محمدعلی محمدی

محمدعلی محمدی

مدرک تحصیلی:  استادیار گروه علوم قرآنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پست الکترونیکی: AQamohammadi@Gmail.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۹ مورد.
۱.

خوانشی انتقادی از گزارش های تاریخیِ تغییر قرآن توسط عبدالله بن أبی سرح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۶ ۱۷۲-۱۴۷

کلیدواژه‌ها: عبدالله بن أبی سرح تحدی تغییر قرآن تحریف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۳ تعداد دانلود : ۳۴۶
براساس برخی گزارش های تاریخی، نزول برخی از آیات وحی براساس تمنا یا پیش بینی عبدالله بن أبی سرح بود. او هنگام کتابت وحی، گاه آیات را تغییر می داد و تغییرات یادشده مورد تأیید پیامبر قرار می گرفت. موضوع این پژوهش بررسی صحت و سقم این روایات تاریخی است. گزارش های یادشده در غالب منابع اهل سنت و به تبع آن در برخی منابع شیعه آمده است و بسیاری از مستشرقان و شبهه افکنان برای نقد قرآن به آنها استشهاد کرده اند. نقد این گزارش ها می تواند وحیانیت الفاظ، تحریف ناپذیری و عدم امکان هماوردی با قرآن کریم را ثابت کند و به برخی از شبهات در حوزه های یادشده پاسخ دهد. از وجوه نوآوری مقاله، بررسی تفصیلی سندی روایات و ارائه پاسخ هایی نو و تحلیلی به انگاره امکان دست اندازی عبدالله بن أبی سرح، عمربن خطاب یا معاذبن جبل به قرآن کریم است. تحقیق با رویکرد توصیفی- تحلیلی، با مراجعه به متون کهن و بررسی سندی و دلالی گزارش ها انجام شده است. یافته ها نشان می دهد این انگاره که جمله «فتبارک الله أحسن الخالقین» توسط عبدالله، عمربن خطاب یا معاذبن جبل پیشگویی شده و یا به قرآن اضافه شده، از حیث سندی و دلالی مخدوش است. عبدالله چند صباحی از نویسندگان وحی الهی بود؛ مرتد و سپس مسلمان شد، ولی هیچ گاه به تحدی قرآن پاسخ نگفت و تغییر و تحریف آیات توسط او امکان پذیر نبود. گزارش های تاریخی موجود در منابع شیعه و اهل سنت مبنی بر اینکه عبدالله بن سعد هنگام نوشتن آیات به جای «و اللَّه سمیع بصیر»، «سمیع علیم» می نوشت، یا به جای «و الله بما تعملون خبیر»، «و الله بما تعملون بصیر» می نوشت، همگی بدون سند معتبر و عاری از حقیقت است.
۲.

راهبرد برهانی ائمۀ اطهار (ع) در پاسخ گویی به شبهات کلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ آبان ۱۴۰۱ شماره ۲۹۹ 55-64
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۲
ائمه اطهار(ع) نه تنها در تبیین معارف الهی، بلکه در روش ها الگو هستند. ازاین رو، شناخت راهبردهای آنان در مواجهه با شبهات اهمیت و اولویت دارد. مسئله پژوهش، کشف راهبردهای روشی معصومان در پاسخ گویی به شبهات کلامی؛ و فرضیه تحقیق، «امکان دستیابی به راهبردهای یادشده است». با تبیین روش های مواجهه معصومان با شبهات، افق ها و راهبردهای جدیدی برای پاسخ گویی کشف خواهد شد. روش پژوهش، کتابخانه ای و مراجعه به مهم ترین منابع روایی و استخراج روایات کلامی معصومان(ع) و تحلیل آنهاست. یافته ها نشان می دهد: مهم ترین راهبرد ائمه اطهار(ع) هنگام پاسخ گویی به شبهات، راهبرد برهانی است. آنان از حیث صورتِ برهان، در غالب موارد، هنگام مواجهه با افراد عادی از «برهان إنی» و در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمّی» استفاده کرده اند. از حیث مواد برهان، در پاسخ های مربوط به خداشناسی، از اولیات؛ در براهین اثبات وجود خدا، از محسوسات؛ در شبهات راهنماشناسی از تجربیات؛ در مباحث درون دینی از متواترات و در شبهات فقهی و روایی از حدسیات بهره برده اند. استفاده معصومان(ع) از فطریات، در مباحث گرایشی بوده است.
۳.

مؤلفه های شناسای داده های تمدنی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 25 - 49

کلیدواژه‌ها: مؤلفه های شناسا داده های قرآنی داده های تمدنی الگوی کشف داده های تمدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۶۹
نخستین چالش فراروی مفسر موضوعی در فرایند مراجعه قرآن، شناسایی و استخراج داده های قرآنی مربوط به مسئله است. این مقاله کوشیده است با تعیین مؤلفه های شناسای داده های تمدنی قرآن و ساخت الگوی کشف و استخراج داده های تمدنی قرآن، اولین چالش فراروی به سخن درآوردن قرآن درباره نظریه تمدن را حل کند. نتیجه کاربردی تعیین مؤلفه های شناسای داده های تمدنی در قرآن، کشف و استخراج بیشینه و بهینه داده های تمدنی در کتاب الهی است. مقاله بر داده های اصل تمدن متمرکز است و به ویژگی های آن نمی پردازد. پژوهش با روش تحلیلی و توصیفی، مؤلفه های شناسای داده های تمدنی قرآن را تعیین و الگوی استخراج آن ها را ارائه کرده است. به طور معمول، قرآن پژوهان داده های تمدنی قرآن را به روش استقرایی گردآوری و تدوین می کنند و روش قیاسی را به کار نمی گیرند. مقاله با استفاده توأمان از دو روش استقرایی و قیاسی، مؤلفه های شناسای داده های تمدنی را به لحاظ ظرف، موضوع و محمول، تعیین و الگوسازی می کند. مؤلفه های شناسا از این قرارند: به لحاظ ظرف «دنیایی بودن»، به لحاظ موضوع «انسانی بودن»، «اجتماعی بودن» و «بزرگ بودن» و به لحاظ محمول «ساخته اختیاری».
۴.

تحلیل محتوای کیفی مصوبات هیات دولت با محوریت زنان در بازه زمانی بیست ساله (1376 تا 1396)(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۲۱ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۸۳ ۱۶۵-۱۲۹

کلیدواژه‌ها: مصوبات هیات دولت زنان عدالت جنسیتی برابری جنسیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
مقدمه: کیفیت زندگی گروههای مختلف اجتماعی تابعی از قوانین و سیاستهای جامعه است. چگونگی پرداختن دولتها به موضوعات مرتبط با بانوان از مهمترین عوامل موثر بر شرایط و کیفیت زندگی زنان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مصوبات هیئت دولت ایران از سال 1376 تا 1396 در حوزه مسائل زنان انجام شد. روش: روش مورداستفاده در این پژوهش تحلیل محتوای کیفی بود. مصوبات مذکور در نرم افزار MAXQDA2020 در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل و بررسی شدند. جهت اعتبارپذیری داده ها از مرور مطالعات و تکنیک کسب اطلاعات موازی و تثلیث، ارائه تحلیلهای داده ای و برای کسب پایایی، از ضریب توافق کاپا استفاده شد که با مقدار شد 68/0 پایایی نتایج مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها: پس از تحلیل داده ها سه مضمون اصلی و هفت مقوله اصلی شناسایی شد؛ تقویت نقشهای سنتی زنان شاغل (تقلیل ساعات کاری در راستای حمایت از نقش سنتی زنان، ضمانت حقوقی تقلیل ساعات کاری زنان)، عدالت جنسیتی در حقوق زن ایرانی (عدالت جنسیتی در حمایت از زنان با مشکل سرپرستی، حمایت از نقش زنان در توسعه، عدالت جنسیتی در الگوی ازدواج و طلاق زن ایرانی)، حقوق نابرابر زنان (حقوق نابرابر شهروندی زنان، مرخصی بدون حقوق با هدف تابعیت از همسر). بحث: در ایران نگاه جامع نسبت به مسئله زنان، خانواده و توسعه به عنوان یک برنامه همه جانبه کم رنگ است. برنامه ریزی برای زنان بدون مشارکت آنها میسر نمی شود و توانمندسازی بانوان مقدم بر ایجاد فرصتهای برابر است. همچنین، آموزش مدیران سازمانی و همراه کردن آنها جهت تسهیلگری و سوق دادن جامعه به عدالت بسیار حائز اهمیت است.
۵.

راهبرد برهانی امام علی (علیه السلام) در پاسخ گویی به شبهات کلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 71 - 92

کلیدواژه‌ها: حضرت علی(ع) شبهات برهان لمی برهان إنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۱۸۷
پاسخگویی به شبهات، راهبردهایی دارد که بدون توجه به آن ها، پاسخ ناکافی و چه بسا نادرست است. ائمه نه تنها در تبیین معارف الهی، بلکه در ارائه راهبردها نیز الگو هستند؛ ازاین رو شناخت راهبردهای آنان در مواجهه با شبهات اهمیت و اولویت دارد. در بین معصومان ، حضرت علی مواجهه بیشتری با شبهات داشته اند، ازاین رو، کشف راهبردهای آن حضرت در مواجهه با شبهات، اولویت افزون تری دارد. با تبیین راهبردهای یاد شده، علاوه بر کشف پیشینه شبهات، افق ها و راهبردهای جدیدی برای پاسخگویی هویدا خواهد شد. مسئله پژوهش، کشف راهبردهای روشی حضرت علی (ع) در پاسخگویی به شبهات کلامی و فرضیه تحقیق، امکان دستیابی به راهبردهای یاد شده است. این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی با استخراج روایات کلامی امام علی (ع) و تبیین و تحلیلِ صورت و مواد برهانی احادیث تدوین شده است. یافته ها نشان می دهد مهم ترین راهبرد آن حضرت هنگام پاسخگویی به شبهات، راهبرد برهانی است. آن حضرت از حیث صورتِ برهان، در غالب موارد از «برهان إنیّ» و تنها در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمّی» استفاده کرده اند. از حیث مواد برهان، در شبهات مربوط به مبدأ شناسی از اولیات و محسوسات، در شبهات راهنماشناسی از تجربیات، در مباحث درون دینی از متواترات و در شبهات فقهی از حدسیات و در شبهات اخلاقی از فطریات استفاده کرده اند.
۶.

صرفه طولی، تضمین همانندناپذیری جاودانه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵) 144 - 174

کلیدواژه‌ها: تحدی همانند ناپذیری صرفه وجوه اعجاز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۲۵۶
اعجاز قرآن و وجوه اعجاز آن یکی از مهم ترین مباحث قرآنی و مهم ترین راه برای اثبات نبوت پیامبر اعظم9 است. ناتوانی بشر از هماوردی با آن از باورهای همه مسلمانان است. قرآن پژوهان وجوهی برای راز این ناتوانی برشمرده اند. بسیاری از آنان، سرّ همانندناپذیری قرآن را به ذات قرآن منتسب دانسته، به ویژگی هایی چون اعجاز بیانی، هماهنگی، اخبار غیبی، و تشریعی به عنوان وجوهی از اعجاز قرآن اشاره کرده اند؛ در مقابل، گروهی به صرفه گراییده اند. برخی از دانشوران نیز بدون انتخاب یا رد نظریه صرفه آن را یکی از وجوه اعجاز قرآن برشمرده اند. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای است و در پی اثبات این نظریه است که نه تنها درباره قرآن کریم، بلکه در دیگر معجزات نبوی و معجزات دیگر انبیا، «علت عجز بشر از هماوردی»، صرفه است. بر این اساس درباره قرآن کریم، «نظریه صرفه» در «طول وجوه اعجاز» است و نه در عرض آن؛ یعنی «صرفه» به مثابه «اراده تکوینی الهی بر صرف و بازگرداندن مردم از معارضه با قرآن» است. منظور بسیاری از پیروان صرفه نیز اراده تکوینی الهی بر صرف و بازگرداندن مردم از معارضه با قرآن به سلب انگیزه ها یا سلب ابزار معارضه یا سلب اراده معارضان است. صرفه به این معنا می تواند همانندناپذیری جاودانه قرآن را تضمین کند.
۷.

رابطه عزم ملی و تقویت مقاومت اسلامی از نگاه قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۷) 49-76

کلیدواژه‌ها: عزم ملی مقاومت اسلامی آموزه های قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳ تعداد دانلود : ۳۵۶
از آیات قرآن کریم استفاده می شود که «استقامت امت اسلامی» و «عزم امت» از مفاهیم بنیادینی است که قوام جامعه اسلامی به آن ها وابسته است. همراهی مقاومت به مفهوم پایدارى در مسیر حق در برابر کژی ها با عزم ملی، به معنای تصمیم جدی همه آحاد یک جامعه بر انجام امور و حل مشکلات، دستاوردهای فراوانی دارد که تبیین آن می تواند در تقویت حکومت اسلامی نقشی اساسی ایفا کند. با توجه به این مهم در نوشتار پیش رو، با نگاهی قرآنی، دستاوردهای مقاومت بر پایه عزم ملی بررسی شده است. این نوشتار بر این نظریه استوار است که «بین عزم ملی و استقامت اسلامی، رابطه متقابلی وجود دارد که تقویت هر کدام به تقویت دیگری منجر می شود». اساساً بدون عزم یک امت بر رسیدن به اهداف خود، مقاومت شکل نخواهد گرفت. ازاین رو، توسعه اقتصادی و افزایش توان تحمل مشکلات اقتصادی، از دستاوردهای اقتصادی مقاومت؛ تقویت صبر اجتماعی و غفلت زدایی از دستاوردهای سیاسی؛ نشاط روحی جامعه از دستاوردهای اجتماعی و شکست ناپذیری از دستاوردهای نظامی هم گرایی عزم ملی و استقامت اسلامی است.
۸.

مختار و ادعای نبوت؛ اتهام یا واقعیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۸

کلیدواژه‌ها: مختار ادعای نبوت تحدی قرآن زبیریان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۴
مختار بن ابی عبیده ثقفی یکی از افراد مشهور تاریخ است که در باره او مطالب متفاوتی نقل شده .عده زیادی از دانشمندان شیعه او را ستوده و غالب دانشوران اهل سنت او را قدح کرده اند.برخی از مورخان بزرگ نقل کرده اند که وی مدعی نبوت بود. مسئله این تحقیق، «بررسی و نقد گزارش های ادعای نبوت مختار» است. روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- انتقادی و فرضیه مقاله این است که گزارشات مبنی بر ادعای نبوت بوسیله مختار، دور از صواب است و مختار مدعی دریافت وحی و نبوت نبوده و قرآنی نیز ارائه نکرده است؛ ولی از آنجا که همزمان با بنی امیه و آل زبیر در حال ستیز بود، غالب گزارشات یاد شده از سوی این دو گروه بویژه زبیریان منتشر شده است. در این نوشتار، پس از نگاه کوتاهی به زندگی نامه مختار، گزارشات و دلایلِ ادعای نبوت و برخی از متونی را که به عنوان قرآن مختار به او نسبت داده می شود بررسی و نقد خواهد شد.
۹.

نقد مغالطات مستشرقان در مطالعات قرآنی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 134 - 155

کلیدواژه‌ها: مستشرقان پژوهش های قرآنی مغالطه نقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۵۲۵
نقد از روش های مؤثر برای سنجش کیفیت متن و تشخیص نقاط قوت و ضعف آثار نویسندگان است. با بهره گیری از این روش می توان گزاره ها را پالایش کرد و سره را از ناسره بازشناخت. در بین روش های نقد، نقد روشی از اولویت فراوانی برخوردار است؛ زیرا هر پژوهشگری بر مبنای روشی که به آن اعتقاد دارد، تحقیق علمی خود را پیش می برد. با بررسی روش های مطالعاتی خاورشناسان درمی یابیم آنان در موارد فراوانی به ورطه مغالطات افتاده اند. در این مقاله پس از مفهوم شناسی، ضمن تأکید بر خدمات قرآن پژو هان منصف، به ده خطای مغالطه ای مستشرقانِ قرآن پژوه اشاره شده است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای تدوین شده و در پی اثبات این فرضیه است که پژوهش های مستشرقان، بیش از آنکه بر بر هان، جدال احسن و موعظه حسنه استوار باشد، در موارد فراوانی بر پایه مغالطات بنا شده است؛ ازاین رو پذیرش نتایج پژوهش های مستشرقان، نیازمند ژرف اندیشی افزون تری است. مستشرقان به دلایلی همانند پیش فرض های نادرست، تفاوت فرهنگی و ناآشنایی با زبان عربی در موارد فراوانی مغالطه کرده اند و مغالطه شناسی در مطالعات قرآن پژوهی مستشرقان، بسیار حائز اهمیت است.
۱۰.

تبیین نقش آسیای جنوب غربی در آینده نظام اقتصاد جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۱ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۰) 1111 - 1130

کلیدواژه‌ها: آسیای جنوب غربی ژئوپلیتیک ژئوپلی نومی نظام اقتصاد جهانی یورومدیترانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۶۵۱
آسیای جنوب غربی خاستگاه تمدن ها و مفصل اجزای جزیره جهانی است. این منطقه از آغاز دوران وستفالیایی با ترسیم نخستین مرز به معنای مدرن میان فلات ایران و جلگه بین النهرین تجزیه شد. سپس تصور سلطه بر جهان با تسلط بر هارتلند این منطقه را به کانون منازعه و بی ثباتی تبدیل کرد، اما تحولات قرن بیستم این واقعیت را نشان داد که سلطه هژمونیک یک یا چند قدرت برتر بر هارتلند جهانی به معنای سلطه بر جهان و امکان تحمیل راهبرد جهانی به دیگران نیست. اکنون با توجه به ویژگی های دوران جهانی شدن و دیدگاه سیستمی، پرسش اصلی این است که چه ارتباطی میان آینده سیستم جهانی و سامان دهی و تبدیل این منطقه به کانون تعامل دیالکتیک وجود دارد؟ پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر به شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی و با مبنا قرار دادن نظریه والراشتاین و دیدگاه سیستمی کوهن به دنبال ارزیابی این فرضیه است که تبدیل منطقه آسیای جنوب غربی به کانون تعامل دیالکتیک مناطق ژئوپلیتیک از لوازم پاسخ گویی به چالش های دوران گذار ژئوپلیتیکی است و همگرایی این منطقه با منطقه یورومدیترانه بر آینده نظام ژئوپلی نومیک جهانی و کاهش فاصله آن با نظام حقوقی مؤثر خواهد بود. در این زمینه ناحیه ایکیومنیک چابهار-گوادر اکنون به عنوان کانون تعامل بر محور کریدورهای اقتصاد جهانی و جاده جدید ابریشم بسیار مدنظر قرار گرفته است و نواحی ایکیومنیک رأس خلیج فارس و خلیج اسکندرون نیز در آینده می توانند نقشی عمده داشته باشند.
۱۱.

تقویت حکومت اسلامی بر اساس مؤلفه های قرآنی در اندیشه سیاسی آیهالله خامنه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۲) 161-189

کلیدواژه‌ها: حکومت اسلامی مدیریت جهادی فرهنگ جهادی آیةالله خامنه ای اندیشه سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۳۶۲
جامعه انسانی به حکومت نیاز دارد. در متون اسلامی نیز بر ضرورت تشکیل حکومت اسلامی تأکید شده است. با بررسی قرآن کریم می توان به راه کارهای تقویت حکومت اسلامی دست یافت. هدف از این مقاله استخراج مؤلفه های قرآنی تأثیرگذار بر تقویت حکومت اسلامی است. تحقیق نشان می دهد فرهنگ و مدیریت جهادی مؤلفه های قرآنی تأثیرگذار در تقویت حکومت اسلامی هستند که در بنیان های فکری مقام معظم رهبری نیز جایگاه ویژه ای دارند. سؤال اصلی مقاله این است که: «در سپهر اندیشه مقام معظم رهبری، راه کارهای قرآنی تقویت حکومت اسلامی چیست؟». از بررسی آیات قرآن کریم و دیدگاه های مقام معظم رهبری در می یابیم برای تقویت حکومت اسلامی، باید به فرهنگ و مدیریت جهادی و مؤلفه های آن توجه شود. فرهنگ جهادی در مؤلفه های خدامحوری، ولایت پذیری و اخلاق مداری تبلور می یابد؛ چنان که مدیریت جهادی با مؤلفه های دشمن شناسی، تعاون، خدمت گزاری، خستگی ناپذیری و سرعت عمل تحقق می یابد. این پژوهش به لحاظ نوع تحقیق، توصیفی تحلیلی است.
۱۲.

تأثیر مقامات حریری بر گلستان و بوستان سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) 115 - 128

کلیدواژه‌ها: سعدی مقامات حریری گلستان بوستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۵۰۶
یکی از آثار مهم و اثرگذار بر کلام سعدی در <em>گلستان</em> و <em>بوستان،</em> <em>مقامات حریری</em> است. این کتاب را که سرشار از انواع ظرافت کلام عرب است، به حق می توان نمونه عالی فصاحت در ادب عرب شمرد. سعدی که سال ها در بغداد زندگی کرده است، با این کتاب انس تمام یافته است و اشاراتی که به ویژه در بوستان دارد به طور تام بر این علاقه و انس دلالت می کند. از مطالعه آثار سعدی و <em>مقامات حریری</em> و مقایسه آنها این نتیجه حاصل می شود که سعدی در بیان مطالبی به طور مستقیم از <em>مقامات حریری</em> اثر گرفته است. این تأثیرات شامل دو جنبه لفظی و مضمونی و محتوایی است. در این مقاله اثرپذیری کلام سعدی در <em>بوستان</em> و <em>گلستان </em>از <em>مقامات</em> حریری نشان داده شده است.
۱۳.

تاریخ و علل پیدایش تجوید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هفتم تیر ۱۳۹۷ شماره ۲۴۷ «ویژه علوم قرآنی»

کلیدواژه‌ها: قرآن قرائت ت‍ج‍وی‍د حق حروف مستحق حروف آواشناسی گات قواعد زبان عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۲ تعداد دانلود : ۲۷۹۴
مقالة حاضر به بررسی تاریخ و علل پیدایش تجوید می پردازد. سؤال اصلی این پژوهش آن است که «دانش تجوید از چه زمانی و به چه دلیلی به وجود آمد؟ مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تاریخی، پس از تعریف «تجوید»، به بررسی هفت نظریه دربارة تاریخ پیدایش این دانش پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که هرچند قواعد اولیه ای برای تلفظ صحیح واژگان عربی، که بعدها نام «تجوید» به خود گرفت، در میان عرب ها قبل از اسلام وجود داشت، اما تدوین قواعد تجوید و صحیح خوانی و علوم ادبی دیگر پس از ظهور اسلام، با راهنمایی حضرت علی(ع) انجام شد. در اواسط قرن سوم، پس از رشد علوم یادشده، اصطلاح تجوید برای دانشِ «ادای حروف از مخرج و اعطای حق و مستحق آنها» انتخاب شده و به مثابة دانشی مستقل در کنار سایر علوم قرار گرفت. این مقاله در پی آن است که ثابت کند دانش تجوید و به تعبیر دقیق تر، «فن تجوید» از علوم تأسیسی اسلام نیست و اختصاصی به قرآن و حتی روایات نیز ندارد. تجوید روش درست سخن گفتن به زبان عربی را به ما می آموزد و علت پیدایش آن نیز نیاز عرب ها به تکلم صحیح بوده است. ازاین رو، نظریاتی که تجوید را فراروی تدبر قرار می دهد و نظریاتی که برای پیدایشِ اصل تجوید، زمان خاصی را مشخص می کند، هیچ یک قرین صحت نیست.
۱۴.

تحلیلی بر نابرابری های فضایی-کالبدی و تاثیرآن بر رضایتمندی ساکنان مطالعه موردی: سکونتگاه غیررسمی شهر همدان (کوی ولیعصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال دهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۷) 109 - 124

کلیدواژه‌ها: طرح ساختاری راهبردی منطقه 11 شهر تهران میدان راه آهن چهارراه ولیعصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۵۰
تفاوت های فضایی موجود در ساختار شهرها و فقر شدید گروه های اجتماعی و درنهایت انتقال پدیده ی فقر روستایی به فقر شهری موجب ایجاد سکونتگاه های غیر رسمی در درون یا مجاور شهرها به شکل خودرو و فاقد مجوز توسط اقشار کم درآمد شده است. این شرایط باعث نابرابری و عدم انطباق در ابعاد مختلف گردیده است. نابرابری فضایی به معنای وجود تفاوت بین ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نواحی مسکونی یک شهر و بررسی عوامل مؤثر در ایجاد و تشدید آن می باشد. از بازتاب های این انطباق نیافتگی می توان به اغتشاش در ساختار فضایی، بروز پدیده جدایی اجتماعی، ایجاد تفاوت فضایی در ساختار شهرها، فقر شدید گروه های اجتماعی و درنهایت بروز پدیده ی فقر شهری اشاره کرد. در پژوهش حاضر از روش پرسشنامه برای مقایسه ویژگی های کالبدی منطقه کوی ولیعصر در شهر همدان با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. آزمون رگرسیون و پیدا کردن رابطه ی بین رضایتمندی کلی و هریک از شاخص های چهارگانه ی دیگر حاکی از آن است که طبق مدل نهایی بدست آمده شاخص ایمنی رابطه ی قویتری با رضایتمندی کلی داشته که مؤکد آن است که به منظور ارتقا رضایتمندی ساکنان لازم است بیشترین اقدامات در بخش ایمنی صورت گیرد. مقاله حاضر برگرفته از رساله ی ی نگارنده با عنوان بازآفرینی سکونتگاه های غیررسمی در راستای تحقق بخشی سازمان فضایی شهر همدان تدوین گردیده و هدف اصلی آن بررسی مناطق برخوردار و غیر برخوردار در شهر همدان و ارائه راهکارهای مناسب جهت توانمندسازی، ساماندهی و بازآفرینی آن مناطق می باشد.
۱۵.

ابعاد، مؤلفه ها و نشانگرهای رفاه اجتماعی سالمندان: در جستجوی یک شاخص ترکیبی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۱۶ بهار ۱۳۹۵ شماره ۶۰ ۲۰۱-۱۷۳

کلیدواژه‌ها: رفاه اجتماعی شاخص رفاه اجتماعی سالمندان رویکرد بیانگرهای اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۰
مقدمه: پایش و ارزشیابی طرحها و سیاستهای اجتماعی که با هدف ارتقاء رفاه اجتماعی سالمندان، اجرا می شود، نیازمند وجود یک شاخص و ملاک جامع است که تمامی ابعاد زندگی آنها را مد نظر قرار دهد. هدف از این مطالعه مرور جامع مطالعات مرتبط با شاخصها و نشانگرهای رفاه اجتماعی سالمندان و تلاش برای ارائه یک شاخص چندبعدی رفاه اجتماعی سالمندان است.روش: این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی است و با توجه به روش اجرا، مطالعه مروری تلقی می گردد. مقالات مرتبط با شاخص رفاه اجتماعی سالمندان در پایگاه های علمی فارسی و انگلیسی با کلیدواژه های استاندارد تا پایان سال 1393 جستجو شد. برای جستجوی دقیق تر از عملگرهای بولی برای جستجوی ترکیبی کلید واژه ها استفاده شد. در مجموع تعداد 326 مقاله به دست آمد. پس از حذف مقالات تکراری، چکیده و سپس متن کامل مقالات بررسی شد و در نهایت 34 مقاله برای مرور و سنتز نهایی انتخاب شد. یافته ها: در مطالعات بررسی شده، رفاه اجتماعی سالمندان ابعاد مختلفی از جمله اقتصادی، جسمی، روان شناختی، اجتماعی، اشتغال، آموزش، محیط زندگی، عاطفی، اوقات فراغت و دسترسی به خدمات را در بر می گیرد. همچنین بیشتر مطالعات داخلی تک بعدی بوده و بیشتر بر بعد روان شناختی تأکید نموده اند و در هیچ یک از آنها شاخص رفاه اجتماعی چندبعدی استفاده نشده است. ابعاد دسترسی به خدمات مراقبتی (به ویژه مراقبت در منزل)، استفاده از تکنولوژیهای جدید، معنویت و فرهنگ و اوقات فراغت سالمندان، تا حدود زیادی مغفول مانده است. توصیه می شود در آینده ابعاد اوقات فراغت، معنویت و دسترسی به خدمات در میان سالمندان بیشتر مورد توجه قرار گیرد و علاوه بر این برخی از ابعاد مؤثر بر رفاه اجتماعی سالمندان از قبیل تأثیر تکنولوژیهای جدید در جهت سهولت فعالیتهای روزانه سالمندان نیز وارد مطالعات مرتبط با حوزه رفاه اجتماعی سالمندان شده و در این راستا مورد بررسی قرار گیرند. در مطالعات ایرانی نیز ابعاد گسترده تری از رفاه اجتماعی سالمندان مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا پیشنهاد می شود که در پژوهشهای آتی مرتبط با رفاه اجتماعی سالمندان در ایران، ابعاد وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی و اوقات فراغت سالمندان با توجه به اهمیت خاص آنها و تأکید خاصی که در مطالعات خارجی بر این ابعاد شده است، مورد توجه ویژه واقع شود. بحث: در مجموع می توان گفت که استفاده از شاخص ترکیبی رفاه اجتماعی سالمندان، به علت پوشش ابعاد مختلف و متنوع، می تواند زمینه بررسی عمیق و علمی تر رفاه اجتماعی سالمندان را فراهم کرده و با بررسی آن می توان با یک دید کلی نگر و جامع، به اتخاذ سیاستهای مناسب در زمینه مسائل مختلف دوران سالمندی کمک کرد.
۱۶.

تجوید؛ از وجوب تا حرمت (رعایت قواعد تجویدی از دیدگاه فقیهان شیعه و اهل سنت)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیستم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۷۵)

کلیدواژه‌ها: قرآن حکم وجوب ت‍ج‍وی‍د حرمت تجوید علمی تجوید عملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۱ تعداد دانلود : ۳۳۷۸
درباره لزوم یا عدم لزوم رعایت قواعد تجویدی، نظریات متفاوت و گاه متضادی وجود دارد. از سویی برخی دانشوران، رعایت قواعد تجوید را حرام می دانند. از دیگر سو، عده ای آن را همانند نماز، واجب عینی می دانند. برخی از دانشوران نیز بین یادگیری قواعد تجوید و عمل به آن تفکیک قائل شده اند. چنان که در این بین، تفصیل های دیگری نیز به چشم می خورد. در این مقاله ضمن یادآوری مهم ترین نظریات در این باره، از حدود و معیار وجوب مباحث تجوید سخن گفته شده است. نگارنده معتقد است تنها رعایت قواعدی از مباحث تجویدی واجب است که عمل نکردن به آن، مخل صحت قرائت باشد و برخلاف نظریه مشهور، تشخیص صحت و فساد باید به کارشناسان واگذارشود، نه عرف مردم.
۱۷.

مطالعه فرهنگ شهروندی در مدیریت شهری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 227 - 250

کلیدواژه‌ها: شهرداری شهروندی فرهنگ فرهنگ شهروندی مدیریت شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۰۶
امروزه مفهوم فرهنگ شهروندی از جذابیت خاصی در مدیریت شهری برخوردار شده است. شهروندی به عنوان پدیده ای اجتماعی و سیاسی از ویژگی های مهم نظام های دموکراتیک و شاخصی کلیدی برای جامعه مدرن به شمار می رود، بنابراین به منظور ایجاد و گسترش فرهنگ شهروندی دخالت مستقیم مردم در تدوین سیاست ها، اولویت ها و اهداف ضروری به نظر می رسد. بر همین اساس در این مقاله به بررسی فرهنگ شهروندی در مدیریت شهری با روش پژوهش کیفی و کاربرد فن مصاحبه با مدیران شهرداری شهر تهران پرداخته شده است. در مطالعه حاضر نوع تحلیل مورد استفاده برای مصاحبه نیمه ساخت یافته، «تحلیل مضمون» (تماتیک) بوده است. نتایج حاصل از نظرات کیفی مدیران و مسئولان شهرداری پیرامون وضعیت فرهنگ شهروندی نشان می دهد که تعدد و تکثر قوانین در حوزه شهر و متولیان امور شهری و نیز قوانین و مقررات مربوط به وظایف شهرداری ها موجب شده است از یک سو در سازمان شهرداری برخی فعالیت ها و اقدامات صورت گیرد که مجوز قانونی کاملا مشخصی ندارند، اما به عنوان وظایف عرفی شهرداری در حال انجام است؛ و از سویی دیگر در شهرداری مجموعه کارهایی انجام نمی گیرد و قانون گذار نیز آنها را مشخص نکرده است اما بر عهده شهرداری است. در نهایت می توان به این نتیجه رسید که قوانین و مقررات لازم الاجراء در سه دسته مربوط به شهر، شهروند و شهرداری از عناصر فرهنگ شهروندی با چالش مواجه هستند. بنابراین می توان به سه مشکل اساسی توجه داشت: عدم ضمانت اجرایی برای قوانین و مقررات شهری، ابهام در قوانین و مقررات شهری، وجود خلأ در قوانین و مقررات شهری که هرکدام پیامدهای خاصی را به دنبال خواهد داشت
۱۸.

وضعیت سرمایه اجتماعی در بین زنان روستایی سرپرست خانوار(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۱۳ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۵۱ ۲۴-۷

کلیدواژه‌ها: انسجام اجتماعی تحلیل عاملی زنان روستایی سرپرست خانوار سرمایه اجتماعی مشارکت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۷۸
مقدمه: بی شک از عوامل تأثیرگذار بر موقعیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی زنان روستایی سرپرست خانوار، وضعیت سرمایه اجتماعی آنان است. این پژوهش باتوجه به اهمیت نقش سرمایه اجتماعی، در وضعیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی زندگی، وضعیت سرمایه اجتماعی زنان روستایی سرپرست خانوار را برحسب مؤلفه های آن تحلیل می کند. پرسش اساسی در پژوهش حاضر، این است که توزیع مؤلفه های سرمایه اجتماعی در میان زنان روستایی سرپرست خانوار چگونه است؟ در کدام یک از ابعاد مؤلفه های سرمایه اجتماعی، زنان در معرضِ آسیب پذیری شدیدتری قرار دارند و در کدام بُعد، با آسیب پذیری خفیف تری روبه رو هستند؟ روش: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات اکتشافی - توصیفی است که به روش پیمایشی انجام گرفته و جامعه آماری تحقیق، زنان روستایی سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر سنندج بودند (۵۱۰۳ نفر). با استفاده از انجام پیش آزمون و فرمول کوکران، حجم نمونه ۱۰۲ نفر تعیین شد و برای دستیابی دقیق به افراد موضوع مطالعه، از روش نمونه گیری کاملاً تصادفی، براساس لیست و اسامی خانوار های تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر سنندج استفاده شد. یافته ها: آزمون تحلیل عاملی اکتشافی، نشان دهنده تبیین ۶ مؤلفه انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، امنیت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، ارزش های اجتماعی - فرهنگی و ارتباطات اجتماعی با درصد تبیین ۵۳٫۲۲ از واریانس کل بود. همچنین، آزمون فریدمن نشان دهنده وجود تفاوت معنادار بین میانگین رتبه ای مؤلفه های سرمایه اجتماعی در جامعه آماری تحت مطالعه است. نتایج: نتایج نشان داد مؤلفه های اعتماد اجتماعی و ارزش های اجتماعی - فرهنگی و ارتباطات اجتماعی، با درصد تبیین ضعیف، زنان روستایی سرپرست خانوار را در معرضِ آسیب پذیری بیشتری قرار داده است.
۱۹.

امکان سنجی طراحی سامانه مسئله یابی دینی؛ با تاکید بر حوزه پژوهش های قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال اول پاییز ۱۳۹۲ شماره ۲ 108 - 135

کلیدواژه‌ها: مسئله شناسی سامانه قرآن مباحث دینی جامعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۳۱۹
مسئله شناسی، از اولین، بایسته ترین و ضروری ترین نیازهای پژوهشی به شمار می آید. این مهم درباره مسائل دینی و به ویژه قرآنی از اولویتی دو چندان برخوردار است. از طرفی، مسئله شناسی نیز همانند بسیاری دیگر از علوم و تحقیقات بشری زمان مند و حتی مکان مند است، پس بر پژوهشگران لازم است تا مسائل و مشکلات هر عصری را شناسایی کرده و تحقیقات خود را متوجه و معطوف مسائل موجود و ارائه راه حل ها کنند. یکی از مسائل مهمی که در مسئله شناسی شایسته بررسی است، امکان سنجی طراحی سامانه ای است که روز آمد، اصلاح و ارتقاپذیر، قابل انعطاف، دارای جامعیت و شمول نسبی و به گونه ای باشد که پژوهشگران با مراجعه به آن سامانه بتوانند از طرفی مسائل هر عصر را شناسایی و درباره آن تحقیق و از طرفی مهم ترین مسائل را عرضه کنند. این مقاله با مفروض دانستنِ امکان ایجاد چنین سامانه ای، پیشنهادی، دارای سه بخش ورودی، تحلیل داده ها و خروجی، ارائه نموده است. بنابر این طرح، ابتدا با دو روش دلفی و گروه های کانونی، مسائل قرآنی موجود در جامعه در دو سطح عمومی و نخبگانی شناسایی، اولویت بندی و بر اساس ساختارعلوم و معارف قرآن یا دیگر روش های معمول، طبقه بندی می شوند. سپس دیگر ورودی ها، به شکلی که در متن مقاله آمده، به سامانه عرضه شده و با توجه به نیمه هوشمند بودن سامانه، این عناوین دسته بندی و مسائل جدید به دو روش یاد شده، استخراج می شود.
۲۰.

ارائه روش تأمین بودجه و شاخص های ارزیابی عملکرد سازمان برای پاداش بهره وری جهت رسیدن به بهبود عملکرد، مورد مطالعه: کارکنان شرکت نیرو محرکه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مدیریت منابع سازمانی سال دوم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: ارزیابی عملکرد بهره وری شاخص پاداش تخصیص پاداش عملکرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲۷ تعداد دانلود : ۱۰۱۰
بی شک موضوع پرداخت پاداش عادلانه بین کارکنان بر مبنای بهره وری و عملکرد-که شرایط انگیزش کارکنان و افزایش بهره وری سازمان را فراهم می کند- یکی از موارد قابل اهمیت برای مدیران سازمان می باشد. روشن است که تسهیم و تقسیم بندی امتیازها و پاداش ها که ناشی از بهبود بهره وری یا عملکرد دیگران (که به مدیریت اختصاص پیدا می کند) و یا به طور مستقل به وسیله مدیر تعریف می شود، باید عادلانه و بر مبنای کارایی و اثربخشی افراد در نظر گرفته شود. هدف این تحقیق ارائه روش تأمین بودجه ای برای پرداخت پاداش ناشی از افزایش بهره وری می باشد که از راه تعیین معیارها و شاخص های بهره وری و سپس اندازه گیری شاخص ها، تحلیل شاخص های اندازه گیری شده و پرداخت پاداش بر مبنای بهره وری و عملکرد تک تک کارکنان می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای است و آمار به کار رفته در تحقیق توصیفی می باشد در نهایت، مدل ارائه شده که به تأیید کارشناسان و رؤسای مجموعه رسیده و به اعتبارسنجی از خبرگان مدیریت پرداخته و روایی یافته است و در قالب یک مثال عملی با عنوان آیین نامه در واحد معاونت راهبردی به کار گرفته شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان