اندیشه سیاسی در اسلام

فهم اندیشه ها و افکار سیاسی مسلمانان صدر اسلام از سویی در گرو مطالعه و بررسی رویدادهای سیاسی اجتماعی این دوران بوده ، از سویی دیگر، نیازمند فهم برداشت آنان از آموزه های مکنون در قرآن و سنت است. از این رو، در تعامل زمینه ها ی سیاسی اجتماعی و برداشت های آنان از متون، می توان به فهم افکار و اندیشه های سیاسی آنان نائل آمد . اما در این میان، آنچه از منظر نوشتار حاضر مهم به نظر می رسد، فهم مناظره هایی است که در فرایند ارجاع دهی تحولات و رویدادهای سیاسی اجتماعی به متون دینی جریان یافته است . این مناظره ها که از خصلت کلامی برخوردار است زمینه شکل گیری برداشت های مختلفی از متون دینی را فراهم ساخته است .مقاله حاضر، با بررسی دو رویداد بسیار مهم صدر اسلام- حادثه سقیفه و جنگ صفین- چگونگی تکوین مناظره های کلامی نخستین و در نتیجه، تاثیرگذاری آنها بر افکار و اندیشه های سیاسی مسلمانان در این دوره را توضیح می دهد .

۲۸۴.

ماهیت انسان در قرآن

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۵ شماره ۷۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۴۷

۲۸۵.

فلسفه اسلامی دوران معاصر

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۴ شماره ۶۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در جهان اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۴۸

۲۸۶.

فلسفه سیاسی ابن باجه اندلسی

نویسنده: عظیم ایزدی اودلو

منبع: کیهان فرهنگی اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۲۵۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۶۰۲

۲۸۷.

اسلام، مدرنیته و روشن فکران

نویسنده: نصر حامد ابوزید مترجم: مالک ذوالقدر

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۱ شماره ۲۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۳۳

مدرنیته یک مفهوم عام است؛ مى‏توانیم اسلام را نیز یک دین مدرن و معتزله را به عنوان نخستین جنبش مدرنیست معرفى کنیم. آنچه امروزه تحت عنوان «بنیادگرایى» مطرح مى‏شود، چیزى فراتر از جنبش ارتجاعى علیه فساد اقتصادى، سیاسى و اجتماعى در جوامع مسلمان نیست. پیام اسلام، در جهان کنونى، هنگامى فهم مى‏شود که نماد بیرونى قرآن، متناسب با ارزش‏هاى معاصر، جلوه جدیدى به خود بگیرد.

۲۸۸.

جایگاه ولایت فقیه

مصاحبه شونده: غلامعلی حداد عادل

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۱ شماره ۳۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۲۹

آقاى دکتر حداد عادل در این گفت‏وگو دیدگاه خود را درباره ولایت فقیه و مفهوم مردم‏سالارى دینى بیان مى‏کند.

۲۸۹.

کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جلال درخشه محمدصادق نصرت پناه

منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: تفسیر تأویل هرمنوتیک متن مطالعات اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۸۴

هرمنوتیک به عنوان یک روش مستقل، جایگاه ویژه ای در حوزه تفکر بشری پیدا کرده است. این روش، به ویژه در قرن بیستم، توانسته است دستاوردهای خود را به دیگر حوزه های دانش چون فلسفه، الهیات، علوم اجتماعی، فلسفه علم، و ... ارائه کند و بحث های جدیدی را در آن عرصه ها پی افکند. هرمنوتیک به دو بخش هرمنوتیک فلسفی و هرمنوتیک روشی تقسیم شده است که عمدتاً اولی با گرایش مفسرمحور و دومی با گرایش مؤلف محور شناسایی می شود. در حوزه موضوع این مقاله مهم ترین مسائلی که وجود دارند عبارت اند از: کدام نحله از هرمنوتیک قابل استفاده در مطالعات اسلامی است؟ و آیا می توان بین روش رایج فهم متن در مطالعات اسلامی و هرمنوتیک رابطه ای برقرار کرد؟ نویسندگان این مقاله با مطرح کردن امکان برقراری رابطه میان متون دینی و هرمنوتیک قصد دارند نشان دهند چون به کارگیری هرمنوتیک فلسفی منجر به قرائت های مختلف از دین و اعتقاد به تأثیر پیش فرض ها و در نهایت نسبی گرایی می شود، برای مطالعات اسلامی مناسب نیست، ولی هرمنوتیک روشی و شیوه مؤلف محوری و متن محوری مستتر در آن با رعایت قواعد و مبانی مقبول هرمنوتیک روشی، صحیح ترین راه تفسیر متون دینی در مطالعات اسلامی است

۲۹۰.

ابعاد معرفت شناختی فلسفه سیاسی اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: احمد واعظی

منبع: علوم سیاسی سال دوازدهم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: مبناگرایی وظیفه گرایی معرفت شناسی سیاسی تحقیق پذیری بالفعل گزاره ها غایت گرایی مسئله باید و هست رویکرد هرمنوتیکی به سیاست

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۶۰

فلسفه سیاسی، سرشتی فلسفی دارد؛ از این رو با مباحث مهمی از دیگر شاخه های فلسفه پیوند می خورد. ارتباط فلسفه سیاسی با معرفت شناسی، فلسفه اخلاق و انسان شناسی فلسفی، بیش از دیگر شاخه های فلسفه است. نوشتار حاضر با تمرکز نسبت میان فلسفه سیاسی اسلامی و معرفت شناسی، بر آن است که وجوه معرفت شناختی این فلسفه سیاسی را بکاود و نشان دهد که تنقیح و تبویب فلسفه سیاسی اسلام، متوقف بر حل چه سنخ مباحث معرفت شناختی است. در این مقاله، نخست بر ابتناء فلسفه سیاسی بر معرفت شناسی استدلال شده و آن گاه به شماری از مباحث مهم معرفت شناختی به ویژه در بُعد هنجاری و ارزشی آن که پیش نیاز فلسفه سیاسی اسلام است پرداخته شده است. مبناگرایی در برابر توجیه پراگماتیستی نظریه های سیاسی، مسئله تحقیق پذیری گزاره های دینی، معضله استنتاج باید از هست، منشا معرفت ما به قضایای اخلاقی انتخاب میان غایت گرایی و وظیفه گرایی از مباحث مهم مورد اشاره در این نوشتار است.

۲۹۱.

جهانی شدن و حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۴ شماره ۶۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۲۳

۲۹۲.

از جامعه مدنی به مدینة النبی

نویسنده: محمدجواد حیدری کاشانی

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۴ شماره ۶۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۲۲

این مقاله برآن است تا به بررسی تطبیقی جامعه مدنی و ساختار جامعه مدینة‏النبی بپردازد. اساسا دین چه نسبتی با جامعه مدنی دارد، تعامل دین و دولت در این جامعه چگونه است؟ آیا پیدایش جامعه مدنی در عصر جدید ارتباطی با این جامعه در عصر نبی اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم دارد؟ جامعه مدنی و دین چه سنخیتی دارند؟ موضوع جامعه مدنی نسبت به جهت‏گیرهای مذهبی اشخاص چیست؟ معیار تشخیص جامعه مدنی و تفاوت آن با مدینة‏النبی چیست؟ این مقاله، تلاش می‏کند تا به سؤالاتی از این دست پاسخ دهد. نویسنده محترم، معتقد به تباین ماهوی و عمیق جامعه مدنی و دینی بود. و در پایان به تفاوت‏های این دو جامعه و ویژگی‏های جامعه مدینة‏النبی اشاره دارد.

۲۹۳.

عناصر تشکیل دهنده گفتمان سیاسی امام خمینی (س)

نویسنده: اصغر منتظرالقائم کامبیز تقی زاده مرضیه بیگی زاده

منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۳۹۳ و بهار ۱۳۹۴ شماره ۲ و ۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۵۵۷

۲۹۴.

جهان بینی اسلامی و کیهان شناسی نوین

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۳ شماره ۵۵ و ۵۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۱۱

۲۹۵.

معرفی کتاب اسلام جهانی شده: جستجو برای یک امت نو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کاووس سیدامامی

منبع: رهیافت انقلاب اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۱۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۰۸ تعداد دانلود : ۱۲۲۶

۲۹۶.

مدیریت و رهبری پیامبر اکرم (ص) در عرصه های نظامی

نویسنده: اصغر قایدان

منبع: مطالعات بسیج ۱۳۸۵ شماره ۳۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۱۱

۲۹۷.

بررسی تأثیرات سلفی گری تکفیری بر بیداری اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمد ستوده سید مهدی علیزاده موسوی

منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال هفدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۶۵

کلیدواژه‌ها: جهان اسلام سلفی گری تکفیری تأثیرات سلفیه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۹۱ تعداد دانلود : ۹۹۱

جریان سلفیه تأثیرات و پیامدهای عمیقی در دو حوزه افکار و رفتار برای جهان اسلام به همراه داشته است. در میان جریان های مختلف سلفی، جریان تکفیری بیش از سایرین با شیعه و سایر مذاهب اسلامی دشمنی می کند و اکنون نیز توانسته است به مدد حمایت های خارجی و جذب افراطیون در جهان اسلام به اهدافی نیز دست یابد. در این مقاله با بهره برداری از نظریه پخش، تأثیرات سلفیه تکفیری بر بیداری اسلامی بررسی شده است. سلفیه تکفیری در حوزه افکار سبب گسترش قرائت سلفی از بیداری اسلامی، گسترش فرهنگ تکفیر و رادیکالیزم، تغییر کانون علمی به کانون جاهلیت ، گسترش موج اسلام هراسی و اسلام ستیزی، گسترش موج شیعه هراسی و شیعه ستیزی و ترویج نظریة احیای خلافت شده است و در حوزه رفتار نیز موجب رشد خشونت گرایی، ورود نیروهای خارجی به جهان اسلام، تضعیف اسرائیل ستیزی در جهان اسلام و پیدایش چالش های فزاینده فرا روی بیداری اسلامی گردیده است.

۲۹۸.

نقد برایان از کتاب ترنر ( اسلام و فرا مدرنیسم ، معضلات و امیدها )

نویسنده: اکبر احمد

منبع: گفتمان پاییز ۱۳۷۷ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۸۷ تعداد دانلود : ۱۲۷۱

۲۹۹.

فقاهت و سیاست

نویسنده: محسن کدیور

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۳ شماره ۵۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۰۷۲

به نظر آقای کدیور، فقاهت از تخصص‏های لازم در اداره جامعه است؛ اما نیازی به تصدی بالمباشرة فقیه وجود ندارد؛ بلکه دلیلی برخلاف آن وجود دارد. به نظر ایشان، برای اداره جامعه باید به علوم ناظر به موضوعات مانند اقتصاد و سیاست روی آورد، نه علوم ناظر به احکام کلی.

۳۰۰.

بررسی تطبیقی قانون و حاکمیت در ساختار سیاسی اسلام و دموکراسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: شمس الله مریجی

منبع: علوم سیاسی سال دوازدهم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۴۷)

کلیدواژه‌ها: حکومت قانون دموکراسی حاکمیت سیاست ساختار

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۰۷۱ تعداد دانلود : ۹۹۷

پایداری و ثبات هر نظام و اساساً هر پدیده ای اجتماعی، وابسته به اجزاء و اعضای تشکیل دهنده آن است. نظام سیاسی ایران نیز از ساختار و نهادهایی برخوردار است که پویایی و پایایی اش را وام دار آن ساختار است. در حقیقت، این ساختار نظام است که ماندگاری و کارآمدی آن را تضمین می کند. از این رو، نوشتار حاضر در پی مقایسه ای کوتاه و محدود، میان ساختار حکومت اسلامی و دموکراسی غربی (ساختار نظام سیاسی غرب) است تا در پرتو آن روشن شود که نظام سیاسی ایران با تکیه بر چه ساختاری توانسته در برابر نظام های جدید جهان سربرآورده و حتی به صورت قدرتی قابل ملاحظه در عرصه سیاست و کشورداری، توجه همگان را به خود جلب نماید و بارقه امید را در دل دین مداران جهان ایجاد کند که نه تنها حکومت جهانیِ مهدوی امکان پذیر است که، امری حتمی و تخلف ناپذیر است.

درخت حوزه‌های تخصصی