درخت حوزه‌های تخصصی

در زمینه مطالعات مربوط به جامعه روستایی رشته های مختلفی از علوم اجتماعی فعالیت می کنند. در سالهای اخیر با توجه به گسترش رشته ها و گرایش های علوم اجتماعی و حتی علوم کشاورزی و محیط زیست مشاهده می شود که در این رشته ها هر یک به مطالعات روستایی علاقه مند شده و پژوهش در این قلمرو را اجتناب ناپذیر می دانند.در این مقاله وضعیت مطالعات روستایی در ایران و نقش و جایگاه هر یک از رشته های علوم اجتماعی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه می تواند پژوهشگران و متخصصان حوزه روستایی را در جهت هم آهنگی و تعامل اصولی بدون تعصب رشته ای یاری نماید.

با گسترش فنّاوری های نوین اطّلاعاتی و ارتباطی همچون شبکه های ماهواره ی، افراد و گروه های قومی به شیوه های گوناگون از این رسانه ها در راه ایجاد و تثبیت هویّت قومی استفاده می کنند. چنان که هر روزه بر تعداد شبکه های ماهواره ای که با محور قومیّت فعّالیّت می کنند و مخاطبان آن افزوده می شود و این امر، در آینده نقش دولت و رسانة ملّی را در زمینة ارتباطات و اطّلاع رسانی با چالش رو به رو خواهد کرد. در این راستا، پژوهش حاضر با استفاده از روش ترکیبی به مطالعة تأثیر برنامه های شبکه های ماهواره ای ترک زبان (کشور آذربایجان و ترکیه) بر هویّت قومی مخاطبان جوان این شبکه ها پرداخته است. همچنین، به مهم ترین دلایل و زمینه های گرایش جوانان به شبکه های ماهواره ای ترک زبان در شهر تبریز نیز پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان استفاده، میزان استفاده، استفادة هدفمند و اعتماد به محتوای برنامه های شبکه های ماهواره ای ترک زبان با هویّت قومی کاربران، رابطة معنادار مستقیمی وجود دارد. همچنین، سایر یافته های پژوهش نشان دهندة آن است که نارضایتی از برنامه های شبکة استانی سیمای آذربایجان شرقی، ضعف در بازنمایی فرهنگی و بازنمایی نامناسب ترک ها در برنامه های رسانة ملّی از مهم ترین دلایل و زمینه های گرایش جوانان تبریزی به سمت شبکه های ماهواره ای ترک زبان است.

یکی از ویژگیهای مهم شعر سپهری، تاثیر پذیری آن از عناصر بومی زادگاه و زیستگاه شاعر ، کاشان ، است . شهری که در منطقه ای کویری و گرم و خشک واقع شده و ویژگیها و حال و هوای مخصوص به خود دارد. سپهری که به روایت اشعار، نوشته و نامه هایش و همین طور خاطراتی که خانواده و دوستان نزدیک او درباره او نقل می کنند، علاقه شدیدی به منطقه محل تولد و زندگی خود داشته، در اشعارش نیز به تکرار به عناصر بومی و محلی شهر و دیار خویش اشاره کرده است...

امروزه گردشگری یکی از بزرگترین و سودآورترین صنایع دنیا به حساب می آید و بخاطر اهمیت و نقش این صنعت، بسیاری از کشورها آن را در استراتژی ها و برنامه های توسعه گنجانده اند. یکی از جدیدترین شاخه های گردشگری، ژئوتوریسم یا گردشگری جغرافیایی است. این نوع گردشگری که شاخه ای از گردشگری مناطق طبیعی و شکلی از گردشگری پایدار به شمار می رود، روی ژئوسایت ها و چشم اندازهای ژئومورفولوژیکی تأکید دارد. این شکل گردشگری به واسطه برنامه ریزی مناسب و شناخت مزیت ها و محدودیت ها، می تواند نقش مهمی در توسعه ملی و تنوع بخشیدن به اقتصاد منطقه داشته باشد. غار سهولان به عنوان یکی از منابع ژئوتوریسمی در شمال غرب کشور، با وجود توانمندی بسیار زیاد در زمینه توسعه ژئوتوریسم هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در این زمینه دست پیدا کند بنابراین، این سؤال مطرح می شود که پتانسیل ها و محدودیت های توسعه ژئوتوریسم این منطقه کدامند؟ و چه خط مشی ها و سیاست های راهبردی می تواند، توانمندی های ژئوتوریسم غار آبی سهولان را به فرصتی برای توسعه منطقه ای و ملی تبدیل نماید؟ هدف این پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق از نوع تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 20 نفر از کارشناسان مرتبط با صنعت گردشگری در شهرستان مهاباد و ارومیه بودند که با روش تمام شماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و تعیین استراتژی های توسعه ژئوتوریسم منطقه از تکنیک SWOT استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه با 17 نقطه قوت و امتیاز وزنی 16/4 و 18 فرصت و امتیاز وزنی 22/4 در برابر 17 نقطه ضعف و امتیاز وزنی 54/1 و 11 تهدید و امتیاز وزنی 92/2 توانمندی های بسیار زیادی برای توسعه ژئوتوریسم در منطقه شمال غرب کشور دارد ولی ضعف ها و تهدیدهای موجود مانع از بالفعل شدن این توانمندی ها گردیده است؛ بنابراین، چنانچه نقاط ضعف و تهدیدهای داخلی توسعه ژئوتوریسم غار آبی سهولان کاهش یابد و با سیاست های مناسب و مدیریت واحد از مزایا و نقاط قوت موجود استفاده شود، می توان این منطقه را به یکی از قطب های ژئوتوریسم کشور تبدیل نمود.

مسئله مورد تبیین در این مقاله وجود رابطه علی دو جانبه میان بازدهی آموزشی هر کشور با میزان توسعه یافتگی آنها می باشد؛ بدین معنی که آموزش و پرورش در هر جامعه ای در عین حال که متأثر از سطوح مختلف توسعه موجود در آن است، خود نیز به عنوان متغیر مستقل در تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه تأثیر می گذارد. لذا سؤال اصلی مطالعه حاضر عبارت است از اینکه؛آیا توسعه یافتگی با بازدهی نظام آموزشی رابطه معنادار متقابل دارد؟ در مقاله حاضر از روش تطبیقی کمی یا تحلیل بین کشوری استفاده گردیده است؛که در آن از داده های ثانویه 70 کشور جهان، در بین سال های 2004-1999، بهره گرفته شده است. آزمون نیکویی برازش مدل های الگوی معادلات ساختاری حاکی از برازش خوب مدل عنوان شده با داده های مشاهده شده در 70 کشور جهان است و نشان می دهد توسعه یافتگی جامعه بر بازدهی آموزشی تأثیر دارد و از سوی دیگر بازدهی آموزشی نیز تأثیر معناداری بر سطوح مختلف توسعه دارد. نتایج رگرسیونی نیز نشان می دهند توسعه اقتصادی با 27/0، توسعه سیاسی با 14/0 و توسعه اجتماعی با 29/0 سهمی را در تبیین متغیر وابسته (بازدهی نظام آموزشی) داشته اند.

پژوهش حاضر، نقش قومیت و هویت قومی را بر رفتار انتخاباتی شهروندان بجنوردی بررسی کرده است. مطالعه برپایه نظریات نخبه گرا، شکاف های اجتماعی، هویت اجتماعی، دلبستگی گروهی، انتخاب عقلانی، رقابت و نظریه استعمار داخلی استوار است. مطالعه روی 367 نفر از شهروندان بجنوردی از اقوام مختلف اجرا شد که این حجم نمونه به نسبت اقوام ساکن در شهر تخصیص پیدا کرده است. رفتار انتخاباتی شهروندان با متغیر الگوی رأی دهی قومی سنجیده شد که نتایج نشان می دهد میانگین الگوی رأی دهی قومی، 7/34 (در بازه 0 تا 100) است. همچنین میانگین هویت قومی پاسخگویان 6/58 است. بررسی رابطه بین ابعاد هویت قومی با متغیر وابسته نشان می دهد ابعاد اجتماعی، سیاسی و قوم مداری، رابطه ای معنی دار و مثبت با الگوی رأی دهی قومی داشته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد در مدل رگرسیونی چندمتغیره در مدل نهایی، متغیرهای مطالبات قومی، احساس مشروعیت نظام سیاسی و هویت قومی، رابطه ای معنی دار با الگوی رأی دهی قومی داشته اند. همچنین بررسی مدل پژوهش با مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد متغیرهای احساس نابرابری اجتماعی، مصرف رسانه ای، رضایت اجتماعی و احساس مشروعیت نظام سیاسی به همراه میزان تعاملات با سایر اقوام با تأثیر بر هویت قومی و درنهایت شکل گیری مطالبات قومی بر الگوی رأی دهی قومی تأثیر می گذارند.

"مقاله حاضر گزارشى از جشن هاى نوروزى ایرانیان مهاجر در بریتانیا است که به طرح ""دیدگاه نظرى"" تازه اى براى فهم نوروز در دنیاى مدرن مى پردازد. در بخش نخست مقاله، این دیدگاه نظرى، بررسى و تشریح گردیده است. در بخش هاى دیگر، متناسب با دیدگاه ارایه شده، به بررسى گستره جهانى نوروز در دو دوره باستان و معاصر پرداخته شده است. بعد از آن گزارشى از جشن هاى نوروزى در بریتانیا ارایه مى کنیم. دو بخش پایانى، به تحلیل کارکردهاى نوروز و رابطه آن با دنیاى مدرن، جهانى شدن و مهاجرت اختصاص دارد. این مقاله تلاش دارد تا تحولات آیین نوروز در جهان امروز را توصیف و تحلیل نماید. این تحلیل بر مبناى مشاهدات و مطالعه میدانى نگارنده از چگونگى برگزارى آیین نوروز در بین جمعى از مهاجران ایرانى در لندن است. در عین حال سعى شده است تا با استناد به داده هاى دیگر و همچنین تجربه زیسته ام از چگونگى برگزارى نوروز در ایران، وضعیت کلى تحول نوروز در ایران را توضیح دهم. این بررسى نشان مى دهد که نوروز دیگر بر مبناى فلسقه و تلقى اسطوره اى و تاریخى آن وجود ندارد بلکه این آیین مطابق نیازها و تحول شرایط اقتصادى و اجتماعى عصر حاضر دگرگون شده است و با ارزش ها و مولفه مدرن مانند عقلانى شدن، مصرف گرایى، جهانى شدن، رسانه اى شدن و فرایندهاى دیگر جهان امروز سازگار شده است. "

از نشانه های فرهنگی هر قوم و جامعه ای نامگذاری و شیوه نامگذاری افراد است. در بین ساحل نشینان جنوب ایران و به ویژه ساکنان جزیره قشم، شیوه نامگذاری غیررسمی ازدواج زیادی دارد. در این شیوه، اسامی به صورت رسمی به کار نمی رود و معمولا با تخفیف و یا تغییر ساختار کلمه و یا اضافه کردن پسوندهایی که نشانه لقب است همراه می باشد. در این مقاله ضمن اشاره ای به برخی از این نام ها، دلایل به کارگیری این گونه نامگذاری غیررسمی و کارکرد اجتماعی این شیوه نامگذاری در بین اهالی قشم و ساحل نشینان جنوب ایران مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

تاریخ پوشاک بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ است که سهمی بزرگ در هویت فرهنگی هر مل ت دارد. این مقاله، با هدف معرفی «فرهنگ والا و اصیل پوشش و لب اس ایرانی ان ت ا قب ل از ورود اسلام»، که خود ریشه ای عمیق در تاریخ دارد، با مطالعه متون و آثار مرتبط بر ج ای مان ده، ای ن موضوع را بررسی کرده و هماهنگی و همسویی های غیرقابل انکار آن را با «هویتِ اسلامی» روشن ساخته است. پاسخ به پرسش هایی از قبیل اینکه آیا پوشش کامل در ایران باستان وجود داشت ی ا در دوره اسلامی وارد ایران شد؟ آیا حجاب و پوشش فقط مختص زنان ب ود؟ آی ا حج اب برت ر (چادر) برای زنان از دوران اسلامی وارد ایران شده است یا ریشه ای ایران ی دارد؟ آی ا در ط ول تاریخ داشتن حجاب مایه فخر و مباهات بوده است ی ا ب دحجابی و پوشش نامناس ب؟ و اینک ه دیدگاه دنیای معاصر درباره این امر چگونه است؟ میتواند از یک طرف جایگاه پوشش و حجاب در «فرهنگ ایران باستان» و همسویی های آن با «فرهنگ ایران اسلامی» را تبی ین کن د و از س وی دیگر بر اساس آن بستر مناسبی برای بازسازی و تقویت «هویت فرهنگی ای ران معاص ر»، ک ه ت ا حدود زیادی تحت تاثیر «فرهنگ غربی» است، بوجود آورد. نتیجه این پژوه نشان می دهد پوش تمام بدن برای مردان و زنان ایرانی در دوره های ت اریخی مورد بررسی (از ایلامیان تا ساسانیان) وجود داشته است و حجاب کامل و برتر برای لبقه ب الای اجتماع و خواص جامعه یک ضرورت بوده است.

هدف از این پژوهش، تعیین و تحلیل سطح توسعه فرهنگی و نابرابری ناحیه­ای مناطق شهری اصفهان با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی است. جامعه آماری پژوهش، 14منطقه شهرداری اصفهان است. رویکرد حاکم بر این پژوهش «توصیفی-کمی و تحلیلی » است. در این پژوهش 35 شاخص با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 5 عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی در عوامل معنی دار ارایه گردیده­اند. با بهره­گیری از تکنیک مزبور سهم عوامل تأثیرگذار در توسعه ی فرهنگی مناطق مشخص گردید. بدین صورت که هر یک از شاخص های بار گذاری شده در عامل ها مشخص و با استفاده از امتیاز عاملی مناطق رتبه­بندی شده است و در نهایت، براساس رتبه عامل ها، مناطق در پنج سطح مشخص شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که این پنج عامل، روی هم رفته11/93 درصد از واریانس را محاسبه و تبیین می­کنند. عامل اول به تنهایی 12/53 درصد و عوامل بعدی به ترتیب 22/17، 11، 38/4 و 38/4 درصد از واریانس را محاسبه و توضیح می­دهند. در این صورت توزیع امکانات و فضاهای فرهنگی در بین مناطق متعادل نیست.