پرویز شریفی درآمدی

مقدمه: اختلال خواندن یکی از انواع رایج اختلال یادگیری است که به نقص در اکتساب مهارت خواندن اشاره دارد. هدف این تحقیق بررسی اثربخشی مداخله بازی های فعال برحافظه کاری دانش آموزان با اختلال خواندن بود. روش:این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل انجام شد. 30 کودک 7 تا 9 ساله با اختلال خواندن در شهرستان اهواز به صورت نمونه گیری در دسترس در این تحقیق شرکت کردند. در مرحله پیش آزمون از تمام شرکت کنندگان آزمون حافظه کاری گرفته شد و سپس شرکت کنندگان به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفره آزمایشی و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت 6 هفته و هر هفته 2 جلسه تحت مداخله برنامه بازی های فعال قرار گرفت. هدف اصلی این برنامه به کارگیری عضلات مختلف بالاتنه و پایین تنه برای انجام فعالیت هایی هوازی مختلف بود. پس از اتمام جلسات تمرینی، پس آزمون به عمل آمد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که یک دوره مداخله با رویکرد بازی های فعال می تواند موجب بهبود مؤلفه های حافظه کاری ارقام پیشرونده (001/0=p)، ارقام پسرونده(001/0=p)، حافظه منطقی (005/0Pنتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت که یک دوره بازی ها فعال می تواند باعث بهبود حافظه کاری در کودکان با اختلال خواندن شود. بنابراین به مربیان و معلمان و افرادی که با کودکان با اختلال خواندن سر وکار دارند. پیشنهاد می شود که بازی های فعال را در مداخلات تمرینی خود مدنظر داشته باشند و از آن استفاده نمایند.

هدف پژوهش حاضر مقایسه مؤلفه های خودکارآمدپنداری بین نوجوانان پسر کم بینا و بینا بود. روش پژوهش از نوع علی-مقایسهای بود. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان کم بینا و بینای سال دوم راهنمایی تحصیلی شهر تهران بود. حجم نمونه موردنظر 50 نفر (30 نفر دانش آموز پسر بینا و 20 نفر دانش آموز پسر کم بینا) بود. از روش نمونه گیری در دسترس برای دانش آموزان کم بینا و روش نمونه گیری تصادفی ساده برای دانش آموزان بینا از یک مدرسه راهنمایی هم جوار استفاده گردید. لازم به ذکر است که در این پژوهش آزمودنی ها بر اساس متغیرهای جنسیت، سن و وضعیت اقتصادی- اجتماعی همتاسازی شده اند. ابزار مورداستفاده در این پژوهش پرسشنامه خودکارآمدپنداری بندورا بود و به صورت گروهی اجرا شد. برای بررسی فرضیه های پژوهش از آزمون t مستقل استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در مؤلفه های ""موفقیت تحصیلی""،"" یادگیری از طریق خودنظم دهی"" ، ""فعالیت های فوق برنامه""،""برآوردن انتظارات دیگران""،""خودنظم دهی انگیزشی"" در بین دانش آموزان پسر بینا و دانش آموزان پسرکم بینا تفاوت معنی داری وجود دارد)01/0>p (. همچنین میزان خودکارآمدپنداری در مؤلفه ""استحکام خود"" بین دانش آموزان پسر کم بینا و بینا تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<p). بنابر نتایج حاصله، میزان خودکارآمدپنداری دانش آموزان پسر بینا نسبت به دانش آموزان پسرکم بینا بیشتر است. بنابراین پیشنهاد می شود معلمین، اولیاء و دست اندرکاران امر آموزش از طریق ارائه الگوهای رفتاری مناسب برمبنای انتقال احساس خودکارآمدپنداری در نوجوانان کم بینا عمل کنند. همچنین پیشنهاد می شود فرصت های اجتماعی کافی برای دانش آموزان کم بینا جهت افزایش توانمندی و رشد انگیزش درونی در آنها فراهم گردد.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی برنامه جرات آموزی گروهی بر افزایش میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان دبستانی با آسیب های شنوایی در شهر بوکان انجام شده است. ابتدا با استفاده از آزمون مهارت های اجتماعی، دانش آموزان دارای مهارت های اجتماعی پایین یعنی آنهایی که نمره پایین تر از 100 دریافت کرده بودند، تشخیص داده شدند. این افراد به عنوان نمونه انتخاب شدند و سپس به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. نمونه آماری این پژوهش شامل 30 نفر دانش آموز دارای آسیب های شنوایی بوده که به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفری آزمایش وکنترل تقسیم شدند. سپس برنامه جرات آموزی گروهی طی 10جلسه به گروه آزمایش آموزش داده شد و بعد از این دوره آموزشی، دوباره آزمون مهارت های اجتماعی روی هر دو گروه انجام شد. در نهایت، داده ها به وسیله آزمون تجزیه و تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده،گروه آزمایش عملکرد بهتری نسبت به گروه کنترل در آزمون مهارت های اجتماعی داشت. یعنی برنامه جرات آموزی گروهی در افزایش مهارت های اجتماعی و روابط اجتماعی غیرکلامی دانش آموزان دارای آسیب شنوایی مؤثر بود.

زمینه و هدف: کودکان با نشانگان داون به علت نارسایی در تحول مغزی و شلی عضلات در دوران اولیه تحول، در صحبت کردن و مهارت های کلامی دارای تأخیر هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مداخلات روان شناختی خانواده محور بر افزایش توانایی های کلامی کودکان دبستانی با نشانگان داون انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان دبستانی 10 تا 11 ساله شهر تهران با نشانگان داون بودند که در سال تحصیلی 96- 1395 مشغول به تحصیل بودند. از بین آنها30 نفر به صورت هدفمند انتخاب شده و به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای دهی شدند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 3 ماه در 24 جلسه مداخلات روان شناختی خانواده محور را دریافت کردند درحالی که گروه گواه مداخله ای در این زمینه دریافت نکردند. ابزار پژوهش، نسخه نوین هوش آزمای تهران – استنفورد بینه (افروز و کامکاری، 1385) بود که در مرحله پیش آزمون و پس آزمون برای هر دو گروه اجرا شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیری استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد مداخلات روان شناختی خانواده محور به افزایش توانایی های کلامی دانش آموزان با نشانگان داون تحت مداخله منجر می شود. همچنین، این مداخلات سبب ارتقاء استدلال سیال کلامی، دانش کلامی، استدلال کمی کلامی، پردازش دیداری – فضایی کلامی، و حافظه فعال کلامی دانش آموزان با نشانگان داون می شود (سطح معناداری 0/05). نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، مداخلات روان شناختی خانواده محور با آموزش راهبردهای لازم به خانواده ها توانسته است باعث بهبود عملکرد کلامی کودکان با نشانگان داون شود. استلزام های نتیجه به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفته است.

زمینه و هدف: کنش های اجرایی اهمیت بسیار زیادی برای دستیابی به موفقیت های تحصیلی و اجتماعی در دوره کودکی دارد. این اصطلاح، مجموعه ای از توانایی های شناختی مانند برنامه ریزی، مهار توجه، حافظه فعال، بازداری، و انعطاف پذیری شناختی را شامل می شود. امروزه، مدل های نظری بر نقش محدودیت بینایی در تحول و ارزیابی کنش های اجرایی تاکید می کنند؛ بنابراین هدف از انجام این پژوهش، مطالعه مروری نظام مند تحول و آسیب شناسی کنش های اجرایی در کودکان با آسیب بینایی بود. روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش مرور نظام مند انجام شد؛ بدین صورت که یافته های پژوهشی از سال های میلادی 1995 تا 2019 در پایگاه های اطلاعاتی PupMed، Springer، Scopus، ProQuest، Science direct، Google Scholar با جستجوی کلیدواژه های کنش های اجرایی، نابینایی، نابینایی مادرزادی، آسیب بینایی، توانمندی های شناختی، حافظه، حافظه فعال، حافظه شنیداری، بازداری، توجه، و حافظه کوتاه مدت مورد جستجو قرار گرفت که در نهایت بر اساس معیارهای ورود از بین 49 مقاله سرچ شده، با استفاده از چک لیست پریزما، 21 مقاله وارد پژوهش شده و نتایج به دست آمده طبقه بندی، خلاصه، و گزارش شد. یافته ها: ارزیابی حاصل از مقالات مورد بررسی نشان داد که با وجود تأثیر اجتناب ناپذیر حس بینایی در تحول کنش های اجرایی، عواملی مانند سن آغاز نابینایی، جبران حسی، توجه فضایی- شنیداری و پردازش شنیداری، مهارت های جهت یابی و تحرک، انعطاف پذیری قشر مخ، تغییرات ساختاری مغز، و سطح عملکرد هوشی، نقش بسیار مهمی در تحول بهنجار کنش های اجرایی کودکان با آسیب بینایی دارد. نتیجه گیری: بررسی یافته های به دست آمده نشان داد که تحول کنش های اجرایی در کودکان با آسیب بینایی همان پیچیدگی های تحول این کنش ها را در کودکان بینا دارد و آن را می توان توسط یک عامل تبیین کرد. با این وجود، تجربیات و ویژگی های فردی و محیطی سهم بیشتری در تحول کنش های اجرایی کودکان با آسیب بینایی دارند؛ بنابراین توجه به این عوامل می تواند به شناخت بهتر کنش های اجرایی در این کودکان کمک کرده و به طراحی روی آوردهای جدید آموزشی، توانبخشی، و مداخله منجر شود.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر چندرسانهای آموزشی طراحیشده بر اساس نظریهی بار شناختی بر یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر کمتوان ذهنی پایهی سوم ابتدایی در درس علوم بود. روش اجرای این پژوهش شبه آزمایشی، طرح پیشآزمون – پسآزمون با گروه کنترل بود. در مدرسهی شهید رجائیه چهار کلاس در پایهی سوم ابتدایی وجود داشت که به تصادفی دو کلاس انتخاب شد و از بین این دو کلاس باز بهطور تصادفی، یک کلاس به عنوان گروه آزمایش و یک کلاس به عنوان گروه کنترل انتخاب شد.پیشآزمون یادگیری و پیشآزمون انگیزش پیشرفت تحصیلی در هر دو گروه آزمایش و کنترل توسط پژوهشگر اجرا شد. کار اصلی تدریس در گروه کنترل، به عهدهی معلم کلاس بود. اما برای تدریس در گروه آزمایش، تنها از نرمافزار آموزشی تهیهشده توسط پژوهشگر استفاده شد. پسآزمون یادگیری و پسآزمون انگیزش پیشرفت تحصیلی توسط پژوهشگر انجام شد. پژوهشگر در این مرحله، آزمون یادداری را دو هفته بعد از اجرای آزمون یادگیری، بر روی دانشآموزان به صورت انفرادی اجرا کرد. نتایج حاصله از این پژوهش نشان دادهاند که استفاده از چندرسانهای آموزشی طراحیشده بر اساس نظریهی بار شناختی،باعث افزایش یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان کمتوان ذهنی در درس علوم میشود. بنابراین پیشنهاد میشود که از چندرسانهای آموزشی طراحیشده بر اساس نظریهی بار شناختی در آموزش درس علوم استفاده شود

هدف از انجام این پژوهش، طراحی و اعتباریابی الگوی آموزشی مبتنی بر نظریه ی بار شناختی بود. با توجه به این هدف کلی، اهداف جزئی پژوهش، طراحی الگوی آموزشی مبتنی بر نظریه ی بار شناختی، اعتباریابی درونی الگوی آموزشی مبتنی بر نظریه ی بار شناختی، اعتباریابی بیرونی الگوی آموزشی مبتنی بر نظریه ی بار شناختی از طریق بررسی تأثیر آن بر یادگیری دانش آموزان. جامعه ی آماری کلیه ی مقالاتی بودند که از طریق موتور جستجوی google و بانک های اطلاعاتی ebsco، wiley و sciencedirect قابل دانلود بودند. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. حجم نمونه شامل 25 مقاله و 4 کتاب بود. واحد تحلیل محتوا در این پژوهش، مضمون بود. طبق تحلیل محتوای انجام شده بر روی متن 25 مقاله و 4 کتاب در نظریه ی بار شناختی، سه طبقه ی بار شناختی درونی، بار شناختی بیرونی و بار شناختی مطلوب به دست آمد. در نتیجه ی انجام تحلیل بیشتر بر روی استنتاج های به دست آمده در هر سه طبقه ، مؤلفه های الگو به دست آمد. در نهایت، نتیجه ی تمامی تحلیل محتواهای انجام شده بر روی مقاله ها و کتاب ها و استنتاج ها و مؤلفه های به دست آمده از آنها، در قالب الگو ارائه گردید. نتایج حاصله از اعتباریابی درونی و بیرونی در این پژوهش نشان داده است که الگوی آموزشی ارائه شده بر مبنای نظریه ی بار شناختی، اثربخشی لازم را برای آموزش به دانش آموزان دارد.

زمینه و هدف : روش های متعددی برای افزایش مهارت های اجتماعی و سازش یافتگی افراد با آسیب شنوایی به کار می رود. در این ارتباط پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزش مدیریت شرم بر پرخاشگری و مهارت های اجتماعی کودکان با آسیب شنوایی انجام شده است. روش : در این پژوهش، از طرح نیمه تجربی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه استفاده شد. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان با آسیب شنوایی شهر کرج در سال 1396 بود که با روش نمونه گیری در دسترس، 30 نفر از آنها به عنوان نمونه مورد مطالعه، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی ( گرشام و الیوت، 1990 ) و پرسشنامه پرخاشگری باس و وارن (2000) بوده است . مداخله آموزشی برای گروه آزمایش در طی 14 جلسه انجام شد در حالی که گروه گواه چنین مداخله ای را دریافت نکردند. در پایان داده های به دست آمده با آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد برنامه آموزش مدیریت شرم، بر کاهش پرخاشگری و مؤلفه های کلامی، خشم و خصومت پرخاشگری به غیر از مؤلفه بدنی پرخاشگری، تأثیر معناداری دارد. علاوه بر این، در پژوهش حاضر اثربخشی برنامه آموزشی مدیریت شرم بر مهارت های اجتماعی و مؤلفه های همکاری، ابراز وجود، و خویشتن داری مورد تأیید قرار گرفت (0/01>P). نتیجه گیری : با توجه به نتایج پژوهش به نظر می رسد برنامه آموزشی مدیریت شرم با افزایش حرمت خود کودکان با آسیب شنوایی، روش مؤثری برای کاهش پرخاشگری و بهبود مهارت های ارتباطی باشد.

زمینه: تفاوت کاملاً مشخصی بین ظرفیت هوشی بالفعل و توان شناختی بالقوه کودکان با نشاتگان داون وجود دارد و ظرفیت ذهنی فعلی آنها همواره قابل تغییر و اصلاح می باشد. مداخلات روان شناختی خانواده محور بر پایه افزایش عملکرد شناختی کودکان با مشارکت والدین و اعضاء خانواده تأکید دارد. هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی مداخلات روان شناختی خانواده محور بر ظرفیت هوشی کودکان دبستان با نشانگان داون صورت گرفت. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان دبستانی 10 تا 11 ساله شهر تهران با نشانگان داون هستند که در سال تحصیلی 96-1395 مشغول به تحصیل بودند. از بین آنها30 نفر به صورت هدفمند انتخاب شده و به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 3 ماه در 24 هفته مداخلات روان شناختی خانواده محور را دریافت کردند درحالی که در این مدت گروه گواه مداخله ای در این زمینه دریافت نکردند. ابزار پژوهش نسخه نوین هوش آزمای تهران – استنفورد بینه (افروز و کامکاری، 1385) بود که در مرحله پیش آزمون و پس آزمون برای هر دو گروه اجرا شد. یافته ها: با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم افزار SPSS یافته های پژوهش نشان داد، مداخلات روان شناختی خانواده محور نه تنها منجر به افزایش نمره هوش کلی این کودکان شده است، بلکه منجر به افزایش هوش غیرکلامی، کلامی، استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری – فضایی و حافظه فعال در دانش آموزان با نشانگان داون تحت آموزش گردیده است(0/01 P< ). نتیجه گیری: این بدان معنی است مداخلات روان شناختی خانواده محور می تواند بر بهبود عملکرد شناختی کودکان دارای نشانگان داون در حیطه های کلامی و غیرکلامی مؤثر باشد.

هدف از پژوهش بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر فناوری بر انگیزش پیشرفت تحصیلی، یادگیری، و یادداری دانش آموزان کم توان ذهنی در درس زبان انگلیسی بود. این پژوهش یک پژوهش کاربردی بود که به روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر کم توان ذهنی استان کرمان بودند که در سال تحصیلی 98-1397 در پایه هفتم مشغول به تحصیل بودند. از میان آنها تعداد 28 دانش آموز با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش طی یک ماه در کنار آموزش سنتی معلم، از آموزش آنلاین و آفلاین نیز بهره مند شدند اما گروه کنترل به شیوه سنتی آموزش دیدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ی انگیزش پیشرفت تحصیلی ولایتی (1395)، آزمون محقق ساخته یادگیری و آزمون محقق ساخته یادداری بود که برای هر دو گروه یکبار قبل از شروع کار و یکبار پس از پایان کار انجام شد. داده های گردآوری شده با روش تحلیل کواریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل های آماری نشان دادند آموزش مبتنی بر فناوری به طور معناداری موجب افزایش انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان گروه آزمایش و همچنین بهبود و رشد یادگیری و تداوم یادداری آنها در درس زبان انگلیسی شده است.

مقدمه: استفاده از فناوری های جدید در آموزش از جمله موضوع هایی است که در دو دهه گذشته مورد توجه صاحب نظران آموزش و یادگیری قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر غنی سازی برنامه درسی زبان انگلیسی با رویکرد فناوری کمکی و بررسی تأثیر آن بر یادگیری دانش آموزان با آسیب های جسمی – حرکتی بود. روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر با آسیب جسمی-حرکتی که در شهر تهران مشغول به تحصیل بودند، می باشد. با توجه به تعداد کم جامعه آماری، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به شکل در دسترس، تعداد 16 نفر از دانش آموزان با آسیب جسمی-حرکتی پایه هفتم متوسطه اول در سال تحصیلی 97-1396 مجتمع امام علی(ع) در شهر تهران انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها، آزمون یادگیری متخصص ساخته بود. برای بررسی روایی محتوایی ابزار از دو شاخص شاخص نسبت روایی محتوایی لاوشه (1975) و شاخص روایی محتوایی والتز و باسل (1981) استفاده شد. همچنین پایایی آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ 88/. به دست آمد که نشان دهنده این است که آزمون از پایایی خوبی برخوردار بود. گروه آزمایش طی شش جلسه درس زبان انگلیسی را با استفاده از الگوی آموزشی غنی شده با فناوری کمکی(آنلاین و آفلاین) آموزش دیدند و گروه کنترل به شیوه معمول آموزش دیدند. در بخش آنلاین از وب سایت کوئیا و در بخش آفلاین از نرم افزار چند رسانه ای درس زبان انگلیسی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری در دو سطح توصیفی (شاخص های مرکزی و پراکندگی) و استنباطی (تحلیل کواریانس) استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که پس از تعدیل نمرات پیش آزمون، تفاوت معنی داری بین گروه آزمایش و کنترل در متغیر یادگیری وجود دارد (05/0 ≥ P ). بنابراین نتایج این پژوهش در راستای سایر پژوهش های انجام شده، بیانگر نقش مثبت استفاده از فناوری های کمکی در افزایش یادگیری دانش آموزان با آسیب های جسمی – حرکتی بود. نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش می توان پیشنهاد داد از این الگو به عنوان راهکاری اجرایی برای یکی از اهداف کلان در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش "بهره مندی هوشمندانه از فناوری های نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی" استفاده شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر عملکرد استدلال کلامی در دانش آموزان با آسیب بینایی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل به همراه پیگیری بود. جامعه پژوهش کلیه دانش آموزان با آسیب بینایی مقطع ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 بود که با استفاده از نمونه گیری در دسترس 30 نفر از این جامعه انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش در یک دوره 10 جلسه ای، برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی را دریافت کردند و گروه کنترل مداخله ای را دریافت نکرد. برای گردآوری داده ها از خرده آزمون های شباهت ها و استدلال کلمه آزمون هوش وکسلر کودکان (WISC-IV) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شد. نتایج حاکی از تأثیر برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر استدلال کلامی در دانش آموزان با آسیب بینایی بود (05/0>p)؛ بنابراین بر اساس نتایج به دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که برنامه آموزش کارکردهای اجرایی به عنوان مداخله مؤثر در جهت بهبود عملکرد استدلال کلامی قابل کاربرد است.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت مهارت های اجتماعی به عنوان مهم ترین عامل اجتماعی شدن و سازش یافتگی اجتماعی، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت های زبان بدن و اجتماعی بر سازش یافتگی اجتماعی در دانش آموزان مبتلا به آسیب بینایی انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی دانش آموزان دختر 14 ساله مبتلا به آسیب بینایی شهر تهران در سال 1396-1394 مراجعه کننده به مراکز بهزیستی و توان بخشی بودند که از میان دانش آموزان داوطلب، 40 نفر بر اساس روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایش و گواه جای دهی شدند. گروه آزمایش به مدت 14 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش قرار گرفتند. آزمودنی های هر دو گروه، قبل و بعد از آموزش به آزمون شخصیت کالیفرنیا (بخش سازش یافتگی اجتماعی) پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره و چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد میانگین نمره کل سازش یافتگی اجتماعی و تمامی خرده مقیاس های آن برای آزمودنی های گروه آزمایش در موقعیت پس آزمون افزایش یافته است؛ اما این افزایش برای خرده مقیاس های قالب های اجتماعی و گرایش ضداجتماعی معنی دار نبود (0/05< p ). نتیجه گیری: با توجه به اینکه در برنامه آموزشی زبان بدن و اجتماعی، فرد با آسیب بینایی مدلی از مهارت های ارتباطی را فرامی گیرد که با استفاده از آن به خودشناسی می پردازد و تکنیک های ارتباطی غیرکلامی مانند وضعیت بدن، سر تکان دادن، حالات چهره، صوت و لحن، را یاد می گیرد که در نتیجه سازش یافتگی اجتماعی فرد بهبود می یابد.

زمینه و هدف: کنش های اجرایی اصطلاحی کلی است و دربرگیرنده مؤلفه هایی که در عین تمایز با یکدیگر، الگوی مشترکی را شکل می دهند. این کنش ها توانایی استفاده از فرایندهای شناختی سطح بالایی هستند که باعث توجه فرد به جنبه های مهم تکلیف و برنامه ریزی جهت اتمام آن می شود. در سال های اخیر یک نگرش کلی شکل گرفته است که کنش های اجرایی در تعامل با محیط تحول پیدا می کنند و نباید تأثیرات عوامل اجتماعی و محیطی مؤثر بر تحول کنش های اجرایی نادیده گرفته شود. بدین ترتیب، هدف پژوهش حاضر معرفی عوامل تحولی – محیطی مؤثر بر تحول کنش های اجرایی بود. روش: بررسی داده ها در پژوهش حاضر به صورت مروری نظام مند انجام گرفته است. روش شناسی آن نیز مبتنی بر گردآوری، طبقه بندی، و خلاصه کردن یافته های مقالات علمی پژوهشی مرتبط با عوامل محیطی مؤثر بر تحول کنش های اجرایی بین سال های میلادی 2018-2008 برگرفته از پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی شامل SID ، Magiran ، Google Scholar ، Scopus ، Science Direct ، PubMed با کلیدواژه های کنش های اجرایی، تحول حرکتی، تحول زبان، دلبستگی، نارس بودن، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، سبک های والدگری، اضطراب، و کرتکس پیش پیشانی، صورت پذیرفته است. در ادامه و در جستجوی اولیه 52 مقاله انتخاب شدند که از بین آنها 9 مقاله به علت قدیمی بودن،13 مقاله به علت کیفیت پایین، 6 مقاله به علت مروری بودن، و 6 مقاله به علت تکراری بودن در چند پایگاه اطلاعاتی حذف شدند در پایان 18 مقاله انتخاب جهت بررسی انتخاب شدند. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد با وجود اینکه از زمان توجه به کنش های اجرایی، پایه های زیستی آن بیشتر مطرح شده است، عوامل محیطی مانند وضعیت اجتماعی- اقتصادی، سبک والدگری، اضطراب، تحول حرکتی، تحول زبان، دلبستگی، و نارس بودن کودک در تحول کنش های اجرایی نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. به عبارتی تحول کنش های اجرایی از دوران نوزادی شروع می شود و فرایند آن تا دوره نوجوانی ادامه دارد و در این بازه زمانی تحول کنش های اجرایی بیشتر تحت تأثیر عوامل محیطی هستند. نتیجه گیری: با بررسی مطالعات انجام گرفته می توان استنباط کرد که هنوز بررسی ها برای مشخص کردن عوامل محیطی مؤثر بر تحول کنش های اجرایی کودکان، در ابتدای راه است و جامعه علمی برای مشخص کردن دقیق تر این عوامل به تلاش های بیشتری نیاز دارد. با این وجود پژوهش های محدود انجام گرفته در سال های اخیر که به صورت علمی و بی طرفانه انجام شده اند، نشان دهنده تأثیر چشم گیر شرایط محیطی در تحول کنش های اجرایی است؛ به همین دلیل متخصصان و والدین در تحول و تقویت کنش های اجرایی باید توجه ویژه ای به عوامل محیطی داشته باشند.

زمینه و هدف: بروز سرطان در کودکان رویداد تنش آوری است که علاوه بر ایجاد مسائل و مشکلات مختلف درمانی برای خانواده، عوارض جسمانی و روانی مختلفی برای فرد مبتلا نیز به دنبال دارد. افسردگی یکی از مهم ترین علائم روانی همبود با سرطان است که هم در مطالعات مختلف و هم در مشاهدات بالینی در افراد مبتلا با این بیماری، فراوان گزارش شده است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش تنظیم هیجان بر افسردگی کودکان مبتلا به سرطان بود. روش: روش پژوهش حاضر شبه آزمایشی یک گروهی با پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه آماری این مطالعه شامل تمامی کودکان 8 تا 12 سال (دختر و پسر) مبتلا به سرطان بود که در سال 1394 در مراکز درمانی بیمارستان طبی کودکان و شهید بهرامی شهر تهران بستری شده بودند. تعداد 10 کودک از این مراکز درمانی به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و برنامه مداخله ای تنظیم هیجان را طی 9 جلسه 30 دقیقه ای دریافت کردند. داده های پژوهشی به وسیله فرم های والدین و معلم پرسش نامه سیاهه رفتاری کودکان (آخنباخ و رسکورلا، 2001) در طی مراحل پیش آزمون و پس آزمون، جمع آوری شدند و در پایان با استفاده از آزمون تی وابسته، تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: نتایج آزمون تی وابسته نشان داد نمره افسردگی کودکان در پس آزمون نسبت به پیش آزمون به طور معناداری کاهش یافته است؛ درنتیجه آموزش تنظیم هیجان، تأثیر معنی داری بر کاهش افسردگی کودکان مبتلا به سرطان دارد ( 0/001 P< ). نتیجه گیری: با توجه به یافته پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که آموزش تنظیم هیجان با تقویت مهارت های مثبت تنظیم هیجانی و کاهش مهارت های منفی، می تواند نشانگان افسردگی را در کودکان مبتلا به سرطان کاهش دهد. علاوه بر این افزایش استفاده از شیوه های مثبت تنظیم هیجانی، به پذیرش شرایط موجود بیماری کمک کرده و با بهبود همکاری کودکان، موجب تسهیل روند درمان آنها در بیمارستان نیز می شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود شایستگی های دانشجو معلمان آموزش ویژه انجام شد. برای انجام این پژوهش در ابتدا از طریق پرسشنامه محقق ساخته به بررسی وضعیت موجود شایستگی های دانشجومعلمان آموزش ویژه از نظر دانشجویان و اساتید آنها پرداخته شد. سپس این نظر سنجی بر روی نمونه 21 نفری از اساتید رشته آموزش کودکان استثنایی شاغل در پردیس های دانشگاه فرهنگیان استان تهران و همچنین نمونه ی 30 نفری از دانشجو معلمان آموزش ویژه در پردیس های دانشگاه فرهنگیان استان تهران، صورت گرفت که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان تایید و مقدار پایایی آن با روش آلفای کرنباخ 6/92 درصد محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در این بخش از پژوهش، از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی گروهی بر باورهای غیر منطقی و احساس تنهایی دانش آموزان بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان پسر اول متوسطه شهرستان نطنز بود که 30 نفر دانش آموزان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان گروه نمونه انتخاب و در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه باورهای غیر منطقی فرم اهواز و احساس تنهایی بود. گروه آزمایش، 12 جلسه 90 دقیقه ای تحت درمان شناختی گروهی بر مبنای الگوی مایکل فری قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که بین عملکرد افراد دو گروه در پس آزمون متغیر باورهای غیرمنطقی و احساس تنهایی تفاوت معنادار وجود دارد. بنابراین شناخت درمانی گروهی بر مبنای الگوی مایکل فری می تواند با تغییر و اصلاح باورها، نگرش ها و عقاید ناکارآمد و غیر منطقی دانش آموزان، میزان باورهای غیرمنطقی و احساس تنهایی آنان را کاهش دهد و به سلامت روانی آنها منجر شود.

این بررسی با هدف تعیین اثربخشی برنامه رایانه یار حافظه کاری بر بهبود کنش های اجرایی دانش آموزان ناشنوا انجام شد. 18 دانش آموز پسر ناشنوا انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. آزمودنی ها به آزمون استروپ (استروپ، 1935)، آزمون عملکرد مداوم (رازولد، مرسکی، ساراسون، برنسوم، و بک، 1965)، نسخه رایانه ای برج لندن (موریس، احمد، استد، و تون، 1993)، و آزمون حافظه کاری کورنولدی (کورنولدی و وکیا، 1995)، پاسخ دادند. گروه آزمایش، برنامه رایانه یار حافظه کاری (بخاراییان، 1389) را در 20 جلسه آموزشی 45 دقیقه ای گذراندند. نتایج آزمون t نشان دادند نمره پس آزمون کنش های اجرایی دانش آموزان ناشنوا به صورت معنادار تغییر یافته است. پیگیری پس از یک ماه حاکی از عدم تغییر میانگین کنش اجرایی در دانش آموزان ناشنوا بود. یافته ها این نکته را آشکار کردند که برنامه رایانه یار حافظه کاری در بهبود کنش های اجرایی دانش آموزان ناشنوا مؤثر است.

زمینه: ویژگی اصلی در تشخیص اختلال طیف اُتیسم وجود الگوهای رفتاری، تمایلات یا رفتارهای چالشی است. رفتارهای چالشی رفتارهایی هستند که کودک را به خطر می اندازد یا او را از روابط اجتماعی دور می کند . مسئله این است که آیا برنامه ی تدوین شدۀ نقاشی درمانگری مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش رفتارهای چالشی کودکان اُتیسم با عملکرد بالا کمک می کند؟ هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی برنامۀ نقاشی درمانگری مبتنی بر ذهن آگاهی بر رفتارهای چالشی دانش آموان اُتیسم با عملکرد بالا انجام گرفت. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. جامعۀ آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان اُتیسم با عملکرد بالای مدارس استثنایی شهر اردبیل در سال تحصیلی 98-1397 تشکیل دادند که از میان آنها با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 30 دانش آموز اُتیسم با عملکرد بالا انتخاب شده و به صورت تصادفی در گروه آزمایش (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) جایگزین شدند. شرکت کنندگان گروه آزمایش، 10 جلسه برنامه ی تدوین شدۀ نقاشی درمانگری مبتنی بر ذهن آگاهی را دریافت نمودند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس رفتار چالش انگیز بیورکر تایلور، لووی و لاو (2010) استفاده شد. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها نشان داد که فرضیۀ پژوهش مبنی بر اثربخشی برنامۀ تدوین شدۀ نقاشی درمانگری مبتنی بر ذهن آگاهی بر رفتارهای چالشی کودکان اُتیسم با عملکرد بالا، مورد تأیید قرارگرفته است و کودکان اُتیسم با عملکرد بالا گروه آزمایش نسبت به کودکان اُتیسم با عملکرد بالا گروه گواه در پس آزمون، به طور معناداری، رفتارهای چالشی کمتری داشتند (0/01> p ). نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت که استفاده از برنامۀ نقاشی درمانگری مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند موجب کاهش رفتارهای چالشی کودکان اُتیسم با عملکرد بالا شود.