حسین حاتمی نژاد

حسین حاتمی نژاد

مدرک تحصیلی: دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۲۶۰ مورد.
۱۴۱.

تحلیل فضایی فقر شهری در کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسکن فقر شهری کلان شهر تهران تحلیل فضایی مدل ویکور فازی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد منطقه ای، شهری، روستایی
  2. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد خرد رفاه،درمان،آموزش رفاه محاسبه و تحلیل فقر
تعداد بازدید : ۱۵۸۳ تعداد دانلود : ۱۲۳۸
این پژوهش، با هدف شناسایی و تحلیل فضایی پهنه های فقر شهری و با روش کمّی و پیمایشی و مبتنی بر تحلیل ثانویه در کلان شهر تهران (مناطق 22گانه) انجام شده است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از اطلاعات بلوک های آماری کلان شهر تهران، برمبنای سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390، شاخص های موردنظر (43 شاخص) انتخاب شدند و در قالب چهار عامل اصلی مسکن، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی- آموزشی توسط روش AHP، طبقه بندی و تحلیل شدند و برای درک بهتر پدیده و رتبه بندی مناطق، از روش ویکور فازی استفاده گردید. همچنین برای بررسی وضعیت پراکنش فضایی فقر شهری، از روش تحلیل خودهمبستگی فضایی موران استفاده شد. نتایج تحقیق نشان دادند که براساس تحیل آماره موران، الگوی فقر در کلان شهر تهران به صورت خوشه ای می باشد. همچنین چهار عامل استخراج شده، به ترتیب عبارتند از: 1- فقر مسکن (7/28 درصد) 2- فقر اقتصادی (4/18 درصد) 3- فقر اجتماعی (1/14 درصد) 4- عامل فقر آموزشی- فرهنگی (5/11 درصد) و در مجموع، این عوامل، 7/72 درصد از پراکندگی کل واریانس را تبیین می کنند. نتایج تحقیق نشان دادند که در تمام عوامل فقر مسکن، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی، مناطق17، 19، 18 و 16، بالاترین رتبه ها را داشته اند و پیشنهاد می گردد در اولویت اقدامات توسعه، فقرزدایی و توانمندسازی، قرار داده شوند. همچنین نتایج تحلیل مدل ویکور فازی نشان دادند که از 6001 بلوک کلان شهر تهران، 2312 بلوک خیلی فقیر (5/38 درصد)، 2049 بلوک فقیر (1/34 درصد)، 1068 بلوک دارای شرایط متوسط (8/17 درصد)، 458 بلوک مرفه (6/7 درصد) و تنها 114 بلوک (9/1 درصد) در سطح خیلی مرفه قرار داشته اند.
۱۴۲.

اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی شهر دزفول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گردشگری مذهبی برنامه ریزی راهبردی مدل SWOT-AHP دزفول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶ تعداد دانلود : ۳۹۵
گردشگری مذهبی گونه ای از گردشگری است که به دلیل شرایط ویژه و ریشه داشتن در فرهنگ دینی نقش مهمی در پایداری فرهنگی و اقتصادی کشور ایران دارد و همچنین ظرفیت های زیادی برای توسعه خدمات گردشگری در مناطق مختلف کشور فراهم می نماید که برای استفاده از آن نیاز است که شرایط موجود بررسی و برنامه ریزی راهبردی با تکیه بر نقاط قوت و امکانات مناطق مذکور تدوین شود. شهر دزفول با وجود 50 مسجد و بقعه تاریخی بعنوان جاذبه گردشگری مذهبی و آیین ها و رسوم مذهبی متنوع از ظرفیت مناسبی برای توسعه گردشگری مذهبی برخوردار است که در این تحقیق تلاش شده با استفاده از تکنیک SWOT نقاط ضعف و قوت (عوامل درونی) و فرصتها و تهدیدها (عوامل خارجی) آن بررسی شده و سپس اولویت بندی راهبردهای تدوین شده با استفاده از مدل AHP انجام وراهکارهایی جهت تقویت این فعالیت در شهر دزفول ارائه شود. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی است و نتایج حاکی از آن است که با توجه به اولویت های استخراج شده از نظر کارشناسان، استفاده از نقاط ضعف و قوت و همچنین موازنه فرصت ها و تهدیدها در حد متوسطی است، یعنی امکان بهره گیری از فرصت ها و نقاط قوت موجود همراه با کمرنگ نمودن نقاط ضعف و تهدیدها وجود دارد اما این امر مستلزم برنامه ریزی و تقویت زیرساختهای گردشگری شهر و ارتقاء آگاهی های عمومی دراین زمینه است. همچنین راهبرد تهاجمی مهمترین راهبرد در توسعه گردشگری مذهبی شهر دزفول است و پس از آن راهبرد بازنگری قرار دارد.
۱۴۳.

تحلیل الگوی توسعه ی کالبدی-فضایی شهری از منظر توسعه ی پایدار (مطالعه ی موردی: شهر کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه ی کالبدی - فضایی پراکندگی شهری شهر فشرده توسعه ی پایدار کاشان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۸۹
یکی از موضوعات حیاتی قرن بیست و یکم در ارتباط با پایداری شهر، الگوی رشد شهری است و امروزه اکثر محققان معتقدند ارتباط معنا داری میان الگوی توسعه ی کالبدی شهر (فرم شهر) و پایداری شهری وجود دارد؛ بنابراین ازآنجاکه سامان دهی کالبد شهرها بر اساس چارچوب توسعه ی پایدار امری ضروری است؛ لذا هدف اصلی پژوهش شناخت الگوی توسعه ی کالبدی- فضایی شهر کاشان و میزان انطباق آن با الگوی توسعه ی پایدار است. نوع پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر شیوه ی انجام، توصیفی- تحلیلی است و تلاش بر آن است با درنظر گرفتن شاخص های جمعی ت، مساحت، سرانه و تراکم، در چارچوب مدل های کمی همچون درجه ی توزیع متعادل شامل (مدل آنتروپی شانون، ضریب جینی)، درجه ی تجمع (شامل ضریب موران) و مدل هلدرن به این پرسش پاسخ داده شود که: الف) آیا رشد فیزیکی شهر کاشان طی سه و نیم دهه ی اخیر (سال های 1355 تا 1390) از الگوی توسعه ی پایدار تبعیت نموده است؟ نتایج حاصل از بررسی الگوی فیزیکی شهر کاشان با مدل های سنجش فرم شهری نشان می دهد ضمن توزیع نابرابر و نامتعادل جمعیت در سطح شهر و عدم هماهنگی آن با توسعه ی فیزیکی طی دهه های اخیر، الگوی رشد کالبدی – فضایی شهر کاشان از الگوی پراکنده ی شهری تبعیت نموده که به دنبال آن پیامدهای منفی رشد پراکنده را برای شهر کاشان به وجود آورده؛ لذا نیازمن د به کارگیری راهبردهای رشد هوشمند است.
۱۴۴.

سنجش کیفیت زندگی مهاجران افغان مقیم ایران با رویکرد ذهنی (مطالعه موردی: روستای فیروزآباد)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: رویکرد ذهنی مهاجران افغان کیفیت زندگی روستای فیروزآباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
بحث کیفیت زندگی موضوع جدیدی است که در دهه های اخیر مورد توجه محققان و دانشگاهیان به خصوص در ایران قرار گرفته است.کیفیت زندگی دارای دو رویکرد اساسی عینی و ذهنی است. در این تحقیق کیفیت زندگی شهری با رویکرد ذهنی و با در نظر گرفتن شاخص های فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، کالبدی- محیطی و زیست محیطی بررسی شده و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. یافته های حاصل از پرسش نامه میدانی با استفاده از میانگین و آزمون های آماری t تک نمونه ای، آزمون Kolmogorov-Smirnov تک نمونه ای و رگرسیون خطی چند متغیره به کمک نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه ای نشان دهنده این است که شرایط کیفیت زندگی مهاجران در روستای فیروزآباد شهرستان ری پایین و کمتر از حد متوسط ارزیابی شده است. که این نتایج نشان داد برای بهبود کیفیت زندگی مهاجران در سطح روستای فیروزآباد شهرستان ری برنامه ریزی در شاخص های اجتماعی و اقتصادی بسیار تأثیر گذار است.
۱۴۵.

مکانی ابی بهینه توسعه فیزیکی شهر مراغه با تاکید بر پایداری شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مکانیابی بهینه توسعه فیزیکی پایداری شهری مراغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۷۲
گسترش افقی و بی برنامه شهرها با افزایش جمعیت و رشد روزافزون شهرنشینی منجر به، کمبود زمین، تغییر اراضی مجاور به ساخت وسازهای شهری و ایجاد زاغه هایی در نواحی پرشیب شده است. استفاده غیراصولی و بدون برنامه از زمین و تغییر کاربری ها بدون توجه به ظرفیت های محیطی موجب از بین رفتن تعادل و توازن محیط زیست شهرها گردیده است و توسعه پایدار شهری را دچار چالش نموده است. پژوهش حاضر جهت مدیریت و برنامه ریزی رشد شهر و کاهش اثرات نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، به مکانیابی جهات بهینه توسعه فیزیکی شهر مراغه پرداخته است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی باهدف کاربردی می باشد. پژوهش حاضر ضمن بررسی و تحلیل تنگناهای محیطی و انسانی در جهت رشد فیزیکی شهر مراغه، با استفاده از روش AHP و GIS درصدد یافتن پهنه های بهینه به منظور توسعه فیزیکی آتی شهر مراغه است. شاخص های مؤثر در توسعه فیزیکی با استفاده از روش محاسباتی AHPکه توسط کارشناسان خبره امتیازدهی شده بودند مورد تحلیل قرار گرفت، وزن معیارها حاصل ازExpert Choice در لایه های مؤثر در توسعه فیزیکی شهر اعمال شد، درنهایت با تلفیق لایه های در محیط GIS نقشه جهات بهینه توسعه فیزیکی شهر استخراج گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد شهر مراغه در توسعه فیزیکی خود از هیچ گونه الگویی تبعیت نکرده است این شهر به دلیل محصور بودن در بین ارتفاعات بلند، باغات درجه یک، رودخانه صوفی چای، راه آهن، اراضی نظامی، گسترش حاشیه نشینی در پیرامون خود و همچنین حالت گودی بودن شهر و مشکل دفع آب های سطحی، تنها دو گزینه بعنوان جهات مناسب توسعه فیزیکی پیش رو دارد؛ یکی در قسمت مرکزی شهر که دارای زمین های خالی با بافت های روستایی پراکنده است و دیگری اراضی نیمه هموار و تپه ماهوری واقع در غرب و جنوب غربی شهر می باشد.
۱۴۶.

