مطالعات روانشناختی

اختلال شخصیت مرزی یک الگوی طولانی مدت رفتار نابهنجار است که با روابط ناپایدار با افراد دیگر، احساس ناپایدار نسبت به خود و بی ثباتی هیجانی مشخص می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش انعطاف پذیری شناختی، حافظه کاری دیداری فضایی و تکانشگری در پیش بینی نقص نظریه ذهن در افراد با رگه های اختلال شخصیت مرزی انجام گرفت. روش پژوهش از نوع همبستگی بود. در این راستا تعداد 120 نفر از دانشجویان با رگه های اختلال شخصیت مرزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با پرسشنامه شخصیت مرزی انتخاب شدند. سپس آزمون دسته بندی کارت های ویسکانسین، پرسشنامه تکانشگری بارت، آزمون بلوک های کرسی و آزمون ذهن خوانی از روی تصاویر چشم اجرا شد. داده ها با رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که حافظه کاری دیداری فضایی و تکانشگری، نقص نظریه ذهن در افراد با رگه های اختلال شخصیت مرزی را پیش بینی می کنند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که افراد با علائم اختلال شخصیت مرزی نقایصی را در حافظه کاری دیداری فضایی و تکانشگری نشان می دهند و این متغیرها نقص نظریه ذهن در افراد با رگه های اختلال شخصیت مرزی را پیش بینی می کنند.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیر آموزش اختصاصی سازی خاطرات بر نارسایی شناختی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بود. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس و هدفمند با موضوع پژوهش، تعداد 30 نفر (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) پس از تشخیص اختلال افسردگی اساسی و سپس مصاحبه بالینی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش، پرسشنامه های افسردگی بک- ویرایش دوم و نارسایی شناختی برادبنت و همکاران بود. گروه آزمایش طی 4 جلسه، یک ساعت و نیم، تحت آموزش اختصاصی سازی خاطرات قرار گرفت. و بعد از اتمام جلسات آموزشی، از هر دو گروه آزمایش و کنترل، پس آزمون و مجدداً یک ماه بعد، پیگیری به عمل آمد. داده-ها با استفاده از آزمون آماری، تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آموزش اختصاصی سازی خاطرات بر نارسایی شناختی و مؤلفه های آن(حواس پرتی، مشکلات مربوط به حافظه، اشتباهات سهوی و عدم یادآوری اسامی) تأثیر معنی داری داشت. این نتایج در مرحله پیگیری حفظ شد. باتوجه به تأثیر آموزش اختصاصی سازی خاطرات بر کاهش میزان نارسایی شناختی مبتلایان و تداوم اثر آن، به کارگیری این آموزش جهت پیشگیری و درمان بیماران مبتلا به افسردگی اساسی ضروری به نظر می رسد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان رابطه والدکودک، بر شیوه های فرزندپروری مادران انجام شده است. این پژوهش، نیمه آزمایشی به صورت طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهشی تمامی مادران مراجعه کننده به یک کلینیک روانشناسی کودک در تهران بودند. با روش نمونه گیری در دسترس بیست نفر از این مادران که دارای کودکان سه تا یازده ساله بودند، انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جای گرفتند. هر دو گروه برای انجام پیش-آزمون و پس آزمون به پرسشنامه فرزندپروری بوری پاسخ دادند. سپس برای گروه آزمایش ده جلسه آموزشِ درمان رابطه والدکودک برگزار شد. جلسات دو بار در هفته و هر جلسه بین 45 تا 60 دقیقه بود. نتایج تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که، شیوههای فرزندپروری مقتدرانه، سهلگیرانه و مستبدانه به صورت همزمان دارای تفاوت معناداری بین گروه های آزمایش و کنترل در پس آزمون شده اند. در واقع آموزش رابطه والدکودک، موجب استفاده بیشتر والدینِ گروه آزمایش، از راهبردهای شیوه فرزندپروری مقتدرانه شده است. پیشنهاد می شود از این روش برای آگاه ترکردن والدین در زمینه برقراری ارتباط درست با فرزندان خود به منظور پیشگیری از ابتلای آنها به مشکلات رفتاری و اختلالات روانی و یا برطرف کردن مشکلات شان استفاده شود.

