زهرا میرحسینی

زهرا میرحسینی

مدرک تحصیلی: استادیار گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشگاه الزهرا
پست الکترونیکی: z.mirhosseini@alzahra.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

تأثیر سرمایه اجتماعی زنان بر مناسبات قدرت در نهاد خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۳ 154 - 176

کلیدواژه‌ها: زنان نهاد خانواده سرمایه اجتماعی مناسبات قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۵
اهداف: مقاله حاضر با هدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی زنان بر مناسبات قدرت در نهاد خانواده انجام شده و در آن تلاش شده تا تغییر و تحولات مناسبات قدرت را در نهاد خانواده تحت تأثیر مشارکت، ارتباط و اعتماد اجتماعی و همچنین سن، تعداد سال های تحصیل و وضعیت اشتغال زنان مورد مطالعه قرار دهد. روش مطالعه: روش تحقیق مورد استفاده، پیمایش و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل زنان متأهل 20 الی 64 ساله ساکن شهر تهران در سه منطقه 3، 8 و 17 است. حجم نمونه تحقیق 387 نفر می باشد. روش نمونه گیری ترکیبی از روش های طبقه بندی چندمرحله ای و تصادفی ساده بوده است. یافته ها: نتایج آزمون های دومتغیره نشان داد که تمامی متغیرهای مستقل تأثیر معناداری بر متغیر وابسته (مناسبات قدرت در خانواده) دارند. نتایج تحلیل چندمتغیره حاکی از آن بود که تمامی متغیرها اعم از سن، تعداد سال های تحصیل، منطقه محل سکونت، وضعیت اشتغال، ارتباط اجتماعی، اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی، تأثیر معناداری بر متغیر وابسته داشته اند. متغیرهای وضعیت اشتغال، ارتباط اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، تعداد سال های تحصیل، سن و منطقه محل سکونت به ترتیب بالاترین تأثیر رگرسیونی را روی متغیر وابسته (مناسبات قدرت در خانواده) داشته اند. جهت رابطه تمامی متغیرها به جز سن بر مناسبات قدرت در خانواده، مثبت بوده است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق می توان انتظار داشت با افزایش سطح تحصیلات زنان در جامعه و به تبع در خانواده و همچنین افزایش مطالبه اشتغال زنان، علاوه بر تغییر جایگاه آنان در مناسبات قدرت خانواده، شاهد تغییر جایگاه آنان در نظام تصمیم گیری و قدرت در ساحت اجتماعی و در عرصه عمومی نیز خواهیم بود.
۲.

تحلیل جامعه شناختی بسترها و زمینه های خشونت اقتصادی علیه زنان؛ مورد مطالعه، زنان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره ۱۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 75 - 108

کلیدواژه‌ها: زنان خانواده خشونت علیه زنان خشونت اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۲
خشونت علیه زنان یکی از مسائل مهم در جامعه شناسی و از مصادیق نقض حقوق بشر است که به طور گسترده ای در سطح جهانی رخ می دهد. یکی از ابعاد این خشونت، خشونت مالی یا اقتصادی علیه زنان از سوی همسر است که در آن زوج به واسطه قراردادن زوجه در مضیقه مالی، گذران زندگی را برای زنان فاقد درآمد با مشکل مواجه می سازد. این مقاله قصد دارد به صورت مجزا و با رویکردی جنسیتی مسئله خشونت مالی شوهر علیه زن را مورد واکاوی قرار داده و با درهم آمیختن ابعاد جامعه شناختی و اقتصادی این مسئله به فهم عمیقی از ابعاد ناگفته و مصادیق پیدا و پنهان بسترها و زمینه های خشونت اقتصادی علیه زنان در خانواده دست یابد. روش تحقیق اتخاذشده در مقاله کیفی و ابزار گردآوری داده ها به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته است. جامعه آماری این مطالعه، زنان متأهل شهر مشهد هستند که به عنوان نمونه 26 نفر از آنان از مناطق سیزده گانه شهر مشهد انتخاب شدند. روش نمونه گیری به صورت هدفمند و در دسترس بود و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل موضوعی یا تماتیک استفاده شد. در مجموع، هفت مقوله فرعی شامل «فقدان روابط سازنده زوجین»، «خانواده بسترساز خشونت»، «کلیشه های جنسیتی و خشونت»، «فرودستی زنان در ساختار هرم قدرت خانواده»، «مردسالاری و هژمونی مردانه»، «زنان قربانیان بحران های اجتماعی-اقتصادی» و «خلاء قانونی و نادیده گرفتن حقوق اقتصادی زنان» از عوامل زمینه ساز و مؤثر در شکل گیری خشونت اقتصادی هستند. با توجه به تغییر و تحولات اجتماعی-اقتصادی تجربه خشونت مالی در میان زنان می تواند گسترش پیدا کرده و زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
۳.

بازنمایی خشونت علیه زنان در جنگ (مطالعه موردی: مستند زنانی با گوشوارهای باروت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه دوره ۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۳ 41-68

کلیدواژه‌ها: بازنمایی خشونت جنسی جنگ فیلم مستند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۵
این مقاله خشونت علیه زنان در جنگ را بر اساس روایتی که در فیلم مستند «زنانی با گوشواره های باروت» به تصویر کشیده، با هدف شناسایی نحوه ی ترسیم و بازنمایی خشونت جنسی علیه زنان و نیز شناخت گروه های آسیب پذیر زنان در جنگ با روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرار می دهد. روش تحلیل داده ها بدین صورت است که زنانی که در این مستند نشان داده شده اند به سه گروه زنان داعشی داخلی و زنان داعشی خارجی که اغلب موافق داعش بودند، و گروه سومی که زنان کوجو بودند تقسیم بندی شدند، سپس روایت های این سه دسته زن در سه جدول مختلف گردآوری شد و نشانه ها و کدهایی از اظهارات آنها مبتنی بر مفهوم محوری خشونت علیه زنان در جنگ استخراج، سپس بر اساس همین نشانه ها تحلیل انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شکنجه زنان به واسطه فرزندان آنها از قبیل، بیماری یا زخمی و یا کشته شدن فرزندان، همچنین خشونت جنسی و تجاوز به زنان و دختران، خشونت کلامی و توهین، فریب دادن زنان برای همراه کردن آنها در جنگ، از جمله خشونت هایی است که در این مستند به تصویر کشیده شده بود. در این تحقیق نشان داده شد که زنان به دلیل تجاوز و نیز شکنجه ی فرزندان خشونت مضاعفی را تحمل می کنند که از آنان قربانیانی منفعل در جنگ برساخت و بازنمایی نموده است.
۴.

زمینه ها و بسترهای تجرد قطعی در میان شاغلین و کارکنان (مورد مطالعه کارکنان سازمان تامین اجتماعی)

نویسنده:
منبع: تامین اجتماعی دوره ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۶۹) 45 - 70

کلیدواژه‌ها: تجرد کارکنان زنان و مردان سازمان تامین اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۹
هدف: امروزه بحث افزایش سن ازدواج و تجرد قطعی مورد توجه سیاست گذاران و صاحب نظران اجتماعی قرارگرفته است، در این بین تجرد کارکنان و شاغلین، به عنوان قشری که ممکن است به لحاظ موقعیت اجتماعی - اقتصادی در شرایط بهتری برای ازدواج باشند، بیش از سایر اقشار حائز بررسی است. روش: در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از روش تحقیق کیفی و مطالعه پدیدارشناسانه توصیفی و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 26 نفر از کارکنان سازمان تأمین اجتماعی و همچنین بهره مندی از روش تحلیل داده های کولایزی، زمینه ها و بسترهای تجرد مورد مطالعه قرارگرفته و شناسایی شود. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد، درمجموع دو مقوله اصلی «زمینه ها و بسترهای متأثر از سازمان» و «زمینه ها و بسترهای فردی و اجتماعی» که خود شامل هفت مقوله فرعی «نظام ساختاری و سازمانی»، «عدم متناسب سازی شرایط شغلی با زندگی خانوادگی»، «ضعف قوانین حمایتی سازمان»، «تجرد گزینی به مثابه سبک زندگی»، «درهم تنیدگی عقاید سنتی و رویه های مدرن»، «چالش ها و مسائل اقتصادی- اجتماعی» و «ترسناک انگاری ازدواج» است. نتیجه گیری: درمجموع یافته های تحقیق نشان می دهد، تجرد کارکنان مسئله ای اجتماعی است که علاوه بر زمینه ها و بسترهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، تحت تأثیر زمینه ها و بسترهای سازمانی بوده و کاهش آن نیازمند حمایت های سازمانی است.
۵.

واکاوی فهم دختران مجرد از زمینه های اجتماعی-اقتصادی تأخیر در ازدواج (مورد مطالعه دختران مجرد شهر یاسوج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 369 - 416

کلیدواژه‌ها: تجردگزینی عوامل اجتماعی موانع اقتصادی تاخیر در ازدواج خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۸
مقاله حاضر مبتنی بر پژوهشی کیفی است که در آن تلاش شده تا فهم ادراک شده ی دختران مجرد شهر یاسوج از زمینه ها و بسترهای اجتماعی_اقتصادی تاخیر در سن ازدواج مورد واکاوی قرار گیرد. بدین منظور با 20 دختر مجرد در شهر یاسوج که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند، مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته صورت پذیرفته است. در مرحله تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کلایزی استفاده شد، مقوله های اصلی استخراج شده در مصاحبه با مشارکت کنندگان شامل: «عدم مطلوبیت اقتصادی ازدواج»، «انتظارات اجتماعی_اقتصادی تعمیم یافته» و « تغییر و تحولات ارزش ها و هنجارهای خانواده » بوده و شامل 11 مقوله فرعی «پیچیدگی شرایط اقتصادی و ترس از آینده تشکیل خانواده»، «ناکارآمدی طرح های حمایتی»، «سیطره ملاک های اقتصادی بر امر ازدواج»، «چالش های شغلی و ترس از ازدواج»، «تجملات فزاینده و دشواری تهیه جهیزیه»، «هم کفوی اقتصادی و انتظارات اجتماعی-اقتصادی از پسران»، «مطالبه توازن تحصیلی و مالی در دختران و جاماندگی پسران»، «ترس از خیانت همسر و بی اعتمادی فزاینده »، «مهریه به مثابه تضمینی برای ازدواج»، «تغییر نگرش های نسلی و کم رنگ شدن نقش خانواده» و «سایه ذائقه سازی رسانه بر امر ازدواج» می باشد. در مجموع یافته های پژوهش حاکی از آن بود که زمینه های اقتصادی_اجتماعی تا حد زیادی سیستم محاسبه ی سود و زیان در امر ازدواج را مختل نموده است.
۶.

روایت زنان کارآفرین دانشگاهی از بازیابی نقش اجتماعی- اقتصادی خود در بستر کارآفرینی سطح خرد و متوسط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان دوره ۲۱ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۷۵) 7 - 33

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی زنان کارآفرین کنش کارآفرینانه نقش اجتماعی - اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۹۴
 تمایل زنان دانشگاهی به استخدام در سازمان های دولتی و خصوصی مسئله ای قابل انکار نیست. اما، علاقه و اشتیاق برخی زنان به کارآفرینی و داشتن کسب و کار مختص به خود پدیده ای تأمل برانگیز است که می تواند زمینه ارتقاء مشارکت اجتماعی و کاهش بیکاری زنان دانشگاهی را فراهم کند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف فهم علل گرایش زنان دانشگاهی به کارآفرینی در سطوح خرد و متوسط، با استفاده از روش کیفی و پدیدارشناسی تفسیری و انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته با 14 زن کارآفرین فارغ التحصیل دانشگاه به بررسی روایت آنان از بازیابی نقش اجتماعی- اقتصادی خود در بستر کارآفرینی در سطح خرد و متوسط پرداخته که نتایج نشان داد «شکوفایی خالقیت زنانه»، «کارآفرینی پیوندزننده هویت چندگانه زنان»، «بلعیده شدن اعتماد و خلاقیت زنان» و «کارآفرینی بازی دو سر سود»، چهار مقوله اصلی به دست آمده از دل مصاحبه های انجام شده هستند و تجربه زیسته زنان کارآفرین در مواجهه با کارآفرینی را ترسیم می نماید. در مجموع یافته ها نشان داد فقدان ساختارهای اجتماعی در همراهی زنان و نرخ پایین اشتغال رسمی آنها، موجب روی آوردن آنان به ساختارهای خودساخته اجتماعی جدیدی همچون کارآفرینی می گردد. کارآفرینی این قابلیت را دارد که به عنوان زمینه ای جهت ابراز توانمندی ها و مهارت های زنانه و عرصه فعالیت و ایفای نقش اجتماعی و اقتصادی آنها تعریف شود. بر این اساس می طلبد سیاست گذاران به طور جدی به مسئله کارآفرینی زنان توجه نمایند تا امکان تدوین سیاست گذاری کارآمد در حوزه زنان درجهت بازیابی نقش اجتماعی-اقتصادی آنها فراهم گردد.
۷.

شناسایی موانع و عوامل بازدارنده مشارکت زنان در اقتصاد و توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 177 - 203

کلیدواژه‌ها: زنان رشد اقتصادی مشارکت اقتصادی عوامل اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۱۴۹
امروزه موضوع مشارکت اقتصادی زنان در توسعه اهمیت بسیاری یافته است، با این حال آمارها نشان می دهد، نرخ مشارکت زنان در ایران بسیار اندک بوده و رتبه ایران در بعد مشارکت اقتصادی از میان 146 کشور جهان، رتبه 144 است. از این رو در این پژوهش، تلاش شده تا با استفاده از روش دلفی کیفی و انجام مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته، علل عدم مشارکت زنان در رشد و توسعه اقتصادی کشور مورد مطالعه قرار گیرد. بدین منظور با ۱۱ نفر از کارشناسان، صاحب نظران، کنشگران و مسئولین ساختارهای متولی حوزه زنان مصاحبه صورت پذیرفت. نتایج این تحقیق نشان داد علل امتناع و عدم مشارکت زنان در رشد اقتصادی در قالب سه مقوله اصلی قابل دسته بندی است؛ مقوله اصلی اول، «بازدارنده های فردی و خانوادگی»، که خود شامل دو مقوله فرعی «فقدان خود باوری در زنان» و «موانع خانوادگی و نهادینه شدن تقسیم کار جنسیتی» است مقوله اصلی دوم «موانع فرهنگی اجتماعی» که شامل مقولات فرعیِ «سیطره نگاه های عرفی و مردسالار» و «عدم پذیرش نان آوری زن» است و در نهایت مقوله «موانع ساختاری و خلاء قانونی» به عنوان آخرین مقوله اصلی در عوامل امتناع و عدم مشارکت زنان در رشد اقتصادی در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت که شامل سه مقوله فرعی؛ «فقدان نگاه جامع و سیستمی به مشارکت اقتصادی زنان»، «مردانه بودن ساحت تصمیم گیران و سیاست گذارن» و«عدم مسئله مندی مشارکت اقتصادی زنان در سیاست گذاری » می باشد. در مجموع یافته های این پژوهش نشان می دهد، علی رغم اهمیت مشارکت زنان در رشد اقتصادی، در این زمینه زنان با چالش ها و مسائل متعددی مواجهند که موجب فراهم شدن زمینه امتناع و عدم مشارکت آنان در عرصه های اجتماعی و اقتصادی شده است که این امر نیازمند سیاست گذاری و توجه مسئولین به این مسئله است.
۸.

چالش ها و مسائل انجام امور خیر در مناطق حاشیه نشین

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه دوره ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 102 - 120
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۴۱
امروزه فعالیت های خیرخواهانه متعددی در مناطق مختلف کشور در حال انجام است که اگرچه رویکرد مثبتی به این قبیل فعالیت ها وجود دارد، فرایند امر خیر نیز با چالش ها و مسائل متعددی همراه است. در این مقاله تلاش شده است تا چالش ها و مسائل انجام امور خیر در مناطق حاشیه نشین مطالعه شوند.  این پژوهش کیفی و پدیدارشناسانه است و به منظور جمع آوری داده ها با ۱۷ نفر که تجربه دست کم یک سال فعالیت در امور خیر داشته و در برنامه ها و فعالیت های خیریه در این مناطق مشارکت داشته اند، مصاحبه های نیمه ساختاریافته صورت گرفت و داده های جمع آوری شده با روش کلایزی تحلیل شدند.  نتایج تحقیق نشان می دهند چالش ها و مسائل انجام امور خیر در مناطق حاشیه نشین در دو مقوله اصلی «ویژگی های درونی و منطقه ای» و «عوامل ساختاری و نهادی امر خیر» و هشت مقوله فرعی «فضا و بافت مناطق حاشیه نشین «، «درگیرشدن در دور باطل فقر و حاشیه نشینی»، «احساس فقر و نیازمندی درونی شده»، «سیطره الگوی سنتی و مذهبی بر امر خیر»، «فقدان الگو و چشم انداز»، «خیریه به مثابه مسکن»، «مناسبات و روابط خیرین و دولت» و «بی اعتمادی دوسویه و عدم تعامل با ساکنان» دسته بندی می شوند. درمجموع به نظر می رسد رویه فعلی ارائه خدمات خیر در مناطق حاشیه نشین بیش از آنکه به رفع محرومیت، توانمندسازی ساکنان و کاهش پدیده حاشیه نشینی منجر شود، موجب وابستگی ساکنان به خیرین و بازتولید فقر و حاشیه نشینی شده است؛ از این رو، امر خیر و ارائه خدمات خیرخواهانه نیازمند اصلاح و بازنگری است.
۹.

پدیدارشناسی خودکشی زنان در منطقۀ دیشموک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۲۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 867 - 894

کلیدواژه‌ها: خودکشی زنان خودسوزی زنان دیشموک زنان روستایی زن‍ان‌ ع‍ش‍ای‍ری‌

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۲
خودکشی یکی از دیربازترین پدیدارهای جوامع انسانی است و از آنجا که طبعاً باید در چارچوب روان شناسی اجتماعی هر جامعه و جماعت های فرعی تر خود مطالعه و فهم شود، تاکنون بخش مهمی از مطالعات اجتماعی خودکشی، متمرکز بر خودکشی در مناطق عشایری و روستایی بوده است. چندسالی است آمار قابل توجه خودکشی و به ویژه خودسوزی زنان در منطقه دیشموک استان کهگیلویه و بویراحمد، بازتاب رسانه ای گسترده ای یافته است. این پژوهش در پی آن بود تا به وسیله روش کیفی پدیدارشناسی به شیوه گئورگی و با ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته، خودکشی در این منطقه روستایی-عشایری را مطالعه و بررسی کند. نمونه پژوهش، هدفمند و متشکل از افرادی است که خودکشی ناموفق داشته اند و یا یکی از نزدیکانشان خودکشی منجر به مرگ داشته است. محققان در فهم ادراکات مصاحبه شوندگان از علل و زمینه های اقدام به خودکشی در این منطقه به پنج مقوله اصلی: 1) عدم آگاهی و مهارت مدیریت زندگی؛ 2) عدم رضایت از زندگی خصوصی؛ 3) رسیدن به احساس بن بست و گیرکردن در زندگی اجتماعی؛ 5) زمینه های شخصیتی و سطحی بودن برخی باورهای دینی؛ رسیده اند که هرکدام جداگانه در بخش یافته ها به مفاهیم جزئی تر تفکیک و به نقل قول هایی از مصاحبه شوندگان مستند شده اند. سرانجام، این مقوله ها با بخشی از ادبیات نظری خودکشی مقایسه شده و نویسندگان پیشنهادهایی برای پیشگیری از خودکشی ارائه داده اند.
۱۰.

واکاوی نگرش و زمینه شکل گیری واژه فمینیسم در دانشجویان دختر

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۳ 27 - 39

کلیدواژه‌ها: نگرش فمینیسم دانشجویان دختر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۷۳
هدف از پژوهش حاضر واکاوی نگرش و زمینه شکل گیری واژه فمینسیم در دانشجویان دختر بود. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان دختر کشور می با شد. نمونه پژوهش 15 نفر بود که به صورت هدفمند انتخاب شدند. روش پژوهش، تحقیق کیفی و انجام مطالعات پدیدارشناسانه بود. داده ها از طریق مصاحبه نیمه عمیق و نیمه ساختاریافته جمع آوری شد و سه مقوله اصلی و 10مقوله فرعی استخراج شد. یافته ها نشان داد: واژه فمینیسم دارای مفاهیم متعدد و رویکردهای متفاوت است. با توجه به زمینه های خانوادگی و اجتماعی هر فرد و کلیشه های جنسیتی هر جامعه می توان زمینه ها و بسترهای نگرشی و بازتعریف فرد از فمینیسم را توصیف کرد. وجود تصورات و ذهنیت متنوع نسبت به فمینیسم باعث توصیف متفاوت افراد شده است. فهم نگرش های گروه های مختلف در جامعه در خصوص تفکرات فمینیستی به مطالعه، کشف، توصیف و درک نگرش دانشجویان دختر به عنوان بخشی از جامعه، حائز اهمیت است. فهم نگرش دانشجویان می تواند محققین و دانشگاهیان را نسبت به تفکرات و معنای فمینیسم، از منظر دختران و میزان رواج آن در میان افراد جامعه آگاه سازد. هم چنین بازخوردهای متفاوتی نسبت به این واژه به دلیل بومی نبودن رویکرد فمینیستی وجود دارد. از نظر دانشجویان آموزه های غربی مبنای فمینیسم بوده و انتشار آن ها بدون بومی شدن موجب تسلط بر فرهنگ جامعه می شود. بنابراین با توجه به مفاهیم ومقولات به دست آمده لازم است رویکرد فمینیست بر مبنای آموزه های اسلامی و فرهنگ غنی ایرانی بازنگری شود و به عنوان رویکردی در جهت تحقق برابری میان زن ومرد بر اساس شان و جایگاه یگانه خودشان بازتعریف شود.
۱۱.

بررسی نگرش های برابری جنسیتی خواهانه دختران دانشجو و عوامل مرتبط با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی و سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 49 - 72

کلیدواژه‌ها: برابری خواهی جنسیتی زنان جامعه پذیری جنسیتی برابری اجتماعی-اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۴۴
در مقاله حاضر هدف بررسی نگرش های برابری خواهانه در میان دختران دانشجو و بررسی عوامل مرتبط با آن است. روش تحقیق استفاده شده پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه است. جامعه آماری، شامل دانشجویان دخترِ دانشکده های فنی و مهندسی، علوم انسانی، علوم پایه، هنر، زبان های خارجی، هنر و تربیت بدنی دانشگاه تهران، در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است که در پاییز 1397 مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه با فرمول کوکران برآورد شد و در مجموع، 400 نفر بررسی شدند. روش نمونه گیری طبقه ای نسبی و تصادفی ساده بود. برای تحلیل داده های تحقیق از نرم افزار SPSS و آزمون های دومتغیره و چندمتغیره استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد بین افزایش سن و تحصیلات دختران، با نگرش های برابری خواهانه ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ به طوری که با افزایش سن و سطح تحصیلات نگرش های برابری خواهانه نیز در آنها افزایش می یابد. علاوه بر این، میان تمایل به ازدواج، نگرش به رابطه دوستی دختر و پسر و نگرش های برابری خواهانه نیز ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. این در حالی است که نتایج تحقیق نشان می دهد، میان فردگرایی و نگرش های برابری خواهانه ارتباط منفی و معکوس وجود دارد. در مجموع، به نظر می رسد اگرچه زنان تمایل بیشتری به برابری جنسیتی دارند و خواهان سهم بیشتر در عرصه های اجتماعی و اقتصادی جامعه و بازار کار و تحصیل هستند، این نگرش ها مانع تمایل آنها به ازدواج و موجب شکل گیری تفکر های مرد ستیزانه در آ نها نشده است.
۱۲.

مطالعه کیفی مسائل و چالش های زندگی زنان در همه گیری کووید-19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 219-197

کلیدواژه‌ها: مطالعه کیفی زنان کرونا آسیب های اجتماعی مسائل اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۶۳
مقاله حاضر، حاصل پژوهشی کیفی است که با هدف " مطالعه مسائل و چالش های زندگی زنان در همه گیری بیماری کووید-19 " انجام شده است. داده های این تحقیق از طریق مصاحبه های کیفی نیمه ساختاریافته با 21 زن ساکن شهر تهران که در فاصله سنی 20 تا 61 سال بودند؛ گردآوری شده، سپس با استفاده از روش کلایزی داده ها جمع آوری و تحلیل شده است. نتایج این پژوهش، نشان می دهد؛ مسائل و چالش های زندگی زنان را می توان در قالب چهار مقوله اصلی «زندگی مختل شده»، «چالش های مبتنی بر بهداشت و سلامت»، «کنترل و نظارت تشدیدیافته بر زندگی روزمره زنان» و «چالش های شغلی و امور خانه داری» و همچنین هشت مقوله فرعی؛ « تعلیق جریان عادی زندگی»، «ترس و استرس مداوم»، «استیصال و درماندگی، در غیاب مراکز و سازمان های آموزشی و خدماتی»، «مسئولیت های مراقبتی مضاعف و احساس نادیده گرفته شدن» است. عدم مدیریت بر بدن و حفظ سلامت آن»، «مداخله در امور زنان و از دست رفتن قلمرو زنانه»، «کاهش فضا و حریم خصوصی»، «بازگشت به امور سنتی خانه داری»، «انتقال مسئولیت های شغلی به خانه» طبقه بندی نمود. در مجموع یافته های تحقیق نشان می دهد، همه گیری کرونا بر زندگی زنان، تبعات و پیامدهایی برجای گذاشته است؛ علاوه بر آن، شرایط زندگی کنونی آنها را با مسائل و چالش های عدیده ای مواجه ساخته است بطوری که ممکن است اثرات آن تا مدت ها بعد از پایان همه گیری نیز همچنان باقی بماند. لازم به ذکر است، با توجه به کیفی بودن پژوهش، محقق قصد تعمیم یافته ها را ندارد.
۱۳.

بررسی عوامل مؤثر بر قدرت زنان در خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خانواده پژوهی سال هفدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 523 - 539

کلیدواژه‌ها: خانواده ساختار قدرت زنان عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۹۳
مقاله حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر قدرت زنان در خانواده نوشته شده، بدین منظور داده های پیمایش ملی خانواده در سال 1398، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. جامعه آماری در این تحقیق، شامل افراد بالای 15 سال خانوارهای ساکن مناطق شهری کل کشور است. یافته های تحقیق نشان می دهد اگرچه توزیع قدرت و تصمیم گیری در خانواده های ایرانی به سمت مردان متمایل است اما نوع نگرش زنان به مسئله توزیع قدرت نیز نشان از پذیرش آنان نسبت به این مسئله دارد. علاوه بر این یافته های این پژوهش نشان داد افزایش سطح تحصیلات زنان و مردان، اشتغال زنان و همچنین گسترش روابط و اطلاعات آنان، منجر به توزیع قدرت عادلانه در خانواده می شود. اما نکته مهم در این تحقیق برخلاف نظریه «منابع» که دسترسی به منابع اقتصادی را مهم می پنداشت صرفاً درآمد زنان، تأثیری در قدرت تصمیم گیری آنان در درون خانواده ندارد، بلکه ممکن است کار بیرون از خانواده به لحاظ روانی و افزایش مهارت های دیگر، زنان را توانمند سازد و یا آنان را نسبت به حقوقشان در درون خانواده آگاه تر نماید، که این مسائل در بالا بردن قدرت تصمیم گیری آنان در درون خانواده مؤثر خواهد بود.
۱۴.

نقش سرمایه اجتماعی بر رضایت مندی از عملکرد دولت در سیاست گذاری مهار کرونا در شهر تهران در سال 1399(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال هفتم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 89 - 122

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی رضایت مندی از عملکرد دولت کرونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۴۶
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در اقناع سازی ساخت اجتماعی در مواقع بروز بحران های بزرگ، «سرمایه اجتماعی» است که می تواند بر سرعت اجرا و اثربخشی سیاست های اتخاذشده در مهار بحران مؤثر باشد. به همین منظور، این پژوهش با هدف بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر میزان رضایت مندی از عملکرد دولت در سیاست گذاری مهار کرونا انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان شهر تهران هستند و حجم نمونه با استفاده از روش کوکران تعداد 400 نفر تعیین شده است. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در مناطق 22گانه شهر تهران انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده و داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و از طریق آزمون های t تک نمونه ، همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندمتغیره و تحلیل واریانس یک سویه مورد پردازش قرار گرفت. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که ارزیابی شهروندان شهر تهران از رضایت مندی از عملکرد دولت در مهار کرونا در سطح متوسط قرار دارد. از طرفی پایین ترین میانگین رضایت مندی مربوط به مدیریت زنجیره تأمین و دسترسی به اقلام بهداشتی و بالاترین میانگین رضایت مندی مربوط به اعمال محدودیت ها و فاصله گذاری اجتماعی بوده است. متغیر سرمایه اجتماعی همبستگی بالایی با رضایت مندی از عملکرد دولت در مهار کرونا داشته (R=0.552) و توان پیش بینی 30.3 درصد از تغییرات رضایت مندی را دارد. نتیجه کلی تحقیق نشان داده است که متغیر اعتماد، مهم ترین متغیر در پیش بینی رضایت از عملکرد دولت در مهار کرونا بوده است.
۱۵.

واکاوی بسترها و زمینه های نابرابری جنسیتی در بازار کار و اشتغال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) زمستان ۱۴۰۰ شماره ۹۵ 37 - 69

کلیدواژه‌ها: نابرابری جنسیتی زنان بازار کار و اشتغال مسائل اجتماعی - اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۰۹
پژوهش حاضر باهدف واکاوی بسترها و زمینه های شکل دهنده نابرابری جنسیتی در بازارکار و اشتغال و با استفاده از رویکرد کیفی پدیدارشناختی و مبتنی بر تجربیات زیسته زنان ساکن شهر تهران انجام شده است. به این منظور، با 23 زن 18 تا 68 ساله که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند، مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شد تا بسترها و زمینه های شکل دهنده نابرابری جنسیتی در بازار کار و اشتغال واکاوی گردد. در مرحله تحلیل داده ها، از روش تحلیل داده کلایزی استفاده شده و فرایندکدگذاری متن مصاحبه ها به صورت دستی انجام شده است. درمجموع 3 مقوله اصلی، 10 مقوله فرعی و 59 مفهوم استخراج شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که سه مقوله «باور به تقسیم کار جنسیتی»، شامل مقوله های فرعی «نان آوری مردان»، «زنانگی و الزامات آن» و «جایگاه زنان در عرصه خصوصی»، «نهادینه شدن فرودستی زنان»، شامل مقوله های فرعی «جامعه پذیری زنان»، «سلطه پذیری زنان» و «باورها و کلیشه های جنسیتی مردمحورانه» و درنهایت مقوله اصلی «سیطره الگوی مردانه»، شامل مقوله های فرعی؛ «اعتقاد به برتری مردان»، «سلطه جویی مردان»، «توانمندپنداری ذاتی مردان» و «نادیده گرفتن توانمندی زنان در عرصه بازارکار و شغل»، بسترها و زمینه های شکل دهنده این پدیده هستند که با بستر فرهنگی حاکم بر جامعه و خانواده تداوم پیداکرده و دائم تولید و بازتولید می شوند.
۱۶.

واکاوی فهم ادراک شده زنان از آسیب های حوزه خانواده (مورد مطالعه: زنان شهر فسا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 71 - 98

کلیدواژه‌ها: خانواده زنان آسیب های اجتماعی مسائل اقتصادی مطالعه کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۷۴
پژوهش حاضر با هدف واکاوی فهم ادراک شده زنان از آسیب های خانواده و با استفاده از روش کیفی انجام شده است؛ به این منظور، با 17زن 18 تا 65 ساله شهر فسا، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شده است. براساس نتایج پژوهش، درمجموع، دو گونه «آسیب های محتوایی» و «آسیب های ساختاری»، دسته بندی و شناسایی شده است. آسیب های محتوایی، که بیشتر بر بعد روابط درونی خانواده و میان اعضا تأکید دارد، شامل سه مقوله اصلی «شکل گیری پیله های تنهایی و دنیای فردی شده»، «والدگری تعمیم یافته و فرزندمحوری فزاینده» و «اختلافات و ناسازگاری های مداوم و مزمن خانوادگی» است. علاوه بر این، گونه دوم، که بر جنبه های بیرونی خانواده اشاره دارد و با نام «آسیب های ساختاری» نام گذاری شده است، در قالب سه مقوله اصلی «تغییر ارزش ها و باورهای خانوادگی به مثابه تغییر و تحولات نهاد خانواده»، «تسری آسیب های اجتماعی به درون خانواده ها» و «چالش های مرتبط با رفاه اجتماعی» دسته بندی شده است. گفتنی است با توجه به کیفی بودن پژوهش، پژوهشگران، به هیچ وجه، قصد تعمیم یافته های پژوهش را ندارند.
۱۷.

تحلیل جنسیتی نگرش دانشجویان نسبت به مشارکت سیاسی فعال زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان دوره نوزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۶۹) 170 - 204

کلیدواژه‌ها: رضایت زناشویی حمایت اجتماعی ادراک شده از همسر رضایت از زندگی اشتغال وضعیت اقتصادی - اجتماعی ادراک شده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۱۴۷
در فرایند اجتماعی شدن، برخی نگرش ها و باورها در افراد درونی می شود و در مناسبت های اجتماعی و سیاسی، همسو با فرهنگ حاکم، رفتار مورد انتظار بروز می یابد. در این پژوهش، نوع نگرشی که نسبت به مشارکت سیاسی فعال زنان وجود دارد در دانشجویان مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، تعداد 370 نفر دانشجوی زن و مرد ساکن شهر تهران با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین شدند و داده های جمع آوری شده از آنان با ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون همزمان و آزمون z فیشر مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان داد بین متغیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی و نگرش نسبت به مشارکت فعال زنان ارتباط معناداری وجود ندارد. از میان متغیرهای تأثیرگذار بر نگرش دانشجویان نسبت به مشارکت سیاسی فعال زنان، متغیرهایی چون احساس اثربخشی سیاسی (43/0=r زن و 29/0=r مرد)، وجود کلیشه های جنسیتی (50/0-=r زن و 35/0-=r مرد)، باور به مردسالاری (58/0-=r زن و 37/0-=r مرد) و سقف شیشه ای (52/0-=r زن و 34/0-=r مرد) بیشترین تأثیر را نشان دادند و تحلیل جنسیتی، بر اثرگذاری موارد ذکر شده در بین دانشجویان زن بیشتر از دانشجویان مرد تأکید داشت. حضور اندک زنان در عرصه سیاست می تواند ناشی از جامعه پذیری سیاسی باشد که سیاست را امری مردانه تلقی کرده و زنان را به حاشیه رانده است.
۱۸.

چالش های روزمره زندگی زنان حاشیه نشین شهر تهران (مطالعه ی کیفی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۸۹ 1 - 36

کلیدواژه‌ها: حاشیه نشینی زندگی روزمره زنان حاشیه نشین فرهنگ حاشیه نشینی سبک زندگی حاشیه نشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۸ تعداد دانلود : ۴۷۷
مطالعه حاضر با هدف درکِ تفسیر زنان از زندگی حاشیه نشینی و تجربه ی زندگی روزمره آنان در مناطق حاشیه ی شهر تهران (منطقه 19) صورت گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر روش کیفی به شیوه ی پدیدارشناسی و تکنیک گردآوری داده ها «مصاحبه نیمه ساختاریافته» و «مشاهدات میدانی مشارکتی و غیر مشارکتی» بوده است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق 14 نفر از زنان 14- 60 ساله ی ساکن کوره های آجرپزی، که حداقل مدت سکونت آنها در این منطقه 5 سال بوده است، به شیوه ی هدفمند انتخاب شده اند. مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع داده ها ادامه یافته اند. به منظور تحلیل داده ها و استخراج مفاهیم و مضامین از داده های خام، از کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سبک زندگی خاص زنان حاشیه نشین، شبکه های درهم تنیده همسایگی زنان، باقی ماندن زنان در دور فقر و محرومیت و زندگی شبه شهری زنان حاشیه نشین به گونه ای است که در نهایت منجر به ساختن و برجسته-سازی فرهنگ حاشیه نشینی شده است. هم چنین نتایج بیانگر آن است که زندگی حاشیه ای چالش ها و تبعات متعددی برای زنان و دختران به همراه دارد، از جمله: احساس ناامنی اجتماعی، عدم دسترسی به امکانات و فرصت های اجتماعی و عدم ثبات و زندگی موقتی.
۱۹.

مطالعه تجربه زیسته کودکان و نوجوانان در خانواده هایی با والد زندانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال سیزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 133 - 153

کلیدواژه‌ها: خانواده والد زندانی کودکان و نوجوانان مطالعه کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۸ تعداد دانلود : ۵۶۵
مقاله ی حاضر مبتنی بر پژوهشی کیفی و پدیدارشناسانه است که با هدف مطالعه تجربه ی زیسته کودکان و نوجوانان خانواده های والد زندانی انجام شده است. محققان کوشیده اند پیامدهای زندانی شدن والدین را در زندگی کودکان دریابند و شرح روایت های کودکان را در این باره مطالعه کنند. به این منظور، با 20 کودک و نوجوان 10 تا  18 ساله ساکن شهر تهران، که دست کم یکی از والدین آنها در زندان به سر می برد، مصاحبه های عمیق کیفی صورت گرفته است. طبق یافته های تحقیق، پیامدهای حبس والدین در چهار مقوله اصلی دسته بندی می شود: ازهم گسیختگی و آشفتگی خانواده، تغییر جریان عادی زندگی، طردشدگی، سرخوردگی و ناامیدی، و نیز ننگ ها و انگ ها. علاوه براین، یافته ها نشان داد ویژگی های زمینه ای این کودکان و نوجوانان، نظیر سن و جنسیت آنها، و در کنار آن جنسیت والد زندانی و نوع جرم او، در تجربه زیسته مصاحبه شوندگان و نیز در پیامدهای به وجودآمده در زندگی آنها نقش مؤثری دارد. بااین حال، با توجه به کیفی بودن پژوهش، نویسندگان به هیچ وجه قصد تعمیم یافته ها را ندارند. 
۲۰.

تأثیر سرمایه اجتماعی و عوامل اقتصادی بر شادی زنان (تحلیل اقتصادسنجی درباره زنان شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 557 - 580

کلیدواژه‌ها: اشتغال درآمد سرمایه اجتماعی شادی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۸۹
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و عوامل اقتصادی بر شادی زنان انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل زنان 18 65 ساله شهر تهران است. حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر تعیین شده و نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در مناطق 22گانه شهر تهران انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه استاندارد اصلاح شده سنجش شادی آکسفورد بوده است. برآورد میزان تأثیر متغیرها بر شادی زنان با استفاده از نرم افزار Eviews و برآورد رگرسیون مقطعی با استفاده از برآوردگر حداقل مربعات معمولی انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می دهد که در میان متغیرهای اقتصادی، درآمد خانوار بر شادی زنان تأثیر مثبت داشته و  قابل اعتماد است. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی، به عنوان متغیرهای بررسی شده در ارتباط با سرمایه اجتماعی، رابطه معنادار و مثبتی با شادی دارند. علاوه بر این، بررسی اثر تحصیلات نشان می دهد این متغیر با شادی زنان رابطه معنادار و معکوسی دارد. بدین معنا که با افزایش سطح تحصیلات زنان، میزان شادی آن ها کاهش می یابد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان