توسعه حرفه ای معلم

مفهوم جهانی شدن و مسائل بین فرهنگی در جهان امروز از اهمیت بسیاری برخوردار است که بحث تربیت معلمان نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این راستا دانشگاه های تربیت معلم سرتاسر جهان نیز به کارورزی بین المللی روی آورده اند. لذا این مقاله با هدف بررسی مقالات منتشرشده در حوزه کارورزی بین المللی در کشورهای خارجی به شیوه مروری انجام شده است. بر این اساس کلیدواژه های کارورزی خارج از کشور، کارورزی بین المللی، کارورزی در تربیت معلم، دانشجو معلم، توسعه حرفه ای، آموزش معلمان در پایگاه های گوگل اسکالر، وب آف ساینس، اسکوپوس، پابمد، ساینس دایرکت، امرالد، اریک مورد جست وجو قرار گرفتند و تمامی مقالات منتشرشده از سال 2016 تا 2022 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند که 20 مورد از آن ها بر اساس ملاک های خروج انتخاب و تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد که 30% از موضوعات بررسی شده در مقالات به بررسی شایستگی های تدریس بین المللی، 20% به تجارب آموزشی بین المللی، 10% به تجارب فرهنگی، 10% به کارورزی دور از خانه، 5% به کارورزی کوتاه مدت بین المللی، 5% به کارورزی بلندمدت بین المللی، 5% به رفتار حرفه ای معلمان، 5% به چالش های یادگیری، 5% به ادراکات کارورزان، 5% به مربیگری مجازی کارورزان پرداخته اند. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که 20% مقالات اثر کارورزی بین المللی را بر شایستگی های بین فرهنگی، 19% اثر کارورزی بین المللی را بر توسعه حرفه ای، 17% بر رشد شخصی، 17% بر شایستگی های تدریس، 8% بر مهارت های زبانی، 7% بر خود تأملی، 4% بر اعتمادبه نفس، 2% بر تفکر انتقادی، 2% بر تفکر مسئله محور، 2% بر انعطاف پذیری و 2% بر سازگاری نشان دادند. همچنین نتایج نشان دادند که 10% از کشورها دوره های کارورزی دانشجویان خود را همراه با دانشجویان چند کشور دیگر در کشور میزبان برگزار کردند و 20% از کشورها کارورزی بین المللی را فقط همراه با دانشجویان کشور میزبان طی کرده و 70% دوره های کارورزی خود را بدون حضور کارورزان کشورهای دیگر و به تنهایی در مدارس میزبان گذراندند. بررسی فراوانی دانشجویان اعزامی به کارورزی بین المللی نشان داد که 25% از کشورها بین 3 تا 10 نفر را برای کارورزی بین المللی اعزام کردند، 25% کل دانشجویان دانشگاه را اعزام کردند، 20% بین 31 تا 60 نفر را اعزام کرده و 15% از 11تا 30 دانشجو و 15% باقیمانده تعداد نامشخصی دانشجو را به کشورهای دیگر برای گذراندن دوره کارورزی اعزام کرده اند. در نتیجه با توجه به اثربخش بودن کارورزی بین المللی توصیه می شود در دانشگاه فرهنگیان هم به این امر مهم توجه ویژه صورت گیرد.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه پیش بینی رفتارهای غیراخلاقی در مدارس، براساس عدم امنیت شغلی و فرسودگی شغلی معلمان و کارکنان صورت گرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری، شامل کلیه معلمان ابتدایی و کارکنان شهرستان زنجان بودند که بر اساس جدول مورگان، به صورت نمونه گیری تصادفی، 200 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده ها، از پرسشنامه های ادراک عدم امنیت شغلی (2005)، فرسودگی شغلی (1985) و رفتارهای غیراخلاقی پترسون (2002) انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون همبستگی پیرسون  و رگرسیون خطی چندگانه با نرم افزار SPSS ورژن 26، استفاده شد. یافته های حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد با توجه به ضریب همبستگی، بین عدم امنیت شغلی و فرسودگی شغلی و رفتارهای غیراخلاقی، رابطه معناداری وجود دارد؛ همچنین بر اساس ضریب همبستگی و ضریب تعیین، بین فرسودگی شغلی و رفتارهای غیراخلاقی، ارتباط مثبت و قوی وجود دارد. براساس یافته ها، می توان نتیجه گرفت که ناامنی و فرسودگی شغلی منجر به شیوع رفتارهای غیراخلاقی در معلمان و کارکنان می شود.

این مقاله به واکاوی تجربیات زیسته دانشجویان دانشگاه فرهنگیان از زندگی در خوابگاه های دانشجویی می پردازد. زندگی در خوابگاه های دانشجویی به مثابه برنامه درسی پنهان می تواند تأثیرات عمیق شناختی، احساسی و رفتاری بر دانشجویان داشته باشد. بررسی تجربیات زیسته دانشجویان از زندگی دانشجویی، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران و سیاست گذاران آموزشی و تربیتی دانشگاه قرار می دهد. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان کارشناسی ساکن خوابگاه دانشگاه فرهنگیان البرز هستند. نمونه ها بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند که شامل 16 دانشجوی ساکن خوابگاه دانشگاه فرهنگیان البرز هستند. تعداد نمونه ها بر اساس اصل اشباع نظری تعیین شدند. روش پژوهش، روش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی است که داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساخت مند جمع آوری و به روش تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل شدند. تجربیات زیسته دانشجویان از زندگی دانشجویی در 10 مقوله و 3 مضمون اصلی دسته بندی شدند. مضامین اصلی عبارت اند از: سبک زندگی دانشجویی، تجربیات یادگیری فردی، تجربیات یادگیری اجتماعی. بررسی تجربیات زیسته دانشجویان نشان می دهند که زندگی دانشجویی نوعی سبک زندگی است که مشکلات و محدودیت های خاص خود را دارد و این سبک زندگی دانشجویی پیامدهای یادگیری اجتماعی و فردی مهمی بر دانشجویان دارد. از آنجایی که بخش مهمی از یادگیری های دانشجویان در دانشگاه فرهنگیان در خوابگاه های دانشجویی رخ می دهد؛ بنابراین ضرورت دارد که این بخش از فرصت ها و منابع یادگیری دانشجویان مورد توجه مدیران و سیاستگذاران تربیت معلم قرار گیرد.

آلفرد آدلر یکی از نظریه پردازان برجسته حوزه روان درمانی است که رویکرد وی در زمینه علاقه اجتماعی، مورد توجّه بسیاری از علاقه مندان این حوزه است. هدف درمان آدلری، کمک به افراد در زمینه هدایت آن ها از سمت هدف های خودخواهانه، به سوی اهداف اجتماعی است. از سوی دیگر، تدوین مبانی نظری سند تحوّل بنیادین آموزش و پرورش یکی از اقدامات مهمّی است که در طی سال های اخیر، توسط وزارت آموزش و پرورش صورت گرفته است؛ لذا بررسی مبانی جامعه شناختی آن، که نقش ویژه ای در تربیت شهروندانی صالح و جامعه ای سالم دارد، دارای اهمیّت فراوان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی مبانی جامعه شناختی تربیّت رسمی و عمومی از منظر رویکرد آدلری، با روش تحقیق تطبیقی بردی، به بررسی وجوه مشترک و تفاوت میان مبانی جامعه شناختی تربیّت رسمی و عمومی و رویکرد آدلری پرداخته است. نتایج، حاکی از آن است که وجوه اشتراک متعددی میان این دو دیدگاه وجود دارد؛ از جمله اینکه در هر دو دیدگاه، جامعه جزو جدایی ناپذیر زندگی انسان هاست. همچنین افراد ضمن بی همتا بودن، در قبال جامعه مسئولیّت خاص خود را دارند اهمیّت و نقش بسیار مهمّ خانواده، از دیگروجوه اشتراک هر دو است. اما در مقابل، وجوه افتراقی چون تفاوت در نگاه به انسان، گرایش فطری اجتماعی اولیه و ثانویه و نوع نگاه به خانواد،ه در این دو دیدگاه، به چشم می خورد. نتایج مطالعه حاضر و پژوهش های مشابه که به تطبیق اسناد تعلیم و تربیت با نظریه های مقبول روان درمانی -که نقش مهمّی در سلامت روانی انسان ها دارند پرداخته اند- می تواند موجب تقویّت پایه های علمی و کاربردی سازی این اسناد گردد و افق های تازه ای را پیش روی صاحب نظران تعلیم و تربیت قرار دهد.

