دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران 1379 شماره 155

مقالات

۱.

روابط متقابل فرهنگ و تمدن ایران وهند- و سهم اندیشه های عرفانی

نویسنده:

کلید واژه ها: زبان روابط متقابل دین سیک آثار عرفانی قرابت نژادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۲ تعداد دانلود : ۸۹۹
دراین مقاله سعی براین شده است که روابط همه جانبه ایران و هند و خصوصأ روابط متقابل فرهنگی این دو کشور را مورد بررسی قرار دهیم. هرچند که مردم ایران وهند چه در زمینه تاریخی وادبی و چه در زمینه معماری و هنر و موسیقی روابط تنگاتنگی داشته اند اما در این مورد سهم اندیشه های عرفانی بسیار در خور توجه است . از این نظر در این مقاله بیشتر به تأثیرات متقابل تفکرات عرفانی هند وایران اسلامی پرداخته شده است . لیکن متأسفانه این رابطه بسیار نزدیک‘ پس از عصر بابریان رو به ضعف نهاد و امیدواریم که بار دیگر در اثر کوشش فرهنگ دوستان هردوکشور‘این روابط فرهنگی از نو احیاء گردد.
۲.

استقبال در شعر فارسی واهمیت شعر بابا فغانی از نظر استقبال

کلید واژه ها: استقبال بابافغانی واستقبال نمودار انحراف استقبال در سبک هندی استقبال و سبک شناسی استقبال و قالب های شعری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۴ تعداد دانلود : ۹۵۲
با توجه به اهمیتی که استقبال از نظر کمی و کیفی دارد برآن شدیم تا به اختصار این موضوع را در شعر فارسی بررسی کنیم . پس ازاشاره به معانی لغوی استقبال با نگاهی گذرا به تعریف اهمیت و تقسیمات به بیان لوازم و عوامل آن پرداخته ایم . سبک شناسی در قوالب شعر را نیز در نظر داشته ایم.سپس به شعر یکی از غزلسرایان خوب و معروف فارسی ‘ بابافغانی شیرازی(925ه.ق) نظرانداخته ایم‘بدان سبب که غزل هایش بیش از دیگران مورد توجه و استقبال واقع شده است .
۳.

بررسی احکام الجهاد و اسباب الرشاد (نخستین اثر در ادبیات تکوین ادبیات جهادی تاریخ معاصر ایران)

کلید واژه ها: روسیه دربار فتوای مجتهدین جهاد جهادیه ثغور ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۶ تعداد دانلود : ۹۱۰
دربار فتحعلی شاه پس از آگاهی ازین هجوم‘ قوایی را به فرماندهی عباس میرزا نایب السلطنه و وزارت میرزا بزرگ فراهانی به آذربایجان اعزام داشت تا به مقابله با روسها بپردازد.چندسال پس از نبردهای متعدد و درحالی که روسها از حصول به اهداف استراتژیک خویش ناکام مانده بودند ‘ شاه قاجار به دنبال امضای معاهده فین کنشتاین با فرانسویها‘مدتی نیز برای مقابله با روسها به ژنرال گاردان ومستشاران نظامی فرانسوی متکی شد‘اما چون سرانجام ازهمراهی پنهانی فرانسوی ها با روسها مطلع گردید‘ درحالی که با مشکل جدی مشروعیت نبرد در اذهان ساکنان مناطق جنگی ‘ خاصه تعدادی از خوانین محلی مواجه بود‘با تلاش میرزا بزرگ (قائم مقام اول) بر آن شد تا برای حل بحران مشروعیت جنگ و جلب حمایتهای اجتماعی‘به نبرد با روسها ماهیتی اعتقادی بخشد. به همین دلیل نیز ملا محمد باقر کلباسی ‘مأموریت یافت تا روانه عتبات عالیات و شهرهای بزرگ ایران شود و از مجتهدین و فقهای بزرگ درخواست صدور فتاوای جهادی کند. علما با توجه به اهمیت ممانعت از پیروزی روسها و ضرورت جلوگیری از غلبه آنان بر سرزمین مسلمانان ‘همراهی فعال با درخواست دربار قاجار پرداختند و با نگارش وارسال فتاوای جهادی از مردم خواستند تا به مقابله با روسها پرداخته و جنگ ایران و روس را نه جنگ دو دربار ‘ بلکه نبرد اسلام و کفر تلقی کنند.
۴.

ویژگی های مشترک اشعار والت و یتمن و سهراب سپهری

کلید واژه ها: عرفان انسان نوآوری طبیعت مذهب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۷ تعداد دانلود : ۸۱۵
والت ویتمن و سهراب سپهری از نظر نوآوری و ایجاد سبک ویژه‘رهایی از قید و بند وزن و ردیف و قافیه و بکارگیری کلام آهنگین و خلق زبان شعری ویژه‘نکات مشترک فراوانی دارند. هردوشاعر از جریان سیال ذهن تبعیت می کنند و با هم نهشتی تصاویر و مفاهیم نه تنها شاعران تصویرگرا و امپرسیونیست محسوب می شوند بلکه با این شیوه آنچه که درما فی الضمیر دارند بیان می کنند. وجود انرژی و حرکت و تغییر سریع صحنه ها در اشعارشان سبب می شود که عناوین برگزیده برای شعرهایشان نارسا جلوه کنند.هر دوی آنان تحت تأثیر فلسفه شرق قرار گرفته اند لذا شعر آنان آکنده از جلوه های عرفانی‘انسان کیهانی و مذهب کیهانی است آنان نه تنها به انسان عشق می ورزند ‘بلکه نبات‘حیوان و حتی جماد را به دیده تقدیس می نگرند زیرا قدرت خلاقه الهی را درهمه موجودات حتی موجودات بظاهر پست مشاهده می کنند از این رو از آوردن مفاهیم غیرشاعرانه و زبان غیر فاخر و ساده و روزمره ابایی ندارند.
۵.

طبع وصنعت ‘لفظ ومعنا به عنوان دو قضیه مهم نقد ادبی در کتاب الصناعتین ابوهلال عسکری

کلید واژه ها: لفظ صنعت نقد معنی طبع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۳ تعداد دانلود : ۷۸۳
ابوهلال عسکری در میان علمای نقد و بلاغت قبل و هم عصر خود‘اولین کسی است که مباحث نقد و بلاغت را در کتاب الصناعتین درهم آمیخته ‘ویژگی بلاغت و پیام رسانی هر سخن را مورد نقد قرار داده‘معتقد است که متکلم برای الهام بخشی وتآثیر بر روح و روان مخاطب ‘ علاوه بر نیاز به ابزار فنی‘ نیازمند آن است که خداوند موهبتی طبیعی وفطری در او به ودیعه نهاده باشد‘ وگرنه سخنش به تکلف و تصنع متصف می گردد. به همین جهت برای تلائم میان لفظ و معنای ذاتی وتجربه شعوری وبار احساسی که بایستی مورد تعبیر قرار گیرد‘می گوید: لفظ نباید متکلفانه بر زبان جاری شود ‘ بلکه بایستی از اعماق جان نشأت گرفته‘ بطور طبیعی بر زبان جاری شده ‘ و متکلم در ارائه آن دچار مشقت و خستگی نگردد؛ در غیر این صورت نه خیری بر الفاظ مترتب است و نه لطفی بر معانی. لذا سعی ما در این نوشته این است که به بیان ویژگیهای سخن مطبوع ومتکلف از دیدگاه ابوهلال بپردازیم و بیان داریم که الفاظ ومعانی برای الهام بخشی از چه شرایطی بایستی برخوردار باشند.
۶.

جفری چاسرو قصه های کنتربری

نویسنده:

کلید واژه ها: شعر سبک قصه زیارت لهجه ادبیات انگلیسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳۶ تعداد دانلود : ۸۷۳
جفری چاسر به عنوان پدر شعر انگلیسی شناخته شده و مابین قرون وسطا و جدید‘پشتوانه ای بزرگ برای زبان و ادبیات انگلیسی بوده است . سبکهای شعری که او بنیان گذاشت ‘مورد استفاده بزرگانی چون اسپنسر‘شکسپیر‘میلتن‘درایدن وپوپ قرار گرفت. دانستن سه زبان لاتین‘فرانسه و ایتالیایی‘بیست و پنج سال خدمت در دربار و آشنایی نزدیک با زندگی و آداب ورسوم بزدگان انگلستان‘سفرهای اوبه فرانسه‘ایتالیاواسپانیا ودیدارهایی که با بزرگان ادب چون بوکاچیو و پترارک داشت ‘ و نیز مطالعه آثار آنها سبب شد که قدرت علمی و فرهنگی ودید و آگاهی فوق العاده ای را نسبت به طبقات مختلف جامعه حاصل کند و به بالاترین و حساس ترین مقام دولتی و درباری برسد. شاهکارهایی را که او خلق کرده‘امروز نیز چاپ ومنتشر می شود و نام وی پس از ششصد سال‘هنوز زنده و جاودان باقی مانده است .
۷.

شورانگیزی در مثنوی مولوی

نویسنده:

کلید واژه ها: نور خورشید حسام الدین شمس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۳ تعداد دانلود : ۹۶۱
بی شک تراوش های اندیشه به عواملی بستگی دارد که بتواند ذهن و زبان و سبک بیان سخنور راتحت تأثیر قرار دهد و ممیز هنجار سخن او با سخن گویندگان دیگر شود. در مثنوی مولوی نیز انگیزه های گوناگونی مایه شورانگیزی تعابیر عارفانه می شود که خود در حوزه سبک شناسی اثار مولانا قابل تأمل بسیار است . از این گونه عوامل می توان به سیمای پیامبر اکرم(ص) حضرت علی(ع)‘حسام الدین چلیی‘شمس تبریزی و ... اشاره کرد و جلوه های نور‘عشق‘خورشید‘آتش و ... را در تبیین تعابیر بلند مولانا در زمینه های گوناگن دید . این مقاله به اختصار گونه هایی از این موارد را در مثنوی نشان میدهد.
۸.

تحلیل اوزان عروضی دیوان منوچهری دامغانی ‘ و تعیین بحور آن و همخوانی اوزان با موضوعات

نویسنده:

کلید واژه ها: موسیقی اوزان رمل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۶۱
نگارنده در تحلیل موضوع مورد بحث‘خود را ناگزیر از یاد کرد این نکته میداند که درآغاز‘نخستین بیت هر قصیده ‘ قطعه و مسمط و ابیات پراکنده این سخنور را درحوزه بحور عروضی مورد تحقیق قرار دهد‘و به ذکر نام بحور اشعارش بپردازد‘ و ضمن تعیین اوزان اشعار او‘ و همخوانی اوزان با موضوعات به لطیفه انگیزی و طرفه کاری ذهن شاعرانه اش اشارت نماید. و چگونگی تلفیق موسیقی کلامش را با موضوعات در چشم انداز آفرینش هنری بررسی کند‘و تأملات شاعر را در جنبه های موسیقایی شعرش از نظر زیبا پسند خوانندگان گرامی این پژوهش بگذراند.
۹.

شکوه تعبیر‘عناصرو ابعادآن درادعیه واذکار

کلید واژه ها: صور خیال ایجاز اسلوب آرایه ها شکوه تعبیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷۵ تعداد دانلود : ۱۱۱۷
ادعیه واذکار بخش مهمی از ادبیات غنی شیعی است که از نظر محتوی سرشار از حکمت و معرفت و ازحیث سبک وسیاق تابلوهایی نفیس وارزشمند از زیبایی . جمال و شکوهمندی است نزدیک به تمامی پژوهشهایی که درآثار مذکور انجام یافته است مربوط به محتوی و درونمایه های دعا است و جنبه های زیبایی شناختی آن مغفول عنه مانده است. این مقاله رویکردی است زیبایی شناسانه در ادعیه و اذکار ادیبان عشق ‘ اقطاب عرفان و اسوه های جاودانه عبودیت‘معصومان (ع) که گوهر معرفت را در صدفهای زیبا و جذاب الفاظ فصیح و بلیغ سفتند و راز و رمز کمال را به آدمی گفتند. در این مقاله ابتدا شکوه تعبیر و ضرورت آن در ادعیه و اذکار و نیز عناصر شکوه تعبیر مطرح گردید و آنگاه ابعاد هفتگانه شکوه تعبیر با ارائه مصادیقی از ادعیه مورد پژوهش قرار گرفت و سرانجام این نتیجه بدست آمد که آثار مذکور نمادی از حکمت و بلاغت است .
۱۰.

طبیعت در معلقه امری ء القیس

نویسنده:

کلید واژه ها: بت گرخیال عاشق حیران صورتگر بادیه بادیه پیمای صبور شاعر برتر از أقران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم طبیعت و عناصر طبیعی در ادبیات
تعداد بازدید : ۱۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۱۴۹
ابوالحارث جندح پسر حجر مشهور به ((امری ء القیس)) شاعر برجسته عصر جاهلی را یکی از مبتکران فنون شعر به شمار آورده اند. او اولین شاعری است که اخبار کاملی از وی در دست است و در میان شاعران هم عصرش به گریستن و گریاندن و ارائه تصاویر شعری دلنشین که بعدها برای دیگران الگویی معروف گردید وهمچنین به وصف های کوتاه ولی پرمحتوا از سایرین ممتاز است . معروفترین شعر امری ء القیس معلقه اوست . این قصیده نمادی از ویژگیهای شعری وی است ‘ زیرا صور و الفاظ واغراضی را در بردارد که بیانگر نگرش شاعر به طبیعت و مظاهر آن است . براین معلقه شرحها زیاد نوشته شده است .اما این مقال تنها توانایی ها و تأمل شاعر در وصف برخی از جلوه های طبیعت و خطوط ناپیدای آن ‘ از خرد و کلان ‘ می پردازد وعلل و عوامل مؤثر در شکل گیری دیدگاه شاعر را مورد بررسی قرار میدهد و بیان می کند که چرا و چگونه او به نمادهای طبیعت با چنان نگرشی پرداخته است .
۱۱.

وثوق الحکماء و مهم ترین اثر او

کلید واژه ها: آثار زندگی نامه چاپ های سنگی شرح گلشن راز وثوق الحکماء مقایسه شرح وثوق الحکما با شرح لاهیجی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی شاعران و نویسندگان مذهبی و شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات متون عرفانی و تحلیل عرفانی متون ادبی
تعداد بازدید : ۱۶۴۴ تعداد دانلود : ۷۴۸
محمد ابراهیم بن محمدعلی سبزواری خراسانی ملقب به ((وثوق الحکماء)) متوفای حدود1358 ه یکی از شاگردان حاج ملا هادی سبزواری و آقا میرزا محمد امجد سبزواری است و از صاحب جواهر و شیخ نوح نجفی اجازه اجتهاد گرفته است. آثار((وثوق الحکماء)) عبارتند از شرح صحیفه سجادیه‘شرح دعای کمیل‘شرح دعای عدیله و شرح گلشن راز شیخ محمد شبستری. شارح‘شرح گلشن راز را به درخواست یکی از دوستان خود نوشته و در آن از مطالب مورد اعتقاد حکما‘به ویژه استاد خود حاج ملا هادی سبزواری بهره برده است . وی ابیات گلشن راز را با استناد به آیات و احادیث و اقوال عرفا و اشعار مناسب شرح و توضیح داده است .
۱۲.

شباهت ها و تفاوت های زبانی : جهانی ها و رده شناسی

نویسنده:

کلید واژه ها: رده شناسی جهانی های مطلق جهانی های نسبی جهانی های تلویحی جهانی های غیر تلویحی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری رده شناسی زبان
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری بررسی‌های تاریخی تطبیقی
تعداد بازدید : ۴۰۴۴ تعداد دانلود : ۱۶۶۱
رده شناسی شاخه ای از زبان شناسی است که به مطالعه شباهت های ساختاری بین زبانهای مختلف بدون در نظر گرفتن پیشینه آنها می پردازد تا بر اساس آن مبنایی برای طبقه بندی یا رده بندی زبانها ارائه کند. بنابراین می بایست بین مقایسه رده بنیاد و مقایسه تاریخی زبانها تمایز قائل شد. در خلال جستجو برای یافتن مبنایی برای طبقه بندی زبانها‘مشترکات زبانی بوضوح جلوه گر می شوند و تحلیل رده شناختی همسو ودوشادوش مطالعات مربوط به جهانی های زبان پیش می رود. در این مقاله نگارنده تلاش کرده است تا نمونه ای از این همسویی را به خواننده معرفی نماید. در این چارچوب ملاکهای مختلف رده شناسی زبانها و جهانی هایی که در این راستا کشف وارائه گردیده اند مورد بررسی قرار می گیرند و سپس به فرضیه های مربوط به علت وجود جهانی در زبانهای مختلف اشاره خواهد شد.
۱۳.

سیری در حواشی الایضاح مصحح محدث ارموی

نویسنده:

کلید واژه ها: ایضاح حوأب صرف ونحو و بلاغت ذهن و قّاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۵ تعداد دانلود : ۵۹۱
تحقیق عمیق و عریق دانشمند فقید درحواشی ایضاح همراه با تصحیح آن کتاب از دانش فراوان آن مرحوم حکایت می کند. دراین مقاله شیوه تتبع آن شادروان در7 بخش مورد مداقه قرار میگیرد و استشهادات ادبی موجود از اشعار عربی و امثال در هر بخش ذکر و مسائل بلاغی و ادبی آن شکافته می شود.
۱۴.

اشعار عربی هاتف اصفهانی و جایگاه آن در سبکهای شعری عربی

نویسنده:

کلید واژه ها: غزل عذری غزل جاهلی غزل اباحی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
تعداد بازدید : ۲۹۰۷ تعداد دانلود : ۹۳۹
هاتف اصفهانی از شاعرانی است که سه قصیده به زبان عربی سروده است در دو قصیده که موضوع آنها غزل است از شاعران جاهلی و اسلامی وغزل عذری متأثر شده است و با زندگی در محیط ذهنی از شاعرانی مانند عروة بن حزام عذری و جمیل بن معمر عذری و عمر بن ابی ربیعه مخزومی تقلید کرده است ودر قصیده سوم که در مدح پیامبر گرامی اسلام(ص) سروده شده است از شاعران دوره انحطاط تأثیر پذیرفته و تا حدودی از قصیده امام بوصیری در مدح پیامبر گرامی(ص) متأثر گردیده است .
۱۵.

تدریس تطبیقی

کلید واژه ها: فعل تدریس تطبیق واژه ترکیبی استثناهای زبانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی روشها و فنون تدریس تطبیقی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب صرف
تعداد بازدید : ۱۸۵۶ تعداد دانلود : ۱۵۰۲
این مقاله با یک نگرش تطبیقی بین چند زبان زنده دنیا‘روش تدریس را معرفی می کند که دانشجویان را به فراگیری صرف و نحو و علوم بلاغی علاقمند می سازد. در زبان عربی پیچیدگی ها و استثنائات زیادی وجود دارد ‘ در مورد اعلال‘افعال غیر متصرف‘افعال ناقص‘افعال قلوب‘اسماءغیرمنصرف و غیره . این پیچیدگی ها و استثنائات دانشجویان را در فراگیری آن دلسرد میکند. همچنین مشکلاتی نظیر اینها در سایر زبانها نیز موجود است.برای مثال در زبان فارسی : بی قاعدگی در صرف افعال از گذشته به حال‘تفاوت تلفظ یک حرف واحد درکلمات و غیره.درانگلیسی: بی قاعدگی در برخی اسامی جمع‘مشکل تلفظ برخی ازکلمات‘مشکل افعال بی قاعده و غیره. در آلمانی: تقسیم اسامی به مذکر و مؤنث و خنثی و غیره. و بالاخره در ترکی: شیوه های کاربرد اسامی‘افعال‘اعداد و ضمایر و غیره . همچنین این مشکلات که در زبان های فوق الذکر وجود دارد آنها را برای فراگیری دشوار می کند. بنابراین: اگر یک مدرس زبان های فوق را بداند یا حداقل با آنها آشنا باشد‘قادر است مشکلات آنها را با مسایل زبان عربی مقایسه کرده و دانشجویان ادبیات عربی را برای فراگیری آن ترغیب نماید.زبانی که زبان قرآن و پیامبر و معصومین (علیهم السلام) می باشد. در حقیقت زبان عربی وسیله مهمی برای ارتباط بین میلیون ها مسلمان در سرتاسر دنیا است.
۱۶.

نقش توانهای توریستی در توسعه اقتصادی شهر کرمان

کلید واژه ها: ایران درآمد زیرساخت توانهای تاریخی توانهای طبیعی شهرکرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷۲ تعداد دانلود : ۹۰۶
ایران یکی از ده کشور برتر دنیا در زمینه جاذبه های جهانگردی ‘از نواحی مختلفی تشکیل شده است.استان کرمان به دلایل جغرافیایی وتاریخی یکی ازپنج استان مهم تاریخی و جهانگردی کشوراست.با توجه به اینکه جهانگردی یکی از ابزار کارامدتوسعه نواحی و مناطق مختلف به شمار می آید ‘لزوم شناخت و بررسی توانهای جهانگردی مناطق از اهمیت ویژه ای برخورداراست . دراین بررسی ابتدا توانهای جهانگردی در شهرستان کرمان مورد شناسایی و دسته بندی قرار گرفته است . سپس ضمن توجه به زیر ساختهای موجود آن به برخی از اثرات و توانهای جهانگردی که می توانند نقش مؤثری در جهت توسعه اقتصادی شهرستان ایفا کنند‘ اشاره شده است . در ادامه میزان درآمد حاصل از صنعت جهانگردی و میزان اشتغال زایی جهانگردی در شهرستان مذکور مورد محاسبه قرار گرفته و در پایان نتیجه گیری و ارایه پیشنهاد به عمل آمده است .
۱۷.

درآمدی بر شعر ابن نباته

کلید واژه ها: تقلید ابن نباته دوره سقوط شواهدقرآنی اصطلاحات نحوی بازی با الفاظ تکرار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۱۶۰۸ تعداد دانلود : ۷۴۶
ابن نباته در سیر تاریخ ادبیات عرب در دوره ای واقع شده است که دوره سقوط و انحدار و انهیار نام گرفته است او با همه استعدادی که داشت نتوانست ادبیات و شعر این دوره را از سقوط برهاند و به سوی بالندگی سوق دهد او به حد بسیاری از امرؤالقیس ‘ متنبی ‘ طغرایی ‘ ابوتمام و بوصیری متأثر بود واین تأثیر تا سرحد تقلید کشیده شد. اشعار او پر از اصطلاحات نحوی و عروضی و بدیعی است و با توجه به آگاهی وافر او از قرآن ‘ از شواهد قرآنی زیادی بهره برده است گرچه از نظر مذهبی از پیروان اهل سنت است ولی از شیعیان با احترام یاد میکند و به اهل بیت ارادت می ورزد. و در مدح پیامبر(ص) قصائد بسیاری دارد. موضوعات بسیارکم ارزش از جمله کلید و زغال محتوای بعضی اشعار او را ساخته اند . با همه توجه اش به قرآن و مفاهیم مذهبی مجون سهم قابل توجهی از شعرا او را به خود اختصاص داده است . او شاعری است که به گذشته رو کرده است ولی درگذشته باقی مانده است و خود را متعلق به حال و آینده نمیداند و در یک کلام میتوان گفت که دست آورد های اودر دیدگاه نقاد ادبی چندان مورد توجه قرارنگرفته است . تقلید ‘ تکرار‘ بازی با الفاظ عناصر اصلی شعر او را پی ریزی کرده اند.
۱۸.

تعیین رژیم حقوقی دریای خزر و چشم انداز همکاری های منطقه

کلید واژه ها: نظام حقوقی محیط زیست دریای خزر آسیای مرکزی ژئوپلتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۱۴۲
دریای خزر‘بزرگترین دریاچه جهان در محل تلاقی آسیای مرکزی‘قفقاز و ایران با مساحتی معادل000/400 کیلومتر واقع شده است ‘این پهنه آبی یک دریای بسته محسوب شده که بین کشورهای آذربایجان‘قزاقستان‘ترکمنستان‘ایران و روسیه محصور شده است ؛ما قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نظام حقوقی که طبق معاهدات 1921و 1940 تدوین شده بود برآن حکمفرما بود اما بعد از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای آذربایجان ‘قزاقستان و ترکمنستان با دارا بودن مشکلات متعدد اقتصادی که به جای مانده از یک حاکمیت متمرکز در طی سالیان دراز بود درراستای سامان بخشیدن به اقتصاد خود هرکدام به شکلی متوجه دریای خزر و بهره برداری از منابع آن شدند از این رو شرایط ژئوپلتیک جدید تعیین رژیم حقوقی دریای خزر را فوریت می بخشید اما متاسفانه به دلیل اختلافات اساسی بین کشورهای حاشیه این دریا این معضلات همچنان ادامه دارد و با توجه به آسیب پذیر بودن زیست محیط این دریا تعیین نظام حقوقی جدید با در نظر گرفتن منافع تمام کشورهای حاشیه از اولویتهای این منطقه است .
۱۹.

ادراک ژرف لذات وتحصیل کمال مزه ها

کلید واژه ها: معارف آندره ژید لذات بهاءالدین ولد مزه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات بررسی مفاهیم عرفانی و اصطلاحات تصوف در ادبیات
تعداد بازدید : ۱۳۱۳ تعداد دانلود : ۷۸۸
بهاءالدین محمد بن حسین خطیبی بلخی مشهور به بهاءولد(628-545 ق )نویسنده کتاب معارف و پدر مولانا جلال الدین محمد بلخی است. محورهای عمده فکری بهاءولد را می توان در سه رکن ((خداشناسی‘جهانشناسی‘انسانشناسی))متمرکز ساخت. این مقاله پس از اشارای گذرا به گزیده افکار بهاءولدپیرامون خداشناسی و جهانشناسی ‘یکی از مسائل انسانشناسی او تحت عنوان ((ادراک ژرف لذات و تحصیل کمال مزه ها)) می پردازد. او علیرغم اینکه عارفی وارسته و متقی بود‘به فقه حنفی باور داشته و طریقه اشعری را الگو قرار داده است . میل وافری به ادراک تمامی صور حیات و چشیدن ژرف لذات دنیوی دارد (که آنها را صوری از جمال الهی میداند) این ویژگی به بنده این اجازه را داد که افکار او را با آندره ژید(1869-1951)مقایسه کنم و مشابهتهای این دو روح تشنه و وجوه تمایز آندو را بیرون کشم.بهاءولد سرچشمه لذات ‘ عشق و شهوات را کوهسار عرش الهی می داند و آنرا وسیله ای برای شناخت بیشتر پروردگار تلقی می کند.
۲۰.

نظر ادبای تازی درباره سیبویه پارسی

کلید واژه ها: سیبویه الکتاب تمجید معاصرین تآثیر دانش سیبویه در زبان عبری دیدگاههای آواشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۸ تعداد دانلود : ۷۷۶
قواعد زبان عربی تا قرن دوم هجری از یک انسجام و انضباط بهره نمی برد و از نضج و بلوغ کاملی برخوردار نبود تا اینکه دانشمندانی چون ابن جنّی‘حمّادبن سلمه‘خلیل بن احمد فراهیدی وسیبویه آمدند و به آن سرو سامان بخشیدند.به جرآت می توان گفت که تا از پیش سیبویه کسی نبود که قواعد زبان عربی را مورد بررسی قرار داده و آن را در چهارچوب معینی به شکل جامع و کامل بیان کند و درآن دسته بندی و ترتیب منظمی ایجاد نماید.در واقع تا عصر سیبویه زبان عربی خام بود و پس از سیبویه و با دانش او بود که به نضج و بلوغ کاملی رسید.مادر این مقاله می خواهیم از دریچه های گوناگون سیبویه و کتابش را با توجه به نظرات ادیبان گذشته وحاضر در جهان ادبیات عرب مورد بحث و کنکاش قرار دهیم.
۲۱.

بحثی در چگونگی پیدایش ((مقامات)) در ادب عربی

کلید واژه ها: عوامل فرهنگی عوامل اجتماعی معنای اصطلاحی(مقامه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳۷ تعداد دانلود : ۹۴۹
قصه ها و افسانه ها بخش مهمی از ادبیات هر ملت را تشکیل میدهند. عرب نیز همانند بسیاری از ملتها از دیرباز دارای قصه هایی بوده اند که نقل آنها گرمی بخش محافلشان بوده است . بدون شک قصه ها تصویرگر عادات ‘ خلق و خو ‘ اندیشه و اعتقادات مردمانی است که آنها را می سازند و نقل می نمایند و گاه از ظرافتهای خاصی نیز برخوردار می باشد. در قرن چهارم هجری در نثر عربی‘ فنی متداول گشت که می توان گفت درون مایه اصلی آن همین قصه ها و افسانه ها بوده است ‘ با این ویژگی که نویسنده از روی قصد آن را در قالبی مصنوع بیان می نماید و دربردارنده حکایات‘نکات‘نوادر‘فکاهیات وبرخی جنبه های تاریخی و حکمی وادبی است.
۲۲.

فرجام شناسی در دین زردشتی

نویسنده:

کلید واژه ها: فرشگرد سوشیانس مبحث نجات فرشوکرتا هوشیدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۶ تعداد دانلود : ۷۱۸
دین زردشتی همانند ادیان سامی به فردی که نجات بشریت به دست او خواهد بود معتقد است این فرد بنام سوشیانس است که در دوره هزار ساله قبل از خود نیز در قالب هوشیدر و هوشیدر ماه ظهور کرده است . در دوره ظهور سوشیانس حوادثی قبل و بعد از او اتفاق می افتد که بسیار جالب توجه است اما آنچه مهم است وقوع رستاخیز می باشد که با ظهور سوشیانس تحقق می پذیرد و رستاخیز واقعی بدن رخ خواهد داد و داوری بزرگ انجام خواهد گرفت و نزاع میان اشه و دروگ پایان خواهد پذیرفت .
۲۳.

روّاد غزل المجون القصصی فی الشعر العربی

کلید واژه ها: روایی غزل مکتب همانندی مجون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۱ تعداد دانلود : ۵۵۱
غزل مجون((بی پرده)) روایی‘در عصر جاهلی شکل گرفت‘و امرؤالقیس پرچمدار آن بود‘با وجود این که دین مبین اسلامی بر مسیر شعر و ادب اثر نهاد‘وشاعران را به رعایت عفت کلام در غزل فراخواند‘تنها یکی از شاعران موالی که اهل حبشه بود‘پرچم این شیوه غزل گویی را در صدر اسلام بر دوش کشید‘او به سحیم عبد بنی الحسحاس موسوم بود‘ و پیرو اشعار مجون روایی به حساب می آمد ‘ پافشاری او در رعایت این شیوه موجب شد که جانش را از دست بدهد ‘ و پرچم این مکتب شاعری را به عمر بن ابی ربیعه بسپارد. در این نگارش مثالهای فراوانی از اشعار ایشان برای نشان دادن همانندی آنان در این زمینه ها آورده شده است .
۲۴.

نگاهی به شعر عربی شیعی در خوزستان

نویسنده:

کلید واژه ها: شعر خوزستان تشیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۶ تعداد دانلود : ۵۹۳
در این نگاه‘گذری برگذشته خوزستان و موقعیت حسّاس جغرافیایی آن نمودیم وآن راگذرگاه شرق و غرب امپراتوری عظیم اسلامی در قرون اولیه اسلامی یافتیم ‘این موقعیت پراهمیت بر فرهنگ و ادب خوزستان تأثیر فراوان داشته و شعر عربی شیعی را بسیار غنی ساخته است . علاوه بر این‘گسترش مذهب تشیع در ایران و عراق و در نتیجه در خوزستان‘فضایی مناسب برای شعر عربی شیعی به وجود آورده است و شاعران خوزستانی که غالبأ از طبقه علما بوده اند در سوز و گداز عشق و ولای اهل بیت (ع) علم دفاع برافراشتند و شعرشان را از حدود خوزستان به سایر کشورهای همسایه رساندند.در این مقاله علاوه بر شرح عوامل نهضت ادبی که از قرن دهم هجری قمری آغاز شد ‘ شعر را مورد نقد وبررسی قرارداده ‘ ویژگیها و سبکهای آن را بیان نموده ایم ‘ و از ذکر نام طلایه داران و نخبگان شعر غافل نبوده ایم . در خاتمه مقاله ‘ از استادان ارجمند و محققان محترم تقاضا داریم که علاقه مندان به تحقیق در ادب اهل بیت (ع) را به سوی ادب شیعی خوزستان هدایت فرمایند.
۲۵.

اقدامات تأمینی و تربیتی از نظر قرآن و سنت

نویسنده:

کلید واژه ها: پیشگیری از جرم اقدامات تأمینی و تربیتی و دفاع اجتماعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : ۲۸۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۵۳
در این مقاله نگارنده ضمن ارائه مبنایی در جهت مشروعیت اقدامات تأمینی و تربیتی‘نشان می دهد شریعت اسلام از مسئله تأمین جامعه از خطر بزهکاری واصلاح وتربیت مجرمین غفلت نکرده و بسیاری از تدابیری که امروزه در کشورهای غربی تحت عناوین اقدامات تأمینی و تربیتی و مجازاتهای تکمیلی و تبعی وضع و اجرا می شود‘سابقه علمی در صدر اسلام داشته است ‘ واز نظر اسلام نه تنها مجازات مجرمین منافاتی با اصلاح و تربیت و بازپروری آنان و پیشگیری از تکرار جرم ندارد و بلکه این امور مورد تأکید و مطلوب شرع می باشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۲۰