توسعه ی کالبدی - فضایی

  ارتقای کیفیت زندگی نسل حاضر و نسل های آینده، از اهداف عمده برنامه های توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور و نیازمند رویکرد فرآیندی در برنامه ریزی برای ایجاد تعادل و توازن در بهره وری از محیط زیست طبیعی و تنظیم روابط متقابل آن با محیط زیست انسانی می باشد. توسعه کالبدی فضایی (هدف نهایی فرآیند جامع عقلایی برنامه ریزی محیط زیست)،  نه فقط در مقیاس منطقه ای که در برنامه ریزی های محله ای نیز باید مورد توجه قرار گیرد. سازگاری دهستان برای شناخت محیط زیست طبیعی و انسانی، سبب انتخاب دهستان گودرزی بروجرد به عنوان یک نمونه موردی گردید. توسعه پایدار مستلزم نگرش راهبردی برای سطوح تصمیم سازی است. بنابراین تصمیم سازی برای توسعه کالبدی- فضایی دهستان نیز باید سلسله مراتبی باشد. هدف این پژوهش شناخت محدودیت ها و امکانات سرزمین و سپس پیشنهاد سطوح تصمیم سازی توسعه کالبدی- فضایی در مقیاس محله ای دهستان می باشد. نقاط قوت این مطالعه در تلفیق رویکردهای فرآیند برنامه ریزی و ارزیابی راهبردی محیط زیستی، شناخت و تحلیل نظام مند (سیستماتیک) و مبتنی بر عوامل (پارامتریک)، پهنه بندی سرزمین توسط مدل های توان سنگ و خاک و سازماندهی فضایی دهستان می باشد. اهداف سطح کلان تصمیم سازی شامل بهبود وضع بخش های کشاورزی و صنعت، بهبود وضع بخش گردشگری، بهبود سطح رفاه، مدیریت یکپارچه منابع آب، حفاظت محیط زیست در برابر تخریب ها و آلودگی ها و بهبود وضع دسترسی می باشند. به تناسب این اهداف، سیاست ها و طرح هایی ارائه و در نهایت 36 راه حل برای برنامه ی توسعه کالبدی فضایی توسعه دهستان پیشنهاد شده است. این پژوهش در برنامه ریزی توسعه کالبدی- فضایی دهستان و طرح هادی روستاها کاربردی می باشد. 

یکی از موضوعات حیاتی قرن بیست و یکم در ارتباط با پایداری شهر، الگوی رشد شهری است و امروزه اکثر محققان معتقدند ارتباط معنا داری میان الگوی توسعه ی کالبدی شهر (فرم شهر) و پایداری شهری وجود دارد؛ بنابراین ازآنجاکه سامان دهی کالبد شهرها بر اساس چارچوب توسعه ی پایدار امری ضروری است؛ لذا هدف اصلی پژوهش شناخت الگوی توسعه ی کالبدی- فضایی شهر کاشان و میزان انطباق آن با الگوی توسعه ی پایدار است. نوع پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر شیوه ی انجام، توصیفی- تحلیلی است و تلاش بر آن است با درنظر گرفتن شاخص های جمعی ت، مساحت، سرانه و تراکم، در چارچوب مدل های کمی همچون درجه ی توزیع متعادل شامل (مدل آنتروپی شانون، ضریب جینی)، درجه ی تجمع (شامل ضریب موران) و مدل هلدرن به این پرسش پاسخ داده شود که: الف) آیا رشد فیزیکی شهر کاشان طی سه و نیم دهه ی اخیر (سال های 1355 تا 1390) از الگوی توسعه ی پایدار تبعیت نموده است؟ نتایج حاصل از بررسی الگوی فیزیکی شهر کاشان با مدل های سنجش فرم شهری نشان می دهد ضمن توزیع نابرابر و نامتعادل جمعیت در سطح شهر و عدم هماهنگی آن با توسعه ی فیزیکی طی دهه های اخیر، الگوی رشد کالبدی – فضایی شهر کاشان از الگوی پراکنده ی شهری تبعیت نموده که به دنبال آن پیامدهای منفی رشد پراکنده را برای شهر کاشان به وجود آورده؛ لذا نیازمن د به کارگیری راهبردهای رشد هوشمند است.