هدف تحقیق حاضر تعیین روابط ساختاری خودشناسی انسجامی، خودمهارگری و نیازهای بنیادین روان شناختی با نگرش شغلی معلمان ابتدایی بود. جامعه آماری شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی شهرستان خوی در سال تحصیلی 1400-1399 بود که با استفاده از روش شبیه سازی مونت کارلو 302 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودشناسی انسجامی قربانی و همکاران (2008)، خودمهارگری تانگنی و باومایستروبون (2004)، نیازهای اساسی روان شناختی گاردیا، دسی و رایان (2000) و نگرش شغلی یزدان پناه (1393) استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه ها توسط متخصصان دانشگاهی تأیید و پایایی درونی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب، 84/0 ، 78/0، 80/0 و 79/0 به دست آمد. برای تعیین وضعیت نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شد و با توجه به غیرنرمال بودن توزیع داده ها، از تحلیل معادلات ساختاری با نرم افزار Smart PLS برای آزمون فرضیه ها استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که خودشناسی انسجامی، خودمهارگری و نیازهای بنیادین روان شناختی با نگرش شغلی معلمان ابتدایی، روابط مثبت و معنا داری دارد. نتایج نشان می دهد که با فراهم کردن شرایط برای ارتقای مهارت های معلمی در ابعاد فردی، زمینه تسهیل و تسریع فرایند تدریس باکیفیت،فراهم می شود.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی ادارک و تجربه زیسته مدیران و معلمان از فرصت ها و چالش های طرح کارآمد (مدرسه توانمندساز) در مدارس ابتدایی و ارائه راهکارهایی برای اجرای اثربخش طرح و غلبه بر چالش های آن انجام گرفت. این پژوهش به شیوه کیفی و با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان بالقوه شامل مدیران و معلمان مدارس آموزش وپرورش استان آذربایجان غربی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند، با 10 نفر از مدیران مدارس و 20 نفر از آموزگارانی که سابقه شرکت در طرح را داشته اند، مصاحبه نیمه ساخت مند، به عمل آمد. محاسبه اﻋﺘﺒﺎر و رواﯾﯽ داده ها با استفاده از دو روش ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ مشارکت کنندگان و ﻣﺮور ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻏﯿ ﺮشرکت کننده در ﭘﮋوﻫﺶ انجام گرفت. داده ها پس از پیاده سازی به شکل استقرایی و با شیوه کدگذاری نظری ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻧﺪ. یافته های به دست آمده از مصاحبه مدیران و معلمان در پنج مقوله: 1. نیازسنجی علمی و آموزشی معلمان 2. توسعه مسئولیت معلمان در ارتقای صلاحیت های حرفه ای خود 3. رشد و توسعه حرفه ای معلمان 4. ارتقای کیفیت نظام تربیت معلم  5. تقویت هویت مدرسه و ارکان آن در توانمندسازی، دسته بندی شد. از چالش ها و مشکلات تجربه شده مدیران و معلمان چهار مقوله محوری، شامل: 1. فضای روانی و محیطی حاکم 2. تهیه منابع مختلف 3. برنامه ریزی فعالیت ها 4. ارزیابی اقدامات طرح، استخراج گردید. همچنین، در تجزیه و تحلیل راهکارها و پیشنهادات مدیران و معلمان چهار مقوله محوری: 1. زیرساخت اقتصادی 2. زیرساخت فناوری 3. زیرساخت فرهنگی 4. پشتیبانی سازمانی، به دست آمد.