
این منطقه را به اولین توقفگاه علویان تحت تعقیب تبدیل کرده بود.
از این رو، می توان خوزستان را دروازه ورود تشیع به ایران قلمداد
کرد.
بررسی زمینه های ورود تشیع به خوزستان حاکی از این است که
موقعیت راهبردی و تعدد مسیرهای ارتباطی خوزستان با مناطق
جنوبی عراق، به عنوان پایگاه اصلی شیعیان، که امکان آشنایی مردم
منطقه را با اندیشه شیعی و آمدوشد راحتتر شیعیان فراهم میکرد؛
به علاوه زمینههای تاریخی و اجتماعی حاکم بر منطقه که موجب
نارضایتی مردم خوزستان از سلوک خلفا میشد، در ورود فکر و
فرهنگ شیعی به خوزستان نقش مؤثری داشت. در این میان
مهاجرت یا تبعید خاندانهای شیعی به خوزستان و شکلگیری
حکومتهای شیعه مذهب نیز در تکوین مراکز اولیه تشیع و گسترش
فرهنگ شیعی سهم تعیینکننده ای داشت.
جایگاه آثار اندیشمندان امامی مکی در گسترش فضای علمی در مکه در قرن 11 و 12 هجری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
پژوهش پیرامون حیات علمی اندیشمندان امامی مقیم، نزیل یا مجاور بیت الله، آثار مکتوب و غیرمکتوب ایشان در مکه جلب توجه می نماید. تألیف و استنساخ کتاب، تجدید بنای کعبه، اجازه های فقهی و روایی، مقابله، تصحیح و قرائت بسیاری از کتاب های فقهی و حدیثی امامیه در مکه و جلسات و محافل علمی ایشان که مشتاقان فراگیری علوم اهل بیت^ را به مکه می کشانده، عمق حضور عالمان مکتب اهل بیت^ در این شهر را روشن خواهد نمود. قرن یازدهم شاهد بیشترین حضور علمی و عملی عالمان امامی در مکه است. برخی از این اندیشمندان در مکه جایگاه رفیعی داشته اند تا جایی که کتاب هایی که توسط مخالفان در گذشته و حال پیرامون اعلام مکی نوشته شده از ایشان نام برده اند.
بازتاب شریعتمداری حاکمان تیموری در عملکرد محتسبان این عصر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
حسبه نهادی نظارتی و محتسب ضامن اجرای نظم عمومی جامعه اسلامی براساس قوانین دینی و عرفی بود. در این نوشتار، با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی، عملکرد محتسبان دوره تیموری مورد بررسی قرار می گیرد. تیموریان با داعیه شریعت محوری، باعث رونق بازار محتسبان شدند، به طوری که در یک شهر، دو محتسب هم زمان فعالیت می کردند. اما این رونق ظاهری، با تصویر آرمانی محتسب، فاصله ای بسیار دارد. حاصل اینکه با نابسامانی و گسستهای گذشته، تلاش تیموریان و محتسبان، تنها بخش اندکی از جایگاه این نهاد را احیا نمود.