اختلال فوبی خاص به عنوان ترس افراطی یا غیرمنطقی تعریف می شود که وابسته به حضور شی ء یا موقعیت خاص می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش مدل ترکیبی سرشت عاطفی و هیجانی در پیش بینی علائم اختلال فوبی خاص در دانشجویان بود. بدین منظور تعداد 400 نفر از دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به روش نمونه گیری هدفمند براساس معیارهای ورود و خروج، انتخاب و با استفاده از مقیاس های ترکیبی سرشت عاطفی - هیجانی و جدول زمینه یابی ترس مورد آزمون قرار گرفتند. تحلیل داده ها با استفاده از روش های ضریب همبستگی پیرسون ، تحلیل رگرسیون چند گانه و مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که ابعاد هیجانی (شامل سرشت های مقابله، اراده، حساسیت و ترس) و ابعاد عاطفی (شامل سرشت های اضطراب، بی تفاوتی، ادواری خویی، تغییرپذیری و هیجان زدگی) از مدل ترکیبی سرشت عاطفی – هیجانی، همبستگی معناداری با علائم اختلال فوبی خاص دارند. براساس مدل رگرسیونی ، سرشت های هیجانی حساسیت و ترس و ابعاد سرشت عاطفی اضطراب و هیجان زدگی، توانستند علائم اختلال فوبی خاص را به صورت معنادار پیش بینی کنند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مدل سرشت ترکیبی عاطفی هیجانی به عنوان یک مدل تبیینی، قادر به پیش بینی تغییرات آسیب شناختی در اختلال فوبیای خاص می باشد و اختلال فوبی خاص را می توان بر مبنای ابعاد سرشت هیجانی و عاطفی تبیین نمود.

اختلال اضطراب فراگیر یکی از شایع ترین اختلالات اضطرابی مشاهده شده در جمعیت عمومی و مراکز بالینی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی ترکیبی از درمان فراشناختی و طرحواره درمانی هیجانی مبتنی بر آسیب های دوره کودکی بر اختلال اضطراب فراگیر بود. پژوهش حاضر در چارچوب طرح نیمه آزمایشی بود. جامعه آماری پژوهش افراد مراجعه کننده به مراکز خدمات روانشناختی شهر اصفهان و مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (بر اساس مقیاس کوتاه اضطراب فراگیر و مصاحبه بالینی) در سال 1396 بودند که تعداد 30 نفر از آنان بر اساس معیارهای ورود به مطالعه و پرسشنامه آسیب های کودکی، انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارش شدند. سپس گروه آزمایش در درمان گروهی طراحی شده توسط پژوهشگر که شامل 12 جلسه 1 ساعته بود شرکت داده شدند. در انتهای درمان نیز، مقیاس کوتاه اضطراب فراگیر به طور مجدد به عنوان پس آزمون توزیع و توسط هر دو گروه تکمیل شد. داده ها با روش تحلیل کوواریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که ترکیب طرحواره درمانی هیجانی و درمان باورهای فراشناختی می تواند به طور معناداری در کاهش نگرانی و علائم و نشانه های اضطراب بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مؤثر باشد. طرحواره درمانی هیجانی را می توان در ترکیب با درمان باورهای فراشناختی به عنوان درمانی مؤثر و کامل تر نسبت به درمان های دیگر در مداخلات روانشناختی بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مدنظر قرار داد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی گروهی بر باورهای غیر منطقی و احساس تنهایی دانش آموزان بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان پسر اول متوسطه شهرستان نطنز بود که 30 نفر دانش آموزان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان گروه نمونه انتخاب و در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه باورهای غیر منطقی فرم اهواز و احساس تنهایی بود. گروه آزمایش، 12 جلسه 90 دقیقه ای تحت درمان شناختی گروهی بر مبنای الگوی مایکل فری قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که بین عملکرد افراد دو گروه در پس آزمون متغیر باورهای غیرمنطقی و احساس تنهایی تفاوت معنادار وجود دارد. بنابراین شناخت درمانی گروهی بر مبنای الگوی مایکل فری می تواند با تغییر و اصلاح باورها، نگرش ها و عقاید ناکارآمد و غیر منطقی دانش آموزان، میزان باورهای غیرمنطقی و احساس تنهایی آنان را کاهش دهد و به سلامت روانی آنها منجر شود.

پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش انسان انگاری و دل بستگی به اشیاء در پیش بینی رفتارهای احتکاری با نقش میانجی شناختارهای احتکاری انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع دبیرستان شهر بیرجند در سال تحصیلی 96-1395 بودند. تعداد 288 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه رفتار احتکاری تجدیدنظر شده، پرسشنامه شناختارهای احتکاری، پرسشنامه دل بستگی دوجانبه و پرسشنامه انسان انگاری بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که دل بستگی به اشیاء به طور مثبت و معنی دار با جنبه های احتکار رابطه دارد، درحالی که انسان انگاری با جنبه های شناختی و رفتاری احتکار رابطه ای نداشت. یافته های مربوط به بررسی نقش میانجی نشان داد که در مدل پیشنهادی فقط متغیر دل بستگی به اشیاء دراین ارتباط نقش میانجی دارد. این یافته ها از مدل های شناختی – رفتاری حمایت می کند و پیشنهاد می دهد که شناختارهای مربوط به متعلقات نقش مهمی را در رشد و حفظ مشکلات مربوط به احتکار بازی می کند.

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر وضوح خودپنداره، افسردگی، اضطراب و استرس، و عزت نفس در دانشجویان دارای نشانگان ضربه عشق بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری تحقیق دانشجویان دختر و پسر دانشگاه خلیج فارس بودند. نمونه تحقیق 30 دانشجوی مبتلا به نشانگان ضربه عشق بود که به شیوه تصادفی ساده از بین 47 دانشجوی دارای نشانگان ضربه عشق انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. بمنظور سنجش متغیرها از پرسشنامه ضربه عشق راس، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس ((DASS-21، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و مقیاس وضوح خودپنداره کمپل و همکاران استفاده شد. گروه آزمایش، در 11 جلسه 90 دقیقه ای تحت مداخله گروهی درمان شناختی-رفتاری قرار گرفت و گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری در متغیر افسردگی، استرس و عزت نفس وجود دارد. اما در وضوح خودپنداره تفاوت معناداری مشاهده نشد. این تحقیق نشان داد که درمان شناختی رفتاری می تواند درمان مناسبی برای کاهش مشکلات هیجانی و بهبود عزت نفس در افراد دچار نشانگان ضربه عشق باشد.

وجود درد در زندگی یکی از مهم ترین دلایل بر هم زننده بهداشت روانی افراد است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی آموزش پذیرش و تعهد بر انعطاف پذیری روان شناختی، و ناگویی هیجانی زنان مبتلا به درد مزمن بود. طرح این پژوهش به صورت شبه آزمایشی با پیش-آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی زنان 65-18 ساله دارای درد مزمن مراجعه کننده به کلینیک های درمانی شهر ساری در سال 1395 بود که از بین آنها نمونه ای به حجم 30 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند و مقیاس های انعطاف پذیری شناختی (دنیس و وندروال) و ناگویی هیجانی (بگبی، پارکر و تیلور،) را تکمیل کردند. گروه آزمایش طی هشت جلسه یک ساعته تحت آموزش برنامه پذیرش و تعهد قرار گرفتند اما گروه کنترل هیچ مداخله ای را دریافت نکردند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره و چند متغیره نشان داد نمرات گروه آزمایش در مقایسه با نمرات گروه کنترل در متغیر انعطاف پذیری روان شناختی به طور معنا دار افزایش یافته است . و در مؤلفه تفکر عینی کاهش معنادار داشته است . بنابراین نتیجه می گیریم آموزش پذیرش و تعهد بر انعطاف پذیری روان شناختی و ناگویی خلقی زنان مبتلا به درد مزمن تاثیر مطلوبی دارد و می توان برای افزایش انعطاف پذیری روان شناختی و کاهش ناگویی خلقی در زنان مبتلا به درد مزمن از این روش آموزشی استفاده کرد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس ادراک شده و پرخاشگری زنان با سندرم پیش از قاعدگی بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه ی آماری شامل کلیه ی زنان مراجعه کننده به بیمارستان زنان و زایمان حافظ شهر شیراز بود، که از میان آنها با استفاده از نمونه گیری در دسترس، تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه گمارده شدند. گروه آزمایش تحت درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد در طی 8 جلسه 1 ساعته قرار گرفت، و گروه گواه، هیچگونه مداخله ای دریافت نکرد. ابزارهای اندازه گیری پژوهش شامل؛ پرسشنامه استرس ادارک شده کوهن و پرخاشگری باس و پری بود که توسط شرکت کنندگان در مرحله پیش آزمون، پس آزمون تکمیل گردیدند. داده ها با روش های آماری توصیفی و تحلیل واریانس چندمتغیری تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه های آزمایش و گواه در نمرات کلی استرس ادراک شده و مولفه های پرخاشگری وجود دارد(05/0>P). نتایج بر اهمیت کاربرد این مداخلات در استرس ادراک شده و پرخاشگری زنان دارای سندرم پیش از قاعدگی و ارائه افق های جدید در مداخلات بالینی این زنان تأکید دارد و میتوان از آن به عنوان یک روش مداخله ای مؤثر بهره گرفت.