پیدایش و گسترش قنات در دنیای قدیم

کلیدواژه‌ها: قنات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۴۴۸
چاه کانال های زیر زمینی (قنات) اهمیت فراوانی در تاریخ آبیاری و سکونت بشردر زمین های حاصلخیز در دنیای قدیم دارند.[i] به نظر می رسد که چاه تونل های رایج در دوران پیش از هخامنشیان، در دوران شاهان این سلسله از ایران به مصر، مشرق و ناحیه ی عرب نشین گسترش یافتند (530-531 قبل از میلاد). اعراب قنات را تا آفریقای شمالی، اسپانیا و قبرس گسترش دادند. نمونه های قنات، همچنین در آسیای مرکزی، غرب چین، ودر مقیاس کمتری در نواحی خشک آمریکای لاتین یافت می شود. در دوران مدرن بیش از بیست واژه برای شناسایی این چاه های افقی استفاده می گردد. در ایران واژه عربی قنات به معنی باریکه و یا مجرای آب مورد استفاده قرار می گرفت، و در افغانستان واژه کاریز استعمال می گردید. در حالیکه در سوریه، فلسطین و آمریکای شمالی فوقرا رایجتر می باشد. در تمامی این نواحی چاه تونل ها هنوز به شکل سنتی احداث می گردند، و سکونتگاه های بشری بسیاری برای آب مصرفی و کشاورزی به آنها وابسته می باشند. هر جا که قنات مورد استفاده بود، ساختار و الگوی مالکیت و زمین داری را در روستا به شدت تحت تاثیر قرار داده است
۱۴۷.

تحلیل فضایی کیفیت زندگی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی دیماتل فرایند شبکه ای تحلیل روش مجموع ساده ی وزنی وزن دهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۵
آمارها حاکی از آن است که طی چند دهه اخیر ایران از نظر کیفیت زندگی در زیر متوسط جهانی قرارداشته است. علیرغم فعالیتهای توسعه ای که طی نیم قرن اخیر در ایران صورت گرفته و همواره بهبود شرایط و کیفیت زندگی در دستور کار قرار داشته است ، هرچند بهبودهایی در برخی زمینه ها صورت پذیرفته است اما همچنان کیفیت زندگی در ایران با شرایط ایده آل فاصله زیادی دارد. از سویی به دلیل تنوع جغرافیایی و سمت و سوی برنامه سوالی که مطرح می شود این است که اختلافات فضایی از نظر شاخصهای کیفیت زندگی در سطح استانهای کشور چگونه است. براساس مجموعه ای از شاخصهای عینی کیفیت زندگی در سطح استانهای کشور تدوین و مورد بررسی قرار گرفت . از نظر روش شناسی از مدل دیماتل برای تدوین مدل مفهومی، از مدل ANP برای محاسبه وزن شاخصها و از مدل SAW برای تلفیق شاخصها استفاده شد. نتایج کار تبدیل به نقشه شده و با کمک آمار فضایی فرضیه تصادفی بودن شاخصهای کیفیت زندگی در ایران سنجیده شد و نتیجه حکایت از خوشه ای بودن شاخصهای کیفیت زندگی دارد. آمارها حاکی از آن است که طی چند دهه اخیر ایران از نظر کیفیت زندگی در زیر متوسط جهانی قرارداشته است. علیرغم فعالیتهای توسعه ای که طی نیم قرن اخیر در ایران صورت گرفته و همواره بهبود شرایط و کیفیت زندگی در دستور کار قرار داشته است ، هرچند بهبودهایی در برخی زمینه ها صورت پذیرفته است اما همچنان کیفیت زندگی در ایران با شرایط ایده آل فاصله زیادی دارد. از سویی به دلیل تنوع جغرافیایی و سمت و سوی برنامه سوالی که مطرح می شود این است که اختلافات فضایی از نظر شاخصهای کیفیت زندگی در سطح استانهای کشور چگونه است. براساس مجموعه ای از شاخصهای عینی کیفیت زندگی در سطح استانهای کشور تدوین و مورد بررسی قرار گرفت .
۱۴۸.

بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در فضاهای شهری (مطالعه موردی: منطقه 9 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی مشارکت اعتماد انسجام اجتماعی سرمایة اجتماعی منطقة 9 شهرداری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۴۰۰
هدف همه برنامه های توسعة شهری در کشور، افزایش سطح کیفیت زندگی شهروندان است. این موضوع در دهه های گذشته، در تمامی برنامه های شهری جایگاه ویژه ای یافته است. یکی از راهکارهای افزایش سطح کیفیت زندگی شهروندان، افزایش سطح سرمایة اجتماعی افراد است. هدف این پژوهش، بررسی نقش و جایگاه سرمایة اجتماعی در افزایش میزان رضایت شهروندان از کیفیت زندگی است. این موضوع در دو محلة شهید دستغیب و دکتر هوشیار منطقة 9 شهرداری تهران بررسی شد. در این پژوهش، چهار شاخص برای سنجش سرمایة اجتماعی استفاده شد که شامل اعتماد شخصی، اعتماد انتزاعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی می­شوند. این شاخص­ها به عنوان چهار شاخص اصلی در همة سنجش های سرمایة اجتماعی به­کار می روند. برای سنجش رضایت از کیفیت زندگی نیز از 13 شاخص متفاوت اجتماعی، اقتصادی، شهری و... استفاده شد. این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. با توجه به جمعیت جامعه آماری و مطابق فرمول کوکران، 400 پرسشنامه در سطح منطقه توزیع و داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS بررسی شدند. با توجه به سطح سنجش سؤالات، از آزمون همبستگی پیرسون و برای بررسی میزان تبیین متغیر رضایت از کیفیت زندگی از طریق متغیر مستقل (سرمایة اجتماعی)، از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان می­دهد سرمایة اجتماعی، همبستگی معناداری با میزان رضایت از کیفیت زندگی شهروندان دارد و با افزایش میزان سرمایة اجتماعی افراد، بر میزان رضایت آن ها از کیفیت زندگی افزوده می شود.
۱۴۹.

برنامه ریزی مسکن گروه های کم درآمد شهری با تأکید بر توانمندی مالی و خط فقر مسکن (جمعیت شهری استان کردستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دهک های درآمدی تابع استون- گری توانمندی مالی خط فقر مسکن مسکن کم درآمدها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۶ تعداد دانلود : ۸۷۹
فارغ از طبقة اجتماعی و شرایط اقتصادی افراد، مسکن همواره یکی از حیاتی ترین نیازها و اولویت های اساسی خانوار است. عمده ترین عواملی که سبب تبدیل تأمین مسکن به بحران، به­خصوص برای گروه های کم درآمد شده­اند، عبارت اند از: رشد سریع جمعیت، افزایش شدید نرخ شهرنشینی، کاهش بعد خانوار، افزایش نرخ سودآوری بازار زمین و مسکن، کاهش تقاضای مؤثر مسکن، کاهش نرخ دسترسی و توانمندی مالی اقشار ضعیف، سوداگری شدید بازار زمین و مسکن به ضرر گروه های کم درآمد، کاهش عرضة زمین و مسکن، کم توجهی بخش خصوصی و درنهایت، سیاست های ناموفق دولتی. با وجود تجارب گوناگون برای رفع مشکل بی مسکنی و بدمسکنی اقشار کم درآمد، حل ریشه ای این مسئله، نیازمند بررسی عوامل ساختاری آن است. در این تحقیق، شرایط و شاخص های مسکن گروه های مختلف درآمدی نقاط شهری استان کردستان، به صورت تفصیلی تحلیل می­شود. این پژوهش به روش کتابخانه ای انجام شد. اطلاعات و آمار مورد نیاز آن، از پایگاه تفصیلی طرح هزینه و درآمد خانوارهای مرکز آمار ایران تهیه و استخراج و محاسبات لازم روی آن ها انجام شد. سپس با استفاده از نرم افزار EVIEWS خط فقر مسکن تعیین شد. نتایج نشان می دهد میزان توانمندی مالی تأمین مسکن در دهک ها با درآمد پایین، بسیار کمتر از دهک های بالاست و خط فقر مطلق مسکن در سال 1390، 50 مترمربع است که براساس آن 7/13 درصد کل خانوارهای شهری (271,238 خانوار) با 37,160 خانوار یا 124,856 نفر (بعد خانوار 63/3 نفر) در نقاط شهری استان زیر خط فقر مسکن قرار دارند و شش دهک پایین جامعه، توانمندی های لازم برای تأمین مسکن را ندارند.
۱۵۰.

تحلیل الگوی ناموزن توسعه شهری در منطقه 4 تهران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: شاخص بهداشتی- درمانی استان ایلام الکتر کپ لند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۵۷
در تمام شهرهای جهان گسترش و توسعه ی شهر در جهات عمودی و افقی یکی از عوامل مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری می باشد.این مبحث در ادبیات علمی قدمتی کمتر از صد سال دارد .به طور دقیق کاربرد اسپرال از اواسط قرن بیستم متداول شد وآن زمانی بود که استفاده ی بی رویه از اتومبیل متداول گشت و بخش اعظم اعتبارات شهری به سوی گسترش بزرگراه ها و بسط فضاهای شهری سوق یافت در این مقاله برای تحلیل الگوی ناموزن توسعه با روش توصیفی تحلیلی و به کمک آمار و مطالعات کتابخانه ایی به بررسی الگوی توسعه شهری در منطقه 4 پرداختیم و برای تجزیه تحلیل این اطلاعات از روش های کمی و آماری استفاده شده است.مدل آنتروپی شانون برای تجزیه و تحلیل و تعیین پدیده رشد بی قواره منطقه مورد نظر که نزدیک بودن مقدار آنتروپی به مقدار حداکثر نشان دهنده رشد پراکنده شهری در منطقه 4 شهر تهران است.برای سنجش نابرابری ناحیه ای در منطقه از شاخص ضریب تغییر پذیری استفاده گردید که مقدارCV بجز در مورد کاربری فضای سبز ، در سایر کاربریها مقادیر بالایی را نشان میدهد که نابرابری و ناموزونی در تقسیم و تخصیص کاربریها را در سطح منطقه به گونه ای آشکار نشان می دهد.روش « هلدرن » نشان داد که 4/55 درصد از رشد منطقه4 شهر تهران، مربوط به اسپرال و بد قوارگی است.الگوی گسترش تمرکز درون بافتی (فشرده) ،کنترل بیشتر بر محدوده های شهری از مهم ترین راهکارها برای جلوگیری از بی قوارگی و رشد پراکنده در این منطقه است.
۱۵۱.

تحلیل توزیع مکانی- فضایی پارک های درون شهری آمل با رویکرد عدالت اجتماعی

کلیدواژه‌ها: تحلیل مکانی تحلیل فضایی عدالت اجتماعی پارک های درون شهری آمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۳۱
در سده های اخیر از جمله معضلات ناشی از رشد شتابان شهری می توان به پیشی گرفتن رشد جمعیت شهرها از سطوح فضاهای خدماتی از جمله فضای سبز شهری و عدم مکان گزینی صحیح آن اشاره نمود. شهر آمل در شمال کشور نیز با وجود پتانسیل محیطی بسیار از عدم تعادل و ناهماهنگی از بعد توزیع مکانی و فضایی کاربری فضای سبز با توجه به مساحت و جمعیت شهر رنج می برد. لذا این تحقیق با هدف تحلیل کمیت و توزیع مکانی- فضایی پارک های موجود و تعیین معیارهای مؤثر بر ارزیابی و مکان یابی بهینه پارک ها در شهر آمل و ارائه معیارها متناسب و فراگیر به منظور ارزیابی این نوع از کاربری ها در سطح شهرهای کشور بوده است. جامعه آماری این تحقیق 385 نفر از           مراجعه کنندگان به پارک ها و 20 نفر از کارشناسان آشنا به فضای سبز شهر آمل بوده است. که ابتدا به ارزیابی مکان استقرار پارک های موجود شهری با توزیع پرسشنامه و سپس با استفاده از نرم افزارGIS  اقدام گردیده است. نتایج برآمده از تحلیل پرسشنامه ها در نرم افزار SPSS و آزمون های همبستگی اسپیرمن، فی و کرامر و آنوا نشان داده است که که عدم توزیع مناسب پارک های موجود در سطح شهر موجب کاهش رضایت و نیز مراجعات مردمی به پارک ها گردیده است. تحلیل نتایج حاصل از تحلیل فضایی در نرم افزار GIS نیز نشان داد که الگوی پراکنش فضای سبز شهری شهر آمل در وضع موجود از الگوی مناسب برخوردار نمی باشد.
۱۵۲.

برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهرستان بانه

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهرستان بانه ANP-SWOT

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۶۴۴
گردشگری از عوامل مهم عمران نواحی و فعالیتی ارزآور و متعادل کننده است که موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی در سطح منطقه می شود و توسعه آن بر پایه برنامه ریزی صحیح گردشگری همواره عامل مؤثری در بهبود کیفیت زندگی مردم بوده است. با توجه به این مهم، پژوهش حاضر در پی شناسایی پتانسیل های طبیعی و انسانی گردشگری شهرستان بانه و اتخاذ استراتژی هایی برمبنای این پتانسیل ها، جهت توسعه گردشگری این شهرستان است. پژوهش حاضر برحسب هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها نیز مبتنی بر روش های اسنادی و پیمایشی است. بدین ترتیب، داده های تحقیق از دو گروه جامعه آماری (مسئولان و نخبگان) جمع آوری شد. برای تحلیل عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر شهرستان بانه و تدوین استراتژی های توسعه، مدل SWOT و برای اولویت بندی استراتژی ها نیز مدل ترکیبی ANP-SWOT و نرم افزار Super Decision به کار رفته است. بر پایه نتایج اولویت بندی، استراتژیِ «تأکید بر توسعه گردشگری تجاری خرید به دلیل 1. موقعیت تجاری ویژه بانه در شمال غرب کشور، 2. داشتن بازارچه مرزی، و 3. توانمند بودن شهرستان برای توسعه این نوع گردشگری جهت افزایش تعداد گردشگران با انگیزه سفر تجاری بازرگانی و خرید» با بالاترین امتیاز (357/0SO1:) به منزله بهترین استراتژی و در واقع استراتژی اصلی توسعه گردشگری شهرستان بانه مشخص شد. همچنین استراتژیِ «برنامه ریزی در راستای جذب گردشگران خارجی از کردستان عراق با توجه به حجم بالای تردد مسافر بین حکومت خودمختار کردستان عراق و جمهوری اسلامی ایران و استفاده از فرصت های تجاری به وجود آمده در اقلیم کردستان عراق» با (336/0SO3:) به منزله استراتژی جایگزین انتخاب شد.
۱۵۳.

ارزیابی حکمروایی خوب در پایداری محله های شهریِ پیرانشهر

کلیدواژه‌ها: پیرانشهر حکمروایی شهری پایداری محله ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۵ تعداد دانلود : ۶۱۲
در پژوهش حاضر، سعی بر آن است به این سؤال که آیا حکمروایی شهری توانسته است در شکل گیری، توسعه و پایداری محله های مسکونی تأثیر داشته باشد؟ پاسخی از دیدِ برنامه ریزی شهری با توجه به رویکرد پایداری محلات شهری داده شود. بنابراین، هدف کلی پژوهش بررسی عملکرد حکمروایی شهری در ارتباط با شکل گیری محله های مسکونی پایدار شهری و علل ناکارآمدی برخی از آن ها در زمینه مدیریت یکپارچه شهری و توانمند آن است. روش پژوهش، بر حسب هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی تحلیلی بوده و روش جمع آوری داده ها به صورت اسنادی و پیمایشی (با استفاده از تکنیک پرسشنامه) می باشد. جامعه آماری، شهروندان ساکن شهر پیرانشهر می باشند (70222 نفر که با استفاده از فرمول کوکران، جامعه نمونه به تعداد 382 نفر تعیین شد و داده ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده جمع آوری گردید که جهت تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده، از نرم افزارهای آماری Lisrel و SPSS و مدل تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و آزمون رگرسیونی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد علاوه بر اینکه شاخص های به کار رفته در پژوهش، تأثیر معناداری بر پایداری محیطی محلات شهری دارد، اعتقاد شهروندان نیز به اینکه آنها بر تصمیم گیری ها مؤثر بوده و مدیریت شهری خواهان مشارکت شان در حکمروایی شهری است، اثر مثبت و قوی بر توسعه پایدار محلات دارد، به گونه ای که ""عدم حضور مردم در مدیریت شهری بر پایداری محلات شهر تأثیرگذار بوده"" و ""شاخص های پایداری از مطلوبیت لازم برخوردار نبوده اند"". همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس بیانگر آن است که از لحاظ پایداری محله ای، محله ""فرهنگیان"" با میزان 18/255 در رتبه اول قرار دارد.
۱۵۴.

بررسی علل و چگونگی تمرکزگرایی تهران در سه دهه گذشته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تهران نابرابری تمرکززدایی تمرکزگرایی توسعة نامتوازن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹۷ تعداد دانلود : ۸۵۰
ایران به عنوان یکی از کشورهای درحال توسعه، تا قبل از آغاز قرن حاضر، نظام شهری نسبتآ متعادلی داشته است، اما با به وجودآمدن حکومت متمرکز، تکیه بر درآمدهای نفتی و تزریق آن به قطب های انتخاب شده، به ویژه تهران، زمینة تمرکزگرایی فراهم شده و سبب شکل گیری و کاهش تعادل سرزمینی شده است. به علاوه، عوامل سیاسی، اقتصادی، زیرساختی، جمعیتی و نیروی انسانی نیز به تمرکزگرایی تهران دامن زده است و فاصلة تهران از سایر مناطق کشور را افزایش داده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوة اجرا، توصیفی- تحلیلی است. با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، به بررسی روند شکل گیری تمرکزگرایی در ایران و مرکز توجه آن، تهران پرداخته می شود و سپس با استفاده از روش شاخص ناموزون موریس، نابرابری و فاصلة ایجادشده بین مناطق مختلف کشور- که به نوعی محصول تمرکزگرایی است- بررسی می شود. درنهایت، با بهره گیری از سالنامه های آماری، عواملی که به تمرکزگرایی دامن زده اند، از نظر کمی و آماری بررسی می شود تا وضعیت تهران در این میان مشخص شود. نتایج نشان می دهد که استقرار درازمدت دولت مرکزی در تهران، ساختار سیاسی و اداری متمرکزی را در این شهر پایه ریزی کرده است که نتیجة آن زهکش کردن بخش وسیعی از جمعیت، فعالیت و امکانات به این محدودة جغرافیایی بوده است؛ به گونه ای که اغلب امکانات مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یا در تهران متمرکزند یا از تهران کنترل می شوند.
۱۵۵.

برنامه ریزی راهبردی توسعه ی قابلیت های گردشگری در فضاهای شهری مطالعه ی موردی: شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارومیه الگوی SWOT برنامه ریزی راهبردی توسعه ی گردشگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۸ تعداد دانلود : ۸۳۶
شهر ارومیه به عنوان مرکز استانی که با سه کشور خارجی همسایه بوده و همچنین به دلیل برخورداری از دومین دریاچه آب شور جهان، دارای پتانسیل های طبیعی، تاریخی و قومی- فرهنگی با ارزش فراوانی در زمینه ی گردشگری است. در این پژوهش هدف اصلی آن است که با استفاده از رویکرد برنامه ریزی راهبردی، ضمن مطرح نمودن پتانسیل های موجود گردشگری شهر ارومیه، به ارائه ی راهبردها و تعیین استراتژی های در خور و شایسته در جهت توسعه ی گردشگری به منظور بهره مندی ساکنان شهر از این فعالیّت اقدام شود. در این مقاله نخست جهت تدوین مؤلفه ها با استفاده از پرسشنامه ی دلفی به نظرسنجی از 30 تن از متخصصان و کارشناسان امور شهری و گردشگری شهر ارومیه اقدام گردید و فهرست عوامل درونی و بیرونی مورد نیاز برای برنامه ریزی راهبردی تهیه شد، سپس با استفاده از روش میدانی دیدگاه سه گروه گردشگران، مردم میزبان و مسؤولان در خصوص گردشگری، کمبودها و نیازها در قالب ابزار پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت. جهت تعیین حجم نمونه گروه گردشگران و مردم میزبان از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران استفاده شد و در مورد گروه مسؤولان از آنجا که تعداد جامعه ی آماری کم بود، سعی شد که از همگی آنها نظرسنجی به عمل آید. آزمون آماری آلفای کرونباخ برای پرسشنامه ی گروه گردشگران، مردم میزبان و مسؤولان (به ترتیب 89/0، 90/0، 74/0) نشان داد که این پژوهش از اعتبار و پایایی مناسبی برخوردار است. در مرحله ی بعد برای تجزیه و تحلیل داده ها و ارائه ی راهبردهای توسعه ی گردشگری از الگوی تحلیلیSWOT بهره گرفته شد و جهت تعیین وزن نسبی مؤلفه ها از تلفیق نظرات سه گروه مشارکت کننده استفاده شده است. نتایج نهایی مبین آن است که راهبردهای قابل قبول در برنامه ریزی گردشگری این شهر، در اولویّت نخست استراتژی های تهاجمی اند (SO) و در واقع استراتژی های تنوع بخشی (ST) و بازنگری (WO) در اولویّت های بعدی برنامه ریزی قرار دارند. در نهایت ماتریس QSPM برای هر گروه از راهبردها تشکیل شده و اولویّت بندی راهبردهای توسعه ی گردشگری شهر ارومیه در گروه های سه گانه ارائه گردیده است.
۱۵۶.

مخاطره های بافت فرسوده شهر تهران از دیدگاه کنشگران عادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تهران مخاطره بافت فرسوده مدیریت مخاطره پیامد مدرنیته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۷ تعداد دانلود : ۴۸۹
این مقاله به دنبال شناسایی انواع مخاطرات و راهکارهای اندیشیده شده برای مقابله و نحوه مدیریت مخاطره توسط ساکنان بافت فرسوده شهر تهران به عنوان کنشگران عادی این محلات است. با انتخاب 622 خانوار در 37 محله از محله های دارای بافت فرسوده شهر تهران به روش پیمایش میدانی و با ابزار پرسشنامه به صورت حضوری اطلاعات جمع آوری شده است. یافته ها نشان داد: مخاطره های انسان ساخت در بافت فرسوده به شکل تبعیض آمیزی در شهر نمود یافته است؛ ساکنان کمتر باسواد، مسن تر و کم درآمد بافت فرسوده، فرصت کمتری برای شناسایی مخاطره داشته و در صورت شناسایی مخاطره، توان مدیریت خطرات بالقوه آن را ندارند. اصلی ترین مخاطره ها از دید ساکنان، مخاطره از تنهایی، بی هویتی و عدم دسترسی به خدمات مدرن است. پاسخگویان سه دسته اصلی از راهکارها را برای کاهش مخاطره مد نظر دارند، اما با سکونت در محله، در واقع، مدیریت فرد در حد سازش تقلیل یافته است. سابقه سکونت، سن، سواد و درآمد مهم ترین عوامل در تعیین راهکار و مدیریت مخاطره از سوی ساکنان بوده است
۱۵۷.

تحلیل فضایی رابطه شهرنشینی و طلاق در استان های کشور

کلیدواژه‌ها: شهرنشینی طلاق تحلیل فضایی جمعیت شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۲۹۸
شهرنشینی تمام عرصه های زندگی انسان ازجمله روابط انسانی و تعاملات متقابل اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است. این فرآیند نوعی تغییر و دگرگونی اجتماعی محسوب می شود. رشد سریع جمعیت شهری، تراکم و افزایش آن منجر به پیامدهای آسیب زای ارتباطی و تعاملی شده است. یکی از این پیامدهای آسیب زا، افزایش طلاق در بین شهروندان می باشد. بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال، تعداد طلاق های ثبت شده در کشور در سالیان اخیر در حال افزایش بوده و نرخ رشد طلاق روندی صعودی را طی کرده است که این مسئله می تواند زنگ خطری برای کانون خانواده تلقی شود. هدف تحقیق حاضر، بررسی رابطه شهرنشینی با میزان طلاق در بین استان های کشور می باشد. داده های حاصل از سرشماری سال 1390 مرکز آمار ایران که شامل داده های مربوط به وضعیت زناشویی افراد 10 سال به بالا در استان های کشور است، موردبررسی و تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. روش تحقیق، اسنادی و کتابخانه ای با استفاده از اطلاعات مرکز آمار و سازمان ثبت احوال است. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرارگرفته است. یافته ها نشان می دهد بیشترین طلاق در سرشماری سال 90 مربوط به استان های تهران، البرز و خراسان رضوی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد، بین استان های مختلف کشور تفاوت معناداری میان میزان طلاق مشاهده می شود و نتایج آزمون همبستگی بیانگر رابطه میان شهرنشینی و طلاق است.
۱۵۸.

تبیین پیامدهای گفتمان جهانی گرایی بر الگوی حکمروایی قلمرویی کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گفتمان جهانی گرایی حکمروایی قلمروی قلمرومندی دولت شهرداری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۵۱
در سالهای اخیر گفتمان جهانی گرایی به گفتمان غالب در بسیاری از کشورها تبدیل شده و الگوهای حکمروایی حاکم بر فضای جغرافیایی را با میانجی گری دولت در سطوح مختف فضایی متأثر کرده است. براساس این چشم انداز، هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین پیامدهای گفتمان جهانی گرایی بر الگوی حکمروایی قلمرویی کلانشهر تهران است. با توجه به هدف پژوهش، روش تحلیل گفتمان انتقادی که یک روش کیفی به شمار می رود، برای تحلیل داده ها استفاده شده است. تحلیل گفتمانی برنامه های توسعه کشور نشان می دهد که ساختارهای خاص و کلان اقتصادی، به ویژه استمرار کسری بودجه، افزایش تورم و افزایش مخارج عمومی به تدریج و در فاصله زمانی 1392-1368 باعث مفصل بندی، نهادینه سازی و عملیات سازی مولفه های گفتمان جهانی گرایی در برنامه های توسعه ملی شده است. دولت براساس این گفتمان به تدریج از تأمین برخی خدمات عمومی عقب نشینی و آنها را به شهرداری تهران واگذار کرد. انتقال مسئولیت های مالی و مدیریتی از دولت به شهرداری باعث شده است که شهرداری به دلیل محدودیت های مالی و فقدان سازماندهی تشکل های اجتماعی ضدرانت شهری به سوی الگوی مدیریت شهری رانتیر حرکت کند و به تبع آن، ویژگی قلمرومندی شهرداری تشدید و کارکرد فضا در نظام معادلات مالی آن برجسته شود. در این میان، کدگذاری و مونتاژ قلمروی از طریق برنامه های توسعه شهری ابزار اصلی شهرداری برای راهبرد قلمروسازی و پاسخ به ویژگی تشدیدشونده قلمرومندی است. شهرهای موجود در ناحیه کلانشهری تهران نیز برمبنای همین منطق گفتمانی برای تصرف فضا رقابت می کنند و این فرایند باعث می شود که دستیابی به الگوهای مشارکتی برای حل مسائل منطقه ای را دشوار می کند.
۱۵۹.

ضرورت سنجش و توانمندسازی سرمایه اجتماعی در بهسازی بافت های فرسوده شهری مطالعه موردی: محله سرشور (مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بافت فرسوده سرمایه اجتماعی رویکرد دارایی - مبنا رویکرد نیاز مبنا محله سرشور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۲ تعداد دانلود : ۴۸۸
تغییر پارادایم برنامه ریزی شهری از نگاهی غیر انعطافی با حاکمیت دولتی و مبتنی بر پایه فلسفی عقل گرایی، به سوی اصول نسبیت گرایی همراه با تغییر نگاه از تجویزی به مشارکتی، زمینه لازم را برای مطرح شدن بحث سرمایه اجتماعی فراهم کرده است. هدف مقاله حاضر، بیان ضرورت سنجش و توانمندسازی سرمایه اجتماعی است که از عناصر مهم در برنامه ریزی شهری و توانمندسازی بافت های فرسوده به شمار می رود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات به دو صورت کتاب خانه ای و پیمایشی (میدانی) است. داده های این پژوهش با استفاده از پرسش نامه و به روش نمونه گیری تصادفی به دست آمده است. جامعه آماری بر اساس سرشماری نفوس ۱۳۸۵ جمعیت محلّه سرشور۷۵۶۰ نفر بوده است که حجم نمونه پژوهش۲۷۰ نفر به دست آمده و درصد اطمینان این روش ۹۰ درصد است. بر اساس تحلیل صورت گرفته، نتایج این پژوهش نشان از عدم شکل گیری روابط انجمنی، سطح مشارکت و انسجام اجتماعی پایین و اعتماد نهادی در سطح کلان و میانی (مدیریت شهری) ناچیز است و صرفاً اعتماد در حوزه شخصی و بین شخصی در حد قابل قبول باقی مانده است؛ بنابراین، می توان گفت که وضعیت سرمایه اجتماعی محله سرشور به جز در موارد استثنایی که آن هم به جنبه سنتی و سرمایه اجتماعی قدیم مربوط می شود، در اغلب موارد مطلوب نیست؛، بنابراین در جهت بهسازی و بهبود سازمان فضایی محله، اولین مسأله ای که باید قبل از هر چیز حل شود، جلب اعتماد مردم و ذی-نفع های پروژه نسبت به متولیان بهسازی است.
۱۶۰.

بررسی نقش گسترش گردشگری شهری بر توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: شهر سنندج)

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار شهری شهر سنندج گردشگری گردشگری شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۶ تعداد دانلود : ۴۳۴
گردشگری شهری عاملی بسیار مهم در توسعه شهرها محسوب می شود، زیرا نیروی زیادی برای جذب گردشگران دارد. شهرهای منطقه غرب کشور، از جمله سنندج، به دلیل بهره مندی از شرایط اقلیمی و عامل فرهنگی خاص، نیروی زیادی در جذب گردشگری شهری دارند. جغرافیدانان معتقدند هر عاملی از جمله گردشگری تأثیرات مختلفی دارد؛ بدین معنی که هیچ عاملی صرفاً نمی تواند مثبت یا منفی باشد. این پژوهش در پی بررسی تأثیرات مثبت گردشگری شهری بر 4 متغیر توسعه پایدار شهری (پایداری اجتماعی، پایداری کالبدی، پایداری محیطی، و پایداری اقتصادی) از منظر 384 نفر از ساکنان شهر سنندج (براساس فرمول کوکران) و 22 نفر از استادان، مدیران، و کارشناسان حوزه گردشگری در شهری سنندج است. این پژوهش براساس شیوه انجام، از نوع روش توصیفی تحلیلی است. نتایج آزمون های آماری استفاده شده در تحقیق بیانگر این مهم اند که گردشگری شهری در شهر سنندج توانسته است به شیوه ای مؤثر باعث پایداری هرچه بیشتر شهر سنندج شود. گردشگری در شهر سنندج توانسته است بیشترین تأثیر را بر توسعه پایدار اقتصادی و کمترین تأثیر را توسعه پایدار محیطی داشته باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان