درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه به دلیل مباحث رقابتی جدیدی که در بسیاری از دانشگاه های ایران به وجود آمده، آن ها را در یک فرآیند تغییر درگیر نموده است که بر این اساس آن ها سعی می کنند تا با تطبیق خود با این مباحث جدید، رضایت بیشتری را برای مشتریان و دانشجویان خود فراهم آورند. این مقاله، ارایه دهنده یک مدل مناسب برای مفهوم سازی و سنجش کیفیت خدمات در سطوح آموزش عالی کشور است. به همین منظور در مرحله اول با استفاده از مدل کانو یک چهارچوب مفهومی جهت بررسی ویژگی های کیفی در بخش آموزش عال ارایه گردیده است که نیازهای مشتریان و دانشجویان را به سه طبقه الزامی، یک بعدی و جذاب طبقه بندی می کند. سپس در مرحله بعد ویژگی های قرار گرفته در هر طبقه را با استفاده از مدل TOPSIS رتبه بندی نموده است و در پایان راهکارهایی در جهت بهبود این بخش ارایه می دهد. مدل معرفی شده در بین دانشجویان/ مشتریان دانشکده مدیریت دانشگاه یزد مورد استفاده واقع شده است. نتایج نشان می دهند، دسترسی سریع و کافی استادان و دانشجویان به کامپیوتر و اینترنت، معرفی فارغ التحصیلان به بازار کار و مشارکت دادن دانشجویان در فعالیت های فوق برنامه، از جمله مهم ترین عوامل قرار گرفته در طبقه الزامی هستند. مهم ترین عوامل قرار گرفته در طبقه یک بعدی، عبارتند از گسترش سطوح تحصیلی بالاتر، از جمله کارشناسی ارشد و دکتر در رشته های مختلف، کافی بودن تعداد کارمندان و استادان دانشکده و تخصیص زمان مخصوص و کافی را برای پاسخ گویی به مشکلات و مسایل دانشجویان به وسیله استادان و مهم ترین عوامل قرار گرفته در طبقه جذاب عبارتند از برقراری ارتباط دانشکده با محیط های صنعتی و اداری و آشنا ساختن دانشجویان با این محیط ها، ارایه خدمات ویژه به دانشجویان جدیدالورود و زیبا و مناسب بودن چیدمان اتاق ها و کلاس های دانشکده. در پایان جهت بهبود کیفیت خدمات سطوح آموزش عالی در هر بعد پیشنهادهای مختلفی ارایه شده است.

احداث تاسیسات صنعتی بزرگ و توسعه صنعتی بدون در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی و فرهنگی آن، می تواند پی آمدهای ناخواسته فراوانی به دنبال داشته باشد. مقاله حاضر با بررسی توصیفی وضعیت منطقه عسلویه، قبل و بعد از احداث تاسیسات صنعتی، نشان می دهد که فقدان رویکرد اجتماعی به توسعه چه عواقب ناگواری برای زندگی اجتماعی محلی داشته و توسعه پایدار در این منطقه را نیز با دشواری مواجه می سازد. این مقاله با پیروی از چارچوب مفهومی «تحلیل تاثیر اجتماعی» و با استفاده از تحقیق پیمایشی و بهره گیری از روش های کیفی در دو جامعه آماری ساکنان بومی عسلویه و کارگران غیربومی شاغل در منطقه انجام شده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که آسیب های فراوانی در سطوح مختلف اجتماعی و فرهنگی در منطقه بروز کرده و در اکثر ابعاد بررسی شده این منطقه با معضلات جدی روبروست. به علاوه شواهد نشان می دهد اجتناب کردن از این مشکلات در صورت داشتن رویکردی اجتماعی و فرهنگی و برنامه ریزی فرابخشی امکان پذیراست

مقاله پیش رو ابتدا به تعریف سرمایه اجتماعی و نقش محوری آن در ایجاد و تقویت سرمایه های دیگر انسانی، فیزیکی و اقتصادی از دیدگاه جامعه شناسان و متخصصین علوم اجتماعی پرداخته و همچنین عملکرد و کارکرد سرمایه اجتماعی به مثابه راه حلی اجراء شدنی در سطح اجتماعات محلی برای رفع مشکلات و معضلات حاد اجتماعی و ایجاد توسعه پایدار در مقایسه با سرمایه فیزیکی و انسانی تعیین خواهد کرد. سپس به جایگاه و نقش اصلی سرمایه اجتماعی به مثابه یک اصل پذیرفتنی در راستای تقویت و ثبات امنیت اجتماعی و افزایش ضریب آن و همچنین نقش دولت و سازمان های دولتی در ایجاد و تقویت سرمایه اجتماعی و تعیین رابطه دو سویه آنها می پردازد. در ضمن مقاله حاضر با رویکردی انتقادی، عدم توجه به حفظ سرمایه اجتماعی در جامعه ایران، کاهش و فقدان سرمایه اجتماعی در جامعه ای که طی دو دهه گذشته آن را گریبانگیر انواع معضلات، بحران ها و تعارضات متعدد اجتماعی کرده است به موضوع خواهد پرداخت.

تعاونی مسکن در ایران تجربه چندان موفقی نیست. این عدم توفیق را می توان به ترکیب پیچیده ای از عوامل در سطوح کلان، میانی و خرد در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مربوط دانست. در این نوشتار، سعی بر آن است تا بر اساس نتایج تحقیقی که در آن به بررسی مسایل و مشکلات تعاونی های مسکن پرداخته شده است. یکی از ابعاد بسیار مهم و در عین حال مغفول تعاونی های مسکن یعنی بعد اجتماعی آن را مورد تدقیق نظر قرار داده و ضمن تشریح ابعاد آن، عوامل موثر بر آن و سهم این عوامل در میزان موفقیت تعاونی های مسکن را تشریح نماییم. در این مقاله، بررسی و تحلیل نظری تعاونی های مسکن، به عنوان نظام هایی اجتماعی، با مبنا قراردادن نظریه خرده نظام های کنش تالکوت پارسونز صورت گرفته است، در تحلیل وضعیت تعاونی های مسکن از نظریه مذکور استفاده شده است. براین اساس، عدم انسجام درونی تعاونی، ضعت مشارکت اجتماعی اعضای تعاونی، عدم همکاری سازمان های ذیربط و ضعف نگرش های تعاونی اعضا، از جمله مهم ترین عوامل موثر بر موفقیت تعاونی دانسته شده است. همچنین با مقایسه تعاونی های کارمندی، آزاد، کارگری و مسایل خاص این تعاونی ها، تجزیه و تحلیل شده و در پایان، پیشنهاداتی برای اصلاح بعد اجتماعی تعاونی های مسکن ارایه گردیده اس

"امنیت اجتماعی در کنار امنیت فردی یکی از نیازهای اساسی افراد بشر است که از آغاز زندگی اجتماعی پدیده ای قابل توجه بوده است (نظریه مازلو و هرزبرگ). آن چه امروزه در شهرهای بزرگی مانند کلان شهر تهران مساله امنیت اجتماعی را مهم تر می نمایاند، رشد بی رویه این شهر از هر سو و اضافه شدن محله ها بدون ضایعه و عدم کنترل کافی بر آن است. هر چند افزایش امکانات و تجهیزات برای کنترل قهرآمیز جرم و بزه کاری تا حدودی چاره ساز است، ولی آن چه در این مقاله بدان اهمیت داده شده، مشارکت مردمی برای تامین امنیت محله ای در قالب گروه های غیردولتی است. هدف این مقاله، بررسی اهمیت نهادهای محله ای غیردولتی در تهران است که پس از تاسیس و استقرار، بستر لازم را برای تامین امنیت اجتماعی ایجاد می نماید و توسط مشارکت اجتماعی، افراد محله، به ویژه جوانان را به طور داوطلبانه در تصمیم گیری و تعیین خط مشی های مربوط به محله، بر اساس زمینه های مختلف فعالیت این گروه ها و سطح عملیات آن ها دخالت می دهد. با استناد به نتایج پیمایش انجام شده درباره احساس امنیت در دو محله شهر تهران (امیریه و شهرک ژاندارمری)، پایین بودن امنیت جانی و و مالی و نیز احساس ناامنی برای کودکان زیر 10 سال، از جمله موارد نگرانی خانواده ها در تهران است. هم چنین درصد بالایی از افراد، آمادگی خود را جهت همکاری در گروه های امنیتی محله ای - در صورت تشکیل - اعلام نموده اند و این امر بین افراد مجرد و متاهل و زن یا مرد تفاوت معناداری را نشان نداد. به طور کلی، مزایایی که جامعه با استقرار امنیت اجتماعی به دست می آورد، بسیار بیشتر از هزینه هایی است که برای برقراری آن صرف می کند. بنابراین با مشارکت اجتماعی، هدف ایجاد امنیت سریع تر به دست می آید. در آخر، الگویی پیشنهادی برای ایفای نقش گروه های اجتماعی محله ای و چند راه کار ارایه شده است. "

با وجود تاکیدی که در سطح جامعه بر مفهوم عدالت و لزوم تحقق آن وجود دارد، کمتر به این مطلب پرداخته شده است که اصولا شهروندان و نخبگان جامعه چه برداشت و ادراکی از این مفهوم دارند و چه میزان در درک آنها اشتراک و افتراق وجود دارد. مقاله حاضر سعی دارد تا به نحوه درک و فهم شهروندان و نخبگان از مفهوم عدالت پی ببرد. پس با مرور تعاریف مختلف از مفهوم عدالت، تلاش شد تا ادراک شهروندان و نخبگان از این مقوله تحلیل شود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ادارک شهروندان با هیچ کدام از تعاریف مرور شده تطابقی ندارد، بلکه سازه ای چند بعدی است و احساس می کنند که عدالت در طول دوران تاریخی معاصر در سطح جامعه محقق نشده است.

صنعت نفت از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان به ویژه ایران است. تاثیر برجسته این صنعت در اقتصاد، سیاست و توسعه ایران از دو بعد قابل تامل است؛ یکی نقش تکنولوژی های مرتبط با نفت در افزایش درآمد کشور و توسعه مناطق نفت خیز و دیگری ریسک آینده بدون نفت برای کشور و به خصوص برای جمعیت این مناطق است. مقاله حاضر با نگاهی اجتماعی، به تجربه توسعه صنعت و تکنولوژی نفتی از پیدایش تا سال 1357 می پردازد و به این منظور در میان رهیافت های موجود در جامعه شناسی تکنولوژی، بررسی عوامل اجتماعی اثرگذار در توسعه قابلیت های تکنولوژیک صنعت نفت این بخش را با تحلیل شبکه کنشگران این صنعت در سه مقطع زمانی به انجام رسانده است. در این راستا با ترسیم پیشرفتهای حاصله در کسب و توسعه قابلیت های تکنولوژیک، نشان داده شده است که در این صنعت علی رغم پیشرفت در ابعاد بهره برداری، فقدان اراده برای توسعه قابلیت های نوآورانه، عدم یکپارچگی در شبکه کنشگران این صنعت و ناتوانی در ترجمه مناسب خواست هایی که در خود قابلیت های متناظر با سطوح پیشرفته تر تکنولوژی را دربردارند از جمله عوامل ناکامی تحقق توسعه در سایر حوزه های تکنولوژی نفتی بوده اند.

بر طبق دیدگاه ساختی ـ کارکردی، جامعه به عنوان یک نظام اجتماعی از خرده نظام‏ها و نهادهای مختلفی تشکیل یافته است و آنچه می‏تواند از جمله علل پیشرفت و توسعه هر جامعه‏ای به حساب آید وجود تعادلی پویا و «حالتی از تعادل کارکردی» در میان این خرده نظام‏ها و نهادهاست. بی‏شک دو نهاد دانشگاه و صنعت از مهمترین نهادهای اجتماعی جوامع جدیدند که در مسیر توسعه این جوامع نقشی مهم برعهده خواهند داشت. متن حاضر درصدد شناسایی و توصیف رابطه میان این دو نهاد در متن تعاملات اجتماعی موجود در جامعه ایران امروز و آسیب‏شناسی و تبیین چرایی چنین رابطه‏ای در یک بستر تاریخی ـ جامعه‏شناختی است و سعی بر آن دارد تا در این زمینه راه‏کارهایی را نیز توصیه نماید

کیفیت زندگی به دلیل گسترش روند صنعتی شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بُعد کمّی زندگی انسان را مد نظر قرار می دهد و هم چنین به دنبال غفلت از جنبه های کیفی زندگی انسان، طی چند دهة گذشته در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان و متفکران علوم انسانی قرار گرفت. در این راستا، محققان علوم انسانی ضمن تعریف مفهوم کیفیت زندگی، تلاش نمودند ابعاد و شاخص های مختلف این مفهوم را تعیین کنند و مورد سنجش قرار دهند. مقالة حاضر نیز در کنار تعریف این مفهوم، به دنبال طراحی و معرفی مدلی تجربی برای سنجش ابعاد مختلف آن است تا از این طریق بتوان به تعریفی مشخص و شیوه ای دقیق در سنجش کیفیت زندگی دست یافت و در راستای ارتقای آن کوشید. مدل پیشنهادی در این مقاله با استفاده از روش پیمایش در شهر اصفهان روی حجم نمونه ای بالغ بر540 نفر از شهروندان 15 سال به بالا و ساکن در مناطق یازده گانة شهر به اجرا درآمد که کیفیت زندگی شهروندان اصفهانی را روی یک طیف 5 درجه ای، 78/3 یعنی درحد بالایی ارزیابی نمود. هم چنین بررسی ارتباط بین کیفیت زندگی با سن و جنسِ پاسخ گویان، رابطة معناداری را نشان نداد، اما بین کیفیت زندگی و وضعیت تأهل آن ها ارتباط معناداری وجود دارد؛ به گونه ای که کیفیت زندگی افراد متأهل بالاتر از کیفیت زندگی افراد مجرد برآورد می شود.

"در این تحقیق، میزان توجه نمایندگان دوره هاى چهارم و ششم مجلس شوراى اسلامى به مقولات مختلف رفاه اجتماعى، مورد بررسى قرار گرفته است. روش تحقیق اسنادى است و با تکنیک تحلیل محتواى نطق هاى پیش از دستور نمایندگان به اجرا در آمده است. اطلاعات مورد نیاز، از طریق مراجعه به مجلس شوراى اسلامى و دریافت متن کامل سخنرانى هاى دو دوره مجلس تهیه شده است سپس با شماره گذارى نطق هاى پیش از دستور و تعیین تعداد نطق هاى نمونه جامعه آمارى به وسیله فرمول کوکران، با استفاده از نرم افزار انتخاب اعداد تصادفى کامپیوتر از میان نطق هاى پیش از دستور هر دوره، 92 مورد براى تحلیل محتوا برگزیده شدند که در عمل، با تکرارى شدن تصادفى چند نطق، 87 نطق در دوره چهارم و 87 نطق در دوره ششم، مورد بررسى قرار گرفتند. این تحقیق در پى آن بوده است که از طریق تحلیل محتواى نطق هاى پیش از دستور نمایندگان، به میزان حساسیت آن ها به مقولات مختلف رفاه اجتماعى دست یابد؛ میزان وقوف آن ها به نقش پارامترهاى مختلف ذکر شده در بخش شاخص هاى رفاه اجتماعى را دریابد و به پرسش هاى اصلى تحقیق پاسخ دهد: نمایندگان مجلس شوراى اسلامى در دو دوره سازندگى و اصلاحات (یعنى دوره هاى چهارم و ششم) تا چه اندازه به شاخص هاى رفاه اجتماعى توجه داشته اند؟ آیا در میزان توجه نمایندگان دو دوره به شاخص هاى رفاه اجتماعى، تفاوت معنى دارى وجود دارد؟ کدام یک از شاخص هاى رفاه اجتماعى در دیدگاه نمایندگان هر یک از دو دوره، مورد بى توجهى یا کم توجهى قرار گرفته است؟ آیا تفاوت احتمالى توجه نمایندگان مجلس هاى دوره چهارم و ششم، به شاخص هاى رفاه اجتماعى، با گرایش عمده و گروه بندى سیاسى آن ها مطابقت دارد؟ فهم و درک علت تغییرات سیاسى سال هاى 76 و 84 از دل درک میزان توجه نمایندگان و قانون گذاران آن سال ها به مقولات رفاهى، هدف ناگفته دیگر این تحقیق بوده است. تحلیل محتواى این نطق ها نشان داد که تفاوت معنى دارى بین نمایندگان دو دوره در نگاه به مقولات رفاه اجتماعى وجود ندارد. تفاوت موجود در میزان توجه آن ها به برخى شاخص ها از جمله میزان تورم موجود در جامعه ، میزان اشتغال، میزان برخوردارى از امکانات بهداشت فردى و اجتماعى، میزان دسترسى افراد و گروه هاى اجتماعى به خدمات زیر بنایى، میزان مهاجرت، ناشى از تغییر در ترکیب سنى جمعیت و موکلین آن ها بوده و در نتیجه تغییردر نوع و میزان نیازهاى آن ها پدید آمده است و تنها تفاوت در میزان توجه به برخوردها و تضادهاى فرهنگى، میزان امنیت، نحوه توزیع قدرت و میزان آزادى هاى فردى را مى توان ناشى از وجود تفاوت در گرایش عمده سیاسى و گروه بندى سیاسى دو مجلس دانست. آن چه پیش روى دارید، حاصل تلاشى است در زمینه شناخت وضعیت اندیشه رفاه اجتماعى در بین نمایندگان دو دوره چهارم و ششم مجلس شوراى اسلامى و مقایسه میزان توجه آنان به شاخص هاى رفاه اجتماعى. "