درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۳۲۱ تا ۱٬۳۴۰ مورد از کل ۱۳٬۴۱۵ مورد.
۱۳۲۱.

بسترهای فقهی اخلاق در روابط همسرانه پس از طلاق از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 39 - 66

کلیدواژه‌ها: بسترهای فقهی زندگی پس از طلاق اخلاق همسرانه معروف احسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۴
از نگاه قرآن کریم طلاق راهی برای گریز از بن بست های خانوادگی است؛ به همین دلیل نباید خودش موجب مشکلات جدیدی شود. این پیش فرض باعث شده است قرآن کریم برای زندگی پس از طلاق الگویی اخلاقی طراحی کند تا زن و مرد را از رفتارهای غیراخلاقی مشکل آفرین حفظ کند. منطبق بر این الگو رفتارهای اخلاقی در مقطع پس از طلاق در بسترها و زمینه هایی از باورها و رفتارهای قانونی پدید می آیند. اطلاع از این الگو و ابعاد مختلف آن می تواند نگاه کنشگران فقهی و اخلاقی را به طلاق و نوع بهره برداری از آن تغییر دهد. مقاله حاضر با احساس این ضرورت، درصدد برآمده با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به قرآن کریم و منابع تفسیری، بسترهای فقهی رفتار اخلاقی در زندگی پس از طلاق را تبیین کن و درنهایت تحقیق به این نتیجه دست یافته است که از نگاه قرآن کریم همه رفتارهای اخلاقی چه از جانب زن و چه از جانب مرد در دو زمینه معروف و احسان رخ می دهد.
۱۳۲۲.

وجوه قرآنی واژه "حق" درمورد نظام آفرینش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیایی ۱۷) 109-128

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم واژه حق وجوه معنایی نظام آفرینش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۲۳۰
وجوه معنایی یک کلمه در قرآن کریم، برای فهم مقاصد آن مهم است. محققین مختلفی در این زمینه تحقیق کرده و تألیفاتی نگاشته اند و امروزه این مبحث در میان مباحث علوم قرآن جای گرفته است. نگریستن و بررسی آیات قرآن کریم آنجا که از "حق" سخن می گوید، نشان می دهد قرآن کریم برخی مفاهیم را حق یا همراه با حق دانسته که یکی از این مفاهیم "جهان آفرینش" است. این تحقیق با جستجو و یافتن آیات مرتبط با واژه "حق" درمورد جهان آفرینش، وجوه معنایی این واژه را در مفهوم مورد بحث، بررسی و استخراج کرده است. بر این اساس، آنچه به دست آمد این است که واژه حق در قرآن درباره نظام آفرینش سه مفهوم دارد که عبارت است از: 1. منسجم و خلل ناپذیر بودن جهان آفرینش؛ 2. هدف دار و جهت دار بودن جهان آفرینش؛ 3. قانون مند بودن و برنامه داشتن آن. در پایان این تحقیق، منشأ حق بودن جهان هستی مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط آن با حق مطلق و ربوبیت خدا که خالق و مدبر هستی است، بیان شده است.
۱۳۲۳.

تحلیل فقهی و حقوقی رحم جایگزین از منظر زن صاحب رحم

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 113 - 90

کلیدواژه‌ها: اجاره رحم استبضاع اصل اباحه مالکیت بضع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۲۷۶
اجاره رحم از موضوعات تقریباً مستحدثهای است که درباره ماهیت، صحت و بطلان و آثار آن، بحثهای گوناگونی شکل گرفته و آرای مختلفی ابراز شده است. در بیشتر مطالعات و پژوهشهای انجام گرفته در این زمینه، معمولاً با ملاک قرار دادن زن و مرد صاحب نطفه به ماهیت این تعهد و قواعد حاکم بر آن پرداخته شده است اما در این پژوهش توجه و تأکید اصلی بر زنی است که اقدام به این تعهد میکند و اینکه وجود چه ضرورت و توجیهی است که بر مبنای آن به این عمل تن در میدهد. آیا موضوع عقد، میتواند دخل و تصرف در جزئی از بدن انسان باشد؟ در این بررسی، صحت استناد به اصل اباحه مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است و از طریق بررسی یکی از نکاحهای موجود در زمان قبل از اسلام به نام «نکاح استبضاع» به این نتیجه میرسد که مالکیت بضع از جمله حقوق الله بوده که از طریق عقد نکاح، منحصراً در اختیار زوج قرار داده شده است. و در نهایت به دلیل تعارض این قرارداد با قواعد عمومی قراردادها از جمله موضوع عقد و اخلاق حسنه، حقوق طفل و قواعد نظر به نامحرم، قول به بطلان آن، تقویت میشود.
۱۳۲۴.

چگونگی استفاده قرآن کریم از مبادی فعل در راستای تعالی انسان در جهت بندگی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 25-42

کلیدواژه‌ها: انگیزش مبادی افعال معرفت دهی هدفمند گرایش های فطری بندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۲۱۰
قرآن کریم خود را کتاب هدایت به مسیر عبودیت معرفی می نماید و از روش های گوناگونی برای نیل آدمی به مقام بندگی استفاده می کند. ازجمله این روش ها استفاده از یکی از مبادی افعال است. این منبع وحیانی با معرفت دهی خاص از مبادی فعل در ایجاد انگیزش برای عمل به وظایف بندگی و رسیدن به درجات عالی عبودیت بهره می گیرد. هدف از این تحقیق بررسی چگونگی معرفت دهی قرآن کریم و بهره مندی از مبادی فعل در جهت ایجاد انگیزش برای تعالی بندگی است. روش تحقیق «توصیفی تحلیلی» است. نتیجه تحقیق آن است که معرفت دهی قرآن کریم کاملاً هدفمند بوده و در آن مبادی فعل، همچون تصور، تصدیق به فایده و شوق مدنظر قرار گرفته و در جهت ایجاد انگیزه در انسان برای حرکت در مسیر عبودیت است. همچنین قرآن کریم تأثیر ویژه ای در جهت تقویت گرایش ها و امیال باطنی که موافق با عبودیت هستند، دارد. معرفت دهی قرآن کریم تأثیری مهم در تضعیف امیال و گرایش های باطنی مخالف با بندگی نیز دارد.
۱۳۲۵.

نقد و تحلیل دیدگاه ها در آیه «لَتَرْکَبُنَّ طَبَقًا عَنْ طَبَقٍ» و فهم آن بر پایه تئوری چندمعنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 113 - 137

کلیدواژه‌ها: تفسیر قرآن سوره انشقاق «لَتَرْکَبُنَّ طَبَقًا عَنْ طَبَقٍ» چندمعنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۷ تعداد دانلود : ۳۶۵
آیه نوزدهم سوره انشقاق که مفسران در تفسیر آن دیدگاه های مختلفی را مطرح کرده و گاهی آن را مجمل خوانده اند، از چندمعنایی برخوردار است. منظور از چندمعنایی در آیه، نه به مفهوم ابهام معنایی است که بدون قصد گوینده در کلام رخ می دهد، بلکه حاکی از قدرت و حکمت خداوند در گزینش واژه ها و ترکیب هایی است که همزمان بیانگر چند معنا بوده و همه معانی، مقصود او نیز باشد. تحقیق حاضر که با روش انتقادی تحلیلی نگاشته شده، ابتدا دیدگاه مفسران را تبیین نموده و پس از بررسی اجمالی دیدگاه ها به بررسی فرضیه چندمعنایی در آیه می پردازد. زمینه ها و عوامل مٶثر بر رخداد این مسئله در آیه مورد بحث عبارت اند از: چندمعنایی تکواژ و واژگان آیه، تعدد قرائات، ساختار نحوی جمله و بافت زبانی سوره یا سیاق کلام. وجوه معانی که می توان برای آیه برشمرد، عبارت اند از: 1 تبعیت از پیشینیان و رخداد سنن الهی در میان مخاطبان قرآن، 2 تبدیل نسل ها، 3 ورود به صحرای محشر، 4 ورود به دوزخ در بین امم پیشین، 5 صعود انسان ها به آسمان، 6  معراج حضرت محمد(ص). با توجه به عدم تعارض میان معانی مذکور با یکدیگر، با کلیت متن و معارف مسلم دینی می توان همه آن ها را به عنوان معانی متعدد آیه و مراد احتمالی خداوند متعال پذیرفت.
۱۳۲۶.

معناشناختی کاربردی سنّت عاقبت بخیری در اختتام آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیایی ۲۰) 139-167

کلیدواژه‌ها: معناشناسی کاربردی سنت عاقبت تقوا کارگفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۲۳۵
از جمله موضوعات قابل بررسی در قرآن سنّت های الهی است. هدف از بیان قوانین حاکم بر هستی در قرآن، ایجاد جریانی رفتاری در فرد و اجتماع بوده که در آن همه به سوی یک مبدأ در حرکتند. بدین سبب آشنائی با ابعاد معنایی و جنبه های کاربردی این قوانین بایسته است. یکی از این سنّت ها، سنّت عاقبت بخیری است که در اختتام سه آیه 128اعراف، 83قصص و 49هود ذکر شده است. اشتراک ظاهری این سه اختتام با وجود صدر و موضوعات متفاوت، و نیز اجمال و ابهام موجود در گزاره های قرآنی ناظر بر سنّت عاقبت بخیری باعث شده تا نوشتار حاضر با تلفیق روش زبان شناسی-کاربردشناسی و با در نظر گرفتن کلیه عناصر بافتی و معنایی تأثیرگذار، به تحلیل ابعاد این سنّت در اختتام آیات قرآن و دستگاه کارگفتی آن بپردازد. بررسی ها نشان می دهد که سنّت عاقبت بخیری از جهت گستره عام و مشترک، و از لحاظ شمول خاص و مقیّد به اعمال انسانهاست. جنبه های همگرائی این سه اختتام عبارتند از دلالت بر استمرار و ثبوت، ماهیّت اجتماعی، موضوع کلّی، و تشابه لفظ. این پایانه ها از لحاظ سطوح مخاطبان، شرایط نزول، جهان ممکن و مصادیق تقوا متفاوتند. برای این گروه اختتامی، به ترتیب فراوانی کارگفت های اظهاری، تعهّدی، ترغیبی، و عاطفی قابل تعریف است.
۱۳۲۷.

مطالعات مقایسه ای قرآن و کتاب مقدس: آسیب شناسی و راهکارها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیایی ۲۰) 1-28

کلیدواژه‌ها: مطالعات تطبیقی الاهیات تطبیقی تفسیر گفت وگوی ادیان روش شناسی تفسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۳۲
مروری بر آثار پرشمار مقایسه ای قرآن و کتاب مقدس در ایران نشان می دهد که بسیاری از آنها با معیارهای لازم فاصله دارند و به ندرت می توان پژوهشی را مشاهده کرد که در چارچوب معیارها و ملاک های پژوهش مقایسه ایِ علمی قرار بگیرد. برای بررسی مسائل موجود در این آثار و ارائه راهکارهایی برای حل آنها، در این پژوهش تمام مقالاتِ منتشر شده در زمینه مقایسه قرآن و کتاب مقدس در ده سال اخیر (دهه 1390) را در مجلات علمی -پژوهشی و نیز سه مجله تخصصی در این زمینه (هفت آسمان، مطالعات تطبیقی قرآن کریم و متون مقدس، و الاهیات تطبیقی) بررسی می کنیم. در جریان بررسی به این نتیجه رسیدیم که می توان آسیب های موجود را در دو گروه کلی دسته بندی کرد: ۱. اشکالاتی که در کلیت مطالعات تطبیقی یافت می شوند، مانند عدم التفات به نوع مقایسه،بی مسئلگی، تحصیل حاصل بودن، عدم تبیین وجه انتخاب طرفین مقایسه، روشن نکردن روش تحلیل یا یکسان گرفتن مفاهیم غیریکسان؛ ۲. اشکالات مختص به مطالعات قرآن و کتاب مقدس که یا ناشی از عدم شناخت کافی از متون است یا از فهم نادرست حاصل می شود و یا انتخاب نادرست آیات را دربردارد.همه این موراد با ذکر مثال هایی ملموس توضیح داده می شوند.
۱۳۲۸.

بررسی سبک شناختی عناصر جامعه در عهدنامه مالک اشتر و دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 33 - 59

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه صحیفه سجادیه جامعه عهدنامه توصیف ادبی - هنری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۳
معادل واژه «سبک» در زبان عربی تعبیر «اسلوب» و در زبان انگلیسی «style» است. یکی از دانش هایی که امروزه در قلمرو زبان و ادبیات چون دیگر حوزه های هنری اهمیت و استقلال یافته، سبک شناسی است. سبک شناسی توصیف و تحلیل انواع صورت های زبانی در کاربردهای عملی زبان است. مفاهیم سبک و تنوع سبکی در زبان مبتنی بر این فرض کلی است که درون نظام زبان محتوایی واحد را می توان در بیش از یک صورت زبانی رمزگذاری کرد. سبک در زبان صرفاً نمایی روبنایی نیست، بلکه بر عکس بخش اساسی از معنای رسانده شده توسط نویسنده را تشکیل می دهد. سبک شناسی برای بررسی همه انواع متون کاربرد دارد امّا بررسی متون دینی یکی از مهم ترین زمینه های سبک شناسی است. جامعه یعنی مجموعه هایی از افراد انسانی که با نظامات و سنن، آداب و قوانین خاص به یکدیگر پیوند خورده و زندگی دسته جمعی دارند؛ امام علی(ع) و امام سجّاد(ع) ضمن خطبه ها، نامه ها و حکمت ها بیانات علمی و ارزشمندی درباره این پدیده ارائه داده اند.
۱۳۲۹.

بررسی اقوال مختلف مفسران و اندیشمندان اسلامی حول آیه 3 سوره نساء در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 399 - 421

کلیدواژه‌ها: اسلام تعدد زوجات زنان حقوق عدالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۰
برخی از اندیشمندان اسلامی، وجود قوانین چند همسری در فقه اسلامی را دلیل اباحه مطلق تعدد زوجات در شریعت اسلامی می دانند اما همانطور که گفتیم اسلام دین جامع الشرایط است و برای تمام حالت های گوناگون(عادی و اضطرار و... ) دارای قانون می باشد. اکثر علمای متأخر و اکثر مراجع کنونی نیز فتوا بر عدم استحباب و جواز اباحه تعدد زوجات داده و حتی برخی بر مکروه بودن آن به خاطر مضرات ناشی از آن تأکید نموده اند. و همچنین حکومت اسلامی می تواند بنا بر مصالح اجتماعی به عنوان حکم ثانویه قیود و شرایط یا محدودیت هایی در این باره وضع کند همچنان که در قانون مدنی خانواده ایران و برخی از کشورها دیده می شود. در این پژوهش از روش کتابخانه ای به شیوه تحلیلی استنتاجی بین دیدگاه هایی گوناگون مقایسه و تطبیق صورت گرفته و نتایج نشان می دهد که اباحه جواز تعدد زوجات در اسلام منوط به شرایط خاص اجتماعی است و اینکه اسلام قانون تعدد زوجات را ابداع نکرده بلکه آن را محدود و با قیودی امضا نموده که رأس آن عدالت است.
۱۳۳۰.

بررسی تفسیری زمینه سازان ظهور در آیات آغازین سوره اسراء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 97-122

کلیدواژه‌ها: تفسیر کلامی آخرالزمان عصر ظهور فساد یهود اسرائیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۵ تعداد دانلود : ۳۹۴
قرآن کریم در آیات 8 4 اسراء برای بنی اسرائیل دو فساد و دو وعده عِقاب را با تأکیدهای مکرر بیان می کند. کیستی مصداق این آیات در تفاسیر محل اختلاف است؛ برخی از مفسران وقایع مطرح شده در آیه را مربوط به گذشته می دانند. این پژوهش بر آن است تا ضمن ارائه مستندهای قرآنی در رد این نظریه، با تفسیر قرآن به قرآن و توجه به قرائن و سیاق آیات و با مصداق یابی صحیح و استخراج چهار ویژگی از آیات و تطبیق آنها بر مصادیق مطرح شده در تفاسیر، به بررسی احتمال وقوع فساد یهود و سرکوبی آن در آخرالزمان بپردازد و این فساد مطرح شده در آیات را مربوط به فساد جهانی اسرائیل و در ارتباط با وقایع ظهور بداند. برخی از مفسران عبارت « عِباداً لَنا » را با توجه به « وَ لِیُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبِیرًا » و « أُولی بَأ ْس ٍ شَدید »، بندگان خونریز و کافر گرفته اند، درصورتی که با بررسی قرآنی و با توجه به سیاق، مصداق « عِباداً لَنا »، بندگان مؤمن و مخلص هستند که زمینه سازان ظهور و یاوران امام زمان # می باشند.
۱۳۳۱.

معناشناسی «کتم» در قرآن بر اساس روابط همنشینی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 9-36

کلیدواژه‌ها: معناشناسی کتم روابط همنشینی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۲۳۶
قرآن با همان واژگان و کلمات مورد استعمال عرب معانی جدیدی را به وجود آورد. در واقع انقلاب قرآن یک انقلاب معناشناختی بود. قرآن دارای ساختار منسجم و به هم پیوسته است. حروف، کلمات و ضمایر و نسبت های افعال به کار رفته در جملات و عبارات قرآن کاملاً سنجیده و منطقی است و تناسب معنوی واژگان با یکدیگر رعایت شده تا از لحاظ معنوی نیز بافت منسجمی به وجود آورد. واژه ها در ترکیب عبارات و جمله ها، در قلمروى وسیع تر از معناى وضعى استعمال مى شوند. کاربرد انواع آرایه هاى ادبى (مجاز، کنایه، استعاره، تشبیه، تمثیل و...) روشنگر این موضوع است. یکی از روش-های فهم متون تکیه بر اصل روابط همنشینی و جانشینی است. بنابراین برای فهم معانی قرآن باید واژه های آن را در تقابل و همنشینی با دیگر واژه ها کشف کرد. پژوهش حاضر به بررسی واژه «کتم» و ساخت های متعدد آن در قرآن با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از مطالعات واژه شناسانه از طریق لغت و تحلیل همنشینی واژه ها در کنار یکدیگر پرداخته است. با تکیه بر روش معناشناسی، واژه «کتم» که در لغت به معنای پنهان کردن است، با واژه های «شهاده»، «حق»، «تبدون»، «ایمان»، «بیّنه»، «خَلَقَ»، «أنزَلَ»، «علم»، «فضل»، «حدیث»، «مخرج» همنشین شده است.
۱۳۳۲.

بررسی صفات الهی عزّت، قدرت و علم نافذ در دعای سحر و ریشه های قرآنی آن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 37-53

کلیدواژه‌ها: توحید ذاتی تجلی جلوه دعای سحر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۲۷۵
یکی از دعاهایی که شیعیان آن را در ماه مبارک رمضان می خوانند دعای سحر است که با عبارت «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ بَهَائِکَ بِأَبْهَاهُ وَ کُلُّ بَهَائِکَ بَهِیٌّ» آغاز می شود. این دعا دارای مضامین توحیدی بوده ومورد توجه اندیشمندانی چون امام خمینی(ره) قرار گرفته و بر آن شرحی نیز نگاشته اند. این تحقیق به بررسی صفات الهی عزّت، قدرت و علم نافذ در دعای سحر و ریشه های قرآنی آن می پردازد. روش جمع آوری مطالب این پژوهش به صورت کتابخانه و روش تحقیق، توصیفی کاربردی است. با مطالعه ی این پژوهش به دست خواهد آمد که خدای عزیز؛ یعنی عزیز توانایی که مغلوب نمی-شود و شکست ناپذیر است و هر صاحب عزتی از او عزت گرفته است. قرآن در این باره می فرماید: «فَإنَّ العِزّهَ لِلّهِ جَمیعاً » صفت قدرت مستطیله ی خداوند؛ یعنی قدرتی که بر همه ی ممکنات قهر و غلبه دارد و اراده او به هیچ شرطی وابستگی ندارد: «وَ أللهُ عَلی کُلِّ شیءٍ قَدِیرٌ» خدای علیم خدایی است که به کل عالم احاطه ی شهودی داشته و اراده او در همه عوالم نافذ است: «وأللّهَ بِکُلِّ شئءٍ عَلیمٌ» در این مقاله علاوه بر شناخت اجمالی صفات مذکور، توجه و تأمل مخاطب به این موضوع معطوف خواهد شد که ادعیه ی معصومین: تماماً مطابق با مفاهیم قرآن و برخوردار از مشرب وحی الهی است. هم چنین به طور مختصر به این موضوع هم اشاره شده که انسان کامل مظهر همه ی اسماء و صفات خداوند حتی اسماء ذات است و فرازهای توحید ذات در دعای سحر، ریشه ای قرآنی دارند.
۱۳۳۳.

مفهوم سکوت و بررسی آثار آن در خودسازی افراد جامعه با تاکید بر روایات اهل بیت (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 87-105

کلیدواژه‌ها: خودسازی سکوت صمت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۵ تعداد دانلود : ۴۵۹
از ابزار خودسازی افراد در جامعه، کنترل زبان است. این پژوهش قصد دارد با رویکرد تحلیلی- روایی پاسخ دهد که اثر سکوت بر خودسازی افراد جامعه بر اساس متون روایی چیست لذا ابتدا مفهوم شناسی سکوت و خودسازی در دو قالب معنا ارائه شده و در ادامه آثار سکوت در خودسازی ارائه می گردد. روش جمع آوری مطالب در این پژوهش، کتابخانه ای بوده و روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد. پس از بررسی ها مشخص شد که: 1- هدف از سکوت در اسلام پرورش عقل است، پس باید کلام را سنجید و آن را به عقل عرضه داشت، اگر در راه رضاى الهى بود، آن را به زبان جارى کرد و اگر این طور نبود، سکوت بهتر از تکلم است.2- باید سکوت را به اعتبار گوینده آن رتبه داد، مهم است که هدف گوینده رضای الهی باشد. 3- قوت اندیشه، رستگاری، محبت، پنهان ماندن عیوب، آسایش، حکمت، وقار، صبر از آثار سکوت هستند.
۱۳۳۴.

تبیینی غیر امیدبخش از معاد مبتنی بر معادل انگاری رجاء با تصدیق در آیه 7 سوره یونس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 251 - 278

کلیدواژه‌ها: رجاء تصدیق معاد ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۶
مفسران واژه «رجاء» در عبارت «لَا یَرْجُونَ لِقَاءَنَا» (یونس/ 7) را با احتمالات مختلفی چون: خوف، طمع، توقع و تصدیق تبیین کرده اند. در این میان با اینکه «تصدیق» از جمله مدلولاتی است که به دلیل دور بودنش از معنای موضوع له رجاء، تبیین سازوکار ارتباطی بین آن با رجاء ضروری می نماید، مفسران بدان نپرداخته اند و همین مسئله، جواز حمل آن بر آیه را با ابهام و چالش جدی مواجهه کرده است. مشکل دیگری که به نحوی شامل اکثر خوانش های تفسیری پیش گفته از جمله «تصدیق» می شود، عدم توجه به رویکرد انگیزشی آیه در تبلیغ آخرت گروی امیدمحور به جای آخرت باوری استدلال محور است؛ نکته ای که علی رغم دارا بودن مٶیداتی چون گزینش و چینش واژگانی آیه، در تفاسیر مفغول مانده و مورد بی توجهی قرار گرفته است. یعنی با مطالعه تفاسیر، ذهن مخاطب معطوف به معادباوری و تبعات ناگوار معادگریزی به عنوان یک اصل اعتقادی می شود؛ در حالی که آیه سعی دارد پنجره دیگری غیر از آنچه معاد را به عنوان یک باور و اصل اعتقادی لازم الاطاعه می نمایاند، به روی مخاطب بگشاید و قوای ذهنی او را نسبت به ظرفیت امیدبخش معاد تهییج و در یک کلام معادگرایی و نه معادباوری را ترویج نماید. این نوشتار با هدف تقریر و تحلیل دیدگاه ناظر به معادل انگاری رجاء با تصدیق و طرح این ادعا که این آیه به خصوص، با موضوع محوری معاد در صدد ایجاد گرایش و نه بینش نسبت به حیات اخروی است، به سامان رسیده است.
۱۳۳۵.

درآمدی بر مولفه های تاریخ نگاری قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول تابستان ۱۴۰۰شماره ۴ 34 - 47

کلیدواژه‌ها: قرآن تاریخ روایت تاریخ‏نگاری رویکرد تمدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۳۴۵
یکی از این توصیه ها عبرت گرفتن از تاریخ گذشتگان و سیر و تأمل در سرنوشت آنهاست. در این باره قرآن نیز همچون سایر کتاب های تاریخی با بیان تحولات رخ داده در حیات امت های پیشین، به توصیف سرنوشت آن ها می پردازد و با تذکر درباره اعمال شان از انسان ها می خواهد به طریق راستی و درستی قدم نهند و از حرکت در مسیر ظلم و ظلمت اجتناب کنند. تأمل در آیات تاریخی این کتاب مقدس حکایت از نوعی تاریخنگاری خاص دارد که در بینش و روش متفاوت از سایر رویکردها و ژانرهای تاریخنگارانه است. از این رو سوال اصلی پژوهش ناظر بر چهارچوب ها و مولفه های تاریخنگاری در قرآن است. برای پاسخ به این پرسش تلاش شده روایت تاریخ در قرآن نقد و بررسی شود و اسلوب های روشی آن احصاء و بینش حاکم بر آن ها تبیین شود. به نظر می رسد قرآن کریم در بازنمایی تاریخ رویکردی خاص در بینش، روش و ادبیات دارد که مبتنی بر چند اصل اساسی است؛ از جمله مولفه های رو ش شناسی تاریخنگاری در قرآن می توان به مواردی همچون بهره گیری از عقل خودبنیاد بشری برای پی بردن به حکمت های نهفته در آیات تاریخی، مطالعه تاریخ پیشینیان با رویکرد تمدنی برای کسب معرفت تاریخی، عبرت گیری و نیل به سعادت و در نهایت عبور از رویه ظاهری قصص و جزئیات آن ها و توجه به لب و مغز رخدادهای تاریخی برای فهم سنت های ثابت الهی اشاره کرد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تبیینی و مبتنی بر تأمل در آیات تاریخی قرآن و نقد و بررسی روش شناسی آنها در بازنمایی رویدادهاست.
۱۳۳۶.

چالش های سیاسی مقاومت اسلامی در عرصه داخلی و راه حل های قرآنی مقابله با آن

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 99 - 130

کلیدواژه‌ها: مقاومت چالش سیاست چالش سیاسی راه حل های قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۲
«مقاومت» یکی از مفاهیم مهم در فرهنگ اسلامی است که مسلمانان با بهرگیری از آن می توانند بر چالش های ایجادشده از سوی دشمن چیره شوند و به اهداف خود در برخورد با دشمن دست یابند. چالش هایی که دشمنان ایجاد می کنند، ابعاد گوناگونی دارند که چالش های سیاسی از مهم ترین آنها است. چالش های دشمن در دو عرصه داخلی و خارجی قابل ایجاد است؛ بنابراین چالش های سیاسی مقاومت اسلامی دو گونه است: چالش های سیاسی داخلی و چالش های سیاسی خارجی. در این مقاله ضمن بررسی چالش های سیاسی مقاومت اسلامی در عرصه داخلی، راه حل های قرآنی مقابله با این چالش ها تبیین می گردد. با بررسی و تحلیل اقدامات دشمن، مهم ترین چالش های داخلی، نافرمانی، ایجاد اختلاف، نفوذ، و درنهایت شکست و تسلط استبداد است. قرآن کریم در راستای مقابله با این چالش ها، راهکارهای متفاوتی نظیر وظیفه گرایی، وحدت، بصیرت و درنهایت ظلم ستیزی را بیان کرده است. نوع گردآوری اطلاعات در این تحقیق، کتابخانه ای است و با روش توصیفی تحلیلی به پاسخگویی به پرسش تحقیق پرداخته شده است.
۱۳۳۷.

الگویی در تحول دانش تناسب سور؛ مطالعه موردی تناسب سور فتح و محمد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 111 - 138

کلیدواژه‌ها: سوره محمد سوره فتح روابط متنی تناسب سوره های قرآن ساختارشناسی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۹۹
شناخت تناسب سوره های قرآن و کوشش در جهت بررسی دقیق تر ساختار هندسی آن به منظور بهره برداری های مختلف تفسیری و کلامی از دغدغه های قرآن شناسان معاصر است. یکی از زمینه های پژوهش در این باره، شناسایی، تلفیق یافته های قرآن شناسان قدیم و جدید و ایجاد برون رفت هایی در این دانش قرآنی است. از رویکردهای کهن در دانش تناسب سوره های قرآن، همان مطالعه خطی یا «ترتیب السور» و «تناسب السور» است که کاملاً نگاه خطی را در خود دارد. امروزه نیز این نگاه همچنان دنبال شده است. این پژوهش بر آن است تا با تلفیق یافته های قرآن پژوهان قدیم و جدید، به ارتقا این رویکرد در مطالعه ساختار قرآن کریم کمک نماید و در تحلیل ارتباط بین سوره محمد با سوره فتح کاربردی سازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین این دو سوره، گونه های مختلفی از ارتباطات لفظی و معنایی در دو ساحت خُرد و کلان وجود دارد. از نتایج این پژوهش می توان به ایجاد زمینه بهتر برای فهم بهتر این دو سوره، شناخت و تبیین بهتر ساختار متنی قرآن کریم، همچنین ارائه جواب هایی مستدل به شبهات درباره پاشانی و چندلایگی بودن ساختار (متن) قرآن و همچنین تبیین زیبایی های بیان قرآن کریم اشاره نمود.
۱۳۳۸.

ولایت قیم بر اموال صغیر،مجنون وسفیه در فقه مذاهب اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 87 - 66

کلیدواژه‌ها: اموال حاکم صغیر قیم مجنون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۱۸۱
زمینه وهدف:صغیرومجنون،به علت ناتوانی دراداره اموالشان از راه هایی موردحمایت قرار گرفته اند،آنها ازتصرف دراموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند،افرادی چون پدر،جد پدری، وصی آن دو،وحاکم شرع بعنوان قیم بر آنها ولایت داشته و در امور مالی آنان حق تصرف دارند. حاکم شرع قیم است و شرعا نیزمی تواند، شخصی را به عنوان قیم برای این کارمنصوب کند. در فقه مذاهب اسلامی توجه خاصی به امور صغیر ومجنون و در برخی از آیات قران کریم و روایات سرپرستی و امور مالی کودک ومجنون تبیین گردیده است. هدف از این نوشتارشناخت موارد اشتراک واختلاف مذاهب پنجگانه اسلامی درنحوه وچگونگی ولایت قیم بر اموال صغیر ومجنون است وشرایط تصرفات او. روش:این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته، ادله، مبانی وشرایط ولایت قیم وقیمومت صغیر ومجنون از دیدگاه امامیه واهل سنت مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه گیری: به اتفاق تمام مذاهب پنج گانه قیم بر شخص صغیر، سفیه ومجنون ولایت دارد. اما در زمان ولایت داشتن وی بر آنان اختلاف نظر وجود دارد. از نظر امامیه، ولایت قیم وحاکم به عنوان قیم بر صغیر ومجنون زمانی است که آنان، پدر، جد پدری و وصی نداشته باشند و شخصی که بعد از بلوغ دچار جنون شده باشد، ولایت بر او با قیم است.
۱۳۳۹.

فرایند شکل گیری و خلقت مراتب طولی نفس از گیاهی تا الهی در نزد مفسران قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 163-176

کلیدواژه‌ها: تفسیر علمی مراتب نفس انسان شناسی روان شناسی فلسفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۳۱۱
انسان دارای دو بعد مادی و مجرد است. فرایند رشد بدن از نطفه تا مرگ پیش روی محققان و اندیشمندان است اما فرایند رشد و تکامل نفس و بعد مجرد انسان به خاطر نامرئی بودن آن و نیز به خاطر انکار بعد مجرد انسان توسط روانشناسی غربی مورد توجه چندانی قرار نگرفته است. این موضوع در منابع فلسفی و عرفانی تا حدودی مورد توجه قرار گرفته و نتایج خوبی در حوزه روان شناسی فلسفی ایجاد نموده است. قرآن کریم به عنوان کتاب انسان شناسی و انسان سازی برای سیر رشد انسان نگاهی فرایندی و مرحله به مرحله دارد. حرکت رشدی نفس از رحم شروع می شود و مراحل مختلف را طی می کند؛ برخی تکوینی و طبیعی است و برخی انتخابی و ارادی و تا حیات انسانی ادامه دارد، این سیر رشدی همچنان ادامه دار است. در این مقاله بر پایه آیات و دیدگاه مفسران به روش تحلیلی استنتاجی، مراحل سیر رشد طولی نفس که قرآن کریم بدان اشاره نموده، مورد پژوهش قرار گرفته است. مراحل گیاهی، حسی حرکتی، انسانی و الهی، مراحل متصلی است که در آیات مختلف برای انسان به تصویر کشیده شده است.
۱۳۴۰.

مبانی الگوی ساختار نظام سیاسی در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۹ 139 - 160
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۲۵۴
هر نظام اندیشه ای و رفتاری بر مبانی فکری بنا نهاده شده است به گونه ای که دیگر ساحت های آن نظام، بر پایه آن سامان می یابد. کارکرد مبانی در نظام های فکری راهبردی بوده و راه و مسیر را برای پویندگان آن روشن کرده و آنها را به سمت اهداف مطلوب خود رهنمون می کند. در پژوهش حاضر مبانی معرفتی، هستی و انسان شناسانه ساختار نظام سیاسی قرآن با استفاده از روش تفسیر موضوعی استنباطی و اجتهادی با استناد به آیات قرآن کریم و اقوال مفسران کشف و استخراج شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مبانی معرفت شناسی نظام سیاسی قرآنی علاوه بر بهره مندی از حواس، عقل، وجدان و یافته های بشری از نعمت وحی نیز برخوردار می باشد و بدیهی است که این منطق، بینش و نگرش وسیع تری به انسان می دهد و عرصه ی معرفت شناسی را گسترده تر می سازد و نیز روشن شد که مبانی هستی شناسی نظام سیاسی قرآنی بر این اندیشه استوار است که جهان خلقت از وحدت و شعور باطنی، هدفمندی، قانونمندی برخوردار می باشد. انسان شناسی قرآنی حکایت از آن دارد که انسان از ویژگی هایی همچون: اجتماعی بودن، دارای اختیار و اراده، فقر مطلق در مقابل غنای مطلق خداوندی برخوردار بوده و برای رسیدن به کمال مطلوب، نیازمند به هدایت و راهبری است. افزون بر آن مشخص شد که ساختار نظام سیاسی قرآن با توجه به مبانی معرفتی و هستی شناسانه آن برای مدیریت جهان و رساندن انسان به کمال مطلوب، یعنی «قرب الهی و لقاءالله»، نازل